Proeftuin gerichte preventie Gemeenten en maatschappelijke organisaties werken samen Marly Kiewik 25 september 2014
Proeftuin Gerichte Preventie: preventie succesvol in de praktijk borgen door een gerichte doelgroep benadering en inzet van lokale interventies, gecombineerd met inzichten vanuit observatiestudies en actuele data analyse Focus op specifieke doelgroepen, ontwikkel lokaal passende interventies Maak gebruik van data-analytics om informatie vanuit preventiegroepen te benutten en activiteiten te monitoren * Verbindt praktijk (observatiestudies over o.a. levensloop burgers) aan (wetenschappelijk) onderzoek Wissel aanpakken en resultaten regelmatig uit tussen de vijf regionale samenwerkingsverbanden Kies voor gericht preventiebeleid per regionaal samenwerkingsverband Meet effecten om te bepalen of preventie succesvol is geweest Succesvolle preventieaanpak in de praktijk * Bouw voor het beste resultaat bij de monitor van preventiegroepen een controlegroep in, waarbij geen interventies op worden ingezet 1
Zelfredzaamheid Hypothese: gerichte inzet van preventie gedurende de gehele levensloop van burgers leidt tot lagere zorgkosten, specifiek bij burgers met een hoger risicoprofiel Leeftijd burgers met een hoger risicoprofiel in relatie tot zelfredzaamheid Feiten met betrekking tot populaire preventieterreinen: eenzaamheid, depressiviteit en alcoholgebruik: Ongeveer 30% van de Nederlanders is eenzaam. (Bron: Nationaal Kompas, RIVM) Circa 650.000 Nederlanders zijn depressief. Maatschappelijke kosten: 1,7 miljard euro per jaar. (Bron: RIVM/ Trimbos). Alcohol is verantwoordelijk voor de grootste groep hulpvragers in de verslavingszorg. Circa 10% van de Nederlanders heeft problemen met alcohol. (Bron: Trimbos). Te bereiken resultaten voor gemeenten op kortere termijn door inzet preventie: Voorkomen schooluitval en werkloosheid Minder Wmo/Jeugd uitgaven Minder bijstandsuitkeringen Gezonde gemeente is een veilige gemeente (ook politiek) Leeftijd Voorspelling op basis van eerdere onderzoeken: gerichte interventies bij burgers met een hoger risicoprofiel leiden tot lagere zorgkosten ten opzichte van niet intervenieren Te bereiken resultaten voor gemeenten op langere termijn: Stijging zelfredzaamheid gehele populatie Eerdere signalen / voorkomen multiprobleemsituaties (voorkomt hoge kosten op termijn) Preventie is voor burgers minder belastend dan professionele hulp. 2
Bij het inzetten van preventie kan aan drie knoppen worden gedraaid, iedere instelling moet hierin zijn eigen keuzes maken. Het gaat om de keuze voor specifiek preventiebeleid, focus op doelgroepen en lokale interventies In onze visie moet preventie gericht zijn op specifieke lokale thema s, bij specifieke doelgroepen, met lokaal passende interventies. Stap 1: Stap 2: Bepaal specifiek lokaal preventiebeleid Regio s kunnen te maken hebben met wisselende lokale problematiek, bijvoorbeeld op het gebied van eenzaamheid, depressiviteit of alcoholmisbruik. Maak een selectie uit doelgroepen waarvan in observatiestudies of wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat deze in de toekomst mogelijk een hoog zorggebruik hebben Jeugdigen, bijvoorbeeld: Schoolverlaters Kinderen van ouders met een lage SES Kinderen van ouders met psychiatrische problemen (KOPP kinderen) Volwassenen, bijvoorbeeld: Volwassenen waarbij een verkleining van het netwerk optreedt Ouderen met een toename aan ziektes Ouderen met een toename aan functieproblematiek Stap 3: Ontwikkel gerichte interventies per geselecteerde doelgroep Op de volgende pagina s worden deze stappen en mogelijke keuzes visueel weergegeven. 3
Ter illustratie: keuzeproces preventie (beleid, doelgroepen en interventies) Voorbeeld 1 Stap 1: Bepalen preventieterrein(en) per gemeente Alcoholgebruik Eenzaamheid Depressiviteit Obesitas Diabetes Stap 2: Selecteren doelgroepen per gemeente Vroegtijdige schoolverlaters Kinderen van ouders met lage SES Kinderen van ouders met psychiatrische problemen Inwoners waarbij een verkleining van netwerk optreedt Ouderen met toename aan ziektes Ouderen met toename aan functieproblematiek Kinderen van ouders met erfelijke eigenschappen Stap 3: Selecteren passende interventies Werk bij ouderen Gezondheidsvoorlichting JOGG project (Jongeren op gezond gewicht) Alcoholvoorlichting IMC Weekendschool Maatschappelijke stage Online community (fora) Vrijwilligerswerk Sport(groeps)lessen Voedingsvoorlichting Dietethiek voor Obesitas Diabetes screening 4
Ter illustratie: keuzeproces preventie (beleid, doelgroepen en interventies) Voorbeeld 2 Stap 1: Bepalen preventieterrein(en) per gemeente Alcoholgebruik Eenzaamheid Depressiviteit Obesitas Diabetes Stap 2: Selecteren doelgroepen per gemeente Vroegtijdige schoolverlaters Kinderen van ouders met lage SES Kinderen van ouders met psychiatrische problemen Inwoners waarbij een verkleining van netwerk optreedt Ouderen met toename aan ziektes Ouderen met toename aan functieproblematiek Kinderen van ouders met erfelijke eigenschappen Stap 3: Selecteren passende interventies Werk bij ouderen Gezondheidsvoorlichting JOGG project (Jongeren op gezond gewicht) Alcoholvoorlichting IMC Weekendschool Maatschappelijke stage Online community (fora) Vrijwilligerswerk Sport(groeps)lessen Voedingsvoorlichting Dietethiek voor Obesitas Diabetes screening 5
Meting van effecten mag niet ontbreken in een succesvolle preventieaanpak Wanneer de aanpak rond preventie in de praktijk wordt gebracht, kan de inzet van preventie worden getoetst aan de hand van de volgende vragen: 1. Welke effecten treden op als gevolg van de nieuwe werkwijze? 2. Hoe verhouden de extra inspanningen en kosten zich tot de (maatschappelijke en financiële) baten? 3. Wat zijn de mogelijkheden om de waarde die samenwerkingspartners tot stand brengen ook daadwerkelijk te verzilveren en welke organisatorische consequenties heeft dit? 4. Wat zijn de mogelijkheden om preventie te koppelen aan populatiebekostiging? Kosten Kosten preventieve activiteiten Kosten AO/IC, tools, analyse Kosten inzet populatiebekostiging voor preventie Baten Toename zelfredzaamheid Afname zorgvolume Burgertevredenheid Financiële baten 6
Voorbeeld proeftuin preventie: Gemeente Maassluis 7
We richten ons op het versterken van vier gebieden 8
Binnen elk van de drie thema s (eenzaamheid, depressie en alcoholgebruik) wordt gekeken naar mogelijkheden op de vier benoemde gebieden 9
We kijken onder andere naar bestaande interventies en hoe deze gerichter en in samenhang kunnen worden ingezet per thema Voorbeelden op het gebied van Participatie: Welzijn op recept L'Entrée bijeenkomsten Dukdalf Bedrijven Senioren Welzijn MDNW: coachen cliënten, vrijwilligers bij ontwikkelen, uitbouwen en gebruikmaken van sociaal netwerk MDNW: coaching m.b.t. activering en ontwikkeling/versterking eigen kracht ASVZ Dagactiviteitencentrum Maassluis Scholing Aanpak startpunt GO! Huisbezoeken Huiskamerbijeenkomsten Maatjesprogramma Raad van Jeugdambassadeurs Scootrangers Maassluis (SRM).. 10
Ook kijken we welke risicofactoren bij eenzaamheid, depressie en alcoholgebruik kunnen worden herkend door onder andere huisartsen, een sociale dienst en de wijkteams 11
In Maassluis wordt gekozen voor een top-down (speerpunten) en bottom-up (invulling) benadering Op 23 april zaten alle stakeholders om tafel om de interventies en vindplaatsen te identificeren, onder andere: Gemeente Zorgaanbieders Zorgverzekeraars Vrijwilligers Huisartsen POH-ers Vervolgens zijn er denktanks georganiseerd in kleiner verband (sleutelfiguren preventie), interviews gehouden op de vindplaatsen (huisartsen, sociale dienst, wijkteam, ) en is er een sessie met experts (onder andere met de GGD en Trimbos) georganiseerd. 12
Op dit moment zijn we bezig met het inbedden van werkwijzen en het opzetten van een monitoringssysteem Het eerste tabblad geeft een overzicht van de demografie van een gemeente Structuur Selecties van verschillende jaren mogelijk Basisstatistieken Grote groep ouderen in Maassluis Zorg in Zicht (Preview) Cijfers van verschillende leeftijdsgroepen met een druk op de knop 13
Zorg in Zicht Zorg in Zicht brengt de ondersteuningsbehoefte per gemeente in kaart op de verschillende terreinen in het sociale domein, zoals alcoholgebruik en depressie Aantal ondervraagden met beperking in bewegen ligt boven landelijk en regionaal gemiddelde Door te klikken op een onderwerp klapt de grafiek open in een lager detailniveau Aantal ondervraagden met langdurige gewrichtsaandoening is laag Zorg in Zicht (Preview) 14
Zorg in Zicht Het dashboard geeft ook inzicht in de kostenontwikkeling op de verschillende terreinen van het sociale domein per gemeente. Huidige verdeling van uitgaven over de verschillende onderwerpsgebieden Ondersteuning gerelateerde uitgaven nemen toe over de afgelopen jaren Klikken op Gezondheid laat de ontwikkeling zien van het onderwerpsgebied Gezondheid Zorg in Zicht (Preview) 15
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Deloitte provides audit, tax, consulting, and financial advisory services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries and territories, Deloitte brings world-class capabilities and high-quality service to clients, delivering the insights they need to address their most complex business challenges. Deloitte s more than 200,000 professionals are committed to becoming the standard of excellence. This communication contains general information only, and none of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, its member firms, or their related entities (collectively, the Deloitte network ) is, by means of this communication, rendering professional advice or services. No entity in the Deloitte network shall be responsible for any loss whatsoever sustained by any person who relies on this communication..