Input t.b.v. de GEEFWET Onderdeel van het Belastingplan 2012 21 juli 2011
Input voor GEEFWET, onderdeel van het Belastingplan 2012 Opgesteld door: Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV), Scouting Nederland, Gezamenlijke federaties van Dorpshuizen, Kunstfactor (sectorinstituut amateurkunst) en Sportkoepel NOC*NSF Inleiding In 2010 werd de successiewet uit 1956 op een aantal punten gewijzigd. Een van de wijzigingen betreft het zogenaamde 90% criterium. Organisaties die als ANBI willen kwalificeren moeten zich voor 90% inzetten voor het algemeen nut. Voorheen was dit 50%. Waar eerder een aantal categorieën organisaties met naam en toenaam in wet als ANBI werden genoemd, is in de nieuwe wetstekst de omschrijving van algemeen nut weggelaten en wordt de beoordeling hiervan overgelaten aan de rechter en het ANBI team in Den Bosch. Voor organisaties met grote maatschappelijke waarde, die zich daarnaast op het belang van een specifieke groep richten, werd een nieuwe categorie in het leven geroepen: de Sociaal Belang Behartigende Instelling (SBBI). Deze groep heeft net als de ANBI s een aantal fiscale voordelen, maar die zijn minder uitgebreid. Zo zijn giften aan SBBI s niet aftrekbaar voor de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting. Net als bij de ANBI s werd het begrip SBBI in de wet niet verder gedefinieerd. ANBI s zijn opgenomen in een register, waar potentiële donateurs kunnen zien welke organisaties als zodanig kwalificeren. Voor SBBI s bestaat een dergelijk register niet. De invoering van de SBBI was een stap in de goede richting, maar heeft in de praktijk ook weer voor nieuwe problemen gezorgd. Anderhalf jaar na het ingaan van de wijzigingen in de successiewet blijkt dat de weinig concrete omschrijving van de begrippen ANBI en SBBI bij alle betrokkenen tot grote onduidelijkheid leidt. Dit geldt zowel voor de organisaties die mogelijk als ANBI of SBBI kwalificeren, als voor de belastinginspecteur die zich hierover in eerste instantie moet uitspreken; maar vooral ook leidt de huidige situatie tot verwarring bij (potentiële) donateurs. Het gevolg is in de eerste plaats dat (potentiële) donateurs en de organisaties waaraan zij willen schenken of nalaten geen zekerheid hebben of de gift ook volledig ten goede zal komen aan de begunstigde organisatie. In de tweede plaats leidt de huidige wetgeving tot willekeur. Zo kan een Cruyff Court wel de ANBI status krijgen, maar een sportvereniging, met precies hetzelfde of mogelijk zelfs groter maatschappelijk rendement, kan dat niet. In de derde plaats bestaat er, door het ontbreken van een SBBI register, voor potentiële donateurs geen enkel zicht op de SBBI s waaraan ze zouden kunnen schenken. SBBI s lopen hierdoor geld mis. Bij het Belastingplan 2012 zal het kabinet in september van dit jaar de langverwachte Geefwet presenteren. Vereniging NOV, Scouting Nederland, Dorpshuizen, Kunstfactor en NOC*NSF leveren graag een bijdrage aan deze Geefwet en presenteren hieronder hun gezamenlijke inbreng. Input fiscaal onderdeel Geefwet In het Convenant Ruimte voor Geven spreekt het kabinet over meer ruimte voor maatschappelijke initiatieven en de ontwikkeling van goed burgerschap. Het kabinet acht het noodzakelijk dat het particuliere geven wordt bevorderd en streeft daarbij naar structurele samenwerking met organisaties die actief zijn op het terreinen van gezondheidszorg, cultuur, natuur, milieu, onderwijs, wetenschap, ontwikkelingssamenwerking, sport, leefbaarheid of welzijn. Vereniging NOV, Scouting Nederland, Dorpshuizen, Kunstfactor en NOC*NSF, als vertegenwoordigers van een groot aantal organisaties actief op bovengenoemde terreinen, zijn graag bereid met het kabinet mee te gaan in deze noodzakelijke ontwikkelingen. De eenvoudigste manier 2
om dit te bereiken is het aanpassen van de definitie van Algemeen Nut Beogende Instelling en deze in lijn te brengen met de geest van het convenant. Wij stellen dan ook voor de tweedeling tussen ANBI s en SBBI s op te heffen en alle SBBI s, waarvan de primaire activiteiten liggen op het terrein van gezondheidszorg, kunstbeoefening, cultuur, natuur, milieu, onderwijs, wetenschap, ontwikkelingssamenwerking, sport, leefbaarheid of welzijn en waarvan de werkzaamheden overwegend door vrijwilligers worden uitgevoerd, in aanmerking te laten komen voor de ANBI status. Door de toekenning van de ANBI status: kunnen donateurs giften aan deze organisaties aftrekken voor de inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting worden uitkeringen mogelijk door fondsen die statutair alleen aan ANBI s mogen schenken hebben (potentiële) donateurs zicht op het complete scala aan goede doelen in Nederland. Voorbeelden van dergelijke organisaties zijn: Amateur muziekverenigingen Amateur sportverenigingen Buurtverenigingen Niet commerciële wijkcentra en dorpshuizen Lokale scoutinggroepen Amateur toneelverenigingen Amateur zang en dansverenigingen Motivatie De rechtvaardiging voor dit voorstel ligt in de eerste plaats in het gelijkheidsbeginsel. Hiermee bedoelen we dat organisaties op basis van hun output c.q. hun maatschappelijk rendement als ANBI moeten kunnen kwalificeren. Organisaties met vergelijkbare output zouden vergelijkbare fiscale faciliteiten behoren te krijgen. Bij de beoordeling van lokale scoutingclubs, dorpshuizen en sportverenigingen is tot nu toe steeds het argument gehanteerd dat deze organisaties niet in aanmerking komen voor de ANBI status, omdat zij het particulier belang dienen. Daarbij wordt dan verwezen naar de verenigingsstructuur. Binnen deze sectoren is de verenigingsstructuur echter juist van belang vanuit maatschappelijk perspectief. Iedereen kan mee doen. De enige toegangsbeperking komt voort uit de aard en capaciteit van de vereniging en uit (sociale) veiligheidsaspecten. Om die (sociale) veiligheid te waarborgen wordt gereguleerd gewerkt met bijvoorbeeld de VOG of (sectorale) zwarte lijsten. De kracht van de verenigingsstructuur is dat hierbinnen juist afspraken gemaakt kunnen worden en dat deze kunnen worden gehandhaafd. Ook hebben binnen verenigingen de deelnemers een grote invloed op het beleid van de organisatie en op de uitvoering daarvan. Dat maakt het mogelijk dat de overheid op afstand kan blijven en wel met deze sectoren op sectorniveau afspraken kan maken. Het tegengeworpen krijgen van de verenigingsvorm is te meer niet correct, omdat bij de ANBI toets allereerst naar de effecten van algemeen nut van de betreffende organisatie dient te worden gekeken. Dat het om organisaties gaat die afzonderlijk met min of meer beperkte groepen werken, kan daarbij geen rol spelen, en al helemaal niet als de optelsom van al die afzonderlijk organisaties tot een bijzonder groot totaal aantal deelnemers leidt, zoals de in totaal bijna 5 miljoen leden van sportverenigingen. De tweede rechtvaardigingsgrond ligt in de eerder genoemde onduidelijkheid van de gehanteerde begrippen in de erf en schenkbelasting. Het verruimen van het begrip ANBI doet niet alleen recht aan de vele SBBI s die zich inzetten voor het algemeen belang, maar bespaart ook de betreffende instellingen en de belastingdienst veel werk en onnodige procedures. Toetsing Om als ANBI te kwalificeren zal een instelling in ieder geval moeten voldoen aan de algemene voorwaarden zoals die blijken uit artikel 6.33 in de Wet op de Inkomstenbelasting en de uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting art 41 a t/m d. 3
Daarnaast stellen wij voor om in de wetgeving het begrip `algemeen nut nader te preciseren door het toevoegen van een omschrijving. Een instelling kan mits aan de overige criteria is voldaan in aanmerking komen voor de ANBI status wanneer: de instelling actief is op een of meer van de volgende terreinen: gezondheidszorg, cultuur, natuur, milieu, onderwijs, wetenschap, ontwikkelingssamenwerking, sport, leefbaarheid of welzijn en een bijdrage levert aan een of meer maatschappelijke thema s: gezondheid, sociale cohesie, educatie, burgerschap, sociale veiligheid. In de sportsector kan het leveren van een bijdrage aan een maatschappelijk thema bijvoorbeeld blijken uit het participeren aan onderstaande projecten en programma s of uit het ontplooien van activiteiten waarvan de doelstellingen overeenkomen met de doelstellingen van deze projecten en programma s: Impuls Brede Scholen Meedoen Alle Jeugd Nationale sportweek Jeugdsportfonds Mission Olympic Alliantie Buitensporten Masterplan Arbitrage Convenant gezond gewicht Sportiviteit & Respect Alliantie Gelijkspelen Preventie sportblessures Partnership Huisartsen in beweging Bobcampagne Sport Voorbeelden van bijdragen aan maatschappelijke thema s bij Dorpshuizen zijn: Taken in het kader van de WMO Inschakelen mensen met een beperking Concentratie van de nog overblijvende functies in krimpkernen, beperkte supermarkt, pinautomaat, hulpsecretarie. bibliotheek Opvang jeugd Het beschikbaar stellen van ruimten voor allerlei sociale activiteiten De bijdrage van actieve kunstbeoefening aan maatschappelijke thema s kan bestaan uit: Bijdragen aan evenementen ten behoeve van de gemeenschap als geheel Aanreiken van een zinvolle vrijetijdsbesteding Bijdragen aan een kunstzinnig leefklimaat Bijdragen aan sociale cohesie (community art) Impuls geven aan de geestelijke volksgezondheid Wijze van onderbouwen Ter onderbouwing van het algemeen nut stellen wij voor dat de instelling eenmalig de jaarstukken, statuten, beleidsplan en overige relevante stukken ter beschikking stelt aan de belastingdienst. Daarbij geeft de instelling een toelichting op de bijdrage aan maatschappelijke thema s. 4
Bij positieve beschikking volgt opname in het ANBI register. Daarna neemt de instelling de verplichting op zich relevante wijzigingen in de omstandigheden die tot een andere beschikking zouden kunnen leiden aan de belastingdienst door te geven. Om onnodige belasting van de instellingen en het ANBI team van de belastingdienst te voorkomen vragen wij het ministerie van Financiën nadrukkelijk om groepsbeschikkingen per categorie instellingen in overweging te nemen. We stellen voor om per categorie instellingen een pilot te houden waarbij per categorie, indien dit relevant is, zowel een representatieve instelling met als zonder fondsverwervende nevenactiviteiten deelneemt. Contributie en giftenaftrek In het verleden heeft nogal eens de vrees bestaan dat het verlenen van de ANBI status er toe zou leiden dat leden van verenigingen hun lidmaatschapscontributie als gift gaan opvoeren bij de aangifte voor de inkomstenbelasting. Hiervan kan natuurlijk geen sprake zijn. Het betalen van contributie is verplicht en er staat een tegenprestatie tegenover waardoor er in het geheel geen sprake kan zijn van een gift. Fondsverwervende nevenactiviteiten Vrijwilligersorganisaties moeten in de gelegenheid blijven nevenactiviteiten te ontplooien ter ondersteuning van hun primaire activiteiten. Het verruimen van de mogelijkheden om giften te verkrijgen mag er niet toe leiden dat btw vrijstellingen voor fondsverwervende nevenactiviteiten worden ingeperkt of komen te vervallen. Uiteraard blijft het principe overeind dat er geen sprake mag zijn van oneerlijke concurrentie. Op dit moment is hierin in de Wet op de Omzetbelasting adequaat voorzien door middel van vrijstellingsgrenzen. Wel zijn deze grenzen gebaseerd op het prijspeil van 1996 en is een verruiming op zijn plaats evenals jaarlijkse indexering. Een dergelijke maatregel zou goed aansluiten bij de ontwikkelingen op Europees niveau. In het EU rapport over `The role of volunteering in contributing to economic and social cohesion, tot stand gekomen onder leiding van Marian Harkin in januari 2008, (nr.2007/2149(ini), wordt gesteld: Calls on Commission to investigate the introduction of a legal basis in Community Law whereby voluntary organisations would be exempted from paying VAT on purchases. Tegengaan oneigenlijk gebruik Vereniging NOV, Scouting Nederland, Dorpshuizen, Kunstfactor en NOC*NSF willen graag meewerken aan het tegengaan van oneigenlijk gebruik van de ANBI status en van de daarmee samenhangende fiscale faciliteiten. In dit kader denken we aan voorlichting door de koepelorganisaties, bijvoorbeeld over het niet aftrekbaar zijn van contributiebetalingen en het de aldan niet aftrekbaar zijn van niet genoten kostenvergoedingen. Daarnaast denken wij aan afspraken over gedragscodes, over het toezicht op de naleving daarvan en eventuele sancties bij oneigenlijk gebruik. Aanvullende suggesties Tot slot reiken wij u graag twee suggesties aan voor uitwerking in ander verband dan Geefwet c.q. belastingplan 2012: 1. De Geefwet heeft betrekking op fiscale aspecten. Dat is slechts één element van de relatie tussen overheid en maatschappelijk middenveld. Wij verwachten daarom dat het kabinet geheel volgens het verzoek in de motie Omtzigt, Schouten e.a. met een integrale visie komt op het stimuleren van geven in geld, natura, tijd en vrijwilligerswerk. De Geefwet als onderdeel van het Belastingplan 2012 leent zich daar niet geheel voor. Juist in een tijd waarin de overheid zich steeds verder terug trekt zou die visie niet alleen over Goede doelen organisaties en vermogensfondsen moeten gaan, maar ook over de vrijwillige inzet van burgers al dan niet in georganiseerd verband. Het voornemen van de regering om complementair aan het convenant Ruimte voor Geven ook afspraken te maken met relevante partijen in de civil society wordt door ons zeer gewaardeerd. Aan het tot stand komen hiervan zullen wij de komende maanden graag een bijdrage leveren. 5
2. In de brief over de Geefwet is sprake van ervaringen in ons omringende landen zoals Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Wij zijn zeer geïnteresseerd in de wijze waarop andere landen het geefgedrag van burgers stimuleren. Wij verzoeken u daarom nadrukkelijk nader onderzoek te doen naar alternatieve systemen en de uitkomsten van dit onderzoek bij de verdere uitwerking van het convenant te betrekken. Over onze organisaties NOC*NSF Sportkoepel NOC*NSF vertegenwoordigt: 76 sportbonden Ruim 29.000 sportverenigingen 5 miljoen sporters 1 miljoen vrijwilligers NOV Vereniging NOV treedt op als woordvoerder en belangenbehartiger van 350 lidorganisaties die gezamenlijk naar schatting 80% van het vrijwilligerswerk in Nederland voor hun rekening nemen. Het NOV ledenpalet bestaat uit: ruim 200 lokale en regionale vrijwilligerscentrales en steunpunten en grote landelijke vrijwilligersorganisaties, van Amnesty tot Zonnebloem, van Federatie van Dorpshuizen tot Landschapsbeheer en IVN, van Scouting Nl tot KNRM, de koepel van EHBO verenigingen, politieke partijen, vakbonden, sportbonden, vrouwen en jeugdorganisaties. Kunstfactor Kunstfactor, het landelijk sectorinstituut amateurkunst, inspireert en promoot de amateurkunst en vertegenwoordigt deze op nationaal en internationaal niveau. De amateurkunst in Nederland kent: 93 koepelorganisaties 35.000 verenigingen 5,5 miljoen Nederlanders doen wekelijks aan amateurkunst. 1 miljoen vrijwilligers 6