's-hertogenbosch in de rij 2 0 1 5 's-hertogenbosch vergeleken met alle overige Nederlandse gemeenten met meer dan 100.000 inwoners O&S september 2015
Voorwoord In deze publicatie wordt 's-hertogenbosch vergeleken met alle gemeenten in Nederland die meer dan 100.000 inwoners hebben. Hoe staat de stad ervoor in vergelijking met andere steden? Met de publicatie s-hertogenbosch in de rij wordt op tal van onderwerpen de positionering van de stad ten opzichte van andere steden in beeld gebracht. Steeds meer is er behoefte, zo blijkt uit vragen aan afdeling Onderzoek en Statistiek (O&S), aan een vergelijking met andere steden. Het beeld over de eigen positie van de stad krijgt daarmee context en kan daarmee worden verscherpt. Met deze benchmark wordt op deze vragen ingespeeld. In één oogopslag wordt de relatieve positie van s-hertogenbosch belicht op onderwerpen als bevolking, wonen, inkomen en werk, economie, cultuur en vrije tijd. Hoewel voor s-hertogenbosch soms actuelere gegevens beschikbaar zijn, worden die in deze publicatie niet gebruikt om de vergelijking zo zuiver mogelijk te houden. De vergelijking staat in deze publicatie immers centraal.
Inhoudsopgave 1 Bevolking 1.1 Aantal inwoners 1.2 Aandeel 0-14 jarigen 1.3 Aandeel 65-plussers 1.4 Prognose inwoneraantal 2040 1.5 Aantal personen per huishouden 1.6 Aandeel éénpersoonshuishouden 1.7 Aandeel huishoudens met kinderen 1.8 Bevolkingsgroei 2 Wonen 2.1 Percentage koopwoningen 2.2 Gemiddelde woningwaarde 2.3 Aandeel eengezinswoningen 2.4 Groei woningvoorraad 2.5 Omgevingsadressendichtheid 2.6 Woonaantrekkelijkheidsindex 2015 2.7 Beste woongemeente 2015 (Elsevier) 3 Inkomen en Werk 3.1 Gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden 3.2 Huishoudens met een laag inkomen 3.3 Arbeidsparticipatie 3.4 Werkloosheidspercentage 3.5 Bijstand 3.6 Arbeidsongeschikten 3.7 Sociaal economische index 2015 4 Economie 4.1 Economische toplocaties 4.2 Aantal banen voor de potentiële beroepsbevolking 4.3 Groei banen 4.4 Kantorenvoorraad 4.5 Aandeel hoogopgeleiden 5 Cultuur en vrije tijd 5.1 Toeristische bezoeken 5.2 De meest gastvrije stad van Nederland 2013 5.3 Terrasprijzen 2015 5.4 Recreatie, grondgebruik voor recreatie 6 Overig 6.1 Aantal auto's per huishouden 6.2 Lokale lasten 6.3 AD - misdaadscores 2014 6.4 Grondgebruik, percentage bebouwd
1.1 Aantal inwoners Betreft het aantal inwoners op 1-1-2015 's-hertogenbosch (17) mermeer Alkmaar 150.999 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000 700.000 800.000 900.000 2015 2014 aantal inwoners Bron: CBS en gemeente 's-hertogenbosch Gemeente 's-hertogenbosch is per 1-1-2015 uitgebreid met Nuland en Vinkel Aantal inwoners Nederland op 1-1-2015: 16.902.146. 5
1.2 Aandeel 0-14 jarigen Aandeel kinderen (0-14 jaar) als percentage van de bevolking op 1-1-2015 mermeer 's-hertogenbosch (16) 16,5% Alkmaar Nederland; 16,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 2015 2014 percentage van de bevolking Bron: CBS 6
1.3 Aandeel 65-plussers Het percentage van de bevolking dat 65 jaar of ouder is op 1-1-2015 Alkmaar 's-hertogenbosch (16) 16,2% mermeer Nederland; 17,8% Bron: CBS 0% 5% 10% 15% 20% 25% 2015 2014 percentage van de bevolking Bron: CBS 7
1.4 Prognose inwoneraantal 2040 Betreft het aantal inwoners op 1 januari 2040 volgens het CBS mermeer 's-hertogenbosch (18) Deventer Alkmaar 158.200 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 2040 2014 aantal inwoners Bron: CBS Prognose Nederland in 2040: 17.815.700 inwoners 8
1.5 Huishoudens Het gemiddeld aantal personen per huishouden op 1-1-2014 mermeer 's-hertogenbosch (14) 2,1 Nederland; 2,2 0 1 2 3 2014 2013 aantal personen Bron: CBS 9
1.6 Aandeel éénpersoonshuishoudens Eénpersoonshuishoudens als percentage van het totaal aantal particuliere huishoudens, 1-1-2014 's-hertogenbosch (18) 39,2% Nederland; 36,9% mermeer Bron: CBS 0% 25% 50% 75% 2014 2013 percentage van de huishoudens Bron: CBS 10
1.7 Aandeel huishoudens met kinderen Huishoudens met kinderen als percentage van het totaal aantal particuliere huishoudens op 1-1-2014 mermeer 's-hertogenbosch (14) 32,2% Sittard-Geleen Nederland; 33,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 2014 2013 percentage van de huishoudens Bron: CBS 11
1.8 Bevolkingsgroei Bevolkingsgroei per 1.000 inwoners in 2014 's-hertogenbosch (20) 3,6 mermeer Nederland; 4-10 -5 0 5 10 15 20 aantal per 1.000 inwoners 2014 2013 Bron: CBS 12
2.1 Percentage koopwoningen Koopwoningen als percentage van het totaal aantal woningen op 1-1-2014 volgens het CBS mermeer 's-hertogenbosch (15) 51% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2014 2013 percentage van de woningen Bron: CBS 13
2.2 De gemiddelde woningwaarde De gemiddelde woningwaarde volgens het CBS (Betreft woningen dienend tot hoofdverblijf en woningen met praktijkruimte) mermeer 's-hertogenbosch (8) 221.000,- Nederland; 211.000,- 0 50 100 150 200 250 300 2014 2013 2012 x 1.000 euro Bron: CBS 14
2.3 Aandeel eengezinswoningen Van de woningen het percentage eengezinswoningen mermeer 's-hertogenbosch (17) 61,5% Nederland; 64,9% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 2014 2013 percentage van woningen Bron: CBS 15
2.4 Groei woningvoorraad Groei woningvoorraad in 2014 per 1.000 woningen volgens het CBS 's-hertogenbosch (4) 15 mermeer Nederland; 7-20 0 20 40 2014 2013 per 1.000 woningen Bron: CBS 16
2.5 Omgevingsadressendichtheid 2014 Adressen per m 2 Het gemiddeld aantal adressen dat een adres in zijn omgeving heeft 's-hertogenbosch (19) 1.982 mermeer 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 2014 2013 adressen per m 2 Bron: CBS 17
2.6 Woonaantrekkelijkheidsindex 2015 Rangorde (1=hoogste en beste, 50=laagste en slechtste) van de 50 grootste steden Betreft: Bereikbaarheid, cultureel aanbod, veiligheid, % koopwoningen, nabijheid natuurgebieden culinair aanbod, universiteiten, % vooroorlogse woningen 's-hertogenbosch (3) 4 mermeer 0 10 20 30 40 50 2015 2014 score Bron: Atlas voor gemeenten 2015 18
2.7 Beste woongemeente 2015 (Elsevier) Rangorde (1=best) berekend van alle 393 gemeenten betreffende: voorzieningen, economie en werk, natuur, rust en ruimte, leefklimaat, bereikbaarheid Alkmaar mermeer 's-hertogenbosch (10) 137 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 plaats in rangorde 2015 2014 Op de eerste plaats staat Rozendaal Bron: Elsevier 19
3.1 Gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden Het bruto inkomen min premies sociale zekerheid en andere betaalde overdrachten (o.a. alimentatie) en de loon-, inkomsten-, en vermogensbelasting over 2012 mermeer 's-hertogenbosch (8) 34.900 Nederland; 34.500,- 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 2012 2011 euro Bron: CBS / RIO 2012 20
3.2 Aandeel huishoudens met een laag inkomen (CBS) De lage inkomensgrens is vastgesteld op 9.249 euro (voor een alleenstaande) Het inkomen van huishoudens is gecorrigeerd voor verschillen in huishoudenssamenstelling Den Haag 's-hertogenbosch (18) 9,7% Nederland; 9,5% mermeer 0% 5% 10% 15% 20% 2012 2011 percentage van de huishoudens Bron: CBS / RIO 2012 21
3.3 Netto arbeidsparticipatie Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking van de bevolking (15-75 jaar) in 2013 en 2014 mermeer 's-hertogenbosch (9) 66,7% Nederland: 64,9% 0% 20% 40% 60% 80% 2014 2013 percentage van de bevolking Bron: CBS 22
3.4 Werkloosheidspercentage Werkloze beroepsbevolking als percentage van de beroepsbevolking in 2013 en 2014 's-hertogenbosch (19) 7,8% mermeer Nederland: 7,4% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 2014 2013 percentage van de bevolking Bron: CBS 23
3.5 Bijstand Aantal personen met een WWB uitkering per 1.000 huishoudens 's-hertogenbosch (18) 59,7 Nederland; 57 mermeer 0 50 100 150 uitkeringen per 1.000 dec-14 jan-14 huishoudens WWB - Wet Werk en Bijstand Bron: www.cbs.nl 24
3.6 Arbeidsongeschikten Aantal personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering per 1.000 huishoudens Het betreft de WAO, WAZ, Wajong en de wet Wajong, WIA 's-hertogenbosch (9) 114 mermeer Nederland; 101 WAO - Wet op de ArbeidsOngeschiktheidsverzekering Wajong - Wet op de arbeidsvoorziening jonggehandicapten Wet Wajong - Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten WAZ - Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen WIA - Wet werk en Inkomen naar Arbeidsvermogenarbeidsongeschikten (IVA en WGA) Bron: CBS 0 40 80 120 160 4e kw. 2014 1e kw. 2014 Arbeidsongeschikten per 1.000 huishoudens 25
3.7 Sociaal-economische index 2015 Rangorde (1=hoogste en beste, 50=laagste en slechtste) van de 50 grootste steden Betreft: Bijstand, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, armoede, % laagopgeleiden participatie vrouwen, banen, % groeisectoren mermeer 's-hertogenbosch (4) 6 0 10 20 30 40 50 2015 2014 rangorde Bron: Atlas voor gemeenten 2015 26
4.1 Economische toplocaties Rapportcijfer voor economische groeiprestaties, economische specialisaties en vestigingsklimaat, 2014 In deze grafiek de 100.000+ gemeenten die in de top 50 voorkomen mermeer 's-hertogenbosch (5) 7,81 0 2 4 6 8 10 2012 2014 rapportcijfer Bron: Elsevier/ Bureau Louter 27
4.2 Aantal banen voor de potentiële beroepsbevolking Percentage banen (2014) fulltime, parttime en uitzendkrachten op de bevolking van 15-65 jaar mermeer 's-hertogenbosch (7) 95% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 2014 2013 percentage banen op de beroepsbevolking Bron: www.lisa.nl, CBS 28
4.3 Groei banen Toe- en afname van het aantal banen in 2013-2014, als percentage van het totaal aantal banen mermeer 's-hertogenbosch (16) -10% -5% 0% 5% 10% percentage van totaal aantal banen 2013-2014 2012-2013 Bron: www.lisa.nl 29
4.4 Kantorenvoorraad Kantooroppervlakte in m 2 per inwoner 2014 mermeer Den Haag 's-hertogenbosch (7) 6,7 m 2 (incl. airport Beek) 0 2 4 6 8 10 medio 2014 jan-13 m 2 per inwoner Bron: DTZ Zadelhoff niet alle 100.000+ gemeenten zijn hierin opgenomen 30
4.5 Aandeel hoogopgeleiden Het percentage van de beroepsbevolking met een HBO of universitaire opleiding volgens CBS 2011-2013 (driejaarsgemiddelde) 's-hertogenbosch (8) 44,4% mermeer Enkhuizen 0% 15% 30% 45% 60% 75% 2011/2013 2010/2012 percentage van de beroepsbevolking Bron: CBS 31
5.1 Toeristische bezoeken Het aantal toeristische bezoeken in 2014 's-hertogenbosch (7) 2.791.000 0 4.000.000 8.000.000 12.000.000 2014 2013 aantal bezoeken Bron: Continu Vakantie Onderzoek Niet alle 100.000+ gemeenten participeren in dit onderzoek 32
5.2 Meest gastvrije stad van Nederland 2013 De uitkomsten zijn gebaseerd op 8.000 enquêtes afgenomen in de 21 grootste steden van Nederland onder Nederlandse bezoekers van de steden. Inwoners en buitenlandse toeristen zijn buiten beschouwing gelaten s-hertogenbosch (1) 4,03 Den Haag 0 1 2 3 4 5 2013 2012 score Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies / VVV Nederland 33
5.3 Terrasprijzen 2015 Onderzoek in 21 steden wat een rondje kost op een terras (2 fluitjes, 2 rosé, 2 fris en 2 koffie) 's-hertogenbosch (4) 21,90 Gemiddeld: 21,13 0 5 10 15 20 25 euro's 2015 2014 Bron: Van Spronsen & Partners horeca-advies 34
5.4 Recreatie, grondgebruik voor recreatie Percentage van het grondoppervlak dat in gebruik is voor recreatie 's-hertogenbosch (13) 7,7% mermeer 0% 5% 10% 15% 20% 2015 2014 percentage van het grondoppervlak Bron: Atlas voor gemeenten 2015 35
6.1 Aantal auto's per huishouden Aantal auto's per huishouden volgens het CBS in 2014 mermeer 's-hertogenbosch (11) 1,0 Nederland: 1,0 Nederland; 1,0 0 1 2 3 aantal Aantal auto'sper per huishouden Bron: CBS 36
6.2 Lokale lasten Het gemiddelde bedrag dat een meerpersoonshuishouden betaalt aan ozb, rioolrecht en reinigingsheffing 2015 Alphen aan de Rijn mermeer 's-hertogenbosch (28) 577,- Alkmaar 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 2015 2014 euro Bron: www.coelo.nl 37
6.3 AD - misdaadscores, 2014 Rangorde naar aanleiding van 10 delicten die hier worden vergeleken. Hoe lager de score, hoe onveiliger 1 = onveiligst 's-hertogenbosch (13) 28 mermeer 0 50 100 150 200 250 2014 2013 rangorde van alle gemeenten Bron: Algemeen Dagblad 38
6.4 Grondgebruik, percentage bebouwd Percentage van het grondoppervlak dat bebouwd is 's-hertogenbosch (15) 29,9% mermeer 0 10 20 30 40 50 60 2015 2014 percentage Bron: Atlas voor gemeenten 2015 39