Verslag sessie 4 namiddag: Een toegankelijk aanbod voor mensen met een verstandelijke beperking 1. Sprekers Christine De Vos (VIBEG vzw) Karien Van Neyghem (Tievo vzw) Isabel Lowyck (Museum M) Lies Ledure (Museum voor Schone Kunsten, Gent) Liesbeth Timperman (Kumen vzw) 2. Opvolgend gebruiker Didier Peleman 3. Opzet (kopie vanop website) In deze sessie staan we stil bij de eigen kijkk van mensen met een verstandelijke beperking en hun beleving van de omgeving en van cultuur.. Je krijgt een inkijk in twee samenwerkingsverbanden tussen organisaties voor mensenn met een verstandelijkee beperking en professionelen in de culturele wereld. Samenwerkingen en dialoog bieden hier een bron van vernieuwing voor beiden. KuMen vzw, een initiatief ter bevordering van de cultuurdeelnamee van personen met een licht tot matig verstandelijke handicap of leermoeilijkheden startte in september 2010 een samenwerkingstraject met hett Museum voor Schone Kunsten waarbij 7 mensen met een verstandelijke beperking een vertaling maakten van de vaste collectie van het museum. In 2011 startte een nieuw project waarbij ook Platform K betrokken werd. Samen met 5 dansers maakten de 3 organisaties een dansvoorstelling gebaseerd op de tentoonstelling De wereld van George Minne en Maurice Maeterlinck : Moving Tales dat in februari 2012 in het museumm werd getoond. Als afsluiter van deze studiedag kan u deze voorstelling meepikken. VIBEG vzw en Tievo vzw zijn gespecialiseerde sociaal culturele onder de noemer Proeven vann Cultuur. VIBEG en vormingsinstellingen. VIBEG werkt samen met 30CC, het cultuurcentrum Leuven Tievo werken ook al enkele jaren samen mett het museumm M om zowel de tijdelijke tentoonstellingen als de permanente collectie te ontsluiten voor mensenn met een verstandelijkee beperking. In 2012 start VIBEG ook met een buddy project verenigingsleven. om mensen met een verstandelijke handicap de weg te laten vinden naar Leuvense 4. Verloop Over wie gaat het? Christine De Vos (VIBEG) licht kort toe over wie het gaat in deze workshop: mensen met een verstandelijke beperking. Het verhaal dat we in deze sessie krijgen is echter ook van toepassing op heel wat anderen. 1
Het bovendien niet altijd duidelijk of iemandd een verstandelijke handicap heeft; mensen zien zichzelf niet altijd zo. Signalen waarop je kan letten bij het publiek: - beperkte sociale redzaamheid (vinden het niet evident om te vragen wat ze te vragen hebben) - kunnen niet zo goed lezen off schrijven - praten in korte zinnen, hakkelen; moeite hebben met maken van bepaalde som, vinden van gepast geld; moeite met lezen van een klok... - niet of nauwelijks vertrouwd met internet/e mails... (hedendaagse communicatietools) Men gaat echter vooral uit van de kansen die deze mensen te bieden hebben, en dan speciaal in de context die de culturele actoren aanbieden. En sommige drempels die d zij ondervinden zijn evengoed van toepassing op mensen met een fysieke beperking want vaakk gaat het om mensen met een meervoudige handicap. De theorie Er zijn vier grote blokken van drempels tee definiëren; deze worden toegelicht door Veerle Van Hooste a.h.v. een powerpoint (cf. bijlage) en geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk. en de praktijk De mensen van MSK en Kumen vzw lichten hun praktijkvoorbeeld, De verjaardag van Colette toe a.h.v. een powerpoint (cf. bijlage). Daarna geven TIEVO, VIBEG en M museumm (Leuven) een woordje uitleg bij hun samenwerking in aanloop naar de opstart van M. Deze wordt eerst voorgesteld vanuit het perspectief van Brecht, toenmalig voorzitter van de Leuvense adviesraad toegankelijkheid 1 en ervaringsdeskundige, dan vanuit de bemiddelaar (= TIEVO) ) en ten slotte door het museum M zelf z bij monde van Isabel Lowyck. Zij hanteert daarbij een powerpoint (cf. bijlage) en laat ook een filmpje zien rond een project n.a.v. de tentoonstelling van Patrick Van Caeckenbergh. Christine De Vos sluit af met een voorbeeld van cultuurparticipatie in i al zijn facetten. Toen M nog in steigers stond, werd een oproepp gelanceerdd aan alle Leuvense organisaties omm een werk te t maken rond de openingstentoonstelling Rogier Van der Weyden. Het ging hier om een samenwerking tussen VIBEG en de Factorij. Hoe aangepakt? 1. aangepast bezoek aan de tentoonstellingg met door gidsen op maat; 2. opengetrokken naar andere media en andere expressievormen (b.v. wandelconcert met Capilla Flamenca) > leerpunt: mensen met een verstandelijke beperking deel laten uitmaken van een groep, opdat zij zich geen speciale gevallen zouden voelen; 1 Deze adviesraad bestaat uit alle mogelijke ervaringsdeskundigheden inzake handicap. Zij geven advies bij elke nieuwe straataanleg, bij elk nieuw gebouw... g dat er in Leuven gepland staat. Het belangrijkste advies aan a M was om te vertrekken vanuit een bepaalde visie op toegankelijkheid. Het is immers een proces waar je stap voor stap in kunt evolueren. Met dialoog & opnieuw in gesprek gaan, kan jee heel wat bereiken. Als je openheid hebt voor continue verbetering, dan kom je al heel eind verder. 2
3. project uitgewerkt rond emoties: grote vreugde/hel... voorstelling/concert in kader van religieuzekunstfestival opgevoerd in Sint Pieterskerk te Leuven > leerpunt: mensen met een verstandelijke beperking niet enkel benaderen als consumenten maar ook alss producenten. Reacties uit het publiek Kom je bij de selectie van geïnteresseerden niet makkelijk uit u bij zelfdee groep van mensen (mensen die vlot ergens geraken, sterksten worden eruit gefilterd?)? Mensen die minder zelfstandig zijnn komen aan bod via andere a formats. Bij verschillende projecten komen ook mensen aan bod met andere interesses. Dit wordt wel als een belangrijk aandachtspunt ervaren, want mensen in voorzieningen hebben vaak al de weg gevonden; er moet ook naar anderen die op zelfstandige basis leven toegewerkt worden. Folders moeten ook ontsloten/toegankelijk gemaakt worden als je alle doelgroepen wil bereiken. Vaak weet men gewoon niett wat allemaa kan. Dit wordt zeker erkend.. Het is echter niet altijd evident, want w soms is het project vanuit artistieke hoek niet altijd duidelijk gedefinieerd, of nog niet af. a Foto's zeggen veel, ook voor zij die niet zo goed kunnen lezen; duidelijke pictogrammen... Soms vraagt het ook wat durf (angst overwinnen dat het er dan niet creatief of artistiek genoeg meer gaat uitzien). Cultuur = duur ; welke verminderingsformules bestaan er zoal? Het Fonds Vrijetijdsparticipatie stelt zich voor (cf. word doc in bijlage). Zij geven een tussenkomstt aan organisaties voor mensen met een beperkt b budget. Werkt wel via ledenorganisaties, wantt belangrijk is ook om te voorzien in i gepaste omkadering & goede informatieverlening. cf. www.fondsv vrijetijdsparticipatie.be Ga eens na wat er lokaal allemaall kan! B.v.: Leuven > cultuurbonnen; Vlaams Brabant: & mogelijkheden. Zet op eigen website ook mogelijkheden om bijkomende ondersteuning aan te vragen (waar, hoe...) NTGent geeft voorbeeld: 15 tickets per voorstelling die bewustt aan 1 euro worden verleend aan individuen in Gent die leven in armoede. gratis begeleiderspas. Vaak wel niett evident. Zo'n wirwar van regelgeving 5. Conclusie De boodschap is duidelijk: als je gaat duwen aan hefbomen, komt dat niet alleen ten goede aan mensen met een handicap, maar ook aan zoveel anderen/het brede publiek. Het gaat er hem dan ook eerder om te denken in termen van het wegwerken van drempels, eerder dan hoe kan ik iemand met verstandelijke beperking herkennen? Er zijn tal van organisaties op wie je een beroep kan doen. Eenn beperkte lijst gaat alss bijlage. Belangrijk is hierbij wel om eens je de juiste persoon te pakken hebt te komen tot een gedeelde visie ( de neuzen moeten in zelfde richting staan ), goede afspraken te maken enn oog te hebben voor elementen die blijvend zijn. Vandaar ook het belang om continu samen dingen te doen (structurele samenwerking) en mekaars deskundigheid tee respecteren. 3
6. Websites http://www.vibeg.be/ http://www.kumen. centerall.com/ http://www.mskgent.be/nl http://www.tievo.be/ http://www.mleuven.be/ 4
Wat is het Fonds Vrijetijdsparticipatie voor mensen die in armoede leven?? Het Fonds Vrijetijdsparticipatie is een initiatief van de Vlaamse Minister vann Cultuur met als doel mensen die in armoede leven meer en volwaardig te laten participeren aann culturele activiteiten, sportactiviteiten en het jeugdwerk doorr bestaande drempels te verlagen en mensen te stimuleren tot deelname en ontwikkeling van de eigen creativiteit. Wat doet het Fonds Vrijetijdsparticipatie Het Fonds Vrijetijdsparticipatie stimuleert de deelname aan vrijetijdsactiviteitenn (= cultuur, sport en jeugdwerk) op 4 manieren: Door via een financiële tussenkomst de deelnameprijs van mensen in armoede aan vrijetijdsactiviteiten betaalbaar te maken. We noemen dit de 80/20 regel. Door met de vrijetijdsindustrie te onderhandelen om mensen in armoede op een betaalbare en toegankelijke manier te kunnen laten participeren aan evenementen. Door samenwerking af te sluiten met bovenlokaal gesubsidieerd e initiatievenn (zowel permanent als tijdelijk). Enkele voorbeelden hiervan zijn musea met een nationalee uitstraling, tijdelijke tentoonstellingen en sport en jeugdkampen. Door het verlenen van (telefonische) ondersteuning o aan de vrijetijdswerking van lokale organisaties van en met mensenn in armoede. o aan vrijetijdsaanbieders om hun aanbod toegankelijker te maken voor mensen in armoede. Voor wie en met wie werkt het Fonds Vrijetijdsparticipatie We werken voor en met mensen in armoede die lid of cliënt zijn van een privatee welzijnsorganisatie of welzijnsvereniging. Omdatt mensen in armoede heel moeilijk detecteerbaar zijn, werd gekozen om samen te werken met lokale welzijnsorganisaties die dagelijks mett deze mensenn werken en een sterke vertrouwensband genieten. Deze organisaties staan in voor de omkadering en de toeleiding. Opgelet: in sommige steden of gemeenten is er een lokale afsprakennota vrijetijdsparticipatie voor mensen in armoede afgesloten. Organisaties die hier gevestigd zijn, kunnen enkel beroep doen op ons aanbod bovenlokaal gesubsidieerde initiatieven en vrijetijdsindustrie. Het aanbod vind je terug in onze vrijetijdsbundel, die drie maal per jaar verschijnt. Wat wordt bedoeld met een private welzijnsorganisatie? Het Fonds staat open voor alle organisaties die mensen in armoede als doelgroep van hun werking hebben. Enkele voorbeelden: verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakel wonen, dagcentra, thuisbegeleidingsdiensten Overheidsinstellingen komen niet in aanmerking aangezien ze enerzijds een eigen financiering hebben groepen, buurtwerkingen, centra voor Basiseducatie, diensten begeleid hiervoor waarop ze beroep kunnen doen ( vb: federale middelenn socio culturele participatie van het
OCMW) en anderzijds vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede ook een opdracht is op lokaal niveau. We hanteren het principe dat de aanvraag voor tussenkomsten gaat over het toegankelijk maken van de activiteiten voor de doelgroep, daarom komen eigen activiteiten niet in aanmerking, en mogen deze activiteiten niet de reguliere animatie/leefgroepwerking vervangen. Daarom kunnen sommige verzorginsinstellingen niet aansluiten. Wat is de 80/20 regel? Het Fonds Vrijetijdsparticipatie wil deelname aan vrijetijdsactiviteiten niet totaal kosteloos maken. We komen voor maximaal 80% tussen in de deelnameprijs van culturele activiteiten, inschrijving sportclubs en inschrijving jeugdkampen/jeugdbeweging. Het dienen wel activiteiten te zijn erkend door lokale, provinciale, vlaamse of federale overheid. Wat verstaan we onder deelnameprijs? Deelnameprijs = toegang of lidmaatschap (+ gids + vervoer + babysit). Deelnemen aan vrije tijd kost meer dan enkel het toegangskaartje. Daarom komt het Fonds Vrijetijdsparticipatie ook tussen in de vervoersonkosten, reservatiekosten en de kosten voor babysit 1. Bij een begeleid bezoek worden ook de onkosten voor de gids 2 vergoed. Het Fonds Vrijetijdsparticipatie komt niet tussen in consumpties, parking en vestiairekost. Het Fonds Vrijetijdsparticipatie en de lokale netwerken Vanaf januari 2008 kunnen alle gemeenten in Vlaanderen via het participatiedecreet bijkomende middelen ontvangen om de vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede te bevorderen. Deze middelen zijn rechtstreeks bestemd voor de mensen in armoede en hun verenigingen. De voorwaarde is duidelijk: plaatselijk een Afsprakennota Vrijetijdsparticipatie tot stand brengen. Deze nota geldt als een vorm van contract waarin alle belangrijke lokale partners samen afspraken maken hoe er de komende jaren verder wordt gewerkt aan de participatie van mensen in armoede aan cultuur, sport en jeugdwerk. Kort, krachtig, duidelijk en vooral gedragen door iedereen. De verplichte lokale partners zijn: Gemeentelijke diensten Vrijetijd, OCMW en verenigingen en organisaties die mensen in armoede als doelgroep hebben. Dit samenwerkingsverband noemen we het "Lokaal Netwerk Vrijetijdsparticipatie". Als een gemeente er voor kiest om een afsprakennota vrijetijdsparticipatie op te maken heeft dat belangrijke gevolgen voor organisaties uit die gemeente reeds een beroep deden op het Fonds Vrijetijdsparticipatie. Organisaties en verenigingen die gevestigd zijn in een gemeente met een Afsprakennota Vrijetijdsparticipatie kunnen enkel aanspraak maken op een tussenkomst van het Fonds Vrijetijdsparticipatie via het Aanbod Vrijetijdsindustrie en Bovenlokale Gesubsidieerde Initiatieven. Hoe wordt je lid en vraag je een tussenkomst aan? Je stuurt een mailtje naar info@fondsvrijetijdsparticipatie.be met de voorstelling van jullie organisatie en de aanvraag tot lidmaatschap. Omdat we niet alle organisaties kennen, vragen we een folder of het jaarverslag mee te sturen. Je krijgt van ons een organisatiefiche toegestuurd. We vragen naar organisatiegegevens en een vaste contactpersoon. Lid worden is kosteloos. 1 enkel een babysit-beurt door een bij een erkende instelling (bv. De gezinsbond, solidariteit voor het gezin, thuiszorgdiensten, ) aangesloten babysit komt voor subsidiëring in aanmerking. Het buurmeisje, het nichtje, kunnen we niet vergoeden. 2 Gids: hieronder verstaan we ook het huren audiogidsen.
Wanneer de organisatiefiche is teruggestuurd krijg je van ons een welkomstbundel met een gepersonaliseerd aanvraagformulier. Vanaf dan kan je tussenkomsten aanvragen Voor tussenkomsten voor zelfgekozen activiteiten vul je het aanvraagformulier in met de informatie van de activiteit, de geschatte kosten en het aantal deelnemers en begeleiders/vrijwilligers. We verwerken de aanvragen éénmaal per week, als je aanvraag wordt goedgekeurd ontvang je een goedkeuringsbrief en een financieel verslag. Dit verslag stuur je samen met de financiële bewijsstukken op, nadien worden je kosten voor 80% terugbetaald. Voor tussenkomsten uit het vast aanbod vul je het bestelformulier in en stuur je dit zowel naar de organisator als naar het Fonds. Daarna ontvang je van het Fonds een goedkeuringsbrief en een financieel verslag. Van de organisator ontvang je de reservatiebevestiging en de vraag tot betaling.
Organisaties die willen samenwerken (of vorming geven) rond cultuurparticipatie en toegankelijke cultuur voor personen met een (verstandelijke) beperking en hun omgeving De Brug Borggravevijverstraat 5 3500 Hasselt 011/22 69 31 vzw.debrug@belgacom.net www.vzwdebrug.be Groot Begijnhof 85 9040 Gent 09/238 18 18 debrug@autismecentraal.com www.autismecentraal.com Tievo Pastorijstraat 118 3300 Tienen 016/80 46 16 info@tievo.be www.tievo.be De Brug en Tievo maken deel uit van de federatie Kr8 www.vzwkr8.be Handicum Koning Boudewijnstraat 51 9000 Gent 09/261 57 50 info@handicum.be www.handicum.be Het Grote Plein Varkensstraat 6 2800 Mechelen 015/29 84 42 info@hetgroteplein.be www.hetgroteplein.be Handicum, Het Grote Plein en VIBEG maken deel uit van de federatie Z11 www.vzwz11.be VIBEG Tiensesteenweg 63 3010 Kessel-Lo 016/23 51 21 info@vibeg.be www.vibeg.be KuMen p/a Kunsthal Sint-Pietersabdij Sint-Pietersplein 9 9000 Gent 09/243 97 36 info.kumenvzw@skynet.be www.kumen.centerall.be