Veiligheid voor alles Het is de angst van elke zeiler. Overvaren worden door een groot schip. Gelukkig komen fatale ongelukken maar weinig voor, maar soms gaat het verschrikkelijk mis. Zoals met het zeiljacht Ouzo, dat vorig jaar door aanvankelijk onbekende oorzaak verging. Het incident was aanleiding voor een uitgebreid onderzoek door de MAIB, het Engelse equivalent van de Scheepvaartinspectie. Hun bevindingen werden onlangs gepubliceerd in een lijvig rapport met schokkende conclusies... Een near miss of in elk geval een close encouter. De Volvo-racer Ericsson kruist bij de start in New York de koers van een hevig toeterende Maersk Djibouti. Foto Ruud Kattenberg 10
11 tekst: Sjors van der Woerd
Logboek van een ongeluk In de avond van 20 augustus 2006 vertrekt de Ouzo, een polyester 27-voeter, van het eiland Wight voor een trip naar Dartmouth. Aan boord zijn drie ervaren bemanningsleden. Het laatste contact met de Ouzo is om 22.30, als ze buiten het bereik van het Southampton/Portsmouth radarsysteem raken. Waarschijnlijk zeilt de boot op dat moment aan de wind naar het zuidzuidwesten... De veerboot Pride of Bilbao en de 27-voets Ouzo, hoofdrolspelers in een drama. Fatale afloop Op 22 augustus rond de middag wordt het lichaam van een van de bemanningsleden levenloos uit zee gevist, 10 mijl ten zuiden van Nab Tower. Een dag later worden de twee andere lichamen geborgen. De drie zeilers droegen correct opgeblazen reddingsvesten en goede kwaliteit zeilpakken. Een uitgebreide zoekactie naar de Ouzo levert geen resultaat op. Er wordt geen enkel een spoor van de boot of de uitrusting meer gevonden. 12
tekst: Sjors van der Woerd Onderzoek Het ongeval met de Ouzo wordt onderzocht door de MAIB (British Marine Accident Investigating Branch), die daarvoor de logboeken en datarecorders analyseert van alle schepen die rond de bewuste datum in het gebied voeren. Daaruit blijkt dat de veerboot Pride of Bilbao betrokken was bij een voorval met een zeiljacht, zes mijl ten zuiden van het eiland Wight. Verder onderzoek toont aan dat dit het incident moet zijn dat de Ouzo bemanning het leven heeft gekost. De onderzoekers concluderen dat de veerboot in de vroege uren van 21 augustus in aanvaring is gekomen met het jacht of dat de Pride zo rakelings langs de Ouzo is gevaren dat deze is gekapseisd door de hekgolf. Uitwijken Uit de gegevens blijkt dat de Pride of Bilbao kort voor het ongeval koers wijzigde naar de ingang van de Solent. Mogelijk raakten de zeilers daardoor in verwarring en wisten ze niet hoe ze het beste konden uitwijken voor de veerboot. Ook lukte het de Ouzo-bemanning niet om de aandacht van de uitkijk op de veerboot te trekken. Pas op het laatste moment werd op de brug het vage schijnsel van de navigatielichten van de zeilboot opgemerkt. Ruim vrijblijven lukte toen niet meer. Ondanks de gehesen radarreflector op de Ouzo is de zeilboot nooit op het radarscherm van de veerboot te zien geweest. Achteruitkijkend ziet de wachtofficier op de brug een rood lichtje. Hij concludeert dat het jacht ternauwernood ontsnapt is en neemt geen verdere actie. Pas twee dagen later blijkt hoezeer hij zich vergist heeft. Rapport Het onderzoek naar de ware toedracht van Ouzo s ondergang is een indrukwekkend document waaruit iedere zeiler lessen moet trekken over zijn kwetsbaarheid en de schijnveiligheid die we aan sommige technische oplossingen ontlenen. Lees verder op pagina 14 Download het volledige onderzoeksrapport van het MAIB 13
Lessen De MAIB besluit zijn verslag met een aantal conclusies en aanbevelingen. Zeilers moeten niet aarzelen om de aandacht op zich te vestigen met alle ter beschikking staande middelen. Vanaf de brug van zeeschepen zijn jachten slecht te zien. Zeilers moeten daarom actief de aandacht trekken. De bemanning van de Ouzo beschikte over een sterke staaflantaarn, maar heeft die niet gebruikt. Waarschijnlijk waren zij zich te laat van het gevaar bewust. Jachteigenaren moeten zich ervan overtuigen dat hun navigatieverlichting voldoende effectief is. De uitkijk op de veerboot zag de Ouzo pas op het laatste moment. Mogelijk is de navigatieverlichting van de kleine zeilboot niet goed zichtbaar geweest. De plastic lenzen van veel navigatielichten worden met de tijd minder helder, wat de effectiviteit van het licht sterk vermindert. Daarbij komt het vaak voor dat, soms onbewust, een kapotte lamp wordt vervangen door een minder krachtig exemplaar. Zichtbaarheid van het licht wordt ook nadelig beïnvloed als een boot meer dan 5 graden helling maakt. Bootbezitters moeten worden aangemoedigd de best mogelijke radarrefector te voeren. Ondanks de gehesen radarreflector van de Ouzo is het door de golfhoogte onwaarschijnlijk dat de echo van de boot te onderscheiden is geweest van de seaclutter op het radarscherm van de veerboot. (Lees ook vanaf Zilt pagina 16). 14
tekst: Sjors van der Woerd Bij een reddingsvest moet een kruisband geen optioneel extra zijn, maar een vast onderdeel, dat altijd correct gebruikt moet worden. Een bemanningslid overleefde veel langer dan de andere twee. Waarschijnlijk kwam dit doordat deze zeiler zijn reddingsvest beter en strakker had aangetrokken. Een simpele kruisband kan de overlevingstijd van een drenkeling aanmerkelijk verlengen. Een EPIRB en/of een draagbare marifoon plus een reddingsvlot hadden de kans op overleven voor de Ouzo bemanning aanmerkelijk vergroot. Er is pas alarm geslagen nadat het eerste bemanningslid de volgende dag op zee is gevonden. Een draagbare marifoon of een EPIRB waren niet aan boord. Mogelijk had de bemanning met deze middelen eerder alarm kunnen slaan als deze aan boord waren geweest. Een reddingsvlot was evenmin aan boord. 15