mei 2019 jaargang 31 nummer 3 www.houtblad.nl Vrijbuiter voelen in Freebooter Stern-ei inspiratiebron voor TIJ Hout voor demontabele school LVL-hout in Waalse wijnmakerij
BIOPHILIC DESIGN FREEBOOTER, AMSTERDAM Biophilic design was het uitgangspunt voor de gestapelde woning Freebooter op het Amsterdamse Zeeburgereiland. Deze verbinding met de natuur uit zich in natuurlijke materialen en organische vormen. Voor de constructie is massief hout gekozen. Houten lamellen in de gevel weren de zon en zorgen voor privacy, mét uitzicht op het IJ. De breedste houten lamellen zijn geplaatst op de zuidhoek. Achter de kopgevel zijn de diagonale kolommen zichtbaar.
eens vormgegeven met ronde bogen in de wandelementen, terwijl ook de CLT balustrades langs de trappen in ronde vormen zijn uitgezaagd. De ronde vormen en bogen maken het bijna meer een meubelstuk dan een gebruikelijk bouwsysteem, zegt Hugo Immink van Ekoflin. Rond geschuurde hoeken Productietechnisch waren de ronde hoeken in plattegrond een uitdaging. Immink: We hebben die rondingen in segmenten gemaakt, die de aannemer in het werk rond geschuurd heeft. De buitenkant rond schuren is daarbij nog iets eenvoudiger dan de binnenkant maar het is prima gelukt, mede door de goede segmentering die we hadden gemaakt. Echt rondingen De ronde vormen en bogen maken het bijna meer een meubelstuk dan een bouwsysteem maken in CLT is erg duur. Dit segmenteren en rond schuren is een betere oplossing. In de wanden zijn diktes gebruikt van 100, 120 en 140 mm, afhankelijk van het constructieve ontwerp. De houten vloeren zijn 200 en 220 mm dik, afhankelijk van de overspanning. Staalprofielen De draagconstructie bestaat uit een CLT-wand langs het buurpand, de wanden van de houten kern en kolommen langs de glasgevels. In de voor- en achtergevel staat een kolom als extra steunpunt. In de zijgevel zijn diagonale kolommen geplaatst, die ook mee doen in de stabiliteit. Puur constructief gezien had de stabiliteit ook uit de houten kern kunnen komen, in combinatie met schijfwerking in de vloer. Volgens Hugo Immink 13 mei 2019 Freebooter is een vier bouwlagen hoog hoekpand op het Amsterdamse Zeeburgereiland, met twee gestapelde woningen van elk twee lagen. Architectenbureau GG-loop in Amsterdam ontwierp en ontwikkelde het pand. Het ontwerp toont de signatuur en filosofie van het bureau, om continu het welzijn van de eindgebruiker in gedachten te houden. We maken op een diepe en fundamentele manier deel uit van de natuur, maar in ons moderne leven hebben we die verbinding verloren. Freebooter is daar een antwoord op; ik zie dit biophilic ontwerp als de sleutel waarbij de technische aspecten van milieubewust bouwen in evenwicht worden gebracht met de kwalitatieve in-huis beleving, zegt architect Giacomo Garziano van GG-loop. Natuurlijke materialen en organische vormen spelen daarin een belangrijke rol. De ruimtes zijn zeer vloeiend en organisch, en ontvouwen zich als je je door het huis beweegt, zegt Garziano. Meubelstuk De plattegrond van de woning is in basis een rechthoek van 10 x 6,95 m. De gevels zijn grotendeels uitgevoerd in glas, met verdiepingshoge iroko kozijnen. De dragende constructie bestaat uit massief houten wanden en massief houten vloeren. Deze constructie van cross-laminated timber (CLT) is geleverd door Ekoflin/ Binderholz (Oostenrijk) en gemonteerd door Ekoflin. Het is vergaand geprefabriceerd, inclusief elektraleidingen en andere voorzieningen. Opvallend zijn de ronde vormen in de woning, zowel in plattegrond als in sparingen in de wanddelen. Zo is de massiefhouten kern met daarin onder meer de keuken, in plattegrond enigszins scheef getrokken en voorzien van afgeronde hoeken. De doorloop naar de keuken is evenhet houtblad Links de entree van de benedenwoning, om de hoek rechts is de entree van de bovenwoning Vanaf de zijde van het IJ is het doorzicht het grootst.
FOTO MICHAEL SIEBER Derde verdieping: vanuit de slaapkamer is er over het dakterras heen zicht op het IJ. Opvallend zijn de ronde vormen in zowel wandsparingen als ronde hoeken van de massiefhouten kern met keuken en de ronde vormen van de balustrades langs de trappen. Tweede verdieping: zelfs vanuit de keuken in de houten kern is er zicht op het IJ. Op de begane grond is het niveauverschil tussen voor en achterzijde het grootste. FOTO MICHAEL SIEBER
Plattegronden niveaus 0, +1, +2 en +3. is dat vooral een ontwerpkeuze. De kolommen en diagonalen zijn uitgevoerd in staal en zijn met hout bekleed, in een structuur die overeenkomt met CLT. Door staal te gebruiken konden de kolommen net iets slanker worden, wat de openheid in de gevel ten goede komt, zegt Garziano. Drie weken Ekoflin heeft het casco in drie weken gemonteerd, inclusief de staalconstructie in de gevels en het staal voor de uitkragende balkons. Een extra factor in de montage was het hoogteverschil in elke vloer. Dat verschil is ingegeven door het niveauverschil tussen de straat aan de voorgevel en de tuin aan de achterzijde. In elke volgende verdieping is dit hoogteverschil in de vloer steeds kleiner gemaakt. Ook de akoestische ontkoppeling van de constructies van de twee woningen, zowel in het staal als het hout, vergde de nodige aandacht. Die oplegging was uiteraard van tevoren volledig uitgedetailleerd. In de maatvoering van de houtconstructie en de staalconstructie moet je rekening houden met de benodigde oplegrubbers. De afbouw van de luxe woningen heeft zes maanden in beslag genomen. De eigenaren konden eind februari hun intrek in de woningen nemen. Gevel met houten lamellen Opvallend is ook de buitenzijde van de woning. Tegen de uitkragende balkons is namelijk over vrijwel de gehele gevel een structuur van western red cedar (wrc) lamellen aangebracht. De verticale lamellen zijn allemaal langs één lange zijde afgeschuind en vervolgens onder die hoek tegen de gevel geplaatst. De lamellen hebben verschillende breedtes en verschillende onderlinge afstanden. Garziano bestudeerde de beweging van de zon door het hele jaar, om de parametrische vorm en positie van deze lamellen van het ge- bouw zo te maken dat het licht optimaal het appartement binnen komt terwijl de warmte van de hoogste zomerzon juist geweerd wordt. De kopgevel van de woning bevindt zich op het zuidoosten en de voorgevel op het zuidwesten. De breedste delen met de grootste geveldichtheid zijn dan ook geplaatst op de zuidhoek. De lamellen zorgen tevens voor privacy voor de bewoners, ondanks de grote glazen puien in de gevels. Ze zijn ook nog eens zo geplaatst dat er vanuit zo veel mogelijk plekken in de woning uitzicht op het IJ is. Dit was mogelijk doordat het pand op een vrije hoek ligt, met een doorkijk naar het water. Organische gevel De tweede gevel van wrc-lamellen is bevestigd aan de vloeren en leuningen van de balkons en is geplaatst in een organische lijn, met afgeronde hoeken. In de houten lamellen zijn op een aantal plekken openingen gehouden voor het doorzicht en uitzicht. Ook deze openingen zijn organisch vormgegeven. Voor de doorvalveiligheid van de balkons, is aan de binnenzijde van de wrc-delen een stalen gaasnet aangebracht. Dit net is bevestigd aan de stalen balustradeconstructie. Dat GG-loop de woning de naam Freebooter heeft gegeven, heeft te maken met de maritieme historie van dit gebied aan het IJ. Het materiaalgebruik met veel hout en ronde vormen is mede gebaseerd op de historische scheepsbouw. Met de naam Freebooter doelt GG-loop op historische figuren die freelance scheepsbemanningen samenbrachten om op zoek te gaan naar avontuur en nieuw land. Het ontwerp van Freebooter is geïnspireerd op hun moedige geest, omdat het nieuwe ontwerpvormen verkent, zo zegt Garziano. Henk Wind mei 2019 15 het houtblad Locatie: John Blankensteinstraat, Amsterdam Ontwikkelaar: Giacomo Garziano, Johan Beijers Ontwerp: GG-loop, Amsterdam, gg-loop.com Constructieadviseur: Pieters Bouwtechniek, pietersbouwtechniek.nl Installatieadviseur: Mabutec installatieadvies, Snelrewaard, mabutec.nl Uitvoering: Kolthof bouwbedrijf, Stiens, kolthofbv.nl Houtleverancier: Ekoflin Bavel, ekoflin.com, importeur van Binderholz (A), binderholz.com Installateur: JF Totaaltechniek, Hilversum, jftotaaltechniek.nl Bouwperiode: september 2018 februari 2019