Onderwerp: Agenda Vergadering: Portefeuillehoudersoverleg Economische Zaken Datum: 13 februari 2013 12.00-14.00 uur Locatie: Gemeentehuis Oegstgeest Agendapunt: 1 Vanaf 12.00 uur staat er een lunch gereed PHO ECONOMISCHE ZAKEN / SOCIALE AGENDA Vervalt. Er zijn geen onderwerpen voor het gezamenlijke deel. PHO ECONOMISCHE ZAKEN (12.10 13.30 uur) 01 Opening, welkom en vaststelling van de agenda (12:10-12.15 uur) 02 Mededelingen, ingekomen stukken en uitgaande brieven (12:15-12:20 uur) Mededelingen M.1 Afmeldingen M.2 Stand van zaken afhandeling zienswijzen PSV (PS 31 januari) M.3 Stand van zaken Kwalitatieve confrontatie vraag-aanbod bedrijventerreinen M.4 stand van zaken Onderzoek alternatieve locaties Oostvlietpolder Ingekomen stukken I.1 Adviesaanvraag Leiderdorp over vestiging van een kringloopwinkel op de Baanderij d.d. 11 december 2012 (bespreken bij punt 5b) I.2 Adviesaanvraag Leiderdorp over vestiging van Action en Xenos op de Baanderij d.d. 7 januari 2013 (bespreken bij punt 5c) I.3 Conceptverslag van het overleg van de gedeputeerde met de REO-voorzitters d.d. 19 november 2012 (ter kennisneming) Uitgaande brieven U.1 Brief aan provincie over uitbreidingsplannen Collis (ter kennisneming) 03 Conceptbesluitenlijst PHO EZ 14 november 2012 (12:20-12:25 uur) Ter vaststelling 04 Regionale Topsectorenbeleid (12:25-13:05 uur) Voorstel: Kennis te nemen van de presentatie van de heer Kempers over de duurzaamheidsambities van Heineken in relatie tot het programma Holland Rijnland Biobased en de presentatie van de heer Mennenga (SpaceNED) over het Holland Space Cluster. Hierover vervolgens een richtinggevende discussie te voeren.
05 Detailhandelsbeleid (13:05-13:40 uur) stukken worden nagezonden a. Afronding regionaal PDV-beleid Ter afronding van de discussie is ter bespreking een nieuwe adviesnota opgesteld. Voorstel: Het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland positief te adviseren over de volgende punten: 1. In aansluiting op het eerder vastgesteld rapport "Strategie voor detailhandel op perifere locaties in Holland Rijnland de clusters voor perifere detailhandel (of PDVclusters) in Holland Rijnland te versterken door: a. Vestiging van kleinere speciaalzaken (< 1.000 m² bvo) binnen het thema woninginrichting toe te laten; b. Vestiging of substantiële uitbreiding van perifere detailhandel niet toe te staan buiten deze clusters, tenzij het winkels met primair een lokaal verzorgingsgebied betreft en al in de gemeente zijn gevestigd; c. Winkels in volumineuze artikelen en winkels in de sectoren Hobby, Sport & Spel en Bruin- en witgoed, die groter zijn dan 1000 m² bvo, maar formeel buiten de definitie van de provinciale verordening vallen, toe te laten indien er in de bestaande winkelcentra geen geschikte ruimte is. 2. De procedure met betrekking tot de beoordeling van aanvragen in overeenstemming te brengen met de beslispunten 1a tot en met 1c. b. Adviesaanvraag vestiging Kringloopwinkel op de Baanderij Voorstel: Het Dagelijks Bestuur te adviseren een positief REO-advies te geven met betrekking tot de vestiging van een kringloopwinkel op de Baanderij onder voorwaarde dat het vooral gaat om de verkoop van meubels. c. Adviesaanvraag vestiging Action en Xenos op de Baanderij Voorstel: Het Dagelijks Bestuur te adviseren een negatief REO-advies te geven met betrekking tot de vestiging van een Action en Xenos op de Baanderij. 06 Uitvoering bedrijventerreinenstrategie (13:40-14:00 uur) a. Voortgang Pilot-projecten b. Voortgang / evaluatie EVA c. Voortzetting werkzaamheden procesmanager 07 Rondvraag en sluiting (13:55-14:00 uur) Volgende vergaderingen: 17 april 2013 (extra) in het gemeentehuis van Rijnwoude 15 mei 2013 (regulier) in het gemeentehuis van Teylingen (locatie Voorhout) Onderwerpen voor 17 april: - Voorlopige resultaten kwalitatieve confrontatie vraag-aanbod bedrijventerreinen - Plan van aanpak uitvoering afspraken kantorenstrategie - Uitkomsten onderzoek alternatieve locaties Oostvlietpolder - GEZAMENLIJKE DEEL VAN PHO EZ MET PHO RUIMTE Vervalt. Er zijn geen onderwerpen voor het gezamenlijke deel. 2
Concept verslag overleg met de REO-voorzitters 19 november 2012 van 16.00-18.00 u in het Provinciehuis, Merenzaal Aanwezig: De heer G. Veldhuijzen (gedeputeerde EZ) De heer S. Van der Tak (tot 16:30 uur) De heer A. van Erk (Midden Holland) De heer E. Van Vliet (Rotterdam) De heer J. Uit den Boogaard (Holland Rijnland) De heer W. Joosten (Zuid-Holland zuid) De heer W. Brandsma (ambt. Provincie) De heer A. de Jong (ambt. Provincie) De heer F. Hendriksen (ambt. Provincie) 1. Werklocaties en de integrale herziening van de PSV De heer Veldhuijzen geeft aan dat de provincie werkt aan een integrale herziening van de PSV die medio 2014 door PS vastgesteld zal worden. De startnotitie is in de maak. Werklocaties vormen een belangrijk onderdeel van de PSV. PS is van mening dat naast het opnemen van lagere behoefteramingen voor werklocaties ook keuzes gemaakt moeten worden in het aanbod van werklocaties. Gemeenten en regio s zijn belangrijke partners in dit geheel. Het doel van deze bijeenkomst is het maken van procesafspraken hieromtrent. De heer Van der Tak geeft aan dat in Haaglanden minder en beperken de algemene lijn voor werklocaties is. Er wordt 400.000 m2 aan planvoorraad voor kantoren geschrapt. Het probleem zit hem vooral in locaties waar gemeenten financiële belangen bij hebben. Kantoorplannen worden allemaal in regionaal verband aan de orde gesteld. De vraag bij Greenports heeft vooral betrekking op de accommodatie van grootschalige groenteteeltbedrijven. De heer Van Erk geeft aan dat voor Midden-Holland de lijn niet veel afwijkt van Haaglanden. Grote uitleglocaties staan onder druk, de leegstand neemt toe. Vooral Gouda heeft hier als centrumgemeente last van. Speciale aandacht wordt gevraagd voor de meer landelijke gebieden. Het gevaar dreigt dat deze gebieden worden uitgehold. De heer Uit den Boogaard geeft aan dat de standpunten van Holland Rijnland op het gebied van bedrijventerreinen, kantoren en detailhandel in grote lijnen bekend zijn. Specifiek voor kantoren wordt een onderscheid gemaakt tussen kansrijke en minder kansrijke gebieden. Mogelijk wordt een integrale visie voor alle werklocaties opgesteld. De heer Van Vliet geeft aan dat de regio Rotterdam haar regionale kantorenstrategie heeft bijgesteld. Deze gaat uit van minder kantoren. Voor bedrijventerreinen is de situatie anders: in de regio Rotterdam is vraag en aanbod tot 2020 redelijk in balans. Na 2020 moet nog gezocht worden naar locaties om de vraag op te vangen. In de regio Rotterdam heeft een bedrijventerreinprogrammering opgesteld. Op het gebied van detailhandel is het van belang dat de modernisering niet geblokkeerd wordt.
De heer Joosten geeft aan dat er in Zuid-Holland Zuid een overcapaciteit aanwezig is van bedrijventerreinen. Op het gebied van kantoren heeft Drechtsteden problemen om kantoren uit te breiden op goede locaties in het stedelijke gebied. 2. Programmering werklocaties 2.1. Kantoren, een gebiedsgerichte aanpak? Korte presentatie door mevrouw E. Geuting van Stec. Het algemene beeld is dat er een teveel aan kantoormeters bestaat, ook na 2030. De belangrijkste vraag die gezamenlijk beantwoord moet worden, is welke locaties over voldoende duurzame kwaliteit beschikken en van welke locaties eigenlijk afscheid genomen zou moeten worden. Als uitwerking van het kantorenconvenant zou gekomen moeten worden tot een regionale labelling van kantorenlocaties. Inzicht in grondexploitaties wordt hier bij betrokken. De heer Uit den Boogaard vraagt hoe dat in beeld gebracht zou kunnen. Mevrouw Geuting geeft aan dat dit in gezamenlijkheid plaats moet vinden: tussen gemeenten, regio s, provincie en bedrijfsleven. De heer van Vliet vindt de opzet van dit onderzoek erg fijnmazig. De markt bepaalt zelf waar gebouwd kan worden. Op regionale schaal is vaker geprobeerd een dergelijk onderzoek uit te voeren. Het is lastig om tot een gezamenlijk geobjectiveerd beeld te komen. Mevrouw Geuting geeft aan dat het onderzoek een belangrijk instrument is om het bewustzijn onder partijen te vergroten en dat de situatie anders is dan een paar jaar terug. De overheid heeft weinig instrumenten om vraag en aanbod te sturen. De regio Rotterdam heeft inmiddels 600.000 m2 plancapaciteit geschrapt. Meer wordt lastig omdat dit leidt tot juridische gevechten o.a. in de vorm van planschadeclaims. Juridisch is onderzocht of er sprake is van planschade in een situatie van overaanbod. Antwoord is nee. Jurisprudentie is momenteel in ontwikkeling. De heer van Vliet wil eerst jurisprudentie afwachten alvorens hier verdere stappen in te zetten. De heer Joosten pleit ervoor om de markt zelf sturing te geven. In Zuid-Holland Zuid komt het regelmatig voor dat er behoefte is aan kantoren maar dat het weer niet mag. De heer van Erk geeft aan dat het begrip kwaliteit lastig te duiden is. De heer Veldhuijzen geeft aan dat op basis van de regionale strategieën er voor 80% reeds een beeld bestaat over de potentie van kantorenlocaties. Daar kan op voortborduurd worden in dit onderzoek. De heer Veldhuijzen hecht er aan dat invulling gegeven wordt aan de gezamenlijke afspraken uit het kantorenconvenant. De vorm van provinciale sturing op het kantorendossier in het kader van de integrale herziening is ook nog niet bekend. Dus ook niet dat in de toekomst daadwerkelijk met groei, balans en krimpgebieden gewerkt gaat worden. De taak en rol van iedere partij moet de komende periode bepaald worden. Geef ook aan als regio welke sturing van de provincie verwacht wordt. Met het voorstel om gezamenlijk het onderzoek uit te voeren, wordt ingestemd. In eerste instantie op ambtelijk niveau. Daarna worden de resultaten eerst besproken.
2.2 Ontwikkeling detailhandel De heer Veldhuijzen geeft dat de provincie haar beleid heeft geformuleerd in de Notitie detailhandel Zuid-Holland. Deze is verwerkt in de lopende actualisatie van de PSV en verordening. Het algemene beeld is dat er een overmaat aan winkelmeters is in Zuid-Holland. Voor de reguliere detailhandel is een driedeling geformuleerd: te ontwikkelen, te optimaliseren en te herstructureren winkelgebieden. Ander provinciaal uitgangspunt is het verminderen van het aantal PDV-locaties. De regio s zijn gevraagd regionale detailhandelsstructuurvisie op te stellen waarbij gewerkt wordt aan reductie van vierkante meters. De provincie zal bestemmingsplannen bekijken aan de hand van de eigen uitgangspunten en de regionale visies. De regio s geven in algemene zin aan met detailhandelsvisies voor reguliere detailhandel en/of PDV-detailhandel bezig te zijn of deze gereed te hebben. De heer van Vliet geeft aan dat de detailhandelswereld in een enorme transitie zit waarvan we niet weten waar die gaat eindigen. Het is lastig daarop te sturen als overheid omdat continue achter ontwikkelingen aangelopen wordt. De modernisering moet niet in de weg worden gestaan. De heer van Erk vraagt zich af waarom een verdere ontwikkeling van Haaglanden en Rotterdam wordt toegestaan. Algemene reactie is dat consumentengedrag niet kan worden beïnvloedt. Daar waar de consument naar toe trekt zou ze gefaciliteerd moeten worden. De trek naar Rotterdam en Den Haag is een feit. Schiedam ondervindt daar momenteel de gevolgen van en zou moeten nadenken over een verkleining en herstructurering van het winkelapparaat. De heer van Vliet geeft aan de best pratices die in zijn regio zijn ontwikkeld ter beschikking wil stellen over verkleining en inkrimping van winkelgebieden. 2.3. Bedrijventerreinen Vraag en aanbod zijn op dit moment op provinciaal niveau niet in evenwicht. De heer Veldhuijzen geeft aan dat er mogelijk een discussie gevoerd kan gaan worden over het toepassen van een lager scenario voor de behoefteramingen in het kader van de integrale herziening. Hierdoor zal op provinciaal niveau het aanbod nog verder uitstijgen boven het aanbod. In het kader van de integrale herziening van de PSV zullen keuzes gemaakt moeten worden, vooral hoe om te gaan met het zachte planaanbod. Bij voorkeur worden deze keuzes gemaakt op basis van regionale inbreng. Dit beeld vanuit de regio s zou daarom in het eerste kwartaal 2013 bekend moeten zijn zodat het een plek krijgt in de integrale herziening van de PSV. Het verschuiven van de planhorizon van de PSV van 2020 naar 2030 kan mogelijkheden bieden om onderdelen van het aanbod uit te faseren. De heer van Vliet geeft aan dat voor bedrijventerreinen moeilijk de toekomst te voorspellen is. Op het moment dat het economisch weer beter gaat, merken we dat vooral in de logistiek. En dat zijn ruimtevragers. Zaak is om korte termijn ontwikkeling strak te monitoren. Zachte planvoorraad moet daarom niet direct van de plankaart verwijderd worden. 2.4. Greenports Binnen de Greenports vindt een verdere verschuiving plaats van primaire productie naar gerelateerde bedrijvigheid met een hogere toegevoegde waarde. Agrarische bedrijven verschieten deels van kleur naar kantoor, lab en of onderzoeksfaciliteit. De grootschalige productiebedrijven vinden een nieuwe plaats, elders in Nederland of daarbuiten. Deze ontwikkeling is al gaande maar zal niet stoppen. Het huidige RO-instrumentarium is hier niet op ingericht. Discussies over uitbreiding en behoud productieareaal komen in een ander perspectief te staan. Ruimte voor de Greenport blijft wel aandachtspunt. Afgesproken wordt om een of meerdere bijeenkomsten te organiseren: welke trends zijn waarneembaar in de Greenports en op welke manier zouden we daar ruimtelijk mee om moeten gaan. Z.o.z.
3. Vervolgproces - Het vervolgoverleg zal in maart volgend jaar plaatsvinden; - Starten met het onderzoek om kantorenlocaties te labellen. Provincie zal als opdrachtgever fungeren. Onderzoek in eerste instantie ambtelijk vormgeven. In februari-maart 2013 zou het eerste beeld compleet moeten zijn. Daarna resultaat bespreken. - Regio s worden verzocht in maart via regionale detailhandelsvisies het beeld compleet te hebben m.b.t. vermindering en reductie van winkelmeters en PDV-locaties. In de integrale herziening van de PSV zal aandacht worden besteed aan vermindering van winkelmeters en PDV-locaties mede op basis van regionale visies. - De regio s worden verzocht om begin maart 2013 het beeld gereed te hebben op welke manier vraag en aanbod voor bedrijventerreinen op elkaar afgestemd wordt. Dit beeld vormt evenals bij detailhandel input voor de discussie rond vermindering danwel uitfasering van aanbod voor bedrijventerreinen bij de integrale herziening. - Provincie neemt initiatief om ontwikkelingen in Greenports samen met de regio s nader in beeld te brengen;
------~------ ê) ~~~) Holland. In Holland Rijnland werken samen: Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude Provincie Zuid-Holland T.a.v gedeputeerde G. Veldhuijzen Postbus 90602 2509 LP Den Haag Leiden: 13 december 2012 Kenmerk: 12/2056 Onderwerp: uitbreidingsplannen Collis Contact: S.Bremmer Telefoon: (071) 523 90 60 E-mail: sbremmer@hollandrijnland.net Bijlage: 1 Geachte heer Veldhuijzen, Op 10 mei jongst leden hebben wij telefonisch contact gehad over de uitbreidingsplannen van Collis op bedrijventerrein Roomburg in Leiden. Tijdens dit overleg hebben we wederzijds uitgesproken welwillend tegenover de uitbreidingsplannen van Collis te staan mits deze plannen niet leiden tot een uitbreiding van het aantal vierkante meters kantoorruimte in de gecombineerde locatie Roomburg en Meerburgerpolder. Met deze brief deel ik u mee, dat de gemeente Zoeterwoude, de gemeente Leiden en Holland Rijnland inmiddels overeenstemming hebben bereikt over de uitbreidingsplannen van Collis. Resumerend zijn met betrekking tot de uitbreidingplannen van Collis de volgende afspraken gemaakt. Door de uitbreidingsplannen voor eigen behoefte van Collis stijgt het aantal m2 kantoren op deze locatie van 2.000 m2 naar 8.000 m2. Een toename van 6.000 m2. Naast deze ontwikkeling is er geen kantoorprogramma voor Roomburg/Knoop Oost. Ter compensatie wordt het aandeel kantoorruimte in het programma voor de Meerburgpolder in Zoeterwoude verlaagd, waarbij een reductie zal plaatsvinden van 72.500 m2 naar circa 52.500 m2. Daarnaast hebben Zoeterwoude en Leiden afgesproken gezamenlijk te kijken naar de verder doorontwikkeling van het 'Business Park A4', en daarbij invulling te geven aan huidige en toekomstige trends en ook in te zetten op branding van dit park aan beide zijden van de snelweg A4. Ik ben van mening dat het gezamenlijke voorstel, dat de gemeenten Leiden en Zoeterwoude aan mij hebben voorgelegd (zie bijlage) past binnen de afspraken die ik hierover met u heb gemaakt. Dit is ook mede de reden dat uitbreidingsplannen van Collis verwerkt zijn in de Kantorenstrategie Holland Rijnland dat 31 oktober jl. door het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland is vastgesteld. Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Schuttersveld 9, 2316 XG Leiden Postbus 558, 2300 AN Leiden Telefoon (071) 523 90 90 info@hollandrijnland.net www.hollandrijnland.net BNG 28.51.13.992
Namens de gemeenten Leiden en Zoeterwoude en Holland Rijnland wil ik uw instemming vragen over bovenstaande oplossing. Portèfeuillehouder Arbeidsmarkt & Economie J.B. Uit den Boogaard Bijlage: brief colleges burgemeester en wethouders gemeenten Zoeterwoude en Leiden aan Holland Rijnland inzake uitbreiding Collis op Roomburg Cc: colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten Zoeterwoude en Leiden
., I Gemeente Zoeterwoude Leiden I ' I Retouradres: Postbus 9100,2300 PC leiden Voorzitter van het PH Economische Zaken De heer J.B. uit den _Boogaard Postbus 558 2300 AN LEIDEN Gemeente Zoeterwoude Bezoekadres Gemeente Leiden Stationsplein 107 Postadres 2312AJ LEIDEN Postbus 91 00 Telefoon 2300 PC LEIDEN E-mail 071-516 56 03 Website sleutel@leiden.nf www.lelden.ni/gemeente Datum Ons kenmerk Onderwerp 25 september2012 DIV-2012w13472 Uitbreiding UL I Collis op Roomburg Geachie heer u~ den Boogaaro, Contactpersoon Willem van der Poel Doorklasnummer 071 w 516 71 22 r-sá'ii1ëi'i"w"erkingsorg-aa-. f"l-- ~- t~7r:t;.!f) RfJN!."fi.NO i ~~ r : 1i I I -----r:-:---;--1 i tov~ t<.opie: I i {' o ~~: p "i''1z I'V\7. l f L u.,..,_.dj,..-.. L ---,-!:?\IV\ '2-l( In de nota van beantwoording op de k~:mtorenstrategie van ~~~~~:~~~~~rdtde!;~_oo verwachting uitgesproken dat voor de nieuwbouwbehoefte voor Collis in een goed overleg tussen Holland Rijnland, Leiden, Zoeterwoude, Provincie Zuid Holland en Collis een oplossing kan worden gevonden. Met genoegen delen wij u mee dat het goede overleg inmiddels heeft plaats gevonden en dat de gemeenten Zoeterwoude en Leiden overeenstemming hebben bereikt over sloop en nieuwbouw van Collis op het kavel aan De Heyderweg 1 tot en met 21 om in de groeibehoefte van Collis te voorzien. Leiden en Zoeterwoude zijn het er over eens dat h~t belangrijk Is een kennisbedrijf als Collis voor Leiden en de regio te behouden. Collis is een bedrijf dat in 1997 is gestart in 2 units van het bedrijfsverzamelpand waarin het tot op de dag van vandaag gevestigd is. Het bedrijf is gespecialiseerd in veilige transactietechnologie in de betalingsindustrie. Het heeft een forse groei doorgemaakt en timmert ook internationaal aan de weg met vestigingen in Singapore, Minneapolis, Dubai, Edinburgh, Sao Paolo, Auckland en Helsinki. Wereldwijd werken er inmiddels 160 mensen. In april2012 is Collis onderdeel geworden van "UL" (zie ook www.ul.com ) een grote onafhankelijke internationale wetenschappelüke onderneming waar meer dan 9.000 mensen werken en die in meer dan 1 00 landen actief is. Naar verwachting zal het gaan om een groei van 2.000 m2 nu naar 8.000 m2, een toename derhalve van 6_.000 m2. De (kantoor) marktontwikkelingen hebben ertoe geleid dat het kantoorprogramma zoals dat is opgenomen in de Kantorenstrategie van Holland Rijnland voor de Meerburgerpolder en Roomburg/Knoop Oost fors is bijgesteld.
Datum 25 september 2012 Kenmerk Gemeente Zoeterwoude Gemeente Lelden Pagina 2/2 De laatste wordt verlaagd van 30.000 m2 naar 8.000 m2, waarvan 2.000 m2 bestaand. Voor de Meerburgerpolder in Zoeterwoude is het kantoorprogramma bijgesteld Vijn 72.500 m2 naar 52.500 m2. Per saldo betekent dit een vermindering van het kantoorprogramma op beide locaties met bijna 50%. De gemeenten Zoeterwoude en Lelden hebben regelmatig overleg over de wederzijdse ontwikkelingen in het kader van het W4 project met de bedoeling om plannen af te stemmen en waar nodig financiêle afspraken te maken. WU houden u daar uiteraard van op de hoogte. Wij verzoeken u dit resultaat in de f(antorenstrategie van Holland Rijnland te verwerken en bij de Provincie instemming te vragen met deze oplossing. Hoogachtend, Namens de colleges van Burgemeester en Wethouders van \ ' Zoeterwoude, Leiden, ft Strijk
Concept - BESLUITENLIJST (conceptversie 2) vergadering portefeuillehoudersoverleg Economische Zaken d.d. 14 november 2012 Aanwezigen portefeuillehouders Economische Zaken: gemeente Alphen aan den Rijn: de heer T. Hoekstra gemeente Rijnwoude: de heer F.V. Ketel gemeente Hillegom: gemeente Teylingen: de heer L.J.P. v.d. Zon gemeente Kaag en Braassem: de heer A.J.M van Velzen gemeente Voorschoten: mevrouw I.C.J. Adema - Nieuwenhuizen gemeente Katwijk de heer I.G. Mostert gemeente Zoeterwoude: Mevrouw M.H.J.C. Ates-Snijdewind gemeente Leiden: de heer R. Strijk Holland Rijnland: de heer J.B. Uit den Boogaard (voorzitter) gemeente Leiderdorp: de heer H.L. Zilverentant Holland Rijnland: de heer H. Stapper (secretaris) gemeente Lisse: de heer B.H.C Brekelmans Holland Rijnland: de heer S. Bremmer (verslag) gemeente Nieuwkoop: mevrouw T. Veninga Holland Rijnland: de heer R. Sturm (agendapunt gemeente Noordwijk: de heer L.A.W. de Lange Holland Rijnland: de heer P. Duijvensz (agendapunt 01) gemeente Noordwijkerhout: de heer J.C.F. Knapp PM Mevrouw C. Wopereis gemeente Oegstgeest: M.k.g. afwezig: mevrouw A.J.M. de Ridder en de heer A.Th. van Rijnberk PHO ECONOMISCHE ZAKEN / SOCIALEAGENDA Nr. Agendapunt Voorstel Advies / afspraak 01 Stand van zaken werkgeversdienstverlening Mevrouw C. Wopereis, trekker van de 3d werkgroep Werk werk geeft 3D een presentatie. Een aantal wethouders formuleert vragen rond de bestuurlijke aansturing en de mate van actiegerichtheid van het project. Wethouder de Haan delegeert de verantwoordelijkheid die vanuit het rijk aan de centrum gemeente Leiden wordt gegeven op het gebied van arbeidsmarktbeleid graag naar de regio. Wethouder Adema geeft aan dat haar gemeenten per 1 januari overgaat naar andere arbeidsmarktregio. De voorzitter concludeert, dat bestuurlijke aansturing duidelijk moet worden en dat gezien het regeerakkoord het onderwerp grote urgentie heeft. Mededeling M.2 Convenant Bouwen. De heer Uit den Boogaard wordt voorzitter van de commissie die de uitvoering van het convenant Bouwen en opleiden gaat monitoren.
PHO ECONOMISCHE ZAKEN 02 Opening, welkom en vaststelling van de agenda 03 Mededelingen, ingekomen stukken en uitgaande brieven M.1 Afmeldingen M. 2 Vervolgtraject Convenant Bouwen en opleiden M.3 Stand van zaken Economische visie/ Onderzoek positionering M.4 Stand van zaken programma BioBased Economy M.5 Vergaderschema 2013 (ter kennisneming M.6. Het AB heeft op 31 oktober jl. de Regionale kantorenstrategie vastgesteld. 04 Conceptbesluitenlijst PHO EZ 19 september 2012 Ter vaststelling M.1 Afmelding van mevrouw De Ridder M.3 Het opstellen van de integrale economische visie is opgeschort tot de resultaten bekend zijn van het onderzoek dat de universiteit Utrecht in het kader van het traject Positionering en profilering van Holland Rijnland uitvoert. Dit om dubbelwerk te voorkomen. De resultaten hiervan worden in februari verwacht. M.4 In het portefeuillehoudersoverleg van 14 februari zal uitgebreider op dit onderwerp worden ingegaan. De besluitenlijst wordt ongewijzigd vastgesteld Met betrekking tot de actiepunten meldt de heer Uit den Boogaard dat het PDV-beleid niet aan het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland hoeft te worden voorgelegd. De strategie is een set van principes voor de adviespraktijk bij het opstellen van REO-adviezen, aanvullend aan het provinciaal beleid. De evaluatie van het EVA project komt in het portefeuillehoudersoverleg van 14 februari 2013 aan de orde. 05 Detailhandelsbeleid a. REO-adviesaanvraag De Bosrand, Rijnwoude b. Stand van zaken strategie PDVlocaties a. Het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland positief te adviseren over de aanvraag van Tuincentrum De Bosrand in Rijnwoude a. Akkoord met voorstel b. Voor het portefeuillehoudersoverleg van 13 februari is het voorstel voor de PDV locaties gereed. Er is gekozen om het voorstel nog niet nu te agenderen omdat het provinciaal beleid nog niet gereed is. Verschillend portefeuillehouders dringen aan voorspoedige afronding Conceptbesluitenlijst Portefeuillehoudersoverleg Economische zaken d.d. 14 november 2012 2
06 Kwalitatieve confrontatie vraagaanbod bedrijventerreinen In te stemmen met het plan van aanpak voor het maken van een kwalitatieve confrontatie vraag en aanbod bedrijventerreinen. van dit dossier. Volgens mevrouw Ates gaan veel winkels de regio nu voorbij omdat "waar het kan het niet mag en waar het wel mag niet kan". Dit is echter volgens diverse wethouders een discussie die we hebben gehad. Wel zal mevrouw Ates op verzoek een lijst aanleveren met zaken waar de gemeente in dit verband tegenaan is gelopen. Akkoord met voorstel. Een aantal portefeuillehouders vraagt zich af wat dit extra onderzoek oplevert. Er is immers al veel onderzoek gedaan. De heer Sturm licht toe dat dit onderzoek veel scherper maakt wat er voor herstructurering nodig is om aan de kwalitatieve vraag naar bedrijfshuisvesting te kunnen voldoen. Na enige discussie stemt een meerderheid in met het plan van aanpak, omdat de meerwaarde van dit onderzoek wordt ingezien. Wel zal wordt toegezegd dat de financiele paragraaf wordt aangepast. De kosten blijken namelijk lager te zijn. De heer Sturm zegt toe in het portefeuillehoudersoverleg van 14 februari met een evaluatie te komen over de voortgang van de pilotprojecten herstructurering bedrijventerreinen. Op verzoek van de deer Brekelmans komt er een overzicht van het beleid van Holland Rijnland met betrekking tot bedrijventerreinen, detailhandel en kantoren en de samenhang daar tussen. 07 Rondvraag en sluiting De heer Knapp dringt aan om alle onderwerpen die in het portefeuillehoudersoverleg worden ingebracht ook een behandeling in het ambtelijke overleg Economische Zaken te geven. De voorzitter zegt toe dat hier zal meer aandacht aan besteed zal worden. Volgende vergadering Portefeuillehoudersoverleg Economische zaken: 13 februari 2013: Reguliere vergadering in het gemeentehuis van Oegstgeest Conceptbesluitenlijst Portefeuillehoudersoverleg Economische zaken d.d. 14 november 2012 3
Actiepuntenlijst portefeuillehoudersoverleg economische zaken nr. PHO EZ Onderwerp Gereed Wie? 1. 14-11- 2012 Afronden voorstel strategie PDV-locaties PHO 13-02-2012 Holland Rijnland 2. 14-11- 2012 Evaluatie EVA project toesturen en behandelen in het portefeuillehoudersoverleg PHO 13-02-2013 Holland Rijnland 3. 14-11- 2012 Overzichtsnotitie beleid Holland Rijnland met betrekking tot detailhandel, bedrijventerreinen en kantoren. PHO 13-02-2013 Holland Rijnland 4. 14-11- 2012 Evaluatie pilotprojecten herstructurering bedrijventerreinen toesturen en behandelen in het portefeuillehoudersoverleg PHO 13-02-2013 Holland Rijnland 5. 14-11- 2012 Lijst met zaken waar de gemeente Zoeterwoude met betrekking tot de (nieuwe) PDV strategie tegenaan loopt PHO 13-02-2013 Gemeente Zoeterwoude Conceptbesluitenlijst Portefeuillehoudersoverleg Economische zaken d.d. 14 november 2012 4
Informatienota PHO (versie 2 n.a.v DB 31 januari) In Holland Rijnland werken samen: Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude Vergadering: PHO Economische zaken Datum: 13 februari 2012 12.00 15.00 uur Locatie: Gemeentehuis Oegstgeest Agendapunt: 4 Onderwerp: Stand van zaken regionaal topsectorenbeleid Holland Rijnland Inleiding: In deze informatienota wordt kort teruggeblikt op de stappen die het afgelopen jaar voor de regionale topsector Space Technology en de Biobased Economy zijn gezet en wordt vooruitgeblikt op de stappen die komend jaar gezet gaan worden. In het PHO EZ van 9 november 2011 zijn de mogelijkheden van het topsectorenbeleid van het Rijk en de provincie voor de economie in Holland Rijnland verkend. Dat gebeurde aan de hand van een informatienota en een presentatie van Robert Strijk. Vervolgens is in opdracht van Holland Rijnland door bureau Blaauwberg een Quick Scan uitgevoerd naar de kansen van het topsectorenbeleid. Uit deze quick scan blijkt dat in de regio Holland Rijnland de topsectoren Life sciences & Health, Tuinbouw (Greenports), en Space Technology (onderdeel van de topsector High Tech Systemen en materialen) sterk vertegenwoordigd zijn. Daarnaast zijn er kansen voor de sector Biobased Economy, vooral als cross-over tussen de Greenports en Life Sciences. Uit de Quick scan kwam naar voren dat de sector Life Sciences met het Bio Sciencepark een goede aansluiting heeft op het provinciale en topsectorenbeleid. Voor de sectoren Tuinbouw (Greenports), Space Technology en Biobased Economy viel nog veel te winnen. In het afgelopen jaar lag de focus van de regio vooral op Space Technology en de BioBased Economy. De aansluiting van de Greenports is op subregionaal niveau opgepakt. Zo hebben de gemeenten uit de Bollenstreek het koersdocument 2012-2015 voor de Greenport Bollenstreek opgesteld en heeft de Greenport Aalsmeer een visie tot 2030 opgesteld. Biobased Economy Bij Biobased Economy gaat het om een economie waarin reststromen en gewassen uit de landbouw en voedingsmiddelenindustrie worden ingezet voor niet-voedseltoepassingen. Een economie dus waarin deze groene grondstoffen worden toegepast als materialen, chemicaliën, transportbrandstoffen en energie (elektriciteit en warmte). Holland Rijland heeft met de Universiteit Leiden, het Kenniscentrum Plantenstoffen (Leiden), het PPO (Lisse), NAK Tuinbouw (Roelofarendsveen), Heineken (Zoeterwoude) en de Greenports Duin- en Bollenstreek, Aalsmeer (gedeeltelijk) en regio Boskoop (gedeeltelijk) een sterke uitgangspositie om te profiteren van deze sterk opkomende sector. In maart van dit jaar heeft Holland Rijnland een zogenaamde Stakeholderslunch Biobased Economy georganiseerd met diverse betrokkenen uit de regio. De aanwezigen stakeholders uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden zagen volop kansen (zie het verslag op www.hollandrijnland.net/themas-projecten/economische-zaken/economischetopsectoren/biobased-economy ). Afgelopen maanden is, in opdracht van de gemeente Leiden en de regio Holland Rijnland, de Kennisalliantie aan de slag gegaan om de kansen in onze regio in kaart te brengen. De tussentijdse veelbelovende resultaten hiervan zijn uw middels een notitie voor het PHO van Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Schuttersveld 9, 2316 XG Leiden Postbus 558, 2300 AN Leiden Telefoon (071) 523 90 90 info@hollandrijnland.net www.hollandrijnland.net BNG 28.51.13.992
14 november toegezonden. In deze notitie zijn zeven voorlopige focusgebieden naar voren gekomen. Dit zijn: 1. Planten, biodiversiteit, inhoudstoffen en veredeling (oa. plantenstoffen uit bollen, bloemen en bomen) 2. Raffinage van inhoudstoffen. (opschalen productie hoogwaardige plantenstoffen) 3. Reststromen (oa. productie Biogas uit plantenresten of mest) 4. Verbreding Center of Genomics (delen van kennis en onderzoeksopstellingen) 5. Algenkweek 6. Waterstoftoepassingen 7. Microbiologie Op 5 december 2012 heef er een eerste Advisory Board plaatsgevonden met de stakeholders van de eerste bijeenkomst en enkele nieuwe stakeholders (zie bijlage voor het verslag). Tijdens deze bijeenkomst werden de mogelijke focusgebieden kort gepresenteerd en verkent welke concrete projecten hierbinnen kunnen worden opgezet. In januari 2013 is de inventarisatie afgerond en ligt er een concreet voorstel voor het programma BioBased Economy Holland Rijnland (zie bijlage). Doel van dit programma is ten eerste een aantal concrete projecten te starten of te versnellen en ten tweede het versterken van de algemene netwerkvorming van partijen in Holland Rijnland die zich bezighouden met de Biobased Economy. Een kans op korte termijn hierbij is de aansluiting van projecten uit de regio bij de clusterregeling Biobased Economy van de provincie (3 miljoen euro beschikbaar) om innovatie op het gebied van de Biobased Economy te versnellen. Deze regeling loopt t/m mei 2013. In de vergadering van het Dagelijks Bestuur van 31 januari is besloten om 27.500 te reserveren voor de uitvoering van fase 1B uit het programma Holland Rijnland Biobased (zie bijlage). In het Dagelijks Bestuur is ook gesproken over het opzetten van een financiële stimuleringsregeling om de Biobased Economy ontwikkeling in de regio te versnellen. En om hiermee beter in te kunnen spelen op de provinciale Clusterreling Biobased Economy die loopt van 15 mei tot 31 mei. Het Dagelijks Bestuur heeft nog geen standpunt ingenomen en wil verder met betrokkenheid van de portefeuillehouders overleggen Economische Zaken en Bestuur en Middelen onderzoeken wat de mogelijkheden hiervoor zijn. Tabel. 1 Tijdspad BioBased Economy Wat? Wanneer? Oplevering voorstel programma BioBased Midden januari Economy Holland Rijnland Programma BioBased Economy in het 31 januari Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland Mondelinge toelichting op programma 13 februari BioBased Economy Holland Rijnland en Bedrijfspresentatie BioBased Economy in het PHO EZ BioBased Economy in het Algemeen Bestuur 27 maart van Holland Rijnland Voorstel Programma BioBased Economy in 17 april (extra PHO) het PHO EZ Projecten indienen voor provinciale Tussen 15 en 31 mei Clusterregeling BioBased Economy 2
Space Technologie Ruimtevaart in Nederland is meer dan de ruimtevaartmissies van André Kuipers. Er is een onderscheid te maken tussen een upstream gedeelte en een downstream gedeelte in de sector. Upstream gaat voornamelijk over ontwikkeling van producten en technieken die gebruikt worden voor de lancering van satellieten, de bemande ruimtevaart of voor testonderzoek op de grond. Bij downstream gaat het om gebruik van satellietgegevens, sterk gericht op toepassingen en maatschappelijk nut, zoals navigatie, weersvoorspelling en veiligheidsbewaking. Innovaties uit deze ruimtevaartsector vinden ook hun weg in bijvoorbeeld de auto-industrie. In de regio Noordwijk-Leiden-Delft is de ruimtevaartsector sterk vertegenwoordigd. De grootste locatie van Europese ruimtevaartorganisatie is ESA ESTEC. Dit instituut is gevestigd in Noordwijk. Hier werken 2700 mensen aan wetenschappelijke missies en bemande ruimtevaart maar ook aan telecommunicatie- en navigatiemissies en aardobservatiesatellieten. Naast ESA ESTEC zijn ook ruimtevaartbedrijven en andere belangrijke kennisinstellingen als TU Delft, TNO en Universiteit Leiden gevestigd in de regio. De incubator ESIC op het Space Businesspark in Noordwijk is de broedkamer voor nieuwe startende bedrijvigheid op basis van ruimtevaarttechnologie. Op 9 maart 2012 is er een Stakeholderslunch gehouden om te verkennen hoe de samenwerking in de regio geïntensiveerd kan worden. De wens is uitgesproken om een regionaal Space Cluster op te richten (gedoopt tot Holland Space Cluster) waarin overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen intensief samenwerken om innovaties te stimuleren en om gezamenlijk op te trekken om de dreigende bezuinigingen terug te draaien (zie verslag op: www.hollandrijnland.net/themas-projecten/economische-zaken/economischetopsectoren/space-technology). Sinds deze stakeholderslunch is de reeds gestarte lobby om de ruimtevaartbudgetten in stand te houden verbreed van het bedrijfsleven (verenigd in SpaceNED) naar het Holland Space Cluster in wording (de universiteit Leiden en TU Delft, gemeenten Delft, Leiden en Noordwijk, de provincie Zuid-Holland en Holland Rijnland). Holland Rijnland heeft samen met SpaceNed en de provincie Zuid-Holland de coördinatiegroep lobby gevormd waarmee het afgelopen jaar structureel activiteiten zijn ondernomen om het belang van de ruimtevaart voor Nederland bij de landelijke politiek onder de aandacht te brengen. Voorbeelden hiervan zijn het opstellen van de notitie De Nederlandse Ruimtevaart (zie notitie op: www.hollandrijnland.net) en de aanbieding van een petitie door voorzitter Lenferink namens het Holland Space Cluster in wording aan leden van de Tweede Kamer. Het terugdraaien van de bezuinigen op de ruimtvaart van 68 miljoen euro voor de termijn van 2013 tot 2015 is gelukt. De ruimtereis en terugkomst van André Kuipers heeft in belangrijke mate bijgedragen aan dit besluit. Over het terugdraaien van de bezuinigingen na 2015 is nog geen besluit genomen. De ruimtevaartsector is het afgelopen jaar langs de rand van de afgrond gegaan. Om herhaling van pogingen tot bezuinigingen op ruimtevaart te voorkomen zal het bedrijfsleven, kennisinstellingen en lokale en regionale overheden het maatschappelijk belang van de ruimtevaart structureel onder de aandacht moet brengen. Naar aanleiding van de stakeholderslunch is onder voorzitterschap van Leendert de Lange, wethouder Noordwijk en DB-lid Holland Rijnland door een aantal trekkers (oa. Universiteit Leiden, TU Delft, SpacNed, ESA BIC, de Kamer van Koophandel en Holland Rijnland) het Holland Space Cluster programma opgesteld. 3
De doelstellingen van het Holland Space Cluster zijn profilering (aantonen maatschappelijke relevantie, o.a. voor behoud ruimtevaartgelden) en netwerkvorming. Om de doelstelling uit te kunnen voeren is het plan om een stichting Holland Space Cluster op te richten, naar het model van het BioScience Park Foundation. Het programma Holland Space Cluster wordt in maart 2013 tijdens een tweede Stakeholderbijeenkomst besproken met de partijen uit de sector. In de vergadering van het Dagelijks Bestuur van 31 januari is ingestemd om het (concept) programma Holland Space Cluster als basis te gebruiken voor het opzetten van het Holland Space Cluster. Het Dagelijks Bestuur heeft het voornemen als regio Holland Rijnland te participeren in het Holland Space Cluster. Tabel 2. Tijdspad Space Technology Wat? Wanneer? Oplevering (concept) programma Holland Januari Space Cluster Holland Rijnland (concept) Programma Holland Space Cluster 31 januari in het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland Tweede Stakeholderslunch waarin het Begin maart (concept) programma Holland Space Cluster met partijen uit de sector wordt besproken Presentatie over programma Holland Space 13 februari Cluster in het PHO EZ Programma Holland Space Cluster in het 27 maart Algemeen Bestuur van Holland Rijnland Voorstel Programma Holland Space Cluster 17 april of 15 mei (inclusief financieringvoorstel) in het PHO Officiële oprichting Holland Space Cluster Juni Bijlagen: 04a. Verslag Advisory Board Holland Rijnland BioBased 5 december 04b. Rapportage Holland Rijnland Biobased Fase 1A en pva 1B 04c. (concept) programma Holland Space Cluster 4
Verslag Advisory Board Holland Rijnland Biobased 5 december 2012. In Holland Rijnland werken samen: Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude Vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen en overheden waren ingegaan op de uitnodiging van Henri Lenferink, de voorzitter van de regio Holland Rijnland, voor de eerste Advisory Board Holland Rijnland Biobased. Vanuit het bedrijfsleven was er een vertegenwoordiging van Heineken, Du Pont (voormalig Genencor), Fytagoras, Holland Biodiversity, Flora Holland en de Kamer van Koophandel aanwezig. De onderwijs- en kennisinstellingen waren vertegenwoordigd met de universiteit Leiden, Naktuinbouw, PPO Lisse, Luris, Hogeschool Leiden en Naturalis. Vanuit de overheden gaven de provincie Zuid-Holand, gemeenten Alphen aan den Rijn, Leiden, Teylingen en Kaag en Braassem acte de presence. Biobased Economy is moeilijk af te bakenen en daarmee ook niet centraal aan te sturen. Met de Advisory Board wordt er een lichte structuur aangebracht zodat partijen elkaar op de inhoud kunnen vinden en in gezamenlijkheid initiatieven kunnen oppakken / verder ontwikkelen. Deze eerste Advisory Board stond in het teken van de inventarisatie die door de Kennisalliantie, het Kenniscentrum Plantenstoffen en de BioScience Park Foundation is uitgevoerd naar de kansen van de Biobased Economy in de regio Holland Rijnland. In 7 pitches zijn de focusgebieden toegelicht met de vraag: wat wil je brengen en wat kun je halen? De zeven focusgebieden zijn: 1. Planten, biodiversiteit, inhoudstoffen en veredeling 2. Raffinage van inhoudstoffen 3. Reststromen 4. Verbreding Center of Genomics 5. Algenkweek 6. Waterstoftoepassingen 7. Microbiologie Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Schuttersveld 9, 2316 XG Leiden Postbus 558, 2300 AN Leiden Telefoon (071) 523 90 90 info@hollandrijnland.net www.hollandrijnland.net BNG 28.51.13.992
Door de Advisory Board bijeenkomst zijn er onderling contacten gelegd die de focusgebieden verder kunnen brengen. De kennisalliantie gaat de komende weken kijken op welke manier partijen aan elkaar gekoppeld kunnen worden om met concrete projecten een extra impuls te geven aan de Biobased Economy in Holland Rijnland. 2
OPBOUW BIOBASED HOLLAND RIJNLAND 2013 RAPPORTAGE FASE 1A SEPTEMBER 2012 DECEMBER 2012 PLAN VAN AANPAK FASE 1B FEBRUARI 2013 DECEMBER 2013 Delft, Januari 2013 Auteurs: Nettie Buitelaar, Leon Mur, Theo Noordman Status: Concept
INHOUD 1. Samenvatting... 2 2. Fase 1A proces en resultaten... 4 3. Plan van aanpak fase 1B... 6 3.1 Projectontwikkeling...6 3.2 Scannen nieuwe kansrijke projecten...8 3.3 Ondersteunde activiteiten ontwikkelen...8 3.4 Programmamanagement...8 3.3 Communicatie...8 4. Inzet, Uitvoering, Planning, Begroting fase 1B... 11 4.1 Inzet...11 4.2 Uitvoering...11 4.3 Begroting...11 4.4 Inzet stakeholders...11 4.5 Planning...12 5. Bijlage... 13 5.1 Lijst gesproken personen...13 5.2 Overzicht Nog te spreken personen fase 1B...14 4.6 Uitgangspunten project bij aanvang in zomer 2012...15 1. SAMENVATTING Aan het eind van de door Holland Rijnland georganiseerde biobased stakeholders bijeenkomst op 16 maart 2012, heeft voorzitter Lenferink het Bio Science Park Leiden, het Kenniscentrum Plantenstoffen en de Kennisalliantie verzocht een plan van aanpak op te stellen om tot een succesvol biobased cluster in de regio te komen. De regio wil kiezen voor die speerpunten waarmee zij binnen de Zuidvleugel, Provincie Zuid Holland, Nederland en Europa echt het verschil kan maken. Welke onderdelen van een biobased economie kan de regio beter ontwikkelen dan de rest van de wereld? De grens van de regio Holland Rijnland is hierin niet hard. Wel moeten de projecten in het gebied van Holland Rijnland de belangrijkste basis hebben. In de afgelopen maanden zijn 35 interviews uitgevoerd en zijn de aanbevelingen vanuit de interviews vertaald naar een concreet plan van aanpak voor fase 1B. Deze fase loopt van februari 2013 tot en met december 2013. In het kort beschrijven we hoe we vanuit de huidige situatie naar een sterk biobased cluster toewerken. De eerste inventarisatie overtrof de verwachtingen en daarom is het voorstel om fase 1B te intensiveren door: Meer inzet op projectontwikkeling.
Verder te gaan met verkenningen binnen het bedrijfsleven. Ook in samenwerking tussen kennisinstelling en bedrijfsleven verwachten we goede mogelijkheden voor biobased projecten die kunnen leiden tot extra economische bedrijvigheid. Ontwikkelen van ondersteunende taken en functies voor fase 2 die vanuit maatschappelijke instellingen, bedrijfsleven en andere stakeholders zijn gevraagd. Hierbij valt te denken aan netwerkvorming, verkenningen, subsidieloket, MKB ondersteuning en faciliteiten overzicht. Tevens worden in fase 1B de volgende algemene activiteiten uitgevoerd: Programmamanagement, afstemming tussen de uitvoerende stakeholders en de opdrachtgever plus twee rapportages, één in juni 2013 en één in december 2013. Communicatie. Er is behoefte om zowel het programma als de projecten bij een bredere groep onder de aandacht te brengen. De uitvoering van fase 1B zal verzorgd worden door het Bio Science Park Leiden, Kenniscentrum Plantenstoffen en de Kennisalliantie. Voor de uitvoering van projecten en verkenningen zal een deel van de uitvoering worden verzorgd door het Centrum voor Milieukunde van de Universiteit Leiden en studententeams. De definitieve begroting volgt half februari 2013. In deze begroting zal ook de inzet van de andere stakeholders worden vastgelegd. De verwachting is dat partijen financieel, in uren of via inzet tijdens workshops een bijdrage zullen leveren.
2. FASE 1A PROCES EN RESULTATEN In de periode van juni 2012 tot en met december 2012 zijn 35 interviews uitgevoerd bij bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheden en brancheorganisatie. Rond het thema algen is samen met het Hoogheemraadschap Rijnland en de Universiteit Leiden een workshop georganiseerd. Na een eerste verkenning zijn eind oktober 2012 zeven mogelijke lijnen naar voren gekomen die tijdens een tweede stakeholders bijeenkomst op 5 december 2012 zijn gepresenteerd. Voorlopige focusgebieden (zonder prioritering, oktober 2012): 1) Planten en biodiversiteit, inhoudstoffen. De Greenports zijn een uniek gebied voor de bollen en sierteelt. Op de Universiteit van Leiden is veel kennis aanwezig over inhoudstoffen en Naturalis profileert zich als centrum voor biodiversiteit. Een aantal elementen om tot een succesvol cluster te komen is aanwezig en tegelijk kunnen de onderdelen nog beter samenwerken. 2) Raffinage van inhoudstoffen; hoe haal je waardevolle stoffen uit de biomassa? Een tweede logische stap na de kennisontwikkeling over inhoudstoffen is rondom het thema raffinage. Bij algen is de raffinage ook één van de te ontwikkelen onderwerpen, hoe haal je de waardevolle stoffen zo efficiënt mogelijk uit de algen? 3) Verwaarding reststromen. In de regio zijn organische reststromen aanwezig. Vanuit het huishoudelijk afval, greenports, land, en tuinbouw en horeca. Waarde halen uit biologische reststromen is één van de acties die snel geld opleveren. Een aantal partijen uit verschillende branches analyseren de mogelijkheden. Een gezamenlijke verkenning van de mogelijkheden geeft een goed totaalbeeld en brengt ook de mogelijke schaalvoordelen in beeld. 4) Ontwikkeling forensische technieken, Centre of Genomics van de Hogeschool Leiden. Indien bekend is welke waardevolle inhoudstoffen aanwezig zijn in planten, bollen of bomen is de volgende stap om planten de inhoudstoffen maximaal te laten aanmaken. Veredeling speelt in dit thema een centrale rol. Met het Center of Genomics krijgt de regio een unieke faciliteit waarmee het veredelingsproces veel sneller kan worden gemaakt. Het centrum wordt in het voorjaar van 2013 verder opgezet en de focusgebieden worden in deze periode bepaald. 5) Productie biomassa en sluiten kringlopen via algenkweek a) Nutriënten algenproject Heineken. Heineken gaat met een nutriëntrijke afvalstroom en aanwezige restwarmte algen kweken. Door de vermindering van nutriënten gaat Heineken minder lozingsheffing betalen en ontstaat een biomassastroom. De biomassa wordt nu vooral gebruikt voor veevoer. Er zal een verkenning door het Kenniscentrum Plantstoffen plaatsvinden naar de aanwezige inhoudstoffen. b) Nutriënten algenkweek Hoogheemraadschap Rijnland. Een verkenning heeft plaatsgevonden op 20 september tussen de Universiteit van Leiden, Hoogheemraadschap Rijnland en Algea Food and Fuel om kringlopen te sluiten met behulp van algenkweek. Tevens kan de gekweekte biomassa gebruikt worden voor inhoudstoffen en energievoorziening. Uit de verkenning komt de hotspot Alphen aan de Rijn naar voren. 6) Ontwikkelen waterstof toepassingen. Via een patent van de Universiteit Leiden kan met behulp van zonnecellen, zonlicht, water en een speciale coating water worden gesplitst in waterstof en zuurstof. De waterstof is een duurzame, schone en CO2 vrije brandstof. Om deze ontwikkeling te stimuleren willen we in de regio gebruik gaan maken van duurzame waterstof bijvoorbeeld in transport in de regio (bussen, taxi s, vrachtwagens). 7) Microbiologie, opschaling na onderzoek resistente antibiotica. Steeds meer bacteriën zijn resistent tegen antibiotica. In Leiden vindt onderzoek plaats hoe antibiotica ontwikkeld kan worden die wel werkt tegen resistente bacteriën. Hoe kan je als regio de unieke kennis die ontwikkeld wordt vertalen in economische bedrijvigheid. Welk specifiek deel van de economie wil je in de regio laten landen?
Op 5 december 2012 heeft er een stakeholders bijeenkomst plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomst zijn de 7 onderwerpen gepresenteerd. Het lijkt er op dat de meeste energie zit op de lijnen en onderwerpen die hierna als voorstel voor fase 1B worden beschreven. Eind januari wordt met een aantal stakeholders gecontroleerd of dit beeld gedeeld wordt. We zien in de resultaten van fase 1A de aanleiding om fase 1B te intensiveren. In periode na 5 december is duidelijkheid ontstaan over gewenste activiteiten voor fase 1B ( februari 2013 december 2013. In de periode tot half februari 2013 zal bij zoveel mogelijk partijen gecontroleerd worden of het voorstel de juiste lijnen en acties bevat. De voorgestelde lijnen voor verdere ontwikkeling van het Holland Rijnland Biobased programma zijn: 1 Projectontwikkeling a. Inhoudstoffen, raffinage, veredeling. Exacte onderwerp wordt voor eind februari bepaald. b. Algen Heineken en Hoogheemraadschap Rijnland. Ook AKZO en Latexfalt onderzoeken de mogelijkheden voor algenkweek. c. Waterstof toepassingen. Met behulp van een uitvinding van de Universiteit Leiden kan via zonlicht, zonnecellen en een speciale katalysator duurzame waterstof worden geproduceerd. We willen de opgewerkte waterstof als duurzame schone brandstof in het transport gaan gebruiken. 2 Scanning nieuwe kansrijke projecten. Verdere verkenning, bedrijfsleven intensief betrekken. Zoveel mogelijk innovatieve ideeën vanuit bedrijfsleven in beeld krijgen. Fase 1A van september 2012 tot en met december 2013 heeft een aantal kansrijke projecten opgeleverd: Algenkweek bij Heineken en het Hoogheemraadschap, inhoudstoffen in de Greenports en bij Naturalis etc. Tevens merken we dat nog steeds nieuwe initiatieven bekend worden. De lijst met personen van de nog te spreken stakeholders bevat in januari 2013 ruim 30 personen en staat ook in de bijlage. 3 Ondersteunende activiteiten ontwikkelen. De gevraagde onderwerpen zijn onder andere: a. Netwerkvorming zowel een algemeen netwerk zoals tijdens de stakeholders bijeenkomsten in 2012 is ontstaan als specifieke netwerken op basis van thema s. b. Verkenningen, studies. Na de ervaringen met biobrandstoffen heerst het besef dat de komende keuzes in de biobased economie goed moeten worden doorgerekend op de totale impact. Samen met centrum voor milieukunde van de Universiteit Leiden willen we projecten die uitgewerkt gaan worden doorrekenen. c. Subsidieloket. Thema kwam zowel vanuit het bedrijfsleven naar voren als vanuit de kennisinstellingen, echter wel met een verschillend beeld. Zie details in paragraaf 3.3. d. MKB ondersteuning. Innovatie vindt vooral plaats in het MKB. Via KvK en Syntens willen we de ondersteuning vorm gaan geven. e. Faciliteiten overzicht. 4 Programmamanagement en rapportages 5 Communicatie Hoofdactiviteit van fase 1B is en blijft het ontwikkelen van projecten. Tevens zijn er nieuwe ontwikkelingen die we beter in beeld willen krijgen. Zo is een aantal bedrijven al bezig is met het