Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet meer veilig. Als de dijk doorbreekt, dan stroomt Noord-Holland zo over. Daarom werken Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Rijkswaterstaat en de provincie Noord- Holland aan een plan om de Noord-Hollandse kust weer veilig te maken. De Hondsbossche en Pettemer Zeewering tussen Camperduin en Petten Hoog water aan de Noord-Hollandse kust Net als dat auto s een jaarlijkse APK-keuring krijgen, toetst Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier samen met Rijkswaterstaat eens in de zes jaar haar dijken en duinen om te kijken of ze nog voldoen aan de veiligheidseisen. In 2004 is de dijk bij het dorpje Petten afgekeurd, de Hondsbossche en de Pettemer Zeewering. Ook een deel van de kust bij Callantsoog voldoet niet meer aan de veiligheidseisen. Daarom gaan we deze plekken versterken. Zo blijven de ruim 1,2 miljoen inwoners van Noord-Holland beschermd tegen overstromingen. 1
Welke plekken in de Noord-Hollandse kust zijn niet veilig? De onveilige plekken in de Noord-Hollandse kust liggen bij het dorp Petten en Callantsoog, zie het kaartje hieronder. Superstormen Ons klimaat verandert, het gaat harder regenen en stormen worden zwaarder. In onze eeuwigdurende strijd tegen de zee, moeten dijken en duinen voldoen aan steeds strengere regels. Ze moeten superstormen aankunnen, die op jaarbasis slechts eens in de 10.000 keer kunnen voorkomen. Die kans is dus heel erg klein! De kans om de loterij te winnen is zelfs nog kleiner. Die kans is namelijk 1 op 100.000. Je raadt het al, de dijk bij Petten kan zo n zware storm niet aan. Dan stroomt Noord- Holland over en komen de mensen en dieren in gevaar! Daarom werkt het hoogheemraadschap samen met Rijkswaterstaat en de provincie Noord-Holland aan een plan om de Noord-Hollandse kust weer zo sterk te maken dat hij voldoet aan de eisen. 2
Klimaatverandering leidt tot strenge veiligheidseisen van dijken en duinen Wist je dat? Nederland ligt laag. In Noord-Holland wonen zelfs alle 1,2 miljoen inwoners beneden zeeniveau. Zonder dijken en duinen krijgt iedereen natte voeten. De Hondsbossche en Pettemer Zeewering aan de kust van Petten zijn samen zo n 5,5 kilometer lang en zo n 12 meter hoog boven NAP. NAP is het gemiddelde zeeniveau tussen eb en vloed ten opzichte van Nederland. 3
De kust versterken: hoe doe je dat? Toen we wisten dat de Hondsbossche en Pettemer Zeewering versterkt moest worden, hebben we gekeken naar verschillende oplossingen. Er zijn heel veel mogelijkheden, we leggen we nu de meest voorkomende uit. Een hogere (en bredere) dijk Meestal wordt een dijk verhoogd, zoals we dat al eeuwen gewend zijn. Wist je dat? Als je dijk verhoogt, moet je voor elke meter die je omhoog gaat, zes meter aan de zijkant uitbreiden. Dat is een klein rekensommetje. De helling van de dijk is 1:3. Als je één meter omhoog gaat, moet je ook drie meter opzij. Moet de dijk één meter omhoog, dan krijg je aan twee kanten een extra helling (op en af). Dus drie meter + drie meter = zes meter breder. Dus hoe hoger de dijk, hoe meer ruimte hij inneemt. De mensen die in Petten wonen willen liever niet dat de dijk verhoogd wordt. Dit zou betekenen dat hun huizen achter de dijk gesloopt moeten worden. De landzijde van de Hondsbossche en Pettemer Zeewering Golven breken Een andere mogelijkheid is om de dijk aan de zeezijde te versterken zodat de golven niet meer over de dijk kunnen lopen. Dit heet een vooroeversuppletie. Dan wordt aan zeezijde de dijk aan de onderzijde verbreed. Hierdoor verliezen golven hun kracht op de nieuwe verbreding. Dit kan met zand en dan wordt het zo breed als een strand. Het kan ook met stenen en dan is het veel smaller. Het hangt van verschillende omstandigheden af of het beter met stenen of met zand versterkt kan worden. 4
De zeezijde van de dijk Dijkbekleding en damwand als noodoplossing Bij de Hondsbossche en Pettemer Zeewering zijn in 2004 maatregelen getroffen zodat de dijk in ieder geval minder onveilig is tot de echte versterking daar aangelegd wordt. Aan zeezijde zijn op de helling van de dijk betonblokken in een hoog-laag patroon gelegd om de golven van de zee af te remmen. Betonblokken aan de zeezijde van de dijk Een andere tijdelijke oplossing is een damwand in de kruin van de dijk. Ook dit is gebeurd in de dijk bij Petten. Dit helpt een beetje mee om de meeste golven tegen te houden. Een grotere versterking is noodzakelijk voor de veiligheid op lange termijn. 5
Damwand in de dijk Welke oplossing hebben we gekozen? Strand en duinen voor de dijk Alle manieren om de kust te versterken hebben voor- en nadelen. We vonden het belangrijk om de mening te weten van de mensen die in de omgeving van de dijk wonen. Zij hebben immers direct met de dijk te maken. De meeste mensen kozen voor een versterking met strand en duinen voor de dijk. Omdat dit ook een goed plan is en niet meer geld kost, zijn we hiermee verder aan de slag gegaan. 6
Zo zou de kust bij Petten er straks uit kunnen zien. Aanpassen aan klimaatverandering Versterken met zand is een veilige manier om de kust weer sterk te maken. Eigenlijk maken we het weer zoals het tot ongeveer 1880 was bij Petten, met strand en een duin. Het voordeel van zand is dat als de zeespiegel verder gaat stijgen vanwege het opwarmen van de aarde, we eenvoudig meer zand kunnen aanbrengen. Wel is het zo dat de zee elk jaar een beetje zand van de kust weg snoept. Bij een winter met weinig stormen weinig, en bij een winter met veel zware stormen meer. Daarom moet er altijd na een paar jaar weer wat zand worden teruggebracht. 7
Dansen op het ritme van de zee Duinen zijn veilige plekken langs de kust. Ze blijven van nature veilig omdat ze meebewegen met golven en wind. Duinen groeien door wind en golven Wie wel eens met zijn voeten in de branding heeft gestaan, kent het gevoel dat de bodem onder je lijkt te bewegen. Door de zuigende werking van de zee, zakken je voeten steeds verder het zand in. Als je een stap verzet, is het gevormde kuiltje snel weer gevuld met nieuwe zandkorrels. Na een tijdje zijn je voetstappen niet meer zichtbaar. Het zand aan de kust is altijd in beweging. In samenwerking met het getij en wind spoelt zand weg of komt het terug op de kust. Als het zand bij eb opdroogt neemt de wind een deel van het zand mee en ontstaan er duinen. Door deze natuurlijke beweging van het zand blijft de kust veilig. Meebewegen met seizoenen Door de beweging van het zand is in de winter het strand zichtbaar smaller dan in de zomer. Door zware stormen in de winter, spoelt het zand sneller weg. Als de wind is gaan liggen in het voorjaar en zomer, komt het zand deels weer terug naar het strand. Het strand wordt weer breder en duinen steviger. Op deze manier ontwikkelen de duinen mee met de seizoenen en ontstaat er op een natuurlijke manier een sterke kust. 8
Zandrivier Het zand dat in de winter verdwijnt uit een stukje van de kust verspreidt zich via golven en wind in alle windrichtingen over de verdere kust. Van oost naar west, maar voornamelijk in noordelijke richting. Een groot deel van het verspreide zand blijft nog dicht genoeg bij de kust om te zorgen voor veiligheid. Omdat het meeste zand op lange termijn in noordelijke richting langs onze kust verplaatst, lijkt het wel op een rivier van zand, zoals je ziet op onderstaande plaatje. Zand verspreidt zich in de loop der jaren noordwaarts Altijd een oogje in het zeil Uiteraard houden we de hele kust altijd scherp in de gaten. Jaarlijks meten we de diepte van de zeebodem en hoogte van het strand om te bepalen hoeveel zand er van de kust is weggesleten. Als het nodig is leggen we er meer zand bij met een zandsuppletie. Zo blijven de 1,2 inwoners van Noord-Holland beschermd tegen het water van de Noordzee. Extra zand met een slijtlaag We zorgen dat de Hondsbossche en Pettemer veilig blijven door bovenop de versterking een extra dikke laag zand, een zogenaamde slijtlaag, voor de kust neer te leggen. Zo houden we op voorhand rekening met de natuurlijke afslijting door de zee. 9
Een strandsuppletie aan de kust Wist je dat? Voor 1880 bestond de dijk nog niet en lag er bij de kust bij Petten alleen maar zand, strand en duinen. De dijk is in 1880 gebouwd met hulp van de inwoners van Petten. Nu denken zij met om ons mee over de nieuwe kustversterking. Om de Hondbossche en Pettemer Zeewering veilig te maken, is ongeveer 30 miljoen kuub zand nodig. Dat zijn in totaal zo n 20 volle voetbalstadions. Deze grote hoeveelheden zorgen ervoor dat we in ieder geval de komende 50 jaar veilig zijn. Beleef de nieuwe kust! Straks droge voeten en plezier op het strand voor de dijk! Als de kust versterkt is vanaf eind 2015, kun je genieten van een gloednieuw strand voor de Hondsbossche en Pettemer Zeewering. De nieuwe kust bij Petten wordt een fijn strand waar je veilig kunt wandelen of je vlieger op kunt laten. Kom je ook kijken? 10
Heb je nog specifieke vragen of mis je nog bepaalde informatie? Neem dan contact met ons op via info@hhnk.nl of kijk op www.kustopkracht.nl. Bezoek ook ons informatiecentrum Dijk te Kijk, Strandweg 4 in Petten. Hier vindt je alle informatie over onze strijd tegen de zee en ontdek je de kustversterking met eigen ogen. Heel veel succes met je spreekbeurt/werkstuk! 11