Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002

Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002 KNNV afd. Regio Delft

Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afd. Regio Delft Postbus 133 2600 AC DELFT email: afd.regiodelft@knnv.nl www.knnv.nl/afd.regiodelft Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Geïnventariseerd 3 3. Korte beschrijving gebieden 4 4. Waarnemingen 5 5. Conclusies en aanbevelingen 5 Bijlage 1: Kaart... 6 Bijlage 2: inventarisatieplekken... 7 Bijlage 3: gevonden plantensoorten gebieden en monsterpunten... 8 Bijlage 4: gevonden groepen waterdieren monsterpunten... 20 Bijlage 5: vegetatietypen gebieden... 21 Bijlage 6: Vegetatietypen monsterpunten... 23 Bijlage 7: Ecotopenoverzicht 2002... 24 Verantwoording... 28 Copyright: KNNV afd. Regio Delft, 2003 Referentie: Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 2003 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 2/30

1. Inleiding Natuurmonumenten heeft de KNNV gevraagd om de oevers en sloten te inventariseren die zij in de polder Noord Kethel in beheer hebben. Bijlage 1 geeft de gebieden weer. Het is een open veenweide gebied dat in gebruik is voor de veehouderij. Het moeras bij het natuurkampeerterrein De Grutto is een moerasbos. 2. Geïnventariseerd Er hebben twee typen inventarisaties plaatsgevonden: monsterplaatsen (MP) en verlandings- en watervegetaties (V+W). Bij de monsterplaatsen zijn zowel de planten als de waterdieren geïnventariseerd in de periode van mei tot september. De monsterplaatsen liggen verspreid over het gebied, zie bijlage 2. Elke plek is 50 meter lang. Bij de verlandings- en watervegetaties (V+W) zijn de sloten langs gelopen (eind augustus begin september) en op het oog in segmenten verdeeld die eenzelfde structuur hadden. De voorkomende planten zijn meestal op het Inventarisatieformulier Water- en Oeverplanten genoteerd. Daarbij zijn per segment de volgende klassen gehanteerd. 1 = enkele exemplaren 2 = verspreid voorkomend 3 = veel voorkomend 4 = zeer veel voorkomend Naar aanleiding van deze klassen heeft ieder deel een typebenaming gekregen: 1. Kroossloot (alle soorten kroos, de zgn groene kroossloot) 2. Watergentiaansloot (watergentiaan en kikkerbeet) 3. Waterplant-type: de sloten met waterbies, waterpest, fijn hoornblad, aarvederkruid 4. Riet-type: Sloten met egelskop, rietgras, liesgras, heen en mannagras In de beschrijving van dit project was het de bedoeling om in het verslag van deze typering kaartjes op te nemen. Hiervan is afgezien omdat de uitwerking via ecotopentypen en vegetatietypen een vergelijking makkelijker en simpeler maakt met de vorige inventarisatie en inventarisaties van andere gebieden. Het moeras bij De Grutto is helemaal geïnventariseerd, dus zowel de sloten, de randen als het totale middengebied. Voor de inventarisatie van de waterdieren zijn deze op groepsniveau ingedeeld, het Inventarisatieformulier Waterdieren is daarbij gebruikt. Dit formulier is gebaseerd op de bepaling van de waterkwaliteit met behulp van macro-invertebraten volgens DePauw en VanNevel en bewerkt door Bert ten Berge sj. Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 3/30

3. Korte beschrijving gebieden De polder van Noord-Kethel is gelegen in de gemeente Schiedam en Rotterdam en vormt een onderdeel van het Hoogheemraadschap van Delfland en behoort ook tot Midden-Delfland. Het is een veenweidegebied dat gekenmerkt wordt door lange kavels met weiland omgeven door sloten die tussen de 0,5 5 meter breed zijn. De oevers zijn zoals gebruikelijk niet voorzien van een kunstmatige beschoeiing. De weilanden zijn verpacht bij een boer die deze extensief in gebruikt heeft. In het rapport bodemkaart van Nederland Blad 37 Oost komen in het te inventariseren gebied van de Polder Noord-Kethel de volgende bodems voor: eerdveengrond, rauwveengrond, drechtvaaggrond en tochteerdgrond op klei. Het slootpeil staat meestal tussen de 30 50 cm onder het maaiveld. Een apart gebied is het moerasgebied bij het natuurkampeerterrein De Grutto. Dit gebiedje is omgeven door een sloot en zeer ontoegankelijk, je moet je door de begroeiing heen worstelen. De brede stekelvarens, de bulten veenmos en de struiken en bomen maken het tot een echte wildernis. Kale plekken zijn er ontstaan door de bomen en struiken; de afstervende brede stekelvarens en bulten veenmos herinneren aan lichtere groeiomstandigheden. Het grootste gebied is E 1 2 D F gm (het kleinste)???????????????????????????????????????? Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 4/30

4. Waarnemingen Het aantal waargenomen plantensoorten in de gebieden 1 2 D E F 26 26 38 32 35 De belangrijkste vegetatietypen van de gebieden zijn 19. Riet-klasse 05. Fonteinkruiden-klasse 11. Tandzaad-klasse Waarbij het moerasgebied bij de Grutto verder een accent heeft van de klassen: 32. Klasse der sporken-wilgenbroekstruwelen 33. Klasse de wilgen-vloedstruwelen en -bossen 34. Klasse der eurosiberische doornstruikstruwelen Fauna in de monsterplekken (tussen haakjes staat in welk gebied de monsterplek ligt, waarbij met ± bedoeld wordt dat het gebied in de buurt ligt) 1 ( ± E) 2 (G1) 3 (± G1) 4 (F) 5 (±G1) 6 (E) Grutto 15 20 20 32 11 16 27 Aantallen waterdieren 16 11 20 18-22 - Biotische index 8 6 8 7-9 - 5. Conclusies en aanbevelingen 1. Het kleinste gebied (F) kent in beide inventarisatievormen de meeste soorten oever- en waterplanten. 2. Er zijn geen verschillen opgetreden tussen de typen ecotopen met 1995 en 2002, zie bijlage bijlage 8. 3. Het aantal waargenomen soorten waterdieren en water- en oeverplanten komen niet met elkaar overeen. 4. Het extensieve beheer heeft nog geen invloed op het voorkomen van plantensoorten, ecotooptypen en plantenvegetaties. 5. De vegetatie met brede stekelvaren en veenmos is een grote zeldzaamheid in Midden-Delfland om deze te behouden is kap van de vele hoge bomen in het moerasgebied bij de Grutto noodzakelijk. Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 5/30

Bijlage 1: Kaart Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 6/30

Bijlage 2: inventarisatieplekken Monsterplaatsen (MP) 6. Inventarisatie Waterdieren en -planten, 84.8/441.5 (37-25-45) 29/5/2002 DLI 158 invid 17775 7. Inventarisatie waterdieren en planten, 86.5/442.2 (37-26-32), 26/6/2002, DLI 159 invid 17776 8. Inventarisatie waterdieren en planten, 86.4/441.7 (37-26-42), 24/7/2002, DLI 160 invid 17777 9. Inventarisatie waterdieren en planten, 84.6/441.4 (37-25-45), 28/7/2002, DLI 161 invid 17778 10. Inventarisatie waterplanten, 86.1/442.4 (37-26-32), 28/8/2002, DLI 162 invid 17779 11. Inventarisatie waterdieren en planten, 85.2/441.0 (37-26-41) 11/9/2002, DLI 163 invid 17780 Verlandings- en watervegetaties (V +W) 1. Inventarisie oever- en waterplanten, 37-26-41, 37-26-42 + 37-27-31 + 37-27-32, 37-26-32, 29/08/2002, DLI 152 invid 17737-177748 2. Inventarisie oever- en waterplanten, 37-26-42, 29/08/2002, DLI 151 invid 17737-9 3. D. 1 10, Inventarisie oever- en waterplanten, 85.5/441.6 (37-26-41), 03/09/2002, DLI 154 invid 17759-69 4. E 1 9, Inventarisie oever- en waterplanten, 37-26-41, 37-26-45, 37-26-51, 04/09/2002, DLI 155 invid 17764-5, DLI 155 02, DLI 155 invid 17766-8. 5. F 1 5, Inventarisie oever- en waterplanten, 37-25-45, 03/09/2002, DLI 156 invid 17769 73 6. Grutto moeras, 85.4/442.5 (37-26-31), 03/09/2002, DLI 157 invid 17774 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 7/30

Bijlage 3: gevonden plantensoorten gebieden en monsterpunten Gebied 1 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Fijn hoornblad Ceratophyllum submersum 3. Gele lis Iris pseudacorus 4. Gewone engelwortel Angelica sylvestris 5. Gewone waterbies Eleocharis palustris 6. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 7. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 8. Heelblaadjes Pulicaria dysenterica 9. Heen Bolboschoenus maritimus 10.Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 11.Klein kroos Lemna minor 12.Knikkend tandzaad Bidens cernua 13.Melkeppe Peucedanum palustre 14.Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 15.Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 16.Slanke waterkers Rorippa microphylla 17.Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 18.Smalle waterpest Elodea nuttallii 19.Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 20.Veenwortel Persicaria amphibia 21.Watergentiaan Nymphoides peltata 22.Watermuur Stellaria aquatica 23.Waterpeper Persicaria hydropiper 24.Waterzuring Rumex hydrolapathum 25.Zomprus Juncus articulatus 26.Zwanebloem Butomus umbellatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 8/30

Gebied 2 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Fijn hoornblad Ceratophyllum submersum 3. Gele lis Iris pseudacorus 4. Gewone waterbies Eleocharis palustris 5. Gewone engelwortel Angelica sylvestris 6. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 7. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 8. Heelblaadjes Pulicaria dysenterica 9. Heen Bolboschoenus maritimus 10. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 11. Klein kroos Lemna minor 12. Knikkend tandzaad Bidens cernua 13. Melkeppe Peucedanum palustre 14. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 15. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 16. Slanke waterkers Rorippa microphylla 17. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 18. Smalle waterpest Elodea nuttallii 19. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 20. Veenwortel Persicaria amphibia 21. Watergentiaan Nymphoides peltata 22. Watermuur Stellaria aquatica 23. Waterpeper Persicaria hydropiper 24. Waterzuring Rumex hydrolapathum 25. Zomprus Juncus articulatus 26. Zwanebloem Butomus umbellatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 9/30

Gebied D Nederlandse naam Latijnse naam 1. Bultkroos Lemna gibba 2. Fijn hoornblad Ceratophyllum submersum 3. Gekroesd fonteinkruid Potamogeton crispus 4. Gele lis Iris pseudacorus 5. Gewone engelwortel Angelica sylvestris 6. Gewone waterbies Eleocharis palustris 7. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 8. Grote brandnetel Urtica dioica 9. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 10. Grote watereppe Sium latifolium 11. Harig wilgeroosje Epilobium hirsutum 12. Heen Bolboschoenus maritimus 13. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 14. Klein kroos Lemna minor 15. Knikkend tandzaad Bidens cernua 16. Liesgras Glyceria maxima 17. Mannagras Glyceria fluitans 18. Melkeppe Peucedanum palustre 19. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 20. Muizeoor Hieracium pilosella 21. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 22. Pitrus Juncus effusus 23. Rietgras Phalaris arundinacea 24. Schedefonteinkruid Potamogeton pectinatus 25. Slanke waterkers Rorippa microphylla 26. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 27. Smalle waterpest Elodea nuttallii 28. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 29. Veenwortel Persicaria amphibia 30. Veldzuring Rumex acetosa 31. Watergentiaan Nymphoides peltata 32. Watergras Catabrosa aquatica 33. Watermuur Stellaria aquatica 34. Waterzuring Rumex hydrolapathum 35. Zachte duizendknoop Persicaria mitis 36. Zomprus Juncus articulatus 37. Zwanebloem Butomus umbellatus 38. Zwart tandzaad Bidens frondosa Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 10/30

Gebied E Nederlandse naam Latijnse naam 1. Akkerdistel Cirsium arvense 2. Fijn hoornblad Ceratophyllum submersum 3. Fioringras Agrostis stolonifera 4. Gewone engelwortel Angelica sylvestris 5. Gewone waterbies Eleocharis palustris 6. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 7. Groot moerasscherm Apium nodiflorum 8. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 9. Grote watereppe Sium latifolium 10. Harig wilgeroosje Epilobium hirsutum 11. Heen Bolboschoenus maritimus 12. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 13. Klein kroos Lemna minor 14. Knikkend tandzaad Bidens cernua 15. Kruipende boterbloem Ranunculus repens 16. Liesgras Glyceria maxima 17. Melkeppe Peucedanum palustre 18. Moerasmelkdistel Sonchus palustris 19. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 20. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 21. Pijptorkruid Oenanthe fistulosa 22. Slanke waterkers Rorippa microphylla 23. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 24. Smalle waterpest Elodea nuttallii 25. Stijve waterranonkel Ranunculus circinatus 26. Stomp fonteinkruid Potamogeton obtusifolius 27. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 28. Veenwortel Persicaria amphibia 29. Watergentiaan Nymphoides peltata 30. Watergras Catabrosa aquatica 31. Zachte duizendknoop Persicaria mitis 32. Zwanebloem Butomus umbellatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 11/30

Gebied F Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Bultkroos Lemna gibba 3. Gebogen driehoeksvaren Gymnocarpium dryopteris 4. Gele lis Iris pseudacorus 5. Gewone waterbies Eleocharis palustris 6. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 7. Harig wilgeroosje Epilobium hirsutum 8. Heen Bolboschoenus maritimus 9. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 10. Klein kroos Lemna minor 11. Knikkend tandzaad Bidens cernua 12. Kruipende boterbloem Ranunculus repens 13. Liesgras Glyceria maxima 14. Melkeppe Peucedanum palustre 15. Moerasandoorn Stachys palustris 16. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 17. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 18. Pijptorkruid Oenanthe fistulosa 19. Pinksterbloem Cardamine pratensis 20. Rietgras Phalaris arundinacea 21. Slanke waterkers Rorippa microphylla 22. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 23. Smalle waterpest Elodea nuttallii 24. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 25. Veenwortel Persicaria amphibia 26. Vlottende waterranonkel Ranunculus fluitans 27. Watergentiaan Nymphoides peltata 28. Watergras Catabrosa aquatica 29. Watermunt Mentha aquatica 30. Watermuur Stellaria aquatica 31. Waterzuring Rumex hydrolapathum 32. Zachte duizendknoop Persicaria mitis 33. Zilverschoon Potentilla anserina 34. Zwanebloem Butomus umbellatus 35. Zwart tandzaad Bidens frondosa Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 12/30

Monsterplaats 1 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Gewone hoornbloem Cerastium fontanum subsp. vulgare 3. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 4. Heen Bolboschoenus maritimus 5. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 6. Klein kroos Lemna minor 7. Krulzuring Rumex crispus 8. Puntkroos Lemna trisulca 9. Rietgras Phalaris arundinacea 10. Smalle waterpest Elodea nuttallii 11. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 12. Veenwortel Persicaria amphibia 13. Watergentiaan Nymphoides peltata 14. Watergras Catabrosa aquatica 15. Zwanebloem Butomus umbellatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 13/30

Monsterplaats 2 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Gestreepte witbol Holcus lanatus 2. Gewone smeerwortel Symphytum officinale 3. Glanshaver Arrhenatherum elatius 4. Groot hoefblad Petasites hybridus 5. Grote brandnetel Urtica dioica 6. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 7. Hondsdraf Glechoma hederacea 8. IJle dravik Anisantha sterilis 9. Kleefkruid Galium aparine 10. Klein kroos Lemna minor 11. Kompassla Lactuca serriola 12. Kropaar Dactylis glomerata 13. Liesgras Glyceria maxima 14. Mannagras Glyceria fluitans 15. Puntkroos Lemna trisulca 16. Raapzaad Brassica rapa 17. Ruw beemdgras Poa trivialis 18. Smalle weegbree Plantago lanceolata 19. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 20. Watergras Catabrosa aquatica Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 14/30

Monsterplaats 3 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Fioringras Agrostis stolonifera 3. Gestreepte witbol Holcus lanatus 4. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 5. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 6. Grote vossestaart Alopecurus pratensis 7. Harig wilgeroosje Epilobium hirsutum 8. Heen Bolboschoenus maritimus 9. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 10. Klein kroos Lemna minor 11. Knikkend tandzaad Bidens cernua 12. Kruipende boterbloem Ranunculus repens 13. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 14. Puntkroos Lemna trisulca 15. Schedefonteinkruid Potamogeton pectinatus 16. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 17. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 18. Veenwortel Persicaria amphibia 19. Veldzuring Rumex acetosa 20. Waterpeper Persicaria hydropiper Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 15/30

Monsterplaats 4 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 2. Brede waterpest Elodea canadensis 3. Gestreepte witbol Holcus lanatus 4. Gewone hoornbloem Cerastium fontanum subsp. vulgare 5. Gewone waterbies Eleocharis palustris 6. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 7. Grof hoornblad Ceratophyllum demersum 8. Groot moerasscherm Apium nodiflorum 9. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 10. Grote vossestaart Alopecurus pratensis 11. Heen Bolboschoenus maritimus 12. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 13. Klein kroos Lemna minor 14. Kruipende boterbloem Ranunculus repens 15. Mannagras Glyceria fluitans 16. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 17. Pijptorkruid Oenanthe fistulosa 18. Puntkroos Lemna trisulca 19. Rietgras Phalaris arundinacea 20. Ruw beemdgras Poa trivialis 21. Slanke waterkers Rorippa microphylla 22. Smal tandzaad Bidens connata 23. Smalle waterweegbree Alisma gramineum 24. Stijve waterranonkel Ranunculus circinatus 25. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 26. Veldzuring Rumex acetosa 27. Watergentiaan Nymphoides peltata 28. Watermunt Mentha aquatica 29. Waterpeper Persicaria hydropiper 30. Witte klaver Trifolium repens 31. Zilverschoon Potentilla anserina 32. Zomprus Juncus articulatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 16/30

Monsterplaats 5 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Bultkroos Lemna gibba 2. Gestreepte witbol Holcus lanatus 3. Heen Bolboschoenus maritimus 4. Klein kroos Lemna minor 5. Knikkend tandzaad Bidens cernua 6. Mannagras Glyceria fluitans 7. Perzikkruid Persicaria maculosa 8. Puntkroos Lemna trisulca 9. Waterpeper Persicaria hydropiper 10. Watertorkruid Oenanthe aquatica 11. Zomprus Juncus articulatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 17/30

Monsterplaats 6 Nederlandse naam Latijnse naam 1. Fioringras Agrostis stolonifera 2. Gewoon sterrekroos Callitriche platycarpa 3. Grof hoornblad Ceratophyllum demersum 4. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 5. Grote watereppe Sium latifolium 6. Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 7. Klein kroos Lemna minor 8. Lidsteng Hippuris vulgaris 9. Moerasmuur Stellaria uliginosa 10. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 11. Smalle waterpest Elodea nuttallii 12. Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 13. Veenwortel Persicaria amphibia 14. Watergentiaan Nymphoides peltata 15. Zachte duizendknoop Persicaria mitis 16. Zwanebloem Butomus umbellatus Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 18/30

Grutto moeras Nederlandse naam Latijnse naam 1. Amerikaans krenteboompje Amelanchier lamarckii 2. Bitterzoet Solanum dulcamara 3. Boswilg Salix caprea 4. Brede stekelvaren Dryopteris dilatata 5. Gestreepte witbol Holcus lanatus 6. Gewone braam Rubus fruticosus 7. Gewone engelwortel Angelica sylvestris 8. Grote egelskop s.s. Sparganium erectum subsp. erectum 9. Grote watereppe Sium latifolium 10. Harig wilgeroosje Epilobium hirsutum 11. Klein kroos Lemna minor 12. Knikkend tandzaad Bidens cernua 13. Mannagras Glyceria fluitans 14. Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioides 15. Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 16. Riet Phragmites australis 17. Schietwilg Salix alba 18. Slanke waterweegbree Alisma lanceolatum 19. Sporkehout Rhamnus frangula 20. Watermuur Stellaria aquatica 21. Waterzuring Rumex hydrolapathum 22. Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia 23. Wolfspoot Lycopus europaeus 24. Zachte berk Betula pubescens 25. Zachte duizendknoop Persicaria mitis 26. Zwart tandzaad Bidens frondosa 27. Zwarte appelbes Aronia x prunifolia Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 19/30

Bijlage 4: gevonden groepen waterdieren monsterpunten Groepen van macro-invertebraten MP 1 MP 2 MP 3 MP 4 MP 6 Larven van steenvliegen Larve van Platte Eendagsvliegen/Haften Larven van Kokerjuffers met koker 1 1 1 Kaphorenslakken Larven van ronde Eendagsvliegen/Haften 1 3 3 1 Mosselwantsen Larven van Libellen 1 Vlokreeften 1 1 Weekdieren 2 2 4 2 5 Zoetwaterpissenbedden Bloedzuigers 1 1 2 1 Waterwantsen 2 2 3 3 3 Slingerwormen 1 Rode larven van Dans/Vedermug 1 Larven van Moddervlieglarven Platwormen 1 1 2 Borstelarme ringwormen 1 Larven van Slijkvliegen Larven van Tweevleugeligen insecten 2 1 Waterkevers en larven van Waterkevers 1 1 2 2 Schaaldieren 2 2 1 1 Watermijten 2 1 2 4 2 Nog andere 4 3 Totaal aantal "soorten" 16 11 20 18 22 Biotische index 8 6 8 7 9 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 20/30

Bijlage 5: Bijdragen vegetatietypen gebieden volgens Westhoff en Den Held; percentages Nummer type Grutto Gebied F Gebied E Gebied D Gebied 2 Gebied 1 Nederlandse naam 1 5 10 7 19 19 11 Eendekroos-klasse 2 0 0 0 0 0 0 Zeegras-klasse 3 0 0 0 0 0 0 Ruppia-klasse 4 0 0 0 0 0 0 Kranswieren-klasse 5 0 17 30 25 25 16 Fonteinkruiden-klasse 6 0 0 0 0 0 0 Oeverkruid-klasse 7 0 0 0 0 0 0 Muurvaren-klasse 8 0 0 0 0 0 0 Zeekraal-klasse 9 0 0 0 0 0 0 Klasse der vloedmerkgemeenschappen 10 0 0 0 0 0 0 Dwergbiezen-klasse 11 20 21 11 13 13 21 Tandzaad-klasse 12 0 0 0 0 0 0 Ganzevoet-klasse 13 0 0 0 0 0 0 Klasse der graanvrucht-akkers 14 0 0 0 0 0 0 Slijkgras-klasse 15 0 0 0 0 0 0 Helm-klasse 16 0 7 4 0 0 5 Weegbree-klasse 17 5 0 4 0 0 0 Bijvoet-klasse 18 0 0 0 0 0 0 Wilgeroosjes-klasse 19 45 38 41 38 38 42 Riet-klasse 20 0 0 0 0 0 0 Klasse der zandige droge graslanden 21 0 0 0 0 0 0 Klasse der droge kalkgraslanden 22 0 0 0 0 0 0 Zinkviooltjes-klasse 23 0 0 0 0 0 0 Zeevetmuur-klasse 24 0 0 0 0 0 0 Zeeaster-klasse 25 10 3 4 6 6 5 Klasse der vochtige graslanden 26 0 0 0 0 0 0 Klasse der brongemeenschappen 27 0 0 0 0 0 0 Klasse der kleine zeggen 28 0 0 0 0 0 0 Scheuchzeria-klasse Klasse der hoogveenbultengemeenschappen en 29 0 0 0 0 0 0 vochtige heiden 30 0 0 0 0 0 0 Klasse der heiden en borstelgraslanden 31 0 0 0 0 0 0 Marjolein-klasse Klasse der sporkenwilgenbroekstruwelen 32 5 0 0 0 0 0 33 5 0 0 0 0 0 Klasse de wilgen-vloedstruwelen en - bossen 34 5 0 0 0 0 0 Klasse der eurosiberische doornstruikstruwelen 35 0 0 0 0 0 0 Klasse der elzenbroekbossen 36 0 0 0 0 0 0 Klasse der naaldbossen 37 0 0 0 0 0 0 Eiken-klasse 38 0 3 0 0 0 0 Eiken-beuken-klasse Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 21/30

Percentage verwijzingen Percentage verwijzingen Westhoff & Den Held 50 40 30 20 10 0 1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 Vegetatietype Grutto Gebied F Gebeid E Gebied D Gebied 2 Gebied 1 Westhoff & Den Held 40 30 20 10 0 1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 Vegetatietype MP6 MP5 MP4 MP3 MP2 MP1 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 22/30

Bijlage 6: Bijdragen vegetatietypen monsterpunten volgens Westhoff en Den Held; percentages Nummer type MP 6 MP5 MP4 MP3 MP2 MP1 Nederlandse naam 1 33 33 13 18 19 25 Eendekroos-klasse 2 0 0 0 0 0 0 Zeegras-klasse 3 0 0 0 0 0 0 Ruppia-klasse 4 0 0 0 0 0 0 Kranswieren-klasse 5 0 0 25 24 0 33 Fonteinkruiden-klasse 6 0 0 0 0 0 0 Oeverkruid-klasse 7 0 0 0 0 0 0 Muurvaren-klasse 8 0 0 0 0 0 0 Zeekraal-klasse 9 0 0 0 0 0 0 Klasse der vloedmerkgemeenschappen 10 0 0 0 0 0 0 Dwergbiezen-klasse 11 22 22 13 18 6 17 Tandzaad-klasse 12 11 11 0 0 6 0 Ganzevoet-klasse 13 0 0 0 0 0 0 Klasse der graanvrucht-akkers 14 0 0 0 0 0 0 Slijkgras-klasse 15 0 0 0 0 0 0 Helm-klasse 16 0 0 8 6 0 8 Weegbree-klasse 17 0 0 0 0 25 0 Bijvoet-klasse 18 0 0 0 0 0 0 Wilgeroosjes-klasse 19 22 22 29 18 19 17 Riet-klasse 20 0 0 0 0 0 0 Klasse der zandige droge graslanden 21 0 0 0 0 0 0 Klasse der droge kalkgraslanden 22 0 0 0 0 0 0 Zinkviooltjes-klasse 23 0 0 0 0 0 0 Zeevetmuur-klasse 24 0 0 0 0 0 0 Zeeaster-klasse 25 11 11 13 18 25 0 Klasse der vochtige graslanden 26 0 0 0 0 0 0 Klasse der brongemeenschappen 27 0 0 0 0 0 0 Klasse der kleine zeggen 28 0 0 0 0 0 0 Scheuchzeria-klasse 29 Klasse der 0 0 0 0 0 hoogveenbultengemeenschappen en 0 vochtige heiden 30 0 0 0 0 0 0 Klasse der heiden en borstelgraslanden 31 0 0 0 0 0 0 Marjolein-klasse 32 Klasse der sporkenwilgenbroekstruwelen 0 0 0 0 0 0 33 Klasse de wilgen-vloedstruwelen en - 0 0 0 0 0 0 bossen 34 Klasse der eurosiberische 0 0 0 0 0 0 doornstruikstruwelen 35 0 0 0 0 0 0 klasse der elzenbroekbossen 36 0 0 0 0 0 0 Klasse der naaldbossen 37 0 0 0 0 0 0 Eiken-klasse 38 0 0 0 0 0 0 Eiken-beuken-klasse Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 23/30

Percentage verwijzingen Percentage verwijzingen Bijlage 7: Ecotopenoverzicht 2002 Percentage F E D 2 1 G 19 21 16 0 15 H 4 2 3 6 5 P 11 5 7 6 12 R 9 7 10 9 10 V 30 28 30 34 29 W 28 37 33 44 29 50 40 30 20 10 0 G H P R V W Ecotoop F E D 2 1 F E D 2 1 Aquatisch 58 65 63 78 59 Nat 39 32 34 22 37 Vochtig 4 4 3 0 5 Droog 0 0 0 0 0 Vochthuishouding 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 F E D 2 1 Gebied Aquatisch Nat Vochtig Droog Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 24/30

Percentage verwijzingen Bijlage 8: vergelijking verlandings- en waterecotopen 1995 2002 Percentage V&W95 V&W02 G 16 18 H 0 4 P 5 9 R 15 9 V 28 27 W 36 33 V&W95 V&W02 64 60 Percentage aquatisch 30 37 Percentage nat 6 3 Percentage vochtig 0 0 Percentage droog 0 0 Percentage voedselarm zuur 1 1 Percentage voedselarm zwak zuur 0 0 Percentage voedselarm basisch 0 0 Percentage voedselarm 1 1 Voedselarm opgeteld 35 35 Percentage matig voedselrijk 57 59 Percentage zeer voedselrijk 0 0 Percentage matig tot zeer voedselrijk 7 4 Percentage overige 40 30 20 10 V&W95 V&W02 0 G H P R V W Ecotoop Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 25/30

Bijlage 9: Inventarisatie waterdieren Groepen van Macroinvertebraten Larven van Steenvliegen (Gewone steenvlieg) Larven van Platte Eendagsvliegen/Haften (Heptagenia) Larven van Kokerjuffers met koker (Limnophilus, Triaenodes) Kaphorenslakken (Kapslakje, Frygische muts) Larven van ronde Eendagsvliegen/Haften (Cloëon, Baetis, Caenis) Mosselwantsen (Mosselwants) Larven van Libellen (Beekjuffer, Glazenmaker) Vlokreeften (Zoetwatervlokreeftje) Weekdieren (Slakken en Tweekleppigen) (Schijfhorenslak, Poelslak, Blaashoornslak, Diepslak) Zoetwaterpissebedden (Zoetwaterpissebed) Bloedzuigers (Tweeogige en zesogige Clepsine, Eendebloedzuiger) Waterwantsen (Hemiptera) (Niet Mosselwants. Wel Bootsmannetje, Duikerwants, Zwemwants, Schaatsenrijder) Slingerwormen (Slingerworm=Tubifex, Broze slibworm) Rode larven van Dans/Vedermug (Dans of Vedermug) Larven van Moddervlieglarven (Rattestaart) Platwormen (Lugubere glijer, melkwitte platworm, spitse platworm) MP 1 MP 2 MP 3 MP 4 MP 6 - - - - - - - - - - 1-1 1 - - - - - 1-3 3 1 - - - - - - - - - 1-1 - - 1 2 2 4 2 5 - - - - - 1-1 2 1 2 2 3 3 3 - - - - 1-1 - - - - - - - - - - 1 1 2 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 26/30

Borstelarme ringwormen (Nais, Snuitdragend waterslangetje; niet Tubifex) Larven van Slijkvliegen (Watergaasvlieg) Larven van Tweevleugelige insekten (Niet: Dans/vedermug en Rattestaart. Wel Steekmug, Knijt=Knaasje, Pluimmug, Wapenvlieg) Waterkevers en larven van Waterkevers (Geelgerande waterkever, Gegroefde watertor, watertreder) Schaaldieren (Niet: Vlokreeftje en Zoetwaterpissebed. Wel: Watervlo, Roeipootkreeftje, Mosselkreeftje) Watermijten (Hydrachna, Limnesia) - - 1 - - - - - - - - - - 2 1 1 1 2-2 2-2 1 1 2 1 2 4 2 Nog andere: 4 3 - - - Totaal aantal 'soorten' 16 11 20 18 22 Biotische index 8 6 8 7 9 Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 27/30

Verantwoording Literatuur Veldgids, Nederlandse flora, Henk Eggelte, KNNV-Uitgeverij, 2000 Heukels Flora van Nederland, R. van der Meijden, Wolters-Noordhoff, 22 ste druk, 1 ste bijdruk Macro invertebraten en waterkwaliteit, N. de Pauw en R. Vannel, Stichting Leefmilieu, 1991 De Nederlandse zoetwaterslakken, Rienk Geene, JBU, 1 ste druk 1989 Venen, plassen en poelen, Wolfgang Engelhardt, Thieme, 1989 Topografische kaart van Nederland, blad 37 E, uitgave 1986 Deelnemers Loes Bakker, Bert ten Berge, Marijke Heijne, Wim Kuilman, Simone Kuilman, Martin de Laat, Geert van Poelgeest (projectleider), Edith Vasbinder en Adriënne Withagen. Tekst: Geert van Poelgeest Grafieken en adviezen: Cor Nonhof Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 28/30

Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 29/30

Dit verslag bevat de waarnemingen die de KNNV afd. Regio Delft heeft gedaan tijdens een inventarisatie van water- en oeverplanten en waterdieren in delen van de Polder Noord-Kethel die Natuurmonumenten in beheer heeft. De waarnemingen zijn op verschillende manieren geanalyseerd. Er is een vergelijking gemaakt met een soortgelijke inventarisatie in 1995 in hetzelfde gebied. De bevindingen zijn verwerkt tot conclusies en aanbevelingen. Inventarisatie Polder Noord Kethel 2002, KNNV afd. Regio Delft, 6 maart 2003 30/30