VERSLAG GERIEFHOUTBOSJES EN RIETPUT

Transcriptie

1 VERSLAG GERIEFHOUTBOSJES EN RIETPUT KNNV afdeling Delfland

2 Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus AC DELFT Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hogere planten... 4 Mossen... 4 Afbeeldingen... 5 Conclusies... 7 Bibliografie... 7 Bijlage Kaarten Bosje 16 en Rietput... 8 Bijlage Soortenlijst bosjes Bijlage Soortenlijst Rietput Bijlage Soortenlijst Bosje Bijlage Mossen Rietput Bijlage Mossen Bosje Bijlage Mossen Eendenkooi Groeneweg Copyright: KNNV afdeling Delfland, 2011 Referentie: Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland, 2011 Overname van delen van de tekst is toegestaan onder bronvermelding. Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

3 Inleiding De kleine landschapselementen in Midden-Delfland bestaan ten dele al heel lang. Op de voorpagina zijn de bosjes ingetekend op de kaart van Kruikius van rond 1700 (Bosjes 1 t/m 15). Het valt te verwachten dat de bomen en struiken ter plaatse afkomstig zijn van de oorspronkelijke inheemse voorkomens. Dat is een idee dat zeker verdere uitwerking behoeft. Andere bosjes zijn ontstaan bij de aanleg van de spoorlijn tussen Delft en Rotterdam (Bosje 16, Rietput en Eendenkooi aan de Groeneweg). Daarnaast vertegenwoordigen de bosjes een cultuurhistorisch element in het landschap. De KNNV afdeling Delfland probeert de bosjes veilig te stellen door er onderhoud te plegen. De basis voor het onderhoud vormt onderzoek. Dit rapport doet verslag van de onderzoekingen en bevindingen die in 2009 en 2010 zijn gedaan. Bosje 6 Bosje 8 Bosje 12 Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

4 Hogere planten In 2009 zijn de geriefhoutbosjes allemaal bezocht en zijn streeplijsten gemaakt van de hogere planten. In de bijlage zijn de waarnemingen opgesomd. De bosjes vormen in het algemeen zeer kleine landschapselementen. Alleen Bosje 16 is groter en dat is in 2010 nogmaals onderzocht. Het valt niet te verwachten dat zich zeldzame soorten zullen vestigen of dat een plantengemeenschap volgens het boekje zich zal ontwikkelen. In 2010 zijn Bosje 16 en de Rietput intensiever bekeken, zie de bijlagen, maar ook nu zijn geen zeldzaamheden gevonden. De Rietput was nog het meest interessant met, vanaf het fietspad gerekend eerst een plasdras Berkenbroek, dan onder de hoogspanningsmast een dichte opslag van Sporkehout en daarna een wat droger Berkenbroek met veenbultjes. Mossen De mossenwerkgroep heeft drie van de objecten onder de loep genomen. Het zijn kleiputten die zijn gegraven toen de spoordlijk werd aangelegd. Ze liggen laag en zijn in meer of mindere mate van het omringende water afgesloten. Twee perceeltjes zijn voor de vorm aangelegd als eendenkooi, maar zijn nooit als zodanig in gebruik geweest: Bosje 16 en de Eendenkooi langs de Groeneweg. Deze hebben een groter relief en een duidelijke scheiding tussen land en water. De Rietput tussen de camping de Grutto en de spoorlijn ligt in haar geheel rond het waterpeil. Bosje 16 Bosje 16 langs de Mandjeskade ten oosten van de spoorlijn is een Elzenbroekbos op zoet, niet al te zuur water. Op zich is Elzenbroek niet zeldzaam in Nederland en je vindt er meestal ook geen zeldzaamheden. Maar in onze omgeving zijn er toch maar weinig voorbeelden. Meestal legt men recreatiegebieden aan rekening houdend met droge voeten van de bezoekers. Bij de mossen vielen Gewoon sterrenmos en Gewoon pluisjesmos op. Dat zijn mossen van zurige en drogere bodems. In dit perceel daarom te vinden op de hoger gelegen boomvoeten. Rietput De Rietput kent een driedeling; gezien vanaf het fietspad berken in het eerste deel, Sporkenhout onder de hoogspanning en een iets hoger deel achterin ook weer berken. Het eerste deel bleek een Berkenbroekbos te zijn. Op algemene kenmerken zouden we zelfs willen zeggen dat het een Zompzegge-berkenbroekbos is. Maar daarvoor moeten we in de zomer nog eens teruggaan om ook de hogere planten te onderzoeken. Gezien de wortelstokken moet het dan uitbundig begroeid zijn met Brede stekelvaren. De bodem van het Berkenbroek is plasdras met een dik pak niet verterend blad. Het is dus een heel zure en voedselarme omgeving. Dat is het biotoop waar de Zachte berk het als enige nog uithoudt en waar veenmos op de voorgrond begint te treden. Uiteindelijk zou het veenmos het moeten winnen van de berk. Maar dan moet het gebied perfect geisoleerd zijn van verstoringen uit de omgeving. Dat is nu wel redelijk het geval, maar het is niet realistisch meer te verwachten. De boomvoeten van de berken en de wortelstokken van de varens zijn begroeid met een mozaiek van Grijs kronkelsteeltje en Geelsteeltje. Lager groeien Breekblaadje en Krom platmos. Op de natste plekken groeit het Gewimperd veenmos. Net als het spaarzaam voorkomende Haakveenmos zijn dit twee weinig eisende veenmossen die relatief het hoogste voedselaanbod aankunnen. Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

5 Het deel achterin is niet zo nat en hier groeit het Gewimperd veenmos in een soort veenbultjes. Eendenkooi Groeneweg De Eendenkooi aan de Groeneweg ligt verscholen achter een particulier huis. Van de bewoners kregen wij een roeiboot mee om het gebiedje te verkennen. Afbeeldingen Bosje 16 Gewoon sterrenmos in bloei. In het Elzenbroek. Rietput Zachte berk Wortelstok van Brede stekelvaren. Rond de voet Grijs kronkelsteeltje (donkerder) en Geelsteeltje. Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

6 Berkenbroekbos. Veenbultje van Gewimperd veenmos. Sporkehout. Wasplaatje. Eendenkooi Groeneweg Aanvliegroute door opening in bomenrij naar eendenkooi. Met de roeiboot door de eendenkooi. Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

7 Conclusies De kleine landschapselementen zijn in het algemeen te klein om een goede vegetatieontwikkeling te laten zien. Toch geeft de Rietput wat dat betreft een verrassing. Hier ontwikkelt zich een Berkenbroekbos van enige allure. Voor zover wij weten het enige voorkomen in heel Delfland. Bosje 16 elzenbroek??? Stakenfase en dunnen? Onze aanbeveling is om in alle bosjes zo min mogelijk onderhoud te plegen. Alleen onder de hoogspanningsmast in de Rietput moet het Sporkehout in toom worden gehouden. Bibliografie A.H.F. Stortelder, J.H.J. Schaminée en P.W.F.M Hommel, De vegetatie van Nederland deel 5: ruigten, struwelen en bossen, Opulus Press 1999 E.J. Weeda, J.H.J. Schaminée en L. van Duuren, Atlas van plantengemeenschappen in Nederland deel 4: bossen, struwelen en ruigtenknnv Uitgeverij 2005 Rietput gezien vanaf de Mandjeskade Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

8 Fietspad Spoorlijn Spoorlijn Bijlage Kaarten Bosje 16 en Rietput Elzenbroek Bosje 16 Bosje 16 Rietput Mandjeskade Rietput Hoogspannings leiding Stuw Stuw Berkenbroek Sporkehout Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

9 Bijlage Soortenlijst bosjes 2009 CBSnr Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Spaanse aak Acer campestre 1 2 Gewone esdoorn Acer pseudoplatanus Zevenblad Aegopodium podagraria Witte paardenkastanje Aesculus hippocastanum 1 28 Grote waterweegbree Alisma plantago-aquatica 1 36 Zwarte els Alnus glutinosa Grote vossenstaart Alopecurus pratensis Amerikaans Amelanchier lamarckii krentenboompje 60 Gewone engelwortel Angelica sylvestris IJle dravik Anisantha sterilis 1 70 Fluitenkruid Anthriscus sylvestris Gewone klit Arctium minus Bijvoet Artemisia vulgaris Kleine watereppe Berula erecta Heen Bolboschoenus maritimus Raapzaad Brassica rapa Zachte dravik s.s. Bromus hordeaceus subsp. 1 hordeaceus 171 Zwanenbloem Butomus umbellatus Gewone dotterbloem Caltha palustris subsp. palustris Haagwinde Calystegia sepium Herderstasje Capsella bursa-pastoris Kleine veldkers Cardamine hirsuta Pinksterbloem Cardamine pratensis Tamme kastanje Castanea sativa Watergras Catabrosa aquatica Akkerdistel Cirsium arvense Speerdistel Cirsium vulgare Rode kornoelje Cornus sanguinea Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

10 366 Hazelaar Corylus avellana Eenstijlige meidoorn Crataegus monogyna Kropaar Dactylis glomerata Brede stekelvaren Dryopteris dilatata Gewone waterbies Eleocharis palustris Harig wilgenroosje Epilobium hirsutum Moerasbasterdwederik Epilobium palustre Holpijp Equisetum fluviatile Vroegeling Erophila verna Koninginnenkruid Eupatorium cannabinum Moerasspirea Filipendula ulmaria Es Fraxinus excelsior Zachte hennepnetel Galeopsis pubescens Gewone hennepnetel Galeopsis tetrahit Kleefkruid Galium aparine Slipbladige ooievaarsbek Geranium dissectum Robertskruid Geranium robertianum Hondsdraf Glechoma hederacea Liesgras Glyceria maxima Reuzenberenklauw Heracleum mantegazzianum Gewone berenklauw Heracleum sphondylium Gestreepte witbol Holcus lanatus Kruipertje Hordeum murinum Hop Humulus lupulus Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae Gele lis Iris pseudacorus Pitrus Juncus effusus Witte dovenetel Lamium album Paarse dovenetel Lamium purpureum Akkerkool Lapsana communis Bultkroos Lemna gibba Klein kroos Lemna minor Italiaans raaigras Lolium multiflorum Engels raaigras Lolium perenne Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

11 759 Wilde kamperfoelie Lonicera periclymenum Judaspenning Lunaria annua Echte koekoeksbloem Lychnis flos-cuculi Wolfspoot Lycopus europaeus Appel Malus sylvestris Schijfkamille Matricaria discoidea Watermunt Mentha aquatica Groot glaskruid Parietaria officinalis Veenwortel Persicaria amphibia Perzikkruid Persicaria maculosa Groot hoefblad Petasites hybridus Rietgras Phalaris arundinacea Riet Phragmites australis Grote weegbree Plantago major subsp. major Straatgras Poa annua Gewoon varkensgras Polygonum aviculare Grauwe abeel Populus canescens (x) Gewone vogelkers Prunus padus Zomereik Quercus robur Scherpe boterbloem Ranunculus acris Gewoon speenkruid Ranunculus ficaria subsp. bulbilifer Kruipende boterbloem Ranunculus repens Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus Dauwbraam Rubus caesius Gewone braam Rubus fruticosus Veldzuring Rumex acetosa Krulzuring Rumex crispus Waterzuring Rumex hydrolapathum Ridderzuring Rumex obtusifolius Schietwilg Salix alba Boswilg Salix caprea Grauwe en Rossige wilg Salix cinerea Gewone vlier Sambucus nigra Peterselievlier Sambucus nigra cv. 'Laciniata' 1 Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

12 807 Dagkoekoeksbloem Silene dioica Herik Sinapis arvensis Gewone raket Sisymbrium officinale Bitterzoet Solanum dulcamara Akkermelkdistel s.s. Sonchus arvensis var. arvensis Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia Kleine egelskop Sparganium emersum Grote egelskop Sparganium erectum Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza Moerasandoorn Stachys palustris Vogelmuur Stellaria media Gewone smeerwortel Symphytum officinale Paardenbloem Taraxacum officinale Taxus Taxus baccata Rode klaver Trifolium pratense Witte klaver Trifolium repens Klein hoefblad Tussilago farfara Kleine lisdodde Typha angustifolia Grote lisdodde Typha latifolia Ruwe iep Ulmus glabra Gladde iep Ulmus minor Grote brandnetel Urtica dioica Echte valeriaan Valeriana officinalis Klimopereprijs Veronica hederifolia Bos-klimopereprijs Veronica hederifolia subsp. lucorum 1 Aantal soorten VegSchW: (transgrediërende) kensoorten volgens De Vegetatie van Nederland en Atlas van Plantengemeenschappen in Nederland. RL: Rode lijst FF: Tabelnummer volgens de Flora en faunawat BB: Beschermde soorten Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

13 Bijlage Soortenlijst Rietput 2010 CBS Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Veg RL FF B 18 Fioringras Agrostis stolonifera 12Ba 1852 Amerikaans Amelanchier lamarckii krenteboompje 1215 Kleine watereppe Berula erecta Ruwe berk Betula pendula 42A 139 Zachte berk Betula pubescens 40Aa 1156 Heen Bolboschoenus maritimus 08Bb 450 Wilgenroosje Chamerion angustifolium 34Aa1 419 Brede stekelvaren Dryopteris dilatata 442 Smalle waterpest Elodea nuttallii 05B 451 Harig wilgenroosje Epilobium hirsutum Mannagras Glyceria fluitans 08A 631 Gestreepte witbol Holcus lanatus Kikkerbeet Hydrocharis morsus-ranae 05Bb 658 Hulst Ilex aquifolium 665 Gele lis Iris pseudacorus Pitrus Juncus effusus 723 Klein kroos Lemna minor 01A 724 Puntkroos Lemna trisulca 01A 780 Wolfspoot Lycopus europaeus Watermunt Mentha aquatica 972 Waterpeper Persicaria hydropiper 29Aa 976 Zachte duizendknoop Persicaria mitis 29Aa1 933 Riet Phragmites australis Gewone vogelkers Prunus padus 43Aa 1037 Zomereik Quercus robur 530 Sporkehout Rhamnus frangula 36Aa 1634 Gewone braam Rubus fruticosus 1093 Veldzuring Rumex acetosa Waterzuring Rumex hydrolapathum Pijlkruid Sagittaria sagittifolia 08Ab Schietwilg Salix alba 38Aa 1119 Grauwe en Rossige wilg Salix cinerea 36Aa 1133 Gewone vlier Sambucus nigra 37A 1218 Bitterzoet Solanum dulcamara 1227 Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia 42A 1229 Grote egelskop Sparganium erectum Veelwortelig kroos Spirodela polyrhiza 01A Veg: (transgrediërende) kensoorten volgens De Vegetatie van Nederland en Atlas van Plantengemeenschappen in Nederland. RL: Rode lijst FF: Tabelnummer volgens de Flora en faunawat BB: Beschermde soorten Verslag Geriefhoutboses en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

14 Bijlage Soortenlijst Bosje CBS Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Veg RL FF B 36 Zwarte els Alnus glutinosa 39Aa 42 Grote vossestaart Alopecurus pratensis 16Ba 1852 Amerikaans krenteboompje Amelanchier lamarckii 60 Gewone engelwortel Angelica sylvestris 16A 70 Fluitenkruid Anthriscus sylvestris 450 Wilgenroosje Chamerion angustifolium 34Aa1 369 Eenstijlige meidoorn Crataegus monogyna 37A 531 Es Fraxinus excelsior 43A 546 Kleefkruid Galium aparine 33Aa 585 Liesgras Glyceria maxima Gewone berenklauw Heracleum sphondylium 665 Gele lis Iris pseudacorus Pitrus Juncus effusus 723 Klein kroos Lemna minor 01A 933 Riet Phragmites australis Ruw beemdgras Poa trivialis 1020 Amerikaanse vogelkers Prunus serotina 1037 Zomereik Quercus robur 1047 Gewoon speenkruid Ranunculus ficaria subsp. bulbilifer 43A 1056 Kruipende boterbloem Ranunculus repens 1058 Blaartrekkende boterbloem Ranunculus sceleratus 29Aa 1089 Dauwbraam Rubus caesius 1634 Gewone braam Rubus fruticosus 1093 Veldzuring Rumex acetosa Waterzuring Rumex hydrolapathum Gewone vlier Sambucus nigra 37A 807 Dagkoekoeksbloem Silene dioica 43Aa 1218 Bitterzoet Solanum dulcamara 1227 Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia 42A 1321 Grote brandnetel Urtica dioica 33Aa 1333 Echte valeriaan Valeriana officinalis 32 Veg: (transgrediërende) kensoorten volgens De Vegetatie van Nederland en Atlas van Plantengemeenschappen in Nederland. RL: Rode lijst FF: Tabelnummer volgens de Flora en faunawat BB: Beschermde soorten Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

15 Bijlage Mossen Rietput 2010 CBS-nr Ned-naam Wet-naam 2515 Gewoon pluisdraadmos Amblystegium serpens 2543 Gewoon knopjesmos Aulacomnium androgynum 2567 Gewoon dikkopmos Brachythecium rutabulum 2636 Grijs kronkelsteeltje Campylopus introflexus 2637 Breekblaadje Campylopus pyriformis 2667 Gewoon pluisjesmos Dicranella heteromalla 3287 Gesnaveld klauwtjesmos Hypnum cupressiforme 2792 Heideklauwtjesmos Hypnum jutlandicum 2729 Fijn laddermos Kindbergia praelonga 3384 Gewoon kantmos Lophocolea bidentata 3387 Gedrongen kantmos Lophocolea heterophylla 2836 Geelsteeltje Orthodontium lineare 2886 Krom platmos (T&R) Plagiothecium laetum s.l Gewimperd veenmos Sphagnum fimbriatum 3023 Haakveenmos Sphagnum squarrosum 2515 Gewoon pluisdraadmos Amblystegium serpens 2539 Groot rimpelmos Atrichum undulatum 2543 Gewoon knopjesmos Aulacomnium androgynum 2544 Roodviltmos Aulacomnium palustre 2567 Gewoon dikkopmos Brachythecium rutabulum 3321 Moerasbuidelmos Calypogeia fissa 3322 Gaaf buidelmos Calypogeia muelleriana 2636 Grijs kronkelsteeltje Campylopus introflexus 2637 Breekblaadje Campylopus pyriformis 2667 Gewoon pluisjesmos Dicranella heteromalla 2679 Gewoon gaffeltandmos Dicranum scoparium 2701 Moerassikkelmos Drepanocladus aduncus 2771 Geklauwd pronkmos Herzogiella seligeri 2729 Fijn laddermos Kindbergia praelonga 2512 Beekmos Leptodictyum riparium 3387 Gedrongen kantmos Lophocolea heterophylla 2820 Gewoon sterrenmos Mnium hornum 2836 Geelsteeltje Orthodontium lineare 2732 Moerassnavelmos Oxyrrhynchium speciosum 2883 Glanzend platmos Plagiothecium denticulatum 3257 Krom platmos (Schimp.) Plagiothecium laetum 2924 Fraai haarmos Polytrichum formosum 3006 Gewimperd veenmos Sphagnum fimbriatum 3023 Haakveenmos Sphagnum squarrosum Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,

16 Bijlage Mossen Bosje CBS-nr Ned-naam Wet-naam 2543 Gewoon knopjesmos Aulacomnium androgynum 2567 Gewoon dikkopmos Brachythecium rutabulum 2586 Gedraaid knikmos Bryum capillare 2636 Grijs kronkelsteeltje Campylopus introflexus 2667 Gewoon pluisjesmos Dicranella heteromalla 2669 Gewoon sikkelsterretje Dicranoweisia cirrata 3287 Gesnaveld klauwtjesmos Hypnum cupressiforme 2729 Fijn laddermos Kindbergia praelonga 3387 Gedrongen kantmos Lophocolea heterophylla 2820 Gewoon sterrenmos Mnium hornum 2883 Glanzend platmos Plagiothecium denticulatum 2970 Boomsnavelmos Rhynchostegium confertum Bijlage Mossen Eendenkooi Groeneweg 2010 CBS-nr Ned-naam Wet-naam 2515 Gewoon pluisdraadmos Amblystegium serpens 2543 Gewoon knopjesmos Aulacomnium androgynum 2547 Gewoon smaragdsteeltje Barbula convoluta 2555 Kleismaragdsteeltje Barbula unguiculata 2567 Gewoon dikkopmos Brachythecium rutabulum 2577 Zilvermos Bryum argenteum 2578 Geelkorrelknikmos Bryum barnesii 2580 Grofkorrelknikmos Bryum dichotomum 2603 Veenknikmos Bryum pseudotriquetrum 2642 Gewoon purpersteeltje Ceratodon purpureus 2667 Gewoon pluisjesmos Dicranella heteromalla 2669 Gewoon sikkelsterretje Dicranoweisia cirrata 2753 Gewoon krulmos Funaria hygrometrica 2759 Gewoon muisjesmos Grimmia pulvinata 2771 Geklauwd pronkmos Herzogiella seligeri 3287 Gesnaveld klauwtjesmos Hypnum cupressiforme 2729 Fijn laddermos Kindbergia praelonga 2512 Beekmos Leptodictyum riparium 3387 Gedrongen kantmos Lophocolea heterophylla 3403 Parapluutjesmos Marchantia polymorpha 2820 Gewoon sterrenmos Mnium hornum 2836 Geelsteeltje Orthodontium lineare 2838 Gewone haarmuts Orthotrichum affine 2843 Grijze haarmuts Orthotrichum diaphanum 2728 Kleisnavelmos Oxyrrhynchium hians 2970 Boomsnavelmos Rhynchostegium confertum 3064 Gewoon muursterretje Tortula muralis Verslag Geriefhoutbosjes en Rietput, KNNV afdeling Delfland,