Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie kwaliteitenreflectie motievenreflectie werkexploratie netwerken loopbaansturing LOB-cyclus ervaren reflecteren en vastleggen hele LOB-cyclus: ervaren + reflectie + vastleggen Ervaringsniveau oriënteren door informatie ervaren op school / privé ervaren in beroepspraktijk Betrokken partijen ouders arbeidsmarkt alumni (afgestudeerde) Voorbereidingstijd docent weinig gemiddeld veel Tijdsindicatie opdracht 0-30 minuten 30-60 minuten > 60 minuten Type opdracht individuele opdracht groepsopdracht Titel Doel VOORBEREIDING Voorwerk door docent UITVOERING Uitleg door docent Ervaren Bezoeken van een open dag of meeloopdag in bovenbouw havo/ vwo De leerlingen maken een bewustere koppeling tussen zelfbeeld en studie waardoor ze het maximale halen uit het bezoeken van een open dag/meeloopdag. De jongere gaat actief onderzoeken wat de gekozen studie inhoudt en of deze studie daadwerkelijk bij hem/haar past. Benodigdheden: Bijlagen 1 tot en met 5 (uit te printen voor alle jongeren) Bijlage 6 (informatie voor de mentoren) Post-its. Ruimtes incl. inrichting van en benodigde materialen in die ruimtes Overzicht van de open dagen van hogescholen en universiteiten in de regio. Voorafgaand aan bijeenkomst 1: De decaan is in de klassen geweest en heeft de jongeren ingelicht en uitleg gegeven over het LOBprogramma van dit jaar. Tijdens de eerste bijeenkomst maken de jongeren de eerste serie opdrachten. Voorafgaande aan bijeenkomst 2: Jongeren hebben hun top 3 samengesteld en meegenomen van de meest interessante studies. Voorafgaande aan bijeenkomst 3: De data van de open dagen bij hogescholen en universiteiten is bekend. Een van de beste dingen kan doen om je te oriënteren op je vervolgstudie is om een open dag te bezoeken van een hogeschool of universiteit of om een meeloopdag te bezoeken. Om zoveel mogelijk resultaat te krijgen uit zo n dag, is het verstandig om je voor te bereiden. Door van tevoren te bedenken wat je precies te weten wil komen en met wie je eventueel wil praten, krijg je de informatie die bij jou past. Daarom gaan we met elkaar het bezoeken van een open dag of meeloopdag met elkaar voorbereiden. Zie bijlage 1: Draaiboek
Reflecteren Vastleggen Nabespreken van de activiteit Het resultaat van de opdrachten kan gebruikt worden om een individueel loopbaangesprek met de jongere te voeren over een eventuele vervolgstudie. De poster die de jongeren maken in de loop van de drie bijeenkomsten, plaatsen zij in hun portfolio. Hoe was het voor de jongeren om op deze manier een open dag of meeloopdag voor te bereiden? Heeft deze opdracht bijgedragen tot een betere keuze voor een bepaalde studie? Wat hebben de jongeren ontdekt tijdens de open dagen wat ze nog niet wisten? Wat heeft hen verrast tijdens de open dagen en/ of meeloopdagen? DIFFERENTIATIE Tips en trucs Samenhang en verwijzingen naar andere LOB opdrachten In verband met de data van de open dagen/ meeloopdagen is het vanzelfsprekend verstandig om met de voorbereidende opdrachten rekening te houden met deze data. Titels opdrachten: Informatieavond hbo/wo/duo Kiezen doe je niet alleen Beroepenavond voor jongeren in het laatste jaar voor hun eindexamen Ambitie Doorzettingsvermogen Basis van de opdracht uit: Leeropdracht Ik en mijn studiekeuze van het Nuborgh College Lambert Franckens. 2
Bijlage 1 Draaiboek Bijeenkomst 1 Lopende tijd Tijd nodig Inhoud 00:00 10 1- Introductie: Korte uitleg over de mentorlessen van dit schooljaar. Belang van het weten wie je bent, wat je kunt, wat je wilt Belang van het bewust bezig zijn met kiezen, met oriënteren op toekomst Voorbereiden op bezoeken van open dag/meeloop dag Resultaat: In mei een korte presentatie aan je klasgenoten en je mentor (zij zullen je feedback geven) a.d.h.v. je poster over wie je bent, welke studie je bezocht hebt en waarom en of die studie wel of niet bij je past en waarom. Tijdens 4 bijeenkomsten steeds een stukje van je poster (zie bijlage 2) invullen. Belangrijke data in agenda noteren. 00:10 10 2 Onderwerp: Kwaliteiten (individueel) Volledige instructie: Deel de leerlingen een so-blaadje uit en stel ze de vijf vragen van bijlage 2 De leerlingen zitten aan hun tafel en beantwoorden de vragen voor zichzelf zonder overleg. Resultaat: Elke leerling heeft vijf antwoorden genoteerd. 00:30 10 3 Onderwerp: Motieven en interesses Volledige instructie: Wat: De leerlingen vertellen dat ze de punten bij Dit vind ik interessant en Dit is voor mij belangrijk op hun meegebrachte cv moeten bekijken en bij beide een top 3 moeten samenstellen. De leerlingen gaan in tweetallen (ze kennen elkaar goed) in gesprek over de motieven en interesses waarbij de klasgenoot vertelt waarin hij /zij bij de ander die motieven/interesses herkent. Hoe: De leerlingen zijn in tweetallen of drietallen bezig. Resultaat: Elke leerling heeft op zijn posterformat het vak over motieven/interesses bij les 1 ingevuld. 00:40 5 4 Afsluiting bijeenkomst Huiswerkopdracht meegeven voor les 2: (datum!!) 3
Mentor bewaart na afloop van de les de poster. Neem je top 3 mee van meest interessante studies. www.dedecaan.net www.studiekeuze123.nl www.tkmst.nl Bijeenkomst 2 Lopende tijd Tijd nodig Inhoud 00:00 7 1 Inleiding op de bijeenkomst: Ik en mijn studie Om goed te kiezen is het belangrijk zoveel mogelijk over een studie te weten te komen. Ga in gesprek met de jongeren op welke manieren dat kan. (bijvoorbeeld: Je kunt er alvast een kijkje nemen en de sfeer proeven, open dag, meeloopdag bezoeken, proefstuderen, in gesprek met (oud)studenten). Doel van de les: Aan het eind van de les heeft de jongerebepaald van welke studie hij een open dag of meeloop dag gaat volgen. Deze keuze heeft hij/zij bewust gemaakt door aan te geven waarom deze studie bij hem/haar past a.d.h.v. de resultaten van les 1. Ook heeft de jongere zich verdiept in wat je zou kunnen met de studie. De jongeren zullen in dit lesuur 20 minuutjes achter de computer werken om op internet zich verder te verdiepen in de studies van hun top 3. Bij elke studie verantwoorden ze waarom dit een studie is die specifiek bij hem/haar past. (a.d.h.v. bijeenkomst 1). Vervolgens maken ze een ranking en beslissen ze van welke studie ze als eerste een open dag of meeloop dag willen volgen. 00:07 20 2 Onderwerp: Op onderzoek uit. De leerlingen werken 20 minuten achter de computer om zich verder te verdiepen in hun top 3 en een verantwoording te schrijven. Rondlopen en proberen zoveel mogelijk jngeren te spreken over welke studie ze gekozen hebben, doorvragen waarom en eventueel tips geven van websites. Hoe: Gesprekken aanknopen volgens de manier van de loopbaanreflectiegesprekken (zie bijlage 5). Probeer de jongeren zelf te laten nadenken welke stappen ze nog moeten maken, wat ze nog willen weten. Resultaat: De nummer 1 van de top 3 van de studies is voor elke jongere duidelijk met een verantwoording waarom dit de studie zou zijn die bij hem/haar past. 4
00:27 15 3 In gesprek. De jongeren gaan in drietallen bespreken welke studie ze gekozen hebben en waarom dit de studie is die bij hem/haar zou passen op grond van motivatie/kwaliteiten/interesse. Jongeren geven elkaar feedback op wat de andere gekozen heeft. (Vind je het passen? Waarom wel of niet of twijfel? Heb je andere ideeën voor je klasgenoot en waarom?) Vervolgens vullen de jongeren op hun poster in welke open dag ze gaan bezoeken en wanneer en waarom. Hoe: Verdeel de jongeren in drietallen, motiveren, rondlopen. Resultaat : De jongere heeft zijn keus kunnen beargumenteren en het resultaat ingevuld op de poster. 00:42 3 4 Afsluiting bijeenkomst Terugkijken op de bijeenkomst en indien jongeren geen datum voor een open dag hebben dan is dat huiswerk voor de volgende les. Mentor bewaart na afloop van de les de poster. Bijeenkomst 3 Lopende tijd Tijd nodig Inhoud 00:00 10 1 Inleiding op de bijeenkomst: Ik en de open dag Inleiding op de les. Doel van de bijeenkomst: Aan eind van de les weten de jongeren precies wat ze te weten willen komen tijdens hun bezoek aan de open dag/meeloopdag. Ook hebben ze nagedacht over wat voor hun struikelblokken zullen zijn bij het volgen van een studie. De leerlingen gaan eerst 15 minuten in tweetallen/drietallen aan het werk. Ze noteren hun verwachtingen, hun mogelijke struikelblokken en evt. vragen. Vervolgens bekijken de jongeren elkaars opbrengsten. 00:10 15 2 Onderwerp: Verwachtingen, struikelblokken en vragen. Wat: De jongeren gaan 15 minuten in tweetallen/drietallen aan het werk. Ze noteren hun verwachtingen van de studie, hun mogelijke struikelblokken. Maar ook noteren ze enkele te stellen vragen voor de open dag/ meeloop dag. Dit schrijven ze op post-its. Vervolgens zorgt de mentor voor drie plekken in het lokaal waar de verwachtingen, de struikelblokken en de te stellen vragen opgeplakt kunnen worden. Hoe: 5
De mentor zorgt voor drie plekken in het lokaal waar post-its opgeplakt kunnen worden. De mentor begeleidt dejongeren (voorbeeldvragen bijlage 5). Resultaat: De jongeren hebben allemaal voor zichzelf hun verwachtingen, struikelblokken en vragen op post-its gezet en op de goede plek opgeplakt. 00:25 15 3 Wat is voor mij belangrijk? De jongeren lopen met een so-blaadje langs de drie plekken met post-its en noteren de verwachtingen en struikelblokken die bij hen past. Ook noteren ze de vragen die ze ook willen gaan stellen tijdens het bezoek aan de open dag/meeloop dag. Dit blaadje kunnen ze meenemen. Vervolgens noteren ze dit op hun poster en de leerlingen nemen deze poster (zie bijlage 2) mee naar huis zodat ze die digitaal kunnen maken voor bijeenkomst 4. Resultaat: De jongere heeft op een papiertje zijn belangrijkste verwachtingen, struikelblokken en te stellen vragen. De poster (bijlage 2) is bijgewerkt. 00:40 5 4 Afsluiting bijeenkomst Terugkijken op de les en succes wensen bij het bezoeken van de open dag of meeloop dag. Voor de volgende les [datum:] de poster digitaal afmaken en een korte presentatie voorbereiden (zie bijlage 6, instructie aan de leerlingen meegeven). Bijeenkomst 4 Leerlingen hebben een open dag bezocht en ze hebben allemaal hun uitgeprinte poster mee. Ze bereiden een korte presentatie voor. Lopende tijd Tijd nodig Inhoud 00:00 10 1 Inleiding op de bijeenkomst: Ik reflecteer De jongere reflecteert op wat hij heeft gedaan, terugkijken, ervaringen delen en vooruitkijken. Hoe: De jongeren gaan in groepen van ongeveer 5 om de beurt hun poster presenteren. Hierbij leggen ze de nadruk op hun ervaringen. De huiswerkopdracht wordt dat jongeren met een student of beroepsbeoefenaar in gesprek gaan die past bij hun vervolgstap. Hiervan zetten ze een verslagje in hun portfolio. 00:10 30 2 Onderwerp: Presenteren in groepjes. De jongeren presenteren aan elkaar om de beurt hun poster. Dit doen ze volgens bijlage 5. De overige jongeren in de groep luisteren en kunnen na afloop enkele vragen stellen. Indien dejongere nog geen volgende stap heeft genoteerd kunnen de groepsgenoten helpen. Ook helpen de jogneren elkaar bij het vinden van een student/beroepsbeoefenaar vanwege de huiswerkopdracht. 6
Hoe: De jongeren gaan in groepjes uiteen en de mentor loopt langs en bekijkt enkele presentaties. Resultaat: Elke jongere heeft zijn poster gepresenteerd, weet wat zijn volgende stap is en met wie hij/zij nog in gesprek gaat (student en/of beroepsbeoefenaar). 00:40 5 3 Korte evaluatie lessenserie Deurpostevaluatie: De jongeren schrijven op een post-it blaadje een tip en op een ander blaadje een top. Dit moet betrekking hebben op deze lessenserie rondom het bezoeken van een open dag/ meeloop dag. Als ze dat gedaan hebben mogen ze gaan en plakken ze de tips en de tops apart van elkaar op de deur of een andere plek. Hoe Mentor deelt blaadjes uit. Resultaat Van elke jongere een tip en een top. De mentor levert deze tips en tops bij de decanen in. De decanen kunnen dit verwerken voor het teamoverleg en breed bespreken. 7
Bijlage 2 Poster Ik en mijn studiekeuze Deze open dag/meeloopdag ga ik bezoeken: Mijn kwaliteiten: Mijn motieven/ interesses: Mijn struikelblokken: Deze open dag ga ik bezoeken: Mijn verwachtingen van een studie: Ik ga deze open dag bezoeken, omdat: Dit wil ik te weten komen tijdens de open dag: Dit ben ik te weten gekomen over mezelf en de studie: Dit wil ik nog weten en ga ik doen: 8
Bijlage 3 bij bijeenkomst 1 Mijn zelfbeeld Vijf vragen stellen 1) Schrijf op wat je ouders over jou zouden zeggen waar je goed in bent. 2) Wat zou je broer/zus over jou zeggen? 3) Wat zou je vriendin over jou zeggen? 4) Wat zou een willekeurige docent over jou zeggen? 5) Wat zou iemand van de sportclub/muziekvereniging/bijbaantje zeggen waar je goed in bent? Leerlingen voeren gesprekje n.a.v. de competenties. Welke drie competenties vinden ze zelf die het beste bij ze passen en waarom? Maar ook waar zitten de verschillen en de overeenkomsten en hoe komt dat? (van die vijf hierboven) 9
Bijlage 4 bij bijeenkomst 1 STAR staat voor: Situatie, Taak, Actie en Resultaat. Gedrag uit het recente verleden is de beste voorspeller van toekomstig gedrag. Dat is de kern van de STAR-methode. Het komt erop neer dat je voorbeelden geeft van feitelijk (werk)gedrag dat te maken heeft met het functieprofiel. Daarmee toon je aan dat je de functie waarop je solliciteert, goed zou kunnen vervullen. Aan de hand van de STAR-methode kun je deze vraag concreet beantwoorden: Situatie Wat speelde er? In 2005 was ik als verkoper werkzaam in een doe-het-zelfwinkel. Ik stond die dag achter de servicebalie. Een klant kwam terug met een rolgordijn, dat voor hem op maat was gemaakt. Hij wilde het terug brengen want de afmetingen waren niet correct. Taak Wat waren je taken? Mijn taak was om de klant duidelijk te maken dat maatwerk nooit wordt terug genomen. Dat was hem ook verteld toen hij het rolgordijn bestelde. Toen ik hem dit vertelde, werd hij heel kwaad en wilde mij met het rolgordijn slaan. Activiteiten Wat heb je concreet gezegd of gedaan? Ik bleef kalm en heb de klant op een rustige en vriendelijke toon duidelijk gemaakt dat ik begrip had voor zijn probleem en het ook heel vervelend vond, maar dat ik er graag op een normale manier over wilde praten. Ik maakte duidelijk dat ik de politie zou bellen, als hij niet zou kalmeren. Resultaat Wat gebeurde er daarna? De klant werd rustig en het gesprek kon op een redelijk normale toon worden voortgezet. 10
Bijlage 5 bij bijeenkomst 2 Vragen loopbaangesprek Bijlage 4 bij les 2: Vragen loopbaanreflectiegesprekken. Leerlingen zijn op zoek naar studies op internet. Mentor loopt rond en kan vragen: - Waarom zou deze studie bij je passen? - Wat weet je er al van? - Wat zou je nog willen weten? - Bij welke kwaliteiten van jou past deze studie? - Bij welke motieven/interesses van jou past deze studie? - Voor welke beroepen leidt deze studie op? - Wat maakt dat deze studie beter bij jou zou passen dan die andere twee studies? - Wat zijn nog je twijfels bij deze studie? 11
Bijlage 6 bij bijeenkomst 3 (informatie voor mentoren) Achtergrondinformatie voor mentoren. Voor leuke dingen stop je niet, je stopt omdat je iets lastig vindt of omdat er dingen gebeuren waar jij niet mee overweg kunt. Kun je dit van te voren al te weten komen? Heb je al ervaringen dat je ergens mee gestopt bent? Wat is voor jou een reden om ergens mee te stoppen? Proberen achter de negatieve verhalen te komen, waarom stromen studenten uit. Dat zijn dus de vragen die jij moet stellen. Een voorbeeld van een reden om te stoppen: Opleiding voldeed niet aan de verwachtingen. Dus krijg je verwachtingen boven tafel en probeer vooraf uit te vinden of dat bij die opleiding gaat lukken. Voorbeeldvragen die gesteld kunnen worden. Het is wel de bedoeling dat de leerlingen ze eerst zelf bedenken. - Wat houdt de opleiding precies in? - Hoeveel college-uren of contacturen heb je per week? - Krijg je hoorcolleges, practica, werkgroepen of werkcolleges? - Werk je veel samen? - Hoe groot zijn de groepen? - Hoe is het contact met de docenten? - Hoeveel uur per week moet je gemiddeld studeren? - Hoeveel studenten zitten in het eerste jaar? - Hoeveel studenten vallen uit en of welke redenen? - Zijn er bepaalde struikelvakken die lastig zijn? Heb je tips om ze wel te halen? - Is er een bindend studieadvies en wat houdt dat in? - Hoe wordt er getoetst? Zijn er veel tentamens of moet je juist opdrachten maken? - Waarin verschilt deze opleiding ten opzichte van dezelfde opleiding in andere plaatsen? - In welke beroepen komen de meeste studenten terecht? - Ga je ook op stage en wanneer? - Wat voor activiteiten zijn er nog meer op de campus te ondernemen? En wat is belangrijk voor mij? - Wat biedt de opleiding wanneer je studie niet lekker loopt? - Hoe zijn de kansen op werk met een diploma van deze studie? 12