Verhuisbewegingen van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden (periode 1/1/2014 27/1/2019) Juni 2019
Inhoud Inleiding... 2 1. Over hoeveel verzoekers om internationale bescherming en vluchtelingen gaat het?... 3 2. Wanneer kregen deze personen bescherming?... 4 3. Profiel van personen die bescherming kregen in België... 4 3.1 Leeftijdsverdeling en geslacht... 4 3.2 Herkomstland en geslacht... 5 4. Verhuisbewegingen... 7 4.1 Verhuisbewegingen tussen regio s in België... 7 4.1.1 Personen met bescherming in 2014... 8 4.1.2 Personen met bescherming in 2015... 9 4.1.3 Personen met bescherming in 2016... 10 4.1.4 Personen met bescherming in 2017... 11 4.1.5 Personen met bescherming in de 1 e helft van 2018... 12 4.1.6 Personen met bescherming 2 e helft van 2018... 13 4.1.5 Verhuis tussen regio s totaal... 14 4.2 Verhuisbewegingen tussen provincies... 15 4.3. Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied... 16 4.4. Verhuisbewegingen en de centrumsteden... 16 5. Woonplaats van vluchtelingen (met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014) op 27/1/2019... 20 5.1. Aanwezigheid van beschermde personen (met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014) t.o.v. de bevolking... 20 5.2. Verschil in woonplaats naar profiel... 23 5.2.1. Verschil naar leeftijdscategorie... 23 5.2.2 Verschil naar geslacht... 25 5.2.3. Verschil naar nationaliteit... 26 6. Gezinshereniging met erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden... 27 7. Conclusies... 32 Vaststellingen op basis van de extractie... 32 Bijlage 1: de extracties uit het rijksregister... 34 Bijlage 2: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8)... 36 1
Nota verhuisbewegingen Inleiding Sinds de verhoogde instroom van verzoekers om internationale bescherming in juli 2015 is er vraag naar het monitoren van gegevens over het profiel en de verhuisbewegingen van vluchtelingen. De combinatie van een hogere instroom met een grotere beschermingsgraad dan in het verleden, maakt dat heel wat van deze personen zich definitief in België zullen vestigen. Op basis van een extractie uit het Rijksregister van alle personen die sinds 1/1/2014 een verzoek om internationale bescherming hebben gedaan in België, analyseren we in deze nota het profiel van de personen die bescherming gekregen hebben en de verhuisbewegingen van deze vluchtelingen (groep van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden samen). In de mededeling van de Vlaamse regering van 15/7/2016 lezen we Erkende vluchtelingen moeten in Vlaanderen alle kansen krijgen die ze verdienen. De toestroom aan vluchtelingen vormt voor de Vlaamse Regering duidelijk een beleidsdomein-overschrijdende uitdaging waarbij verschillende beleidsdomeinen moeten samenwerken om de integratie van vluchtelingen in onze Vlaamse samenleving te bespoedigen. 2
1. Over hoeveel verzoekers om internationale bescherming 1 en vluchtelingen gaat het? Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft voor de vierde keer een beperkte set van gegevens opgevraagd uit het rijksregister (RR). Op 27/1/2019 werden alle personen met een laatste verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014 en die op 27/1/2019 nog legaal in het land verbleven, uit het rijksregister geëxtraheerd. (In bijlage 1 zit een beschrijving van de voorgaande extracties.) Extractie van 27/1/2019: 75.854 personen, 51.044 beschermde personen (niveau België) 24.810 personen waren op dat moment nog verzoekers om internationale bescherming. 32.173 personen zijn erkend vluchteling 7.815 personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen 11.056 personen zijn minderjarigen met enkel registerwijziging Wanneer we de erkend vluchtelingen, de subsidiair beschermden en de minderjarigen met registerwijziging samentellen, gaat het dus om 51.044 personen die sinds hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 bescherming hebben gekregen. verzoeker om internationale bescherming 24810 erkend vluchteling 32173 subsidiaire bescherming 7815 minderjarige registerwijziging 11056 Totaal 75854 In het vervolg van deze nota benoemen we de groep van zowel minderjarige als meerderjarige personen die erkend vluchteling zijn of subsidiaire bescherming kregen als beschermde personen. Wanneer we vergelijken met voorgaande extracties stellen we het volgende vast. In de extractie van 27/1/2017 waren 28.007 beschermde personen. Aangezien onze extractie enkel beschermde personen bevat die hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 deden, zijn dit allemaal personen die in de loop van 2014, 2015 of 2016 hun beschermd statuut kregen. De extractie van 27/1/2018 bevatte 40.963 beschermde personen. Dit betekent dat er in de loop van 2017 12.956 personen een beschermd statuut verkregen. De huidige extractie bevat 51.044 beschermde personen, wat betekent dat er in de loop van 2018 10.081 personen een beschermd statuut verkregen. Deze cijfers wijken af van de cijfers van het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, omdat het hier enkel gaat over de personen die hun verzoek voor internationale bescherming na 1/1/2014 hebben ingediend. 1 Sedert de inwerkingtreding op 22 maart 2018 van de wetswijzigingen m.b.t. de asielprocedure, is de terminologie gewijzigd. De asielzoeker wordt de verzoeker om internationale bescherming genoemd en de asielaanvraag een verzoek om internationale bescherming. 3
2. Wanneer kregen deze personen bescherming? Het aantal positieve beslissingen voor personen die sinds 1/1/2014 een verzoek om internationale bescherming deden gingen de hoogte in tot juni 2016 (ongeveer 1.600 positieve beslissingen). Tussen juli 2016 en februari 2017 fluctueert het aantal positieve beslissingen tussen 800 en 1200 per maand. Nadien volgen nog enkel pieken tussen maart 2017 en juni 2017, in oktober 2017 en in mei-juni 2018. Sinds juli 2017 is het aantal positieve beslissingen sterk gedaald. De cijfers voor de maand januari 2019 zijn onvolledig. Het merendeel van de positieve beslissingen betreft erkenningen. Opgelet: het gaat hier enkel over de personen met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014. CGVS nam gedurende deze hele periode ook beslissingen over verzoeken om internationale bescherming die dateren van vóór 2014. 2 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 jan/2014 mrt/2014 mei/2014 jul/2014 sep/2014 nov/2014 jan/2015 mrt/2015 mei/2015 jul/2015 Erkenningen per maand sep/2015 nov/2015 jan/2016 mrt/2016 mei/2016 jul/2016 sep/2016 nov/2016 jan/2017 mrt/2017 erkenning subsidiair register mei/2017 jul/2017 sep/2017 nov/2017 jan/2018 mrt/2018 mei/2018 jul/2018 sep/2018 nov/2018 jan/2019 3. Profiel van personen die bescherming kregen in België 3.1 Leeftijdsverdeling en geslacht De meerderheid van de beschermde personen (64%) is tussen 18 en 45 jaar oud. 2 Zie http://www.cgvs.be/nl/cijfers 4
Leeftijd N % 0-5 jaar 3922 8% 06-11 jaar 4570 9% 12-17 jaar 3763 7% 18-24 jaar 8809 17% 25-34 jaar 15067 30% 35-44 jaar 8591 17% 45-54 jaar 3866 8% 55-64 jaar 1583 3% 65+ jaar 873 2% Totaal 51044 100% Van alle beschermde personen is 63% man en 37% vrouw. Bij de kinderen is de verdeling tussen jongens en meisjes tot 12 jaar nog ongeveer gelijk. Vanaf 12 jaar zijn er iets meer jongens (o.a. niet begeleide minderjarigen). Bij de 18 tot 25-jarigen is 74% man. Ook bij de hogere leeftijdsklassen zijn er meer mannen. Enkel bij de weinige 65+ers zijn er iets meer vrouwen dan mannen. Leeftijd M % V % Totaal 0-5 jaar 1852 47% 2070 53% 3922 06-11 jaar 2365 52% 2205 48% 4570 12-17 jaar 2100 56% 1663 44% 3763 18-24 jaar 6500 74% 2309 26% 8809 25-34 jaar 10493 70% 4574 30% 15067 35-44 jaar 5444 63% 3147 37% 8591 45-54 jaar 2404 62% 1462 38% 3866 55-64 jaar 824 52% 759 48% 1583 65+ jaar 381 44% 492 56% 873 Totaal 32363 63% 18681 37% 51044 3.2 Herkomstland en geslacht Uit volgende grafiek blijkt duidelijk dat het merendeel van de beschermde personen uit enkele landen afkomstig is, namelijk uit Syrië, Afghanistan en Irak. 34% van de beschermde personen is afkomstig uit Syrië, 15% uit Afghanistan en 12% uit Irak. 61% van de beschermde personen zijn afkomstig uit deze drie landen. Daarna volgt de groep van de politiek vluchtelingen (geen andere nationaliteit bekend) en de landen Somalië, Eritrea en Guinea. Deze top 10 van herkomstlanden vertegenwoordigt 82% van de beschermde personen. 5
Top 10 Herkomstlanden Syrië Afghanistan Irak Politiek vluchteling Somalië Eritrea Guinea M V Turkije Iran Congo-Kinshasa 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 000 Vooral bij personen uit Afghanistan, Irak, Eritrea en de politiek vluchtelingen zijn de mannen in de meerderheid. Uit Guinea, Congo en Turkije komen meer vrouwen, maar enkel bij personen uit Guinea is het aantal vrouwen groter dan het aantal mannen. Herkomstland M % V % Totaal Syrië 10534 60% 6958 40% 17492 Afghanistan 6059 81% 1436 19% 7495 Irak 4331 73% 1608 27% 5939 Politiek vluchteling 1570 65% 846 35% 2416 Somalië 1323 58% 947 42% 2270 Eritrea 1212 67% 599 33% 1811 Guinea 501 35% 942 65% 1443 Turkije 621 56% 481 44% 1102 Iran 656 63% 381 37% 1037 Congo-Kinshasa 432 51% 420 49% 852 6
4. Verhuisbewegingen Verzoekers om internationale bescherming worden door Fedasil toegewezen aan collectieve opvangcentra of aan lokale opvanginitiatieven. Eenmaal zij erkend worden als vluchteling, hebben zij volgens artikel 26 van de Conventie van Genève het recht om hun verblijfplaats vrij te kiezen en zich vrij op het grondgebied te bewegen. In deze extractie uit het RR beschikken we over de gemeente waar de persoon gedomicilieerd was op vier momenten: op moment van bescherming (een tijdstip tussen 1/1/2014 en 27/1/2019), op 20/7/2016, op 27/1/2017, op 27/1/2018 en op 27/1/2019. We beschikken ook over de gemeente bij hun verzoek om internationale bescherming, maar dit is meestal Dienst Vreemdelingenzaken, waardoor onbruikbaar. Aangezien er in de groep van beschermde personen zowel personen zitten die reeds in 2014 erkend zijn als personen die pas eind 2018 erkend zijn, is het nuttig om de verhuisbewegingen in kaart te brengen naargelang de periode van erkenning. We maken een onderscheid tussen 6 cohorten: de personen die bescherming kregen in 2014, de personen die bescherming kregen in 2015, de personen die bescherming kregen in 2016, de personen die bescherming kregen in 2017, de personen die bescherming kregen in de eerste helft van 2018, de personen die bescherming kregen in de tweede helft van 2018. De 287 personen die in januari 2019 een positieve beslissing kregen, nemen we niet mee, aangezien we ervan uitgaan dat zij binnen die maand nog niet de kans hebben gekregen te verhuizen (extractie is op 27/1/2019). 4.1 Verhuisbewegingen tussen regio s in België Hieronder gaan we na hoe verzoekers om internationale bescherming bij bescherming al dan niet verhuisden naar een andere regio in België. 7
4.1.1 Personen met bescherming in 2014 Van de personen die reeds bescherming kregen in 2014 woonde 43% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 49% in het Vlaams Gewest en zes maanden later 50%. Ook heel wat personen trekken naar Brussel (van 16% naar 29%). Uit het Waals Gewest trekken mensen weg (van 38% naar 21%). Voor de groep die reeds in 2014 bescherming kreeg, zien we na 20/7/2016 nog nauwelijks verhuisbewegingen. voor de cohorte beschermd in 2014 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats bij bescherming 1621 617 1439 110 2 3789 woonplaats op 20/07/2016 1860 1092 807 30 0 3789 woonplaats op 27/01/2017 1883 1080 796 30 0 3789 woonplaats op 27/01/2018 1893 1071 798 27 0 3789 woonplaats op 27/01/2019 1911 1076 788 14 0 3789 voor de cohorte beschermd in 2014 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats bij bescherming 43% 16% 38% 3% 0% 100% woonplaats op 20/07/2016 49% 29% 21% 1% 0% 100% woonplaats op 27/01/2017 50% 29% 21% 1% 0% 100% woonplaats op 27/01/2018 50% 28% 21% 1% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 50% 28% 21% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in 2014 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/07/2016 woonplaats op 27/01/2017 woonplaats op 27/01/2018 woonplaats op 27/01/2019 0 500 1 000 1 500 2 000 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 8
4.1.2 Personen met bescherming in 2015 Van de personen die bescherming kregen in 2015 woonde 45% bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 20/7/2016 woont 53% in het Vlaams Gewest en zes maanden later 54%. Dezelfde beweging naar Brussel (van 15% naar 26%) en uit het Waals Gewest ( van 36% naar 18%) keert terug. Ook voor de groep die bescherming kreeg in 2015, zien we de meeste verhuisbewegingen voor 20/7/2016. Daarna zien we nauwelijks nog verhuisbewegingen. voor de cohorte beschermd in 2015 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats bij bescherming 4076 1395 3276 290 3 9040 woonplaats op 20/07/2016 4789 2336 1888 27 0 9040 woonplaats op 27/01/2017 4866 2328 1809 37 0 9040 woonplaats op 27/01/2018 4914 2372 1723 31 0 9040 woonplaats op 27/01/2019 4978 2386 1667 9 0 9040 voor de cohorte beschermd in 2015 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats bij bescherming 45% 15% 36% 3% 0% 100% woonplaats op 20/07/2016 53% 26% 21% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2017 54% 26% 20% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2018 54% 26% 19% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 55% 26% 18% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in 2015 woonplaats bij bescherming woonplaats op 20/07/2016 woonplaats op 27/01/2017 woonplaats op 27/01/2018 woonplaats op 27/01/2019 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 9
4.1.3 Personen met bescherming in 2016 Van de personen die bescherming kregen in 2016 woonde 48 % bij bescherming in het Vlaams Gewest. Op 27/7/2017 was dit 60% en dit stijgt gestaag verder tot 64% op 27/01/2019. In Brussel zien we een gelijkaardige stijging van 10% tot 18% en in het Waalse Gewest een daling van 40% naar 18%. We zien de meeste verhuisbewegingen in de periode kort na de bescherming. voor de cohorte beschermd in 2016 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 7214 1935 4726 200 566 14641 woonplaats bij bescherming 6979 1520 5878 262 2 14641 woonplaats op 27/01/2017 8840 2321 3413 65 2 14641 woonplaats op 27/01/2018 9205 2573 2828 35 0 14641 woonplaats op 27/01/2019 9376 2613 2642 10 0 14641 voor de cohorte beschermd in 2016 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 49% 13% 32% 1% 4% 100% woonplaats bij bescherming 48% 10% 40% 2% 0% 100% woonplaats op 27/01/2017 60% 16% 23% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2018 63% 18% 19% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 64% 18% 18% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in 2016 woonplaats op 20/07/2016 woonplaats bij bescherming woonplaats op 27/01/2017 woonplaats op 27/01/2018 woonplaats op 27/01/2019 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 10 000 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 10
4.1.4 Personen met bescherming in 2017 Voor de groep personen die bescherming kregen in 2017, kunnen we geen rekening houden met de woonplaats op 20/7/2016 en op 27/1/2017 omdat voor respectievelijk 42% en 26% de woonplaats onbekend was. Wellicht verbleven deze mensen op dat moment nog niet in België. Op het moment van bescherming woonde 47% in het Vlaams. Op 27/1/2018 was dit 59% en dit stijgt nog verder tot 61% op 27/1/2019. In Brussel zien we een stijging van 12% tot 19%. In Wallonië een daling van 39% tot 21%. voor de cohorte beschermd in 2017 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 3396 788 3036 527 5500 13247 woonplaats op 27/01/2017 4436 1198 3677 472 3464 13247 woonplaats bij bescherming 6286 1563 5160 232 6 13247 woonplaats op 27/01/2018 7808 2290 3100 49 0 13247 woonplaats op 27/01/2019 8038 2454 2749 6 0 13247 voor de cohorte beschermd in 2017 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 26% 6% 23% 4% 42% 100% woonplaats op 27/01/2017 33% 9% 28% 4% 26% 100% woonplaats bij bescherming 47% 12% 39% 2% 0% 100% woonplaats op 27/01/2018 59% 17% 23% 0% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 61% 19% 21% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in 2017 woonplaats op 20/07/2016 woonplaats op 27/01/2017 woonplaats bij bescherming woonplaats op 27/01/2018 woonplaats op 27/01/2019 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 11
4.1.5 Personen met bescherming in de 1 e helft van 2018 Voor de groep personen die bescherming kregen in de eerste helft van 2018, kunnen we geen rekening houden met de woonplaats op 20/7/2016, 27/1/2017 en 27/1/2018, omdat de percentages waarbij de woonplaats onbekend is te hoog zijn, respectievelijk 64%, 56% en 14%. Op het moment van bescherming woonde 45% in het Vlaams. Op 27/1/2019 was dit 57% en op basis van de vaststellingen bij de vorige cohorten kunnen we vermoeden dat dit nog een paar procentpunten zal stijgen. In Brussel zien we een stijging van 16% tot 21%. In Wallonië is er een daling van 37% tot 22%. voor de cohorte beschermd in 1e helft 2018 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 843 307 827 281 4102 6360 woonplaats op 27/01/2017 1084 412 1050 272 3542 6360 woonplaats op 27/01/2018 2337 929 1950 241 903 6360 woonplaats bij bescherming 2839 1024 2374 122 1 6360 woonplaats op 27/01/2019 3642 1323 1389 6 0 6360 voor de cohorte beschermd in 1e helft 2018 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 13% 5% 13% 4% 64% 100% woonplaats op 27/01/2017 17% 6% 17% 4% 56% 100% woonplaats op 27/01/2018 37% 15% 31% 4% 14% 100% woonplaats bij bescherming 45% 16% 37% 2% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 57% 21% 22% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in de 1ste helft van 2018 woonplaats op 20/07/2016 woonplaats op 27/01/2017 woonplaats op 27/01/2018 woonplaats bij bescherming woonplaats op 27/01/2019 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 3 500 4 000 4 500 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 12
4.1.6 Personen met bescherming 2 e helft van 2018 Ook voor de groep personen die bescherming kregen in de tweede helft van 2018, kunnen we geen rekening houden met de woonplaats op 20/7/2016, 27/1/2017 en 27/1/2018 wegens te grote percentages woonplaats onbekend, namelijk 76%, 72% en 46%. Op het moment van bescherming woonde 54% in het Vlaams Gewest, op 27/1/2019 was dit 64%. Voor Brussel zien we een kleine stijging van 12% tot 15%. In Wallonië is er een daling van 33% naar 25%. Ook hier kunnen we vermoeden dat de stijging in Vlaanderen en Brussel en de daling in Wallonië nog zullen toenemen. voor de cohorte beschermd in 2de helft 2018 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 385 77 286 118 2814 3680 woonplaats op 27/01/2017 462 129 332 111 2646 3680 woonplaats op 27/01/2018 862 292 687 152 1687 3680 woonplaats bij bescherming 1981 429 1208 59 3 3680 woonplaats op 27/01/2019 2201 549 919 11 0 3680 voor de cohorte beschermd in 2de helft 2018 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend Totaal woonplaats op 20/07/2016 10% 2% 8% 3% 76% 100% woonplaats op 27/01/2017 13% 4% 9% 3% 72% 100% woonplaats op 27/01/2018 23% 8% 19% 4% 46% 100% woonplaats bij bescherming 54% 12% 33% 2% 0% 100% woonplaats op 27/01/2019 60% 15% 25% 0% 0% 100% *Andere is een restgroep die bestaat uit DVZ, afvoering van ambtswege, buitenland, verlies verblijfsstatus beschermd in de 2de helft van 2018 woonplaats op 20/07/2016 woonplaats op 27/01/2017 woonplaats op 27/01/2018 woonplaats bij bescherming woonplaats op 27/01/2019 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 Vlaams Brussel Waals Andere Onbekend 13
Voor alle cohorten stellen we vast dat de grootste verhuisbeweging tussen regio s gebeurt in de periode kort na de bescherming. Nadien zijn er ook nog wel verhuisbewegingen maar in veel beperktere mate. Bij de eerste cohorte, de groep personen die reeds in 2014 bescherming kregen, woonde 43% op het moment van de erkenning in het Vlaams Gewest, 16% in Brussel en 38% in het Waals Gewest. Eind januari 2019 woonde van deze groep 50% in Vlaanderen, 28% in Brussel en 21% in Wallonië. Bij de laatste cohorte, de groep personen die in de tweede helft van 2018 bescherming kregen, woonde 54% op het moment van bescherming in het Vlaams Gewest, 12% in Brussel en 33% in het Waalse Gewest. Eind januari 2019 woonde van deze groep 60% in Vlaanderen, 15% in Brussel en 25% in Wallonië. Op basis van de vaststellingen bij de verschillende cohorten, kunnen we vermoeden dat het percentage voor Vlaanderen en Brussel nog een paar procentpunten zal stijgen en dalen voor Wallonië. 4.1.5 Verhuis tussen regio s totaal Wanneer we de verhuisbewegingen los van de cohorten bekijken, stellen we het volgende vast. Op het moment van erkenning verbleven 47% van de beschermde personen in het Vlaams Gewest, 13% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 38% in het Waals Gewest. Op 27/1/2019 woonde 59% van de beschermde personen in het Vlaams Gewest, 20% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en 20% in het Waals Gewest Vlaams Gewest (op moment bescherming) Brussel (op moment bescherming) Waals Gewest (op moment bescherming) Andere (op moment becsherming) Totaal (op 27/1/2019) Vlaams Gewest (op 27/1/2019) Brussels (op 27/1/2019) Waals Gewest (op 27/1/2019) Andere (op 27/1/2019) Totaal (op moment bescherming) % (op moment bescherming) 21 278 1 819 856 3 23 956 47% 1 296 4 967 315 6 578 13% 7 362 3 088 8 960 1 19 411 38% 391 556 93 59 1 099 2% 30 327 10 430 10 224 63 51 044 100% % (op 27/1/2019) 59% 20% 20% 0% 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ', 'afvoering van ambtswege', 'buitenland', 'onbekend' Wanneer we bekijken wie in de regio van erkenning blijft en wie niet, zien we dat 89% van personen die in het Vlaams Gewest wonen op moment van bescherming, ook in het Vlaams Gewest blijft. 8% trekt naar Brussel en 4% naar het Waals Gewest. Voor personen die in Brussel wonen op moment van 14
bescherming, blijft 76% en trekt 20% naar het Vlaams Gewest en 5% naar het Waals Gewest. Voor personen de in het Waals Gewest wonen op moment van bescherming, blijft slechts 46%, trekt 38% naar het Vlaams Gewest en 16% naar Brussel. Vlaams Gewest (op moment bescherming) Brussel (op moment bescherming) Waals Gewest (op moment bescherming) Vlaams Gewest (op 27/1/2019) Brussels (op 27/1/2019) Waals Gewest (op 27/1/2019) Totaal (op moment bescherming) 89% 8% 4% 100% 20% 76% 5% 100% 38% 16% 46% 100% 4.2 Verhuisbewegingen tussen provincies Zonder nog onderscheid te maken tussen de verschillende cohortes zien we voor de totale groep van personen die bescherming kregen, een netto instroom in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en naar Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, de provincie Antwerpen (inclusief de stad Antwerpen) en in kleinere mate naar Vlaams-Brabant. In het Vlaams Gewest trekken enkel uit Limburg heel wat beschermde personen weg. Provincie op moment bescherming op 27/1/2019 verschil Brussel Hoofdst. Gewest 6578 13% 10430 20% 3852 59% P.Oost-Vlaanderen 4038 8% 6386 13% 2348 58% P.West-Vlaanderen 3775 7% 5743 11% 1968 52% P.Antwerpen 7875 15% 11581 23% 3706 47% P.Vlaams-Brabant 3548 7% 4018 8% 470 13% P.Luik 5920 12% 5601 11% -319-5% P.Henegouwen 3096 6% 2184 4% -912-29% P.Limburg 4720 9% 2599 5% -2121-45% P.Waals-Brabant 1542 3% 690 1% -852-55% P.Namen 4933 10% 1207 2% -3726-76% P.Luxemburg 3920 8% 542 1% -3378-86% Andere 1099 2% 63 0% Totaal 51044 100% 51044 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ','afvoering van ambtswege', 'buitenland','onbekend' 15
4.3. Verhuisbewegingen naar verstedelijkt gebied Wanneer we de indeling van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen gebruiken, stellen we vast dat personen die bescherming krijgen, in eerste instantie naar Antwerpen en Gent trekken (+6.649) en de overige centrumsteden (+4.743). Zoals eerder beschreven, trekken ook heel wat personen naar Brussel (+3.852). Er is ook een netto verhuis naar kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau (+810). De minder verstedelijkte niveaus verliezen personen. Verstedelijksgraad Op moment bescherming Op 27/1/2019 Verschil 01. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 2299 5% 8948 18% 6649 289% 02. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 3437 7% 8180 16% 4743 138% 03. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 1558 3% 2368 5% 810 52% 04. grootstedelijk gebied randgemeenten 1011 2% 902 2% -109-11% 05. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 801 2% 896 2% 95 12% 06. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 1087 2% 714 1% -373-34% 07. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 3076 6% 3025 6% -51-2% 08. buitengebied 10687 21% 5294 10% -5393-50% 09. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 6578 13% 10430 20% 3852 59% 10. Waals Gewest 19411 38% 10224 20% -9187-47% 11. Andere 1099 2% 63 0% Totaal 51044 100% 51044 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ','afvoering van ambtswege', 'buitenland','onbekend' Een overzicht van de clusters van Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vind je terug in bijlage 2 van deze nota 4.4. Verhuisbewegingen en de centrumsteden We stellen vast dat personen na bescherming vaak naar de steden trekken. Inzoomend op de centrumsteden, geeft dit volgend beeld. Stad Antwerpen trekt het grootst aantal personen aan, met een nettoverschil van 5.255 personen. In verhouding (procentueel) trekken Leuven en Hasselt nog meer personen aan, maar dat is omdat weinig personen op moment van bescherming in deze steden wonen. Opvallend is het verschil van -18% voor Sint-Niklaas. Hier speelt mee dat Sint-Niklaas een vrij hoge opvangcapaciteit voor verzoekers om internationale bescherming op het grondgebied heeft, wat het hoog aantal beschermde personen op het moment van erkenning verklaart. Om het effect van het al of niet aanwezig zijn van opvangcapaciteit weg te werken, is het correcter om de verhouding te berekenen tussen het aantal beschermde personen die op 27/1/2019 in de gemeente woonden en het totaal aantal inwoners in de gemeente. Dit geeft een aanduiding voor de relatieve inspanning die de gemeente moet leveren. 16
Antwerpen heeft 13,42 beschermde personen per 1.000 inwoners. Drie centrumsteden stijgen hier nog boven uit: Oostende (17,78 / 1.000 inwoners), Turnhout (15,63 / 1.000 inwoners) en Leuven (14,70 / 1.000 inwoners). Sint-Niklaas komt als vijfde centrumstad met 10,89 beschermde personen per 1.000 inwoners. Centrumstad Aantal EV en SB op moment bescherming Aantal EV en SB op 27/1/2019 Verschil Aantal inwoners op 1/1/2018 Aantal EV en SB (volgens selectie) per 1000 inwoners Antwerpen 1765 7020 5255 298% 523248 13,42 Gent 534 1928 1394 261% 260341 7,41 Leuven 205 1491 1286 627% 101396 14,70 Oostende 319 1268 949 297% 71332 17,78 Sint-Niklaas 1017 836-181 -18% 76756 10,89 Kortrijk 269 758 489 182% 76265 9,94 Turnhout 304 690 386 127% 44136 15,63 Roeselare 288 624 336 117% 62301 10,02 Aalst 221 618 397 180% 85715 7,21 Brugge 412 587 175 42% 118284 4,96 Mechelen 153 523 370 242% 86304 6,06 Hasselt 113 504 391 346% 77651 6,49 Genk 136 281 145 107% 66110 4,25 17
Om de verhuisbewegingen van één stad in kaart te brengen zoomen we in op de stad Antwerpen omdat de absolute aantallen van recente vluchtelingen er hoog liggen. 1.765 personen woonden op het moment van hun bescherming in de stad Antwerpen. Van deze personen bleven er 1.244 (70%) in de stad Antwerpen wonen. De overige 521 personen (30%) verhuisden na het moment van hun bescherming, de meeste naar een andere gemeente van de provincie Antwerpen of naar het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De instroom (5.776 personen) komt grotendeels uit andere gemeenten van de provincie Antwerpen en uit zowat elke andere provincie, maar vooral uit de provincies Limburg, Luik, Luxemburg en Namen. Het resultaat van deze in- en uitstroom maakt dat er begin januari 2019 7.020 beschermde personen in de stad Antwerpen woonden 3. Voor alle Vlaamse gemeenten met meer dan 20 000 inwoners en voor alle 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd een fiche opgemaakt met deze in- en uitstroomgegevens van erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. De fiches per gemeente bevatten tevens gegevens over de verdeling volgens geslacht, de verdeling volgens leeftijd en de top 10 van nationaliteiten. Daarnaast bevat de fiche ook gegevens over het aantal gezinsherenigers met erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden in 2017. De data over gezinshereniging met een beschermd persoon, zijn afkomstig van de Dienst Vreemdelingenzaken. Ze geven het aantal verblijfsdocumenten weer die 3 En een asielaanvraag indienden sinds 2014. 18
werden afgegeven in het kader van gezinshereniging aan familieleden van een beschermd persoon in 2017. Er is geen rechtsreeks verband met de extractie uit het Rijksregister voor de verhuisbewegingen. Bij de data van gezinshereniging gaat het niet enkel over de groep van beschermde personen die hun verzoek om internationale bescherming deden na 1/1/2014. Deze data bevatten ook de gezinsherenigingen met personen die hun verzoek om internationale bescherming deden voor 1/1/2014. De fiches per gemeente kunnen gedownload worden op de website van integratiebeleid Vlaanderen http://integratiebeleid.vlaanderen.be. 19
5. Woonplaats van vluchtelingen (met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014) op 27/1/2019 5.1. Aanwezigheid van beschermde personen (met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014) t.o.v. de bevolking De verhouding tussen het aantal beschermde personen (volgens selectie) die op 27/01/2019 in de gemeente woonden en het totaal aantal inwoners in de gemeente, is een aanduiding voor de relatieve inspanning die de gemeente moet leveren. Hieronder een tabel met de 30 Belgische gemeenten met het hoogste aantal beschermde personen per 1.000 inwoners, daarna een kaartje met alle gemeenten van België. Gemeente Aantal beschermde personen op 27/1/2017 Aantal beschermde personen per 1000 inwoners op 27/1/2017 Aantal beschermde personen op 27/1/2018 Aantal beschermde personen per 1000 inwoners op 27/1/2018 Aantal beschermde personen op 27/1/2019 Aantal beschermde personen per 1000 inwoners op 27/1/2019 Totale Bevolking op 1/1/2018 1 Martelange 9 5,09 23 12,64 48 26,37 1820 2 Sint-Joost-Ten- 382 13,94 534 19,75 617 22,82 27032 Node 3 Oostende 678 9,60 1040 14,58 1268 17,78 71332 4 Anderlecht 1097 9,34 1543 13,03 1885 15,92 118382 5 Turnhout 313 7,28 528 11,96 690 15,63 44136 6 Schaarbeek 1059 7,99 1563 11,75 1994 14,99 133010 7 Leuven 878 8,84 1370 13,51 1491 14,70 101396 8 Verviers 553 10,02 718 13,01 811 14,69 55198 9 Sint-Jans- 833 8,62 1134 11,69 1416 14,60 97005 Molenbeek 10 Antwerpen 4289 8,30 5800 11,08 7020 13,42 523248 11 Luik 1581 8,03 2088 10,58 2435 12,34 197355 12 Sint-Niklaas 424 5,64 633 8,25 836 10,89 76756 13 Roeselare 295 4,84 473 7,59 624 10,02 62301 14 Kortrijk 343 4,54 612 8,02 758 9,94 76265 15 Wetteren 95 3,83 183 7,18 252 9,89 25477 16 Lier 154 4,41 258 7,22 330 9,24 35712 17 Eupen 136 7,03 162 8,30 170 8,71 19526 18 Sint-Gillis 251 4,95 328 6,56 419 8,38 50002 19 Menen 152 4,62 228 6,87 275 8,29 33190 20 Saint-Leger 8 2,27 18 5,01 29 8,07 3592 21 Dison 78 5,16 99 6,43 124 8,05 15405 22 Etterbeek 191 4,05 236 4,94 380 7,95 47786 23 Koekelberg 101 4,67 149 6,84 172 7,90 21774 24 Houffalize 26 5,02 37 7,09 41 7,85 5222 25 De Panne 59 5,46 86 7,73 83 7,46 11129 26 Lubbeek 45 3,17 87 6,04 107 7,43 14393 27 Gent 951 3,70 1424 5,47 1928 7,41 260341 28 Brussel 719 4,03 1042 5,81 1327 7,40 179277 29 Tienen 125 3,66 190 5,48 253 7,30 34675 30 Eeklo 64 3,11 101 4,83 152 7,28 20890 20
Deze top 30 bestaat uit 8 Brusselse, 7 Waalse en 15 Vlaamse gemeenten. De Brusselse gemeenten met het hoogste aantal beschermde personen per 1.000 inwoners zijn: Sint- Joost-Ten-Node (22,82), Anderlecht (15,92), Schaarbeek (14,99), Sint-Jans-Molenbeek (14,60). Dit zijn allen gemeenten met een hoge bevolkingsdichtheid, een hoog aantal personen van buitenlandse herkomst en hoge armoedegraad. Daarna volgen Sint-Gillis (8,38), Etterbeek (7,95), Koekelberg (7,90) en Brussel zelf (7,40). De Waalse gemeenten met het hoogste aantal beschermde personen per 1.000 inwoners zijn: Martelange (26,37), Verviers (14,69), Luik (12,34), Eupen (8,71), Saint-Leger (8,07), Dison (8,05) en Houffalize. Drie van deze gemeenten hebben een beperkt aantal inwoners: Martelange heeft 1.820 inwoners, Saint-Leger heeft 3.592 inwoners en Houffalize heeft 5.222 inwoners Bij de Vlaamse gemeenten met het hoogst aantal beschermde personen per 1.000 inwoners komen eerst de centrumsteden: Oostende (17,78), Turnhout (15,63), Leuven (14,70), Antwerpen (13,42), Sint-Niklaas (10,89), Roeselare (10,02), Kortrijk (9,94) en wat verder Gent (7,41). Na de centrumsteden is er een ganse rits van kleinere steden: Wetteren (9,89), Lier (9,24), Menen (8,29), De Panne (7,46), Lubbeek (7,43), Tienen (7,30) en Eeklo (7,28). In Oostende woonden in januari 2017 678 beschermde personen of 9,60 beschermde personen per 1.000 inwoners. Aangezien onze extractie enkel beschermde personen bevat die hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 deden, zijn dit allemaal personen die in de loop van 2014, 2015 of 2016 hun beschermd statuut kregen. In de loop van 2017 kwamen er 362 beschermde personen bij, zodat er in januari 2018 1040 beschermde personen in Oostende woonden of 14,58 beschermde personen per 1.000 inwoners. In de loop van 2018 kwamen er 228 beschermde personen bij, zodat er in januari 2019 1.268 beschermde personen in Oostende wonen of 17,78 beschermde personen per 1.000 inwoners. 21
22
5.2. Verschil in woonplaats naar profiel 5.2.1. Verschil naar leeftijdscategorie Woonplaats op 27/1/2019 0-11 jaar 12-17 jaar 18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45+ jaar Totaal 01. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 848 10% 351 9% 1760 20% 3605 24% 1427 17% 957 15% 8948 18% 02. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 1093 13% 467 12% 1735 20% 2690 18% 1299 15% 896 14% 8180 16% 03. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 429 5% 168 4% 383 4% 676 4% 433 5% 279 4% 2368 5% 04. grootstedelijk gebied randgemeenten 179 2% 74 2% 128 1% 258 2% 161 2% 102 2% 902 2% 05. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 182 2% 90 2% 105 1% 270 2% 150 2% 99 2% 896 2% 06.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 131 2% 71 2% 90 1% 131 1% 166 2% 125 2% 714 1% 07. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 507 6% 226 6% 494 6% 891 6% 521 6% 386 6% 3025 6% 08. buitengebied 1053 12% 568 15% 780 9% 1260 8% 921 11% 712 11% 5294 10% 09. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2002 24% 839 22% 1682 19% 2853 19% 1685 20% 1369 22% 10430 20% 10.Waals Gewest 2065 24% 908 24% 1638 19% 2413 16% 1813 21% 1387 22% 10224 20% 11.Andere 3 0% 1 0% 14 0% 20 0% 15 0% 10 0% 63 0% Totaal 8492 100% 3763 100% 8809 100% 15067 100% 8591 100% 6322 100% 51044 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ','afvoering van ambtswege', 'buitenland','onbekend' We bekijken de woonplaats van de beschermde personen op 27/1/2019 naar leeftijdscategorie. De laatste kolom geeft het gemiddelde percentage weer. Wanneer we de verdeling over de leeftijdscategorieën bekijken, stellen we vast dat de jongste leeftijdscategorieën (0-11j en 12-17j) vaker dan gemiddeld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in het Waals Gewest en in het buitengebied wonen en minder dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. De 18-34 jarigen (18-24j en 25-34j) wonen dan weer vaker dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. 23
Op basis hiervan kunnen we vermoeden dat gezinnen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor Antwerpen en Gent en bijna evenveel als in de andere centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Daar is het buitengebied minder populair. Woonplaats 0-17 jaar bij bescherming 0-17 jaar op 29/1/2019 0-17 jaar verschil % verhuizers algemeen 01. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 574 5% 1199 10% 625 109% 289% 02. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 866 7% 1560 13% 694 80% 138% 03. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 390 3% 597 5% 207 53% 52% 04. grootstedelijk gebied randgemeenten 205 2% 253 2% 48 23% -11% 05. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 181 1% 272 2% 91 50% 12% 06.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 309 3% 202 2% -107-35% -34% 07. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 788 6% 733 6% -55-7% -2% 08. buitengebied 2374 19% 1621 13% -753-32% -50% 09. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1817 15% 2841 23% 1024 56% 59% 10.Waals Gewest 4525 37% 2973 24% -1552-34% -47% 11.Andere 226 2% 4 0% Totaal 12255 100% 12255 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ','afvoering van ambtswege', 'buitenland','onbekend' Bovenstaande tabel vergelijkt het % verhuizers algemeen ( laatste kolom) en het % verhuizers bij minderjarigen (voorlaatste kolom). Bij de minderjarigen zien we slechts een netto verhuis naar Antwerpen en Gent van 109% terwijl dit bij alle beschermde personen samen 289% is. De netto verhuis naar de andere centrumsteden is 80% bij minderjarigen terwijl dit bij alle beschermde personen samen 138% is. Minderjarigen trekken minder dan gemiddeld weg uit het buitengebied en het Waals Gewest. 24
5.2.2 Verschil naar geslacht Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest en minder vaak dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten vaker in Brussel wonen en dat bij die nationaliteiten er meer vrouwen zijn dan bij de nationaliteiten die zich in het Vlaams Gewest vestigen. Zie ook punt 3.2 voor de verdeling tussen mannen en vrouwen per nationaliteit. Woonplaats op 27/1/2019 Man Vrouw Totaal 01. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 6470 20% 2478 13% 8948 18% 02. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 5653 17% 2527 14% 8180 16% 03. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 1532 5% 836 4% 2368 5% 04. grootstedelijk gebied randgemeenten 552 2% 350 2% 902 2% 05. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 552 2% 344 2% 896 2% 06.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 376 1% 338 2% 714 1% 07. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 1902 6% 1123 6% 3025 6% 08. buitengebied 3198 10% 2096 11% 5294 10% 09. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 6036 19% 4394 24% 10430 20% 10.Waals Gewest 6050 19% 4174 22% 10224 20% 11.Andere 42 0% 21 0% 63 0% Totaal 32363 100% 18681 100% 51044 100% * Andere is een restgroep die bestaat uit 'DVZ','afvoering van ambtswege', 'buitenland','onbekend' 25
5.2.3. Verschil naar nationaliteit Hieronder een tabel van het verschil in woonplaats op 27/1/2019 per nationaliteit. 92% van de beschermde personen zijn afkomstig uit 20 landen. Opvallend is dat Syriërs, de grootste groep vluchtelingen, meer dan gemiddeld in Brussel wonen (31% t.o.v. 20% gemiddeld). Veel vluchtelingen uit Franstalige landen wonen in Brussel of in het Waals, namelijk vluchtelingen uit Guinea, Congo-Kinshasa, Burundi, Kameroen en Rwanda. De grootste groepen vluchtelingen in België, uitgezonderd de Syriërs, wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de centrumsteden. Het zijn vluchtelingen uit Afghanistan, Somalië en Eritrea. Verder valt op dat de helft van de beschermde personen uit China in Antwerpen en Gent wonen en een derde in Brussel. 60% van de beschermde personen uit El Salvador woont in Brussel. Van de beschermde personen uit Albanië woont een derde in het Waals. 1. grootstedelijk gebied centrumgemeenten 2. regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten 3. kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau 4. grootstedelijk gebied randgemeenten 5. regionaalstedelijk gebied randgemeenten 6. Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 7. structuurondersteunend kleinstedelijk gebied 8. buitengebied 9. Brussels Hoofdstedelijk Gewest 10. Waals Gewest 11. ander 26
6. Gezinshereniging met erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden Gezinsleden van vreemdelingen die in België verblijven, kunnen, onder bepaalde voorwaarden, ook toestemming krijgen om naar België te komen. Dat heet verblijf op grond van gezinshereniging. In het kader van deze nota zijn we geïnteresseerd in de gezinshereniging met begunstigden van internationale bescherming. Sommige familieleden die in het land van herkomst zijn achtergebleven of die in een ander land zijn gehuisvest, hebben, onder bepaalde voorwaarden, het recht om zich te verenigen met erkend vluchtelingen of personen met de subsidiaire beschermingsstatus. De voornaamste rechtsgrond voor gezinshereniging van begunstigden van internationale bescherming is artikel 10 van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, en de verwijdering van vreemdelingen (de Vreemdelingenwet ). Vier categorieën van personen mogen een beschermde persoon via gezinshereniging in België komen vervoegen: De echtgenoot/echtgenote of geregistreerde partner van de beschermde persoon. Een feitelijke partner komt niet in aanmerking voor gezinshereniging. De minderjarige kinderen van de beschermde persoon en/of van zijn echtgenoot of geregistreerde partner. De kinderen moeten jonger dan 18 jaar zijn, alleenstaande (ongehuwd) en ze moeten in België komen samenwonen met de beschermde persoon onder het zelfde dak. Meerderjarige kinderen kunnen niet naar België komen in het kader van gezinshereniging, zij komen eventueel wel in aanmerking voor een humanitair visum. De meerderjarige gehandicapte kinderen van de beschermde persoon. De ouders indien de beschermde persoon een niet-begeleide minderjarige vreemdeling (NBMV) is die internationale bescherming geniet. De broers en zussen van een NBMV komen niet in aanmerking voor gezinshereniging, zij komen eventueel wel in aanmerking voor een humanitair visum. De familieleden die een beschermd persoon in België willen komen vervoegen, moeten hun aanvraag indienen bij de ambassade of het consulaat van België in het land waar ze verblijven. Wanneer ze al in België zijn, kunnen ze enkel hun aanvraag indienen bij de gemeente van hun woonplaats. Indien de familieleden de aanvraag tot gezinshereniging binnen het jaar na de erkenning van de persoon als vluchteling of als subsidiair beschermde indienen en indien de band met de familie al bestond voor de aankomst van de beschermde persoon in België, dan moet de beschermde persoon geen bewijs van voldoende huisvesting en van ziekteverzekering voorleggen, noch aantonen dat hij over toereikende, stabiele en regelmatige bestaansmiddelen beschikt. Indien de aanvraag niet binnen het jaar na de erkenning gebeurt, moeten deze bewijzen wel voorgelegd worden. Na indiening van het dossier voor gezinshereniging moet de Belgische overheid binnen een termijn van 9 maanden een beslissing nemen over de visumaanvraag. Deze termijn kan door een gemotiveerde beslissing van de Dienst Vreemdelingenzaken 2 maal met 3 maanden verlengd worden. Wanneer na de termijn van 9 maanden, eventueel verlengd, geen beslissing is genomen, wordt het visum automatisch toegekend. 27
Bij een positieve beslissing ontvangen de familieleden een visum type D met vermelding gezinshereniging. Het visum heeft een maximale geldigheidsduur van één jaar. De familieleden met een positieve beslissing moeten zich binnen de 8 werkdagen na hun aankomst in België aanmelden bij de gemeente waar de beschermde persoon woont. De gemeente zal ze inschrijven in het vreemdelingenregister en ze een elektronische kaart A (bewijs van inschrijving in het vreemdelingenregister beperkte duur) uitreiken, geldig voor één jaar. Gedurende 5 jaar zal de elektronische kaart A met één jaar verlengd worden indien het familielid nog steeds voldoet aan de voorwaarden voor gezinshereniging. Na afloop van die periode van vijf jaar, kan een onbeperkt verblijfsrecht verkregen worden indien er nog steeds voldaan wordt aan de voorwaarden zoals bepaald in artikel 10 van de Vreemdelingenwet. De familieleden die via gezinshereniging naar België komen krijgen niet (automatisch) de vluchtelingen- of subsidiaire beschermingsstatus. Zij hebben echter de mogelijkheid om een asielaanvraag in hun eigen naam in te dienen. In 2017 werden in België in totaal 52.066 verblijfsdocumenten afgeleverd in het kader van gezinshereniging. Dit cijfer omvat alle gezinsherenigingen (niet enkel de gezinsherenigingen met begunstigden van internationale bescherming). In 53 % van de gevallen was de persoon die het recht op gezinshereniging opent een burger van de Europese Unie (niet Belg). In 34 % van de gevallen was de persoon die het recht op gezinshereniging opent een derdelander (niet EU-burger). In 13 % van de gevallen had de persoon die het recht op gezinshereniging opent de Belgische nationaliteit. Van alle verblijfsdocumenten in het kader van gezinshereniging die in 2017 werden afgeleverd, werd 13,3% of 6.951 verblijfsdocumenten afgeleverd aan familieleden van vluchtelingen of personen met een subsidiaire beschermingsstatus. De data over gezinshereniging met een beschermd persoon, zijn afkomstig van de Dienst Vreemdelingenzaken. Ze geven het aantal verblijfsdocumenten weer die werden afgegeven in het kader van gezinshereniging aan familieleden van een beschermd persoon in 2017. Er is geen rechtsreeks verband met de extractie uit het Rijksregister voor de verhuisbewegingen. Bij de data van gezinshereniging gaat het niet enkel over de groep van beschermde personen die hun verzoek om internationale bescherming deden na 1/1/2014. Deze data bevatten ook de gezinsherenigingen met personen die hun verzoek om internationale bescherming deden voor 1/1/2014. 28
Eerste kaarten voor vreemdelingen of verblijfsdocumenten afgegeven in het kader van de gezinshereniging aan familieleden van een vluchteling of een begunstigde van de subsidiaire bescherming volgens, 2017 aantal % Brussel Hoofdstedelijk Gewest 1145 16% Waals 1428 21% Vlaams 4378 63% Totaal 6951 100% Bron: FOD Binnenlandse zaken - Dienst Vreemdelingenzaken In 2017 werden 16% van deze verblijfdocumenten afgeleverd in een gemeente van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 21% in een Waalse gemeente en 63% in een Vlaamse gemeente. Eerste kaarten voor vreemdelingen of verblijfsdocumenten afgegeven in het kader van de gezinshereniging aan familieleden van een vluchteling of een begunstigde van de subsidiaire bescherming volgens de band van verwantschap tussen de begunstigde en de persoon die het recht op gezinshereniging opent en de geboorteplaats, Vlaams, 2017 band van verwantschap - geboorteplaats aantal % ascendent 86 2% echtgenoot 964 22% descendent 3328 76% - geboren in het buitenland 2323 70% - geboren in België 1005 30% Totaal 4378 100% Bron: FOD Binnenlandse zaken - Dienst Vreemdelingenzaken Van alle verblijfsdocumenten die in het Vlaams Gewest werden afgeleverd in het kader van gezinshereniging, ging het in bijna 1 op de 4 gevallen om een gezinshereniging met de echtgenoot/echtgenote of geregistreerde partner. In 3 op de 4 gevallen ging het om een gezinshereniging met een descendent (kind). Er zijn weinig gezinsherenigingen met een ascendent (ouder). Als gevolg van een instructie van de Dienst Vreemdelingenzaken van 31/8/2017, volgen kinderen die in België geboren worden en waarvan minstens één ouder wettig in ons land verblijft, automatisch de verblijfsstatus van deze ouder (als beide ouders een wettig verblijf hebben, volgt het kind het meest gunstige statuut). Deze kinderen, die geen procedure gezinshereniging moeten volgen, krijgen als reden van migratie in het rijksregister wel gezinshereniging vermeld. Dit is het geval voor 30% van de descendenten, het zijn kinderen van beschermde personen die in België geboren zijn. 70% van de descendenten zijn kinderen die in het buitenland geboren zijn. 29
Eerste kaarten voor vreemdelingen of verblijfsdocumenten afgegeven in het kader van de gezinshereniging aan familieleden van een vluchteling of een begunstigde van de subsidiaire bescherming volgens de leeftijd van de begunstigde, Vlaams Gewest, 2017 leeftijd aantal % minderjarigen 0-1 jaar 1108 34% 2-5 jaar 661 20% 6-11 jaar 918 28% 12-17 jaar 594 18% 3281 100% meerderjarigen 18-24 jaar 213 25+ jaar 884 Totaal 4378 Bron: FOD Binnenlandse zaken - Dienst Vreemdelingenzaken Ongeveer 75% van de gezinsherenigers zijn minderjarig (de descendenten). Binnen de groep minderjarigen behoort 34% tot de categorie 0-1 jaar, 20% zijn kleuters, 28% hebben de lagere schoolleeftijd en 18% behoort tot de categorie 12-17 jaar. Eerste kaarten voor vreemdelingen of verblijfsdocumenten afgegeven in het kader van de gezinshereniging aan familieleden van een vluchteling of een begunstigde van de subsidiaire bescherming volgens de band van verwantschap tussen de begunstigde en de persoon die het recht op gezinshereniging opent voor de zes belangrijkste herkomstnationaliteiten, Vlaams, 2017 band van verwantschap - geboorteplaats Syrië Irak Afghanistan Somalië Eritrea Palestina andere totaal Ascendent 59 15 5 3 1 0 3 86 Echtgenoot 390 261 125 41 19 17 111 964 descendent geboren in het buitenland descendent geboren in België 795 584 358 218 60 56 252 2 323 201 77 125 56 43 9 494 1 005 Totaal 1 445 937 613 318 123 82 860 4 378 Bron: FOD Binnenlandse zaken - Dienst Vreemdelingenzaken In 2017 waren in Vlaanderen de 6 belangrijkste herkomstnationaliteiten Syrië, Irak, Afghanistan, Somalië, Eritrea en Palestina. 80% van de gezinsherenigers waren afkomstig uit deze 6 landen. Een derde van de gezinsherenigers was afkomstig uit Syrië, een vijfde uit Irak. 30
Eerste kaarten voor vreemdelingen of verblijfsdocumenten afgegeven in het kader van de gezinshereniging aan familieleden van een vluchteling of een begunstigde van de subsidiaire bescherming, top 10 van Vlaamse gemeenten waar de documenten afgeleverd werden, 2017 gemeente aantal Antwerpen 1292 Oostende 264 Gent 248 Leuven 166 Sint-Niklaas 125 Kortrijk 104 Turnhout 97 Mechelen 78 Brugge 78 Roeselare 75 Bron: FOD Binnenlandse zaken - Dienst Vreemdelingenzaken De bovenstaande tabel geeft de 10 Vlaamse steden weer waar in 2017 de meeste documenten in het kader van gezinshereniging werden afgeleverd. Zoals gesteld moeten de gezinsherenigers zich melden bij de gemeente waar de beschermde persoon woont. En aangezien de gezinsherenigers met de beschermde persoon onder een dak moeten samenwonen, zal dit ook de gemeente zijn waar ze (minstens initieel verblijven). Deze cijfers zijn een momentopname, namelijk de woonplaats op het moment van aflevering van de verblijfsdocumenten. Het gezin kan natuurlijk daarna wel naar een andere gemeente verhuizen. In deze 10 steden wordt meer dan de helft van alle verblijfsdocumenten in het kader van gezinshereniging in Vlaanderen afgeleverd. 30% van de verblijfsdocumenten in het kader van gezinshereniging worden afgeleverd in de stad Antwerpen. Voor de Vlaamse gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, werden het aantal gezinsherenigers met beschermde personen (en de verdeling volgens leeftijdscategorie) ook opgenomen in de fiches per gemeente. Deze fiches kunnen gedownload worden op de website van integratiebeleid Vlaanderen http://integratiebeleid.vlaanderen.be. 31
7. Conclusies Sinds de verhoogde instroom van verzoekers om internationale bescherming in België is er grotere interesse in het monitoren van instroom en verhuis van vluchtelingen. De instroom komt vooral uit een aantal landen, namelijk Syrië, Afghanistan, Irak, Somalië en Eritrea. De beschermingsgraad voor deze landen is hoog waardoor veel van deze mensen zich na bescherming (erkend vluchteling of subsidiaire bescherming) al dan niet definitief vestigen in ons land. Vaststellingen op basis van de extractie De helft van de vluchtelingen is tussen 18 en 35 jaar. 63% van de beschermde personen is man. Uit Guinea, Congo en Turkije komen meer vrouwen, maar enkel bij personen uit Guinea is er een groot verschil, namelijk 65% vrouwen t.o.v. 35% mannen. Voor alle cohorten stellen we vast dat de grootste verhuisbeweging tussen regio s gebeurt in de periode kort na de erkenning. Nadien zijn er ook nog wel verhuisbewegingen maar in veel beperktere mate. Bij de eerste cohorte, de groep personen die reeds in 2014 bescherming kregen, woonde 43% op het moment van de erkenning in het Vlaams Gewest, 16% in Brussel en 38% in het Waals Gewest. Eind januari 2019 woonde van deze groep 50% in Vlaanderen, 28% in Brussel en 21% in Wallonië. Bij de laatste cohorte, de groep personen die in de tweede helft van 2018 bescherming kregen, woonde 54% op het moment van bescherming in het Vlaams Gewest, 12% in Brussel en 33% in het Waalse Gewest. Eind januari 2019 woonde van deze groep 60% in Vlaanderen, 15% in Brussel en 25% in Wallonië. Op basis van de vaststellingen bij de verschillende cohorten, kunnen we vermoeden dat het percentage voor Vlaanderen en Brussel nog een paar procentpunten zal stijgen en dalen voor Wallonië. Van de personen die in het Vlaams Gewest wonen bij hun positieve beslissing, blijft ook 89% in het Vlaams Gewest wonen. Voor personen in Brussel is dit 76% en voor personen in het Waals Gewest 46%. Naast Brussel trekken vooral de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen vluchtelingen aan. Ook Vlaams-Brabant trekt meer personen aan dan het verliest. Uit Limburg en alle Waalse provincies trekken vluchtelingen weg, al is dit het minst uitgesproken in de provincie Luik. Vluchtelingen trekken na hun positieve beslissing vaker naar de grootsteden (Antwerpen, Gent en Brussel) en naar de centrumsteden. Ook kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau trekt personen aan. Zij trekken weg uit minder verstedelijkte gebieden (en het Waals Gewest). Meer dan de helft (56%) van de vluchtelingen die op eind januari 2019 in Vlaanderen verbleven, woonden in één van de dertien centrumsteden. Wanneer we de centrumsteden bekijken, zien we dat vooral de aantrekking van Antwerpen zeer groot is. Eind januari 2019 telde Antwerpen 7.020 vluchtelingen. Dit betekent dat bijna 1 op 4 (23%) van de vluchtelingen die in Vlaanderen verblijven, in Antwerpen wonen. Daarna volgen Gent (1.928 vluchtelingen), Leuven (1.491 vluchtelingen) en Oostende (1.268 vluchtelingen). 32
Wanneer we voor de centrumsteden het aantal vluchtelingen per 1.000 inwoners bekijken, dan komt Oostende (17,8) op de eerste plaats, gevolgd door Turnhout (15,6), Leuven (14,7) en Antwerpen (13,4). Sint-Niklaas, dat in absolute aantallen een uitstroom van vluchtelingen kent, komt op de vijfde plaats (10,9). Vluchtelingen met kinderen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en ook iets vaker dan gemiddeld in het buitengebied. De 18-34 jarigen wonen meer dan gemiddeld in Antwerpen en Gent en de andere centrumsteden. Hieruit leiden we af dat gezinnen met kinderen even vaak voor het buitengebied kiezen als voor de centrumsteden, terwijl dit niet het geval is voor de alleenstaanden of koppels zonder kinderen. Vrouwelijke vluchtelingen wonen meer dan gemiddeld in Brussel en in het Waals Gewest en minder dan gemiddeld in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. Dit hangt samen met het feit dat bepaalde nationaliteiten (uit landen waar Frans één van de gebruikte talen is) voor Brussel en het Waals Gewest kiezen en er bij deze nationaliteiten meer vrouwen aanwezig zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om Guinea, Congo, Burundi, Kameroen en Rwanda. Opvallend is dat Syriërs (60% mannen) ook meer dan gemiddeld in Brussel wonen (31% ipv 20%). De vluchtelingen uit de andere meest voorkomende herkomstlanden, namelijk Afghanistan, Irak, Somalië en Eritrea zijn allen meer dan gemiddeld aanwezig in Antwerpen, Gent en de andere centrumsteden. In 2017 werden, in het kader van gezinshereniging, 6.951 verblijfsdocumenten afgeleverd aan familieleden van vluchtelingen of personen met een subsidiaire beschermingsstatus. 16% van deze verblijfdocumenten werden afgeleverd in een gemeente van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 21% in een Waalse gemeente en 63% in een Vlaamse gemeente (4.378 verblijfsdocumenten). In bijna 1 op de 4 gevallen ging het om een gezinshereniging met de echtgenoot/echtgenote of geregistreerde partner. In 3 op de 4 gevallen ging het om een gezinshereniging met een descendent (kind). 70% van deze kinderen werd geboren in het buitenland, 30% werd geboren in België. Er zijn weinig gezinsherenigingen met een ascendent (ouder). Binnen de groep minderjarigen (descendenten) behoort 34% tot de categorie 0-1 jaar, 20% zijn kleuters, 28% hebben de lagere schoolleeftijd en 18% behoort tot de categorie 12-17 jaar. In 2017 was 80% van de gezinsherenigers afkomstig uit Syrië, Irak, Afghanistan, Somalië, Eritrea en Palestina. In Vlaanderen werd in 2017 30% van de verblijfsdocumenten in het kader van gezinshereniging, afgeleverd in de stad Antwerpen. Agentschap Binnenlands Bestuur, juni 2019 Philippe Buysschaert philippe.buysschaert@vlaanderen.be Gerlinde Doyen gerlinde.doyen@vlaanderen.be 33
Bijlage 1: de extracties uit het rijksregister Het Agentschap Binnenlands Bestuur heeft voor de vierde keer een beperkte set van gegevens opgevraagd uit het rijksregister (RR). Een eerste keer werden personen geselecteerd op 20/7/2016 die sinds 1/1/2014 een verzoek om internationale bescherming hadden gedaan in België en op dat moment (20/7/2016) nog legaal in het land verbleven. Op 27/1/2017 werd opnieuw een extractie genomen uit het RR, van alle personen met een verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014 en ook legaal in het land verbleven. Op 27/1/2018 werd een derde extractie genomen uit het RR van alle personen met een laatste verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014 en ook legaal in het land verblijven. Op 27/1/2019 werd een vierde extractie uit het RR genomen van alle personen met een laatste verzoek om internationale bescherming sinds 1/1/2014 en die op 27/1/2019 nog legaal in het land verbleven. Extractie 20/7/2016: 48 852 personen, 21 321 beschermde personen 27 531 personen waren op dat moment nog verzoekers om internationale bescherming; 14 069 personen kregen het statuut van erkend vluchteling; 3 212 personen kregen het statuut van subsidiaire bescherming; en bij 4 040 personen weten we enkel dat ze een registerwijziging hebben van het wachtregister naar het vreemdelingenregister. Dit zijn minderjarigen. verzoeker om internationale bescherming 27531 erkend vluchteling 14069 subsidiaire bescherming 3212 registerwijziging 4040 Totaal 48852 Extractie van 27/1/2017: 51 759 personen, 28 007 beschermde personen 23 752 personen waren op dat moment nog verzoekers om internationale bescherming. 18 316 zijn erkend vluchteling 4 233 personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen. 5 458 minderjarigen zijn ingeschreven in het bevolkingsregister (vanuit het wachtregister) wat erop wijst dat zij een statuut van langere duur hebben gekregen. Minderjarige verzoekers om internationale bescherming zijn vaak opgenomen in het dossier van hun ouders en krijgen daarom niet apart het statuut van erkend vluchtelingen. Wij tellen deze minderjarigen mee bij de groep van de erkend vluchtelingen en subsidiair beschermden. Wanneer we de erkend vluchtelingen, subsidiair beschermden en minderjarigen samentellen, gaat het dus om 28 007 personen die sinds hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 bescherming kregen. 34
verzoeker om internationale bescherming 23752 erkend vluchteling 18316 subsidiaire bescherming 4233 minderjarig registerwijziging 5458 Totaal 51759 Extractie van 27/1/2018: 61.561 personen, 40.963 beschermde personen 20.598 personen waren op dat moment nog verzoekers om internationale bescherming. 25.728 zijn erkend vluchteling 6.449 personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen. 8.786 minderjarigen met enkel registerwijziging Wanneer we de erkend vluchtelingen, subsidiair beschermden en minderjarigen met registerwijziging samentellen, gaat het dus om 40.963 personen die sinds hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 bescherming gekregen hebben. verzoeker om internationale bescherming 20598 erkend vluchteling 25728 subsidiaire bescherming 6449 minderjarig registerwijziging 8786 Totaal 61561 Extractie van 27/1/2019: 75.854 personen, 51.044 beschermde personen 24.810 personen waren op dat moment nog verzoekers om internationale bescherming. 32.173 personen zijn erkend vluchteling 7.815 personen hebben het statuut van subsidiaire bescherming gekregen 11.056 personen zijn minderjarigen met enkel registerwijziging Wanneer we de erkend vluchtelingen, de subsidiair beschermden en de minderjarigen met registerwijziging samentellen, gaat het dus om 51.044 personen die sinds hun verzoek om internationale bescherming na 1/1/2014 bescherming hebben gekregen. verzoeker om internationale bescherming 24810 erkend vluchteling 32173 subsidiaire bescherming 7815 minderjarige registerwijziging 11056 Totaal 75854 35
Bijlage 2: Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (indeling 8) In het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen wordt er een onderscheid gemaakt tussen: 1.De grootstedelijk gebied centrumgemeenten Antwerpen en Gent 2.De regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten Aangeduid in het rood op de kaart De overige 11 centrumgemeenten: Oostende, Brugge, Roeselare, Kortrijk, Sint-Niklaas, Aalst, Mechelen, Turnhout, Leuven, Genk en Hasselt 3.Kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau Aangeduid in het beige op de kaart Het betreft een 25 gemeenten zoals: Heist-op-den-Berg, Asse, Beringen, Leopoldsburg, Maasmechelen, 4.Grootstedelijk gebied randgemeenten Een 19-tal gemeenten rond Gent en Antwerpen: Kontich, Wijnegem, Zwijndrecht 5.Regionaalstedelijk gebied randgemeenten Het betreft een 20-tal gemeenten rond de centrumsteden zoals: Damme, Harelbeke, Diepenbeek, Zonhoven 6.Vlaams stedelijk gebied rond Brussel 13 gemeenten rond Brussel, op de kaart aangeduid in het geel 7.Structuurondersteunend kleinstedelijk gebied (21 gemeenten) 8.Buitengebied De resterende 197 gemeenten, op de kaart aangeduid in het lichtgroen 36