Pedagogisch werkplan Peuterspeelzaal t Bijenkorfje Welzijnsorganisatie Haarlem Effect Wij vinden het belangrijk dat uw peuter het bij ons naar de zin heeft!
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Algemeen... 4 Onze binnen- en buitenruimte... 4 Inschrijving en plaatsing... 4 Wennen... 5 De peuterleiding en het pedagogisch handelen... 5 Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid... 5 Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter... 6 Een ochtend op de peuterspeelzaal... 7 In de kring... 7 Fruit eten en het drinken... 8 Zindelijkheid en verschonen... 8 Opruimen... 8 Afscheid nemen aan het begin of eind van de ochtend... 9 Regels en afspraken... 9 Ouderbetrokkenheid... 10 Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties... 10 pag 2 van 11
Inleiding Voor u ligt het pedagogisch werkplan van peuterspeelzaal t Bijenkorfje. t Bijenkorfje maakt onderdeel uit van de Welzijnsstichting Haarlem Effect. Dit werkplan vloeit voort uit het algemene pedagogisch beleidsplan 1 voor de peuterspeelzalen van Haarlem Effect. In ons pedagogisch beleid komt tot uitdrukking hoe we met kinderen omgaan en waarom we dit zo doen. Pedagogisch beleid is gebaseerd op een visie op ontwikkeling en opvoeden. De pedagogische doelstelling van Haarlem Effect is als volgt geformuleerd: Vanuit respect voor het kind, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen, zodat ze zich ontwikkelen tot evenwichtige zelfstandige mensen, die hun eigen talenten onderkennen en benutten. In ons werkplan wordt de link gelegd met de opvoedingsdoelen, beschreven in het pedagogisch beleidsplan (en afkomstig uit wet OKE, Riksen-Walraven) Het bieden van: a. voldoende (emotionele) veiligheid voor het kind b. gelegenheid tot het ontwikkelen van de persoonlijke competentie van het kind c. gelegenheid tot het ontwikkelen van de sociale competentie van het kind d. gelegenheid om zich waarden en normen, de cultuur van onze samenleving eigen te maken In dit werkplan staat beschreven hoe we onze pedagogische uitgangspunten in de praktijk brengen. Zo komen de volgende pedagogische middelen aan bod: de peuterleiding-kind interactie, de groep, de binnen- en buitenruimte, de activiteiten en het spelmateriaal. Maar ook de meer praktische zaken zoals inschrijving, plaatsing, wennen en de dagindeling worden in dit werkplan toegelicht. Wij hopen dat u door het lezen van dit werkplan een indruk krijgt hoe we werken op de peuterspeelzaal. Verder hopen we dat u,mede door het lezen van het werkplan, het vertrouwen heeft dat uw peuter een fijne tijd op t Bijenkorfje tegemoet gaat. Namens het team van t Bijenkorfje: Miranda Kuperus, Irina Folkertsma en Natacha Smid Datum juli 2011 Peuterspeelzaal t Bijenkorfje Croesenstraat 51 2015 JK Haarlem Tel: 023-5246333 1 Het pedagogisch beleidsplan ligt ter inzage op de peuterspeelzaal pag 3 van 11
Onze peuterspeelzaal Algemeen t Bijenkorfje is gehuisvest in speeltuin Overveen. Wij zijn momenteel vier ochtenden per week geopend van 8.45 uur tot 11.45 uur. Per ochtend kunnen er 15 kinderen komen, die begeleid worden door een gediplomeerde leidster en een leidster in opleiding of een vrijwilligster. Ook hebben we regelmatig stagiaires. Kenmerkend voor onze peuterspeelzaal is dat wij een veilige en vertrouwde sfeer uitstralen, waar iedere peuter welkom is. Zo begroeten wij de kinderen bij binnenkomst persoonlijk, voor kinderen die verlegen zijn nemen we iets meer tijd. In de groep zorgen we dat we oog voor ieder kind hebben. We geven de peuters complimenten, een aai over de bol of een knipoog. Wij bieden de peuters een goede basis om straks door te stromen naar de basisschool We beginnen o.a. met een kring, op die manier leren kinderen luisteren naar elkaar. We laten kinderen in de groep ook iets alleen doen zoals het tellen van de kinderen. Als ze daar hulp bij nodig hebben geven we dat, maar daardoor gaat wel alle aandacht naar dat ene kind. Kinderen leren al om te gaan met andere kinderen van dezelfde leeftijd. Belangrijk daarbij is samen spelen en delen. Onze binnen- en buitenruimte We hebben een grote, lichte, vrolijke ruimte. Centraal staat een grote tafel met banken er omheen. We hebben verschillende hoeken zoals een poppenhoek, een leeshoek en een keukenhoek. Er hangen werkjes van de kinderen, wat de ruimte sfeervol en gezellig maakt. De vrij grote ruimte biedt ons de mogelijkheid om deze af en toe anders in te delen. We houden een vaste basis aan, maar door bijvoorbeeld de tafels net iets anders neer te zetten, geeft het een volgende keer toch iets vernieuwends. We hebben een hele mooie en aantrekkelijke buitenruimte. Onze speelzaal wordt namelijk omringd door een grote speeltuin, waarvan een gedeelte is afgescheiden met een houten hek. Dit gedeelte is zeer geschikt voor de peuters om in te spelen. Hierin zijn schommels, een zandbak, een glijbaan en een wipwap. Inschrijving en plaatsing Wanneer een ouder langs komt om zich in te schrijven, dan geven we informatie over de peuterspeelzaal (bv dagindeling, wat we doen op een ochtend, wie er werken, etc.). We geven ook formulieren mee (bv info over ouderbijdrage, inschrijfformulieren ). Het kind kan ook gelijk ingeschreven worden. Wanneer de peuter aan de beurt is voor plaatsing, sturen we een kaartje met daarop de datum en het tijdstip waarop ze de eerste keer welkom zijn. Dit is dan meestal gelijk de eerste wenochtend. pag 4 van 11
Bij deze start van de peuter bij de peuterspeelzaal gaan we verder in gesprek met de ouder. We vagen dan een en ander over de peuter, het gezin, bijzonderheden en we vullen de contactgegevens en de plaatsingsformulieren in. Wennen Als de peuter geplaatst wordt, maken we met de ouders een afspraak om de peuter een keer voor een uurtje te laten wennen. De ouder mag er dan bij blijven om te kijken hoe het gaat. De ouder kan er ook voor kiezen om de peuter gedurende een uurtje alleen bij ons te laten. Wanneer dit goed gaat, mag de peuter de hele ochtend komen. Als de peuter verdrietig en ontroostbaar lijkt, nemen we contact op met de ouders voor overleg. Het kan dan bv verstandig zijn de peuter eerder op te halen. We maken dan ook afspraken over het vervolg van het wennen, soms bouwen we de tijd dat de peuter alleen op de peuterspeelzaal is langzaam op. We bekijken bij ieder kind hoe het het beste kan wennen, dit is afhankelijk van het kind. Ouders kunnen natuurlijk altijd bellen om te horen hoe het gaat. De peuterleiding en het pedagogisch handelen Zoals u in ons algemene pedagogisch beleid kunt lezen, werken wij volgens de methode Positief Opvoeden (volgens Triple P). Op onze peuterspeelzaal is dat terug te zien doordat wij vooral de woorden nee en niet zo min mogelijk gebruiken. We benaderen de kinderen positief, ook bij het vertonen van ongewenst gedrag. We lopen naar het kind toe, zodat we contact kunnen maken en hen bijvoorbeeld kunnen uitleggen dat we hier rustig lopen in plaats van rennen (geven dus een atlternatief voor het ongewenste gedrag). Daarnaast praten we als collega s met elkaar over hoe we bepaalde situaties het beste volgens de Triple P methode kunnen aanpakken. Verder is een van de leidsters getraind in het voeren van een kortdurend adviesgesprek met de ouders, volgens de methode Positief Opvoeden. Bij peuters is er nog niet echte sprake van ruzie. Het gaat meestal om afpakken, duwen, of hetzelfde willen wat een andere peuter heeft of doet. Als zich dit voordoet, praten wij samen met hen en leggen we uit dat ze samen moeten spelen en delen. En, dat als je ergens niet samen mee kunt spelen, dit om de beurt moet. Wij begeleiden hen hierbij. We stimuleren natuurlijk ook dat ze samen met iets spelen. Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid Wij hebben op de peuterspeelzaal gevarieerd en veilig spelmateriaal. Het daagt de peuters uit en stimuleert hun ontwikkeling, waarbij elk ontwikkelingsgebied aan bod komt. We hebben spelletjes, én doen activiteiten om hun ontwikkeling te stimuleren. We hebben bv: - Spelletjes om de kleuren te leren en/of te herkennen. - Memory om het geheugen te trainen. pag 5 van 11
- Behendigheidsspelletjes als balspelen en spelletjes met cijfers en om te leren tellen. De spelletjes kunnen we een op een doen, met een paar peuters of in groepsverband. Voorbeelden van activiteiten zijn: We doen aan bewegen door te dansen (zingen zakdoekje leggen) of te spelen met een bal. Bij tekenen, kleuren of verven proberen we de peuters te helpen hoe het potlood of de kwast beet te houden. Ook stimuleren we de fijne motoriek met activiteiten als kralen rijgen of hamertje tik. We leren hen hoe ze zelf hun jas aan kunnen trekken (zelf aan en uitkleden), ook stimuleren we hen om elkaar daarbij te helpen. Wij stimuleren de grove motoriek bij de peuters door ze te helpen te gaan fietsen, te steppen of op een ander voertuig te gaan, maar ook om te schommelen en zandtaartjes te bakken. Ook stimuleren we hen met het klimmen op de bank aan tafel. Zeker voor de jonge peuter is dit soms nog moeilijk of eng. We geven hen hierin zelfvertrouwen door ze aan te moedigen dit te proberen en zelf te doen. We knutselen heel veel, bij alle thema s (bv lente, of bij feesten als Sinterklaas) maken we iets met de kinderen. We praten met de peuters over gevoelens zeker wanneer die zich voordoen in een bepaalde situatie. Ook doen we wel eens een vraagspelletje over gevoelens: Hoe kijk je boos of blij, wat gebeurt er als je verdrietig bent, etc. Wij willen dat alle peuters, ongeacht hun achtergrond, zich thuis voelen bij ons. Zo hebben we boekjes over verschillende culturen en andere leefvormen, ziektes of handicaps. Het aanbod aan diversiteit in (spel)materialen willen we vergroten, daarom staan we open voor suggesties van anderen. Wanneer een kind een andere moedertaal heeft, vertellen we dit aan de peuters. Niet op een nadrukkelijk manier, maar spelenderwijs. Dan vertellen we dat het kind ook nog een andere taal kan spreken en dat we soms woorden kunnen vragen of tellen in hun taal en dat we helpen deze kinderen Nederlandse woorden te leren. Bij ons zijn alle kinderen gelijk en wij behandelen hen op dezelfde manier. Wanneer een kind om wat voor reden extra aandacht nodig heeft, dan geven wij dat. Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter: Verjaardag: Als een kind jarig is, dan vieren we dat uitgebreid met muts en een (nep)taart met echte kaarsjes. De ouders mogen bij de viering zijn en meestal trakteert het kind dan. We hebben een heel repetoir aan liedjes die we zingen. Ook maken we muziek wanneer de jarige dat wil. Hij of zij mag dan eerst een instrument uitkiezen en wij verdelen de andere instrumenten over de andere peuters. De kinderen krijgen ook een klein cadeautje. We sluiten het af met de traktatie van de peuter. Andere feesten: Met Kerst houden we altijd een Kerstdiner voor de kinderen. Met Pasen hebben we samen met de kinderen een Paasontbijt. Natuurlijk knutselen de kinderen met Vaderdag en Moederdag altijd iets voor hun ouders. pag 6 van 11
Met Sint Maarten maken we een lampion en gaan we altijd even oefenen met de kinderen in de zaal. Dan bellen we zogenaamd aan bij een deur in de zaal. Daar staat dan een leidster. We zingen een liedje en de kinderen krijgen dan een mandarijn. Sinterklaas word gevierd met de echte Sint en Pieten. De ouders mogen hier dan ook bij zijn want het is best spannend voor de peuters. Kinderen krijgen allemaal een cadeautje. Het jaar word altijd afgesloten met een zomerfeest. Het feest is elke keer weer gebaseerd op een ander thema dus altijd een verrassing voor de peuters en ouders. Het feest is alleen voor de peuters. Op dit zomerfeest nemen we ook altijd afscheid van de kinderen die na de grote vakantie naar school gaan. We vieren dan ook nog altijd een verjaardagsfeest. Ouders doen dan ook vaak gezamenlijk een traktatie van de peuters die afscheid nemen. En verder spelen we natuurlijk in op gebeurtenissen als de geboorte van een broertje of zusje. Meestal nemen we afscheid van een kind omdat het naar de basisschool gaat, en (bijna) 4 jaar is geworden. Soms gaat een kind weg vanwege bv een verhuizing. We besteden natuurlijk aandacht aan deze gebeurtenis, goed afscheid nemen vinden we belangrijk. Voor het kind wordt een belangrijke periode afgesloten, en voor de andere kinderen wordt het duidelijk dat het kind niet meer terug komt op de peuterspeelzaal. In de kring vertellen we dat het vandaag de laatste keer is dat het kind op de peuterspeelzaal is én we vertellen natuurlijk wat de reden is. Soms trakteert het kind als afscheid. We hebben altijd een afscheidscadeautje. Een ochtend op de peuterspeelzaal Structuur is belangrijk voor kinderen, daarom hanteren we het volgende programma: 8.45-9.00 uur Het verwelkomen van de peuters met hun ouders. 9.15 uur In de kring zingen we het goedemorgenliedje en lopen de presentielijst langs. Daarna is het tijd om vrij te spelen of te knutselen of beide. 10.15 uur Gezamenlijk opruimen en verschoon-/plasmoment. Daarna is het tijd om samen fruit te eten en iets te drinken. Vervolgens lezen we een verhaaltje voor, we zingen een liedje of we praten samen. 11.00 uur Bij mooi weer gaan we buiten spelen. Bij slecht weer doen we binnen dans- of bewegingsspelletjes, of we gaan samen een ander spelletje doen. 11.30 11.45 uur De kinderen worden opgehaald. We vertellen de ouders hoe de ochtend geweest is en melden eventuele bijzonderheden. In de kring Als de ouders weg zijn, gaan we met z n allen in de kring. Dit gaat heel gemoedelijk. pag 7 van 11
We hebben een paarse bank met enkele stoeltjes en iedereen kan een plekje uitzoeken. We beginnen dan eerst met het liedje goedemorgen allemaal welke dag is het vandaag. We maken gebruik van dagritmekaartjes. We laten het plaatje van de dag zien. Wanneer de juiste dag gezegd is, zingen we het liedje nog een keer. Vervolgens laten we zien aan de hand van de plaatjes wat we gaan doen die ochtend. Hierbij worden de peuters natuurlijk betrokken. We noemen de namen van de peuters om te kijken of ze er zijn. Op het moment van het noemen van de naam, zeggen we goedemorgen en zwaaien we even. We moedigen de peuters aan dit ook te doen. Tot slot mag 1 peuter de andere peuters tellen en een andere peuter de leidsters. Fruit eten en het drinken Wanneer de kinderen klaar zijn met hun activiteit, gaan ze met een boekje aan tafel zitten. Wanneer iedereen klaar is, zitten we allemaal aan tafel en gaan we een liedje zingen. Dan, na smakelijk eten gezongen te hebben, gaan we eten en drinken. Alle kinderen hebben fruit bij zich en gaan dit opeten. De peuters die slecht eten of zeggen geen fruit te willen, stimuleren wij. Bij ons komt het daarom zelden voor dat iemand zijn of haar bakje niet leeg eet. Natuurlijk wanneer een peuter ziek is of teveel eten bij zich heeft dan hoeft het niet op. Daarna gaan we allemaal het drinken opdrinken wat iedereen ook meegenomen heeft. We eten en drinken tegelijk. Omdat we aan een tafel zitten delen de leidsters het fruit en drinken uit. Na het eten zingen we nog een liedje, lezen een verhaaltje voor of praten met de peuters. Zindelijkheid en verschonen Wanneer de ene collega nog aan het opruimen is, gaat de ander alvast met de kinderen plassen en/of verschonen. Kinderen die een luier dragen, mogen ook even op het toilet zitten als ze dat willen. We beginnen met zindelijkheidstraining als de ouder aangeeft er thuis ook mee bezig te zijn We laten de kinderen op de wc zitten wanneer ze zelf ook aangeven dit te willen. Wanneer thuis de ouders echt bezig zijn met het zindelijk worden dan besteden we er meer aandacht aan en houden we de peuter wat meer in de gaten. Met stimuleren bedoelen we dat hierdoor een peuter misschien sneller aangeeft op de wc te willen plassen. Bij het zindelijk worden gaat dat soms wat moeilijker. D.m.v. belonen met een sticker wil het vaak positief werken voor de peuter en gaat het sneller naar de wc. Dan plast hij/zij niet per ongeluk in zijn/haar broek. Plassen op de wc is best spannend voor een peuter. Wanneer dat goed gaat en je daar een compliment of sticker voor krijgt geeft dat vertrouwen om het een volgende keer op de wc te doen. Wanneer kinderen net zindelijk zijn, vragen we de ouders een extra setje kleding mee te geven voor het geval het toch mis gaat. We hebben overigens ook reservekleren of een luier achter de hand. Opruimen Wij betrekken de kinderen bij het opruimen. Dit is niet altijd even gemakkelijk, maar we stimuleren alle kinderen om te helpen. We geven de peuters dan kleine opdrachtjes om iets pag 8 van 11
op te ruimen. We geven hen complimenten wanneer ze dit doen. Ook een klein beetje helpen is al goed. Afscheid nemen aan het begin of eind van de ochtend Aan het begin van de ochtend, als de ouder weggaat, zwaaien we met het kind bij het raam. We vinden het belangrijk dat er goed en duidelijk afscheid wordt genomen. Het kind weet dan dat je weggaat. Als het kind verdrietig is, troosten we het natuurlijk. En we vertellen (en herhalen) dat de ouder natuurlijk aan het eind van de ochtend weer terug komt. Het kind bouwt zo vertrouwen op. Ook als de ouder dit niet nodig vindt, stimuleren we het kind wel om te zwaaien. Aan het eind van de ochtend, als de kinderen weer vertrekken, zeggen we alle kinderen gedag. Dit gaat meestal vanzelf. Meestal zijn we buiten en worden de kinderen uit het speelgedeelte opgehaald. Het halen en brengen is ook het moment waarop overdracht van ouder naar leidster (en vice versa wordt gedaan, er wordt een praatje gemaakt hoe het met het kind gaat. Regels en afspraken Op de peuterspeelzaal hebben we regels, afspraken en gewoonten, die we de ouders bij de intake en de eerste keren dat zij hun kind komen brengen, vertellen. Ook vermelden we hierover het een in ander in de nieuwsbrief, die enkele keren per jaar uit komt. De kinderen leren we de regels door deze uit te leggen in de kring, door hen te corrigeren als dat nodig is en natuurlijk door zelf het goede voorbeeld te geven. Enkele van onze regels: Wij vinden het fijn als ouders ons er van op de hoogte stellen wanneer peuters niet kunnen komen. Dit door ziekte, vakantie of om een andere reden. De peuters komen een vaste ochtend of ochtenden. In uitzonderlijke gevallen kan eventueel een ochtend geruild worden. Wegens ziekte kan er niet geruild of ingehaald worden. Maar, wanneer ouders al bij inschrijving hebben aangegeven dat ze bijvoorbeeld werken in wisseldiensten, dan kan er wel eens een ochtend geruild worden. Als een kind door een ander gehaald wordt, dienen de ouders dit aan de peuterleiding door te geven. Anders geven we het kind niet mee, zonder dat we de ouder gebeld hebben. Eigen speelgoed mag mee, maar wij nemen daar geen verantwoordelijkheid voor. We vertellen de peuter dan dat we het erg mooi of leuk vinden om te zien en dat het misschien verstandig is om het op de bar te leggen. Hierdoor kan het niet stuk gaan of kwijtraken. Als ze zelf speelgoed meenemen, mogen daar ook andere peuters mee spelen. Dit omdat er anders verwarring komt in samen spelen, samen delen. Een knuffel meenemen kan natuurlijk ook, zeker wanneer het de peuter helpt om zich veiliger te voelen. Naarmate een kind ouder wordt/of beter gewend is, leggen we de knuffel vaker weg. Bij ziekte mag een kind niet komen, bv bij waterpokken die ingedroogd zijn wel, maar bij blaasjes niet. Als een kind ziek is, bellen wij de ouders op om het op te halen. Ook als er hoofdluis is gesignaleerd, vragen we de ouders om hun kind op te halen. pag 9 van 11
Over deze zaken als ziektes maken we van tevoren afspraken. We hebben hierin een vast beleid. Regels voor de kinderen zijn bv: Rustig lopen in de zaal We praten met een normale stem Samen spelen samen delen Je armen en je voeten hou je bij jezelf (niet schoppen of slaan) Wanneer we buiten spelen binnen onze speeltuin blijven In de kring bespreken we deze regels, of gedurende de ochtend. We leggen altijd uit waarom we deze regel hebben, of waarom iets niet mag. Ouderbetrokkenheid Bij ons is sprake van ouderparticipatie in die zin dat wij ouders veel betrekken bij de peuterspeelzaal. Bij het ophalen en wegbrengen worden gesprekken gevoerd over de ontwikkelingen van de peuter maar ook over de algemene ontwikkelingen op de peuterspeelzaal, Wij stellen ons zo open mogelijk op naar ouders. Wanneer wij hulp nodig hebben van ouders dan vragen wij hierom, bijvoorbeeld voor ouderhulp bij een feest. Zoals afgelopen kerst hadden wij een paar ouders nodig bij het klaarmaken van het eten. Tijdens de boswandelingen hebben we een paar ouders gevraagd om mee te gaan. We hebben nog geen vaste contactmomenten voor de ouders, zoals koffieochtenden of ouderavonden. In de toekomst willen we hier meer aandacht aan besteden. Wij hebben geen oudercommissie op de peuterspeelzaal, maar willen dit de komende periode wel proberen te realiseren. Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties We zijn gehuisvest in Speeltuin Overveen. Enkele dagen per week, maakt de naschoolse opvang ook gebruik van onze ruimte, met de jongste groep kinderen. Wij hebben regelmatig contact met de leidsters van de naschoolse opvang om de afspraken over het gezamenlijk gebruik van de ruimte door te nemen. Soms maken anderen ook nog gebruik van het gebouw. Er is nog een andere ruimte waar bv op dinsdagochtend een Engelse groep gebruik van maakt. Ook zit de naschoolse opvang hier s middags met de oudere kinderen. Ieder team heeft twee maal per jaar een gesprek met de wijkverpleegkundige van de Jeugdgezondheidzorg Kennemerland. Als ons iets opvalt aan een kind of als we ons zorgen maken, dan bespreken we dit met de ouders. En, mocht dit nodig zijn, dan vragen wij een orthopedagoog om te komen observeren. Zij kan zowel de ouders, als ons, advies geven. We gaan regelmatig naar de bibliotheek om boeken te halen. De meeste peuters gaan als ze vier jaar worden naar de Beatrixschool of naar de Aloysius school. pag 10 van 11
We hebben geen direct contact met deze scholen. Wel vullen wij het HOF-formulier in voor elk kind. Dit Haarlems Overdracht Formulier (HOF) is het overdrachtformulier dat (na toestemming van de ouder) naar de basisschool wordt gestuurd waar het kind heen gaat. Als een school vragen heeft over een kind kunnen ze ons natuurlijk altijd bellen. (als er toestemming is gegeven.) Het HOF wordt natuurlijk met de ouders besproken pag 11 van 11