Europees distributierecht: Uitdagingen voor uw onderneming Herlinde Burez Welk distributiestelsel voor mijn onderneming? 28 maart 2013 Minervastraat 5 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 275 00 75 F +32 (0)2 275 00 70 www.contrast -law.be
Overzicht I. Juridisch kader II. Kiezen van een gepaste distributieformule 2
I. Juridisch kader I. Juridisch kader Artikel 101 VWEU De Minimis Mededeling Verordening 330 / 2010 Verticale Richtsnoeren 3
I. Juridisch kader Art. 101 (1) VWEU Onverenigbaar met de interne markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen, alle besluiten van ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke gedragingen welke de handel tussen lidstaten ongunstig kunnen beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging binnen de interne markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst ( ) 4
I. Juridisch kader 101(1) VWEU? De Minimis Mededeling Geen inbreuk op art. 101(1) VWEU als < 15 % elk (geen concurrenten) < 10 % gezamenlijk (concurrenten) Maar geldt niet voor hard core restricties 5
I. Juridisch kader Art 101 (3) VWEU De bepalingen van [artikel 101, lid 1] kunnen echter buiten toepassing worden verklaard voor elke overeenkomst [ ] die bijdragen tot verbetering van de productie of van de verdeling der producten of tot verbetering van de technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers te goed komt, en zonder nochtans aan de betrokken ondernemingen, a) beperkingen op te leggen welke voor het bereiken van deze doelstellingen niet onmiskenbaar zijn, b) de mogelijkheid te geven, voor een wezenlijk deel van de betrokken producten de mededinging uit te schakelen. 6
101 (3) VWEU? Vo. 330/2010 I. Juridisch kader Vrijstelling cfr. Art. 101 (3) VWEU als 1. Binnen toepassingsgebied 2. Geen Art. 4 of hardcore beperking 3. Niet voor Art. 5 beperking 7
Toepassingsgebied Vo. 330/2010 I. Juridisch kader - Marktaandeellimieten - Geen concurrenten (m.u.v. duale distributie) 8
I. Juridisch kader Art. 4 Vo. 330/2010 In essentie: Verticale prijsbinding Dwangbuisaanpak voor verkoopsrestricties (klanten- en territoriaal) 9
I. Juridisch kader Art. 5 Vo. 330/2010 Niet-concurrentiebeding eigenlijk en geassimileerd tijdens en na 10
Belang Vo. 330/2010 in kader uitbouw distributienetwerk? I. Juridisch kader Belang = Rechtszekerheid Self assessment voor individuele vrijstelling 11
Overzicht I. Juridisch kader II. Kiezen van een gepaste distributieformule 12
II. Kiezen van een gepaste distributieformule A. Fundamentele keuzes business B. Juridische vertaalslag II. Gepaste distributieformule 13
II. Gepaste distributieformule / A. Fundamentele keuzes A. Fundamentele keuzes (1) Kwantitatieve aanwezigheid (goedkope t-shirts) Kwalitatieve aanwezigheid (horloges) 14
II. Gepaste distributieformule / A. Fundamentele keuzes A. Fundamentele keuzes (2) Grip op distributiekanalen (gesloten netwerk) Beperkte grip op distributiekanalen (open netwerk) 15
II. Gepaste distributieformule / A. Fundamentele keuzes A. Fundamentele keuzes (3) Distantiëren van concurrenten (B&O) Concurrentiële aanwezigheid = OK of zelfs must (boekenwinkel) 16
II. Gepaste distributieformule / A. Fundamentele keuzes A. Fundamentele keuzes (4) Controle over aankoopbronnen Beperkte of geen controle over aankoopbronnen 17
II. Gepaste distributieformule / A. Fundamentele keuzes Goed begrip fundamentele keuzes = Essentieel voor goede juridische vertaling en omkadering 18
B. Juridische vertaalslag II. Gepaste distributieformule Beschikbare distributieformules 1. Verticale integratie 2. Agentuur 3. Wederverkoopscenario s 19
1.Verticale integratie II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Intra-groep Art. 101 VWEU toepasselijk (Parker pen) 20
1. Verticale integratie II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag = Maximale greep over distributiekanaal = Kwantitatieve uitbouw is kostelijk 21
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag 2. Agentuur Wezenskenmerk = product / dienst gaat rechtstreeks van principaal naar klant Art. 101 VWEU = mogelijk toepasselijk, maar niet altijd 22
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Agentuur = Art. 101 VWEU? a) Agentuurdiensten b) Producten / diensten principaal 23
a) Agentuurdiensten II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Agent = zelfstandige aanbieder - geen deel onderneming principaal Dus: Art. 101 VWEU toepasselijk Belang: exclusiviteitverplichting agent 24
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag b) Producten / diensten principaal Agent financieel / commercieel risico m.b.t. transactie principaal / klant = zelfde onderneming als principaal Dus: Art. 101 VWEU niet toepasselijk Belang: verticale prijsbinding (totale controle prijs) 25
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag b) Producten / diensten principaal Agent = financieel / commercieel risico zelfde onderneming als principaal Dus: Art. 101 VWEU toepasselijk Belang: Analyse zoals distributieovereenkomst Deling commissie met klant moet toegelaten zijn Anders= verticale prijsbinding 26
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag 2. Agentuur = Rechtstreekse contractuele relatie met klant = Grotere greep op wederverkoopprijs 27
3.Wederverkoopscenario s II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Exclusieve distributie Selectieve distributie (Niet-exclusieve / niet-selectieve distributie) (Franchising) 28
Focus op exclusieve vs. selectieve distributie 1. Definities van beide distributievormen II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag 2. Aan de hand van 7 basisvragen nagaan wat onderscheid juridisch impliceert Doel: fundamentele keuzes business koppelen aan juiste distributievorm 29
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Exclusieve vs. selectieve distributie Uitgangspunt = buiten Art. 101 (1) VWEU of beroep op Vo. 330/2010 dus geen self-assessment Houvast? Vo. 330/2010, Art. 1,4 en 5 VR, 47-69 30
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Exclusieve distributie (VR, 51) TERRITORIUM = de leverancier spreekt af om zijn producten maar aan één distributeur te leveren met het oog op distributie in een bepaald territorium KLANTENTOEWIJZING = de leverancier spreekt af om zijn producten maar aan één distributeur te leveren met het oog op distributie aan een bepaalde klantengroep 31
Selectieve distributie (art. 1(e) Vo. 330/2010) II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag De leverancier verbindt zich ertoe de contactgoederen of diensten slechts aan distributeurs te verkopen die op grond van vastgestelde criteria zijn geselecteerd, en De distributeurs verbinden zich ertoe de contractgoederen of -diensten niet aan niet-erkende distributeurs te verkopen binnen het grondgebied waarop de leverancier heeft besloten dat systeem toe te passen. 32
Selectieve distributie II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Leverancier moet gesloten aard van het netwerk respecteren Selectie op basis van vastgestelde criteria 33
Selectieve distributie buiten art. 101(1) VWEU II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Case law Hof van Justitie (Pierre Fabre) Vastgestelde criteria Objectief / van kwalitatieve aard Uniforme toepassing Non-discriminatoire toepassing Eigenschappen product vereisen het Niet verder dan noodzakelijk 34
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Selectieve distributie onder Vo. 330/2010 Relevantie aard van goederen/diensten Nihil Idem voor andere voorwaarden (EC : enkel vereiste vastgestelde criteria blijft overeind) 35
Selectieve distributie II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Kwalitatieve selectiviteit Toelating wanneer QR s worden nageleefd Kwantitatieve selectiviteit Limitatief aantal netwerkleden 36
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Exclusieve vs. selectieve distributie Ontkrachting belang onderscheid aan de hand van aantal basisvragen 37
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Basisvragen Welke beperkingen kunnen opgelegd worden (1) Op de leverancier? (2) Met betrekking tot de wederverkoopprijs? (3) Op het vlak van het voeren van concurrerende producten? (4) Op het vlak van kwaliteitsvereisten van de distributie? 38
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Basisvragen Welke beperkingen kunnen opgelegd worden (5) Met betrekking tot het gebied waarin de distributeur mag verkopen? (6) Met betrekking tot de klanten aan wie de distributeur mag verkopen? (7) Met betrekking tot de aankoopbronnen van de distributeur? 39
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Voor een hele reeks basisvragen: DISTRIBUTIEFORMULE = IRRELEVANT! 40
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 1 = Beperkingen opgelegd aan leverancier? Onbeperkt mogelijk ongeacht gekozen formule Vb.: geen directe verkoop - respecteren bepaalde klantengroepen 41
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 1 = Beperkingen opgelegd aan leverancier Quid territoriale bescherming distributeur? 42
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 2 = Beperkingen i.v.m. wederverkoopprijs? Geen onderscheid op basis van distributieformule 43
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 2 = Beperkingen i.v.m. wederverkoopprijs? Vaste prijzen Minimumprijzen OK Maximumprijzen Aanbevolen prijzen = OK 44
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 3 = Beperkingen i.v.m. concurrerende producten? Geen essentieel verschil Dus: klassiek en geassimileerd (80 %) niet-concurrentiebeding = OK Maar: bepaalde duur maximaal 5 jaar 45
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 3 = Beperkingen i.v.m. concurrerende producten? Lichte verschilpunten Franchising = leer nevenrestricties Selectieve distributie = geen gerichte boycots 46
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 4 = Kwaliteitsvereisten? Geen relevant verschil Monopolie selectieve distributie = Drempel selectiviteit kan zeer laag zijn ( vastgestelde criteria ) 47
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 5 = Gebiedsbeperkingen? Locatieclausule = ongeacht gekozen formule Beperking actieve verkoop = enkel exclusieve distributie onder bepaalde voorwaarden 48
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 5 = Gebiedsbeperkingen / verbod actieve verkoop OK in exclusief systeem mits respect 3 cumulatieve voorwaarden (1) Doelgebied: engagement leverancier om slechts 1 distributeur aan te stellen; of gereserveerd door leverancier (2) Restrictie actieve verkoop = opgelegd aan hele netwerk EER ( leverancier) Tenzij gereserveerd territorium (3) Geen belemmering verkoop door klanten van de distributeur 49
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 5 = Gebiedsbeperkingen / verbod actieve verkoop Dus Riskant scenario (kans op foutjes) Risico op omzeiling (traders) Graad bescherming = transportkost + 1 distributiemarge (maar ) 50
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 6 = Klantenbeperkingen? Relevant onderscheid Groothandels- / kleinhandelsniveau 51
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 6 = Klantenbeperkingen? Groothandelsniveau Distributieformule = in se irrelevant = Geheel of deels weghouden van eindklant 52
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 6 = Klantenbeperkingen? Kleinhandelsniveau Selectieve distributie Doorverkoopverbod aan niet-erkende distributeurs = moet Geen verbod / beperking actieve verkoop aan toegelaten klantenkringen (= alle eindklanten/erkende distributeur) 53
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 6 = Klantenbeperkingen? Kleinhandelsniveau Exclusieve distributie Geen actieve verkoop aan exclusieve toegewezen of gereserveerde klantenkring Parallelle oplegging Geen belemmering verkopen klanten van de distributeur 54
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 6 = Klantenbeperkingen? Selectieve distributie = gesloten netwerk Exclusieve distributie = wederverkoop vrij vanaf volgende distributietrap 55
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Vraag 7 = Aankoopbronnen Exclusieve afname Selectieve distributie mogelijk Wel: enkel binnen erkende netwerk Exclusieve distributie = mogelijk Wel: oppassen met niet-concurrentieverplichtingen 56
II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Samenvattend Vo. 330/2010 Niet relevant Relevant Beperkingen op leverancier (steeds mogelijk) Beperkingen inzake locatie (steeds mogelijk) Verbod AVK groothandel aan eindgebruikers Beperking aankoopbronnen (SEL D: moet binnen netwerk kunnen) EXCL D: Verbod AVK Gebiedsbescherming (maar belang is relatief) EXCL D: Verbod AVK Klantenbescherming (kleinhandelsniveau) (maar belang is relatief) Niet-concurrentieverplichtingen m.u.v. 1. Franchise: mogelijk onbeperkte duur tijdens overeenkomst 2. SEL D: geen selectieve boycot Verbod PVK = niet toegelaten m.u.v. 1. verbod groothandelaren aan eindgebruikers 2. 2. SEL D: verbod PVK wel toegelaten voor verkopen aan niet-erkende netwerkleden Verticale prijsverbinding 57
Exclusieve distributie = Passé II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag Tenzij als Driver om investeringen 1 st tier te beschermen ( Single margin protection ) Kwantitatieve aanwezigheid + beperkte grip vanaf 2 nd tier 58
Business reality II. Gepaste distributieformule / B. Juridische vertaalslag = Complete revival van selectieve distributie = Buiten traditionele product categorieën (parfum, horloges, Hi-Fi) 59
Minervastraat 5 1930 ZAVENTEM T +32 (0)2 275 00 75 F +32 (0)2 275 00 70 www.contrast -law.be