Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen Uw vragen beantwoord
Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen Uw vragen beantwoord Per 1 januari 2000 bent u verplicht om producten die vluchtige organische stoffen (VOS) zoals oplosmiddelen bevatten, te vervangen door producten die onschadelijk of minder schadelijk zijn. Het gaat hierbij om producten die worden gebruikt in gebouwen bij schilderwerkzaamheden en het lijmen van vloerbedekking en parket. De vervangingsplicht betekent dat u bij schilder- en lakwerkzaamheden binnenshuis, inclusief de voorbewerkingen, uitsluitend oplosmiddelarme, watergedragen producten mag gebruiken. Bij lijmwerkzaamheden mag u alleen gebruikmaken van VOS-vrije of oplosmiddelvrije lijm. Over de achtergrond en de precieze inhoud van de vervangingsregeling heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een brochure uitgegeven, zowel voor het schilderen als voor het lijmen. Voor bestelwijze: zie achterin deze brochure De vervangingsregeling en de uitzonderingen erop De vervangingsregeling geldt voor alle situaties waarin binnen gebouwen wordt geschilderd of gelijmd. De regeling verplicht u producten te gebruiken die niet meer dan een maximumpercentage aan vluchtige organische stoffen (met name oplosmiddelen) bevatten. Op de naleving hiervan ziet de Arbeidsinspectie toe. In de praktijk doen zich rond de vervangingsplicht nog enkele knelpunten en onduidelijkheden voor. Deze situaties komen in deze brochure aan de orde. Zo is in een aantal gevallen nu al duidelijk dat u ook in de toekomst geen andere dan de klassieke verfproducten kunt toepassen, bijvoorbeeld bij specialistisch restauratiewerk. Deze toepassingen staan als uitzondering in de vervangingsregeling en zijn verderop in deze brochure als zodanig 1 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
aangeduid. De Arbeidsinspectie zal bij het toezicht op de naleving van de vervangingsregeling met de uitzonderingen rekening houden. Voor de specifieke, locatiegebonden situaties waarin u meent dat u geen oplosmiddelarme producten kunt gebruiken, kunt u een ontheffing bij de Arbeidsinspectie aanvragen. Ook over deze mogelijke situaties en de aanvraagprocedure voor een ontheffing leest u in deze brochure. Vragen en antwoorden: wanneer geldt de vervangingsplicht wel, en wanneer niet? Is de vervangingsplicht van toepassing op: het schilderen van radiatoren in een gebouw? Ja, want deze maken onderdeel uit van het gebouw. het schilderen van leidingen van gas, CV, water, elektriciteit en luchtbehandeling in een gebouw? Ja, want deze maken onderdeel uit van het gebouw. machines, pompen, werktuigen, opslagtanks, bijbehorende leidingen en aanhangsels, al dan niet vastgeschroefd in het gebouw? Ja. Zodra een apparaat of object door zijn aard, vorm, gewicht of omvang niet verplaatsbaar is, maakt dit onderdeel uit van een gebouw. Als een object wél verplaatsbaar is, dan is de vervangingsplicht niet van toepassing. Als u toch besluit om met klassieke, oplosmiddelhoudende producten te werken, moet u een dergelijk object, voorafgaand aan het schilderen, verplaatsen naar een ruimte waar professionele ventilatie aanwezig is (puntafzuiging). Zo kunt u de blootstelling aan vluchtige organische stoffen beheersen. 2 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
het schilderen van (delen van) een liftinstallatie? Ja, want deze maakt/maken onderdeel uit van het gebouw. het schilderen (in het kader van onderhoud) van bestaande staalconstructies? Ja, want deze maken onderdeel uit van het gebouw. het schilderen van een ingebouwde kast? Ja, want deze maakt onderdeel uit van het gebouw. het schilderen van een losstaande kast? Deze is geen bestanddeel van een gebouw, dus hij valt niet onder de vervangingsregeling. In veel gevallen kunt u echter ook hier met watergedragen verf schilderen. Als u besluit om de kast met oplosmiddelhoudende verf te schilderen, dan moet u doeltreffende maatregelen nemen om blootstelling aan oplosmiddelen te voorkomen. het schilderen van de buitenzijde van een naar binnen draaiende deur of raam? Nee. Het schilderen van dit soort deuren en ramen behoort in de regel tot buitenschilderwerk, waarbij het hele gebouw wordt geschilderd. U kunt bovendien bij het schilderen van dergelijke deuren en ramen in veel gevallen buiten de woning of het gebouw staan. De vervangingsplicht is dus niet van toepassing. het schilderen van de binnenzijde van een naar buiten draaiende deur of raam? Ja, want meestal wordt de gehele binnenzijde van kozijnen en ramen met hetzelfde type (watergedragen) product gecoat. Dit omvat dus ook de beweegbare delen. het schilderen van losse oefenelementen (kozijnen, ramen, deuren, panelen, etc.) in een lokaal of werkruimte van een opleidingsinstituut? Nee, want deze elementen zijn geen onderdeel van het gebouw. De vervangingsplicht is dus niet van toepassing. Wel bent u verplicht om te zorgen voor effectieve ventilatie. 3 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
het schilderen van een uit een post gehaalde deur? Ja, want deze deur is onderdeel van het gebouw. Het loshalen verandert dit niet. U mag alleen gebruikmaken van oplosmiddelhoudende verf als u de deur verplaatst naar een speciaal voor schilderwerk ingerichte arbeidsplaats die voorzien is van effectieve ventilatie. het verwerken van oplosmiddelvrije (ofwel solvent free ) epoxy-vulmiddelen of -coatings? Nee. De vervangingsregeling bepaalt dat u oplosmiddelen of producten die oplosmiddelen bevatten, moet vervangen. Een product dat géén oplosmiddelen bevat, zoals oplosmiddelvrije epoxy s, hoeft u dus niet te vervangen. Voor epoxy-bevattende producten geldt dat er stoffen in kunnen zitten die, bij onzorgvuldig gebruik, schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Neemt u daarom de voorgeschreven voorzorgsmaatregelen van de leverancier goed in acht. U vindt deze op de verpakking van het product of in de product- of veiligheidsinformatiebladen. Kan ik een ontheffing aanvragen voor: het bijwerken van bestaand schilderwerk in het kader van garantie of nazorg bij nieuwbouw? Ja. Mits u de noodzaak van het werken met oplosmiddelhoudende producten kunt aantonen, zal het mogelijk zijn om hiervoor ontheffing te vragen. Deze mogelijkheid zal in de loop van dit jaar (uiterlijk 31 december 2000) verdwijnen. het gebruiken van verf met meer dan 125 gram vluchtige organische stoffen per liter die resistent is tegen chemicaliën, zoals sterke zuren en basen? Ja, mits u kunt aantonen dat er geen alternatief product bestaat. 4 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
het gebruiken van aluminiumverf met meer dan 125 gram vluchtige organische stoffen per liter? Ja, mits u de noodzaak van het gebruik van dergelijke verf kunt aantonen. Esthetische overwegingen zijn geen grond voor ontheffing. het overschilderen van kunststofbeplatingen op basis van melamine-ureumharsen? Ja. Indien u de noodzaak van het overschilderen kunt aantonen, kunt u een ontheffing aanvragen voor het gebruik van een oplosmiddelhoudende primer, ter voorbereiding van het lakken met een watergedragen verfproduct. het overschilderen van (beglazings)kitten waar watergedragen verf niet op hecht? Nee. Een ontheffing hiervoor aanvragen is niet nodig. Het voorbewerken van (beglazings)kitten met een oplosmiddelhoudende primer, als voorbewerking op het schilderen met watergedragen verf, zal namelijk binnenkort als uitzondering in de vervangingsregeling worden opgenomen. De Arbeidsinspectie zal hier tot die tijd rekening mee houden. De uitzondering zal alleen gelden in woningen en andere gebouwen die gebouwd en opgeleverd zijn vóór 1 januari 2001. Vanaf die tijd is naar verwachting uitsluitend beglazingskit in gebruik waarop watergedragen verf wél hecht. Let wel: voor het gebruiken van oplosmiddelhoudende verf krijgt u in deze nieuwe situatie geen ontheffing. het uitvoeren van restauratieschilderwerk? Nee. Een ontheffing is niet nodig als u restauratiewerkzaamheden uitvoert in een monument of ander historisch gebouw, waarbij de ondergrond bestaat uit een oorspronkelijk of traditioneel verfproduct, zoals lijnolie- en standolieverven. Wel moet het vanuit cultuur- of kunsthistorisch oogpunt noodzakelijk zijn om het gebruik van traditionele producten voort te zetten. Voor deze werkzaamheden zal op korte termijn een uitzondering in de vervangingregeling worden opgenomen. Tot die tijd zal de Arbeidsinspectie hier rekening mee houden. 5 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
het uitvoeren van imitatieschilderwerk, zoals het marmeren, houten of vergulden van ondergronden? Nee. Deze werkzaamheden zullen in een uitzondering in de vervangingsregeling worden opgenomen. De Arbeidsinspectie zal hier tot die tijd rekening mee houden. Overigens moet u bij de voorbehandeling van de ondergrond wél met verfproducten werken die voldoen aan de vervangingsplicht. Hoe vraag ik een ontheffing aan? En hoe behandelt de Arbeidsinspectie deze aanvraag? U kunt een ontheffingsaanvraag indienen als het u in een specifieke, locatiegebonden situatie om technische redenen niet mogelijk is om te voldoen aan de wettelijke verplichting om oplosmiddelvrije of -arme verf, beits, vernis, lak, vulmiddel of voorbewerkingen toe te passen. De Arbeidsinspectie verleent uitsluitend een ontheffing als de werkzaamheden in een bepaalde situatie bij gebruik van oplosmiddelarme producten technisch onuitvoerbaar zijn. Argumenten van financiële of esthetische aard zijn geen grond voor het verlenen van een ontheffing. Een ontheffingsaanvraag, bedoeld dus om in een specifieke situatie en periode te mogen werken met oplosmiddelhoudende producten, dient u schriftelijk in bij de directeur van het kantoor van de Arbeidsinspectie in uw regio. U moet hierbij de volgende gegevens meezenden: 1 Naam en adres van uw bedrijf. 2 Dagtekening van de ontheffingsaanvraag. 3 Een omschrijving van de werkzaamheden en/of producten, aangewezen in de Arbeidsomstandighedenregeling, waarvoor u een ontheffing aanvraagt. 4 Plaats, adres, situatiebeschrijving en begin- en einddatum van de voorgenomen werkzaamheden. 5 Een veiligheidsinformatieblad van het product dat u wilt gebruiken. 6 Een technische motivering van de aanvraag, ondersteund door het ingewonnen advies van tenminste twee leveranciers. 6 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
7 Een omschrijving van de arbeidshygiënische en organisatorische maatregelen die u gaat treffen om, indien de Arbeidsinspectie ontheffing verleent, de blootstelling aan vluchtige organische stoffen te beperken. Als u in eerste instantie niet alle vereiste gegevens verstrekt, krijgt u maximaal vier weken de tijd om deze aan te vullen. Wanneer u niet alle vereiste gegevens indient, neemt de Arbeidsinspectie uw ontheffingsaanvraag niet in behandeling. Zodra alle vereiste gegevens zijn ontvangen, beoordeelt allereerst de Arbeidsinspectie uw aanvraag. Vervolgens kan de directeur van het regiokantoor van de Arbeidsinspectie technisch advies vragen aan een speciale commissie van het Bedrijfschap Schildersbedrijf. Na ontvangst van het advies van deze commissie neemt de regiodirecteur een beslissing over uw ontheffingsaanvraag. Indien hij/zij ontheffing verleent, geldt deze uitsluitend voor de periode waarin u de betreffende werkzaamheden in de specifieke situatie uitvoert. Gedurende de behandeling van uw ontheffingsaanvraag blijft de vervangingsplicht onverkort van kracht. In principe ontvangt u uiterlijk acht weken na ontvangst van uw geldige ontheffingsaanvraag de beslissing van de Arbeidsinspectie. Indien de Arbeidsinspectie uw aanvraag voor advies aan de speciale commissie van het Bedrijfschap Schildersbedrijf voorlegt, ontvangt u binnen uiterlijk elf weken de uitkomst. Het toezicht van de Arbeidsinspectie op naleving van de vervangingsregeling vluchtige organische stoffen Sinds 1 februari 2000 voeren inspecteurs van de Arbeidsinspectie controles uit op de naleving van de vervangingsregeling vluchtige organische stoffen. In eerste instantie vinden deze inspecties plaats op de locatie waar geschilderd en/of gelijmd wordt. De inspecties richten zich voornamelijk op de volgende zaken: 7 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
het toepassen van producten die zijn toegestaan volgens de vervangingsregeling; het beschikbaar zijn op de locatie van veiligheidsinformatiebladen; de voorlichting aan de werknemers; het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Als een of meerdere van deze zaken niet in orde zijn, zal de Arbeidsinspecteur een bezoek brengen aan de vestigingslocatie van het (schilders)bedrijf. Hier zal de inspecteurs tevens de aanwezigheid van een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E) met bijbehorend plan van aanpak controleren. In de RI&E moet de mogelijke blootstelling aan gevaarlijke stoffen ten minste zijn gesignaleerd. Immers, als de verf geen organische vluchtige stoffen bevat kunnen er toch nog andere stoffen inzitten die een risico opleveren. Indien bijvoorbeeld de gebruikte producten niet voldoen aan de vervangingsregeling, of er is geen RI&E aanwezig, zal de Arbeidsinspectie handhavingsmaatregelen treffen. Zo kan de inspecteur bij overtreding van de regels (direct) boetes opleggen, bijvoorbeeld bij het ontbreken van een RI&E. Meer informatie? Meer exemplaren van deze gratis folder, kunt u bestellen bij de Informatietelefoon van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, tel. 0800-9051 (gratis), bestelfax 070-333 6655. Ook de volgende uitgaven kunt u daar aanvragen: Veilig werken met oplosmiddelen - Vervangingsplicht voor vluchtige organische stoffen bij schilderwerkzaamheden (B259) Veilig werken met oplosmiddelen - Vervangingsplicht voor vluchtige organische stoffen bij het leggen van parket en vloerbedekking (B266) 8 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
Adressen regiokantoren Arbeidsinspectie: Regio Noord Postadres: Postbus 30016, 9700 RM Groningen Bezoekadres: Engelse Kamp 4 Telefoon (050) 522 5880 Telefax (050) 526 7202 Regio Oost Postadres: Postbus 9018, 6800 DX Arnhem Bezoekadres: Janspoort 2 Telefoon (026) 355 7111 Telefax (026) 442 4046 Regio Noordwest Postadres: Postbus 58366, 1040 HJ Amsterdam Bezoekadres: Radarweg 60 Telefoon (020) 581 2612 Telefax (020) 686 4703 Regio Midden Postadres: Postbus 820, 3500 AV Utrecht Bezoekadres: Oudenoord 6 Telefoon (030) 230 5600 Telefax (030) 230 5680 Regio Zuidwest Postadres: Postbus 9580, 3007 AN Rotterdam Bezoekadres: Stadionweg 43 C Telefoon (010) 479 8300 Telefax (010) 479 7093 Regio Zuid Postadres: Postbus 940, 6040 AX Roermond Bezoekadres: Godsweerdersingel 10 Telefoon (0475) 356 666 Telefax (0475) 356 660 9 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
Helpdesk U kunt ook bellen naar de Helpdesk van het Bedrijfschap Schildersbedrijf: 070-336 6575. 10 Vervangingsplicht vluchtige organische stoffen
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus 90801 2509 LV Den Haag B 267 - april 2000 - gratis uitgave Vormgeving en Productie: Facilitair Bedrijf Postale & Grafische Aangelegenheden - 73O463