Kip (Gallus gallus domesticus) Ontwikkelingssnelheid Afhankelijk van menselijk voeren Afhankelijk van zwerfvuil Risico om ziek te worden Schadelijk gedrag Samenvattend werkprotocol voor beheerder Bij Kippenoverlast in de openbare ruimte is de beheerder van de openbare ruimte verantwoordelijk voor de aanpak en maatregelen. De volgende stappen neemt de beheerder: 1. Vraag degene die de melding doet naar de volgende informatie: - Naam, adres, telefoonnummer. - Op welke plek bevinden zich de kippen - Op welke plekken broeden de kippen? - Welke overlast ervaart u van de kippen? - Wie zijn de eigenaren van de plekken waar de kippen broeden? 2. Meld deze gegevens bij het centrale meldpunt en vraag of de overlast bekend is, of er mogelijk al eens kippen gevangen zijn. 3. Inventariseer met grondeigenaren welke weringmaatregels er genomen kunnen worden. 4. Maak een actieplan om het dumpen van kippen tegen te gaan, in overleg met de dierenbescherming en mogelijk GGD. Gebruik ervaringen van particuliere kippenhouders. 5. Indien nodig volgen nadere acties met opdrachtverstrekking en uitvoering van de benodigde maatregelen op locatie. Snel zal besloten worden om alle kippen te vangen en een goed onderkomen te geven. Wanneer er geen kippen meer in het openbare terrein leven, zullen ze geen aanleiding meer geven tot dump van kippen. Zie voor gedetailleerd stappenplan het deel Methode die de gemeente Amsterdam hanteert bij de aanpak van probleemlocaties Wettelijke status Flora en faunawet: Alle van nature op het Europese grondgebied van de Lidstaten van de Europese Unie voorkomende soorten vogels, met uitzondering van gedomesticeerde vogels behorende tot bij algemene maatregel van bestuur (amvb) aangewezen soorten, zijn beschermd.
Aangezien de kippen in Nederland van oorsprong gedomesticeerd zijn betreft het dus een soort die niet beschermd is. In het kader van volksgezondheid en openbare veiligheid is het toegestaan om zonder ontheffing kippen te vangen (en te doden). Door artikel 16f is een vrijstelling verleend van artikel 15 FFW, tweede lid, voor het gebruik van vangkooien voor het vangen van onder andere verwilderde kippen. Risico voor volksgezondheid De kans om ziek te worden door kippen is klein. Algemene soortbeschrijving Historie en oorspronkelijk leefgebied De kip zoals deze in het openbare terrein los kan rondlopen is een afstammeling van gedomesticeerde kippen. Deze tamme soorten stammen af van kippen die in Zuidoost Azië in bossen leven. De gedomesticeerde kip is nu over gehele wereld verspreid. Kenmerken Uiterlijk Tamme kippen kunnen, vanwege het doorfokken, verschillende verenkleden hebben. Verspreiding De gedomesticeerde kip komt over de hele wereld voor, vaak levend in de buurt van mensen. Ontwikkeling Leeftijd vrouwtje geslachtsrijp: 5 maanden Broedduur: 21 dagen, gedurende lente en zomer (afhankelijk van daglengte) Nest grootte: 1 ei per dag tot 12 eieren per nest Maximale leefduur: 3-10 jaar Leefwijze Kippen zijn inventief in het zoeken naar voedsel. Het dieet bestaat uit zaden, planten scheuten, insecten en kleine gewervelde dieren. Nestplekken zijn beschut.
Risicosituaties Kippen geven eerder hinder dan dat hun aanwezigheid echt gevaar oplevert voor mensen. Er zijn echter enkele situaties denkbaar waarbij kippen de aanwezigheid of de gevolgen van de aanwezigheid van kippen een risico kunnen worden. Wanneer kippen in groepen dicht bij drukke verkeersaders leven kan dit hinder voor het verkeer vormen. Hanen kunnen mensen uit de slaap houden. Invloed op ecosysteem Kippen eten naast plantaardig voedsel en zaden ook kleine dieren zoals wormen en insecten. Oorzaken voor overlastgevende situaties Kippen worden soms gedumpt vanuit particuliere houderijen. Het zijn veelal hanen omdat deze geen eieren leggen. Voedselaanbod Het voedsel van kippen is erg divers. Het bestaat uit zaden, planten, insecten en kleine dieren. beheersing door verminderen van voedselaanbod is lastig. Webinformatie en literatuur:
Methode die de gemeente Amsterdam hanteert bij de aanpak van probleemlocaties De volgende aanpak is leidraad bij advisering en aanpak van kippenoverlast. Vraag Actie Resultaat Waar en hoeveel overlast van kippen is er? Ga kijken op locatie, mogelijk samen met GGD of laat GGD inventariseren en rapporteren. Tel de kippen en achterhaal de voederplek en nestlocaties. Er is een beeld van de voedselplek van de kippen. Er is een beeld van de broedplekken van kippen. Is het leefgebied dichtbij wegen? Bekijk of er een gevaar voor de verkeersveiligheid is Er is nu een beeld van de overlast voor verkeer. Zijn er duidelijke oorzaken voor de aantallen kippen? Onderzoek hoe de kippen er gekomen zijn en hoe ze voedsel krijgen. Mogelijk in samenwerking met de GGD en de dierenbescherming Er is nu een beeld van de bron van de kippen en het voedselaanbod. Is er ook overlast van andere dieren Bekijk omgeving op aanwezigheid andere overlastsoorten Ratten, duiven, ganzen, meeuwen, etc Welke overlast wordt ervaren door de klagers? Neem contact op met de klager en bespreek de situatie Klager heeft een bepaald beeld over de overlast Wie zijn de eigenaren van nestplekken? Leg de situatie voor aan de eigenaren Stadsdeel Woningbouwvereniging Particuliere eigenaren Fase 1: Wat is de overlast en wat zijn de oorzaken? Er is nu een beeld van: - De mate van overlast op de locatie - Het risico voor verkeer en natuur - De oorzaken voor kippenoverlast - De aard van het voedselaanbod - Verantwoordelijke partijen voor overleg en uitvoering van het terugdringen van het voedselaanbod, nestmanipulatie en mogelijk wegvangen. Toolbox beeldvorming van overlast en oorzaken. Benadering van situatie Bepaal de grootte van de groep. Inventariseer nestlocaties en voederplekken. Overleg met beheerders van het gebied de historie van de populatie, waar komen de eerste kippen vandaan? Leg uit dat deze situatie een probleem vormt en overlast geeft. Vraag medewerking bij een mogelijk uit te voeren alternatief en maak gebruik van de expertise van de GGD, Dierenbescherming etc..zij kunnen specialisten benaderen die op een diervriendelijk wijze een optimale bestemming voor niet gewenste kippenfamilies vinden. Bepaling van overlast Zijn de kippen een gevaar voor het verkeer?
Fase 2: Opstellen plan van aanpak In deze fase wordt de aanpak gepland met als belangrijkst beheermaatregel verantwoord wegvangen van kippen en het tegengaan van eventuele kippendump. Afstemming tussen opdrachtgever, adviseur, uitvoerende partijen en belanghebbenden over: - Probleemanalyse, oorzaak en mogelijke oplossingen. - Bepalen urgentie en te nemen maatregelen. - Omvang bepalen van mogelijke vangactie. - Wijze van communicatie met betrokkenen, denk aan buurtbewoners, beheerders, dierenbescherming, portefeuillehouder. - Verdeling kosten - Nazorg en preventie (monitoring) Toolbox maatregelen bij kippenbeheer Kippen zijn moeilijk te beheersen door de aanpassing van het voedselaanbod. Het is daarom ook verstandig om een kippenpopulatie in zin geheel te vangen. Er zijn verschillende bedrijven die een goede opvang kunnen regelen voor de gevangen kippen. Voorlichtingsonderwerpen - Dump geen kippen en hanen! Vraag een juist telefoonnummer om deze te herplaatsen. Het onderstaande schema geeft inzicht in de stappen met beslispunten Vraag Actie Resultaat Is de mate van overlast dusdanig dat ingrijpen Geef voorlichting en leg uit waarom er niet ingegrepen Leg uit dat de kippen op dit terrein mogen leven en nodig is? Nee wordt geen schade aanrichten. Leg wel uit dat het voeren van kippen niet verstandig is Ja Is het mogelijk om met het wegenemen van de oorzaken de overlast op te lossen? Ja Van wie waren de kippen en zijn er mogelijk vrijwilligers voor opvang in de buurt Mogelijk dienen zich vrijwillig nieuwe eigenaren aan. Nee Kies de volgende beheersmethode van boven naar beneden (volgend uit beleidplan) 1. Wering en terugdringen van voedselaanbod 2. Beheer op nest en broedplekken 3. Wegvangen en verplaatsen Wegnemen van oorzaken, bij kippen vrij lastig Bij kippen vrij lastig Zoek hulp om te vangen en op grotere schaal opvang te zoeken
Bij deze stappen worden de volgende criteria gebruikt: 1. Waarom worden er kippen gedumpt? Probeer hier op kleine schaal voorlichting over te geven. Geef een duidelijk alternatief, in overleg met de dierenbescherming. 2. Wegvangen wanneer er opvang geregeld kan worden. 3. Geven van voorlichting: Waarom moeten kippen niet gedumpt worden? Als kippen in de natuur leven kunnen zij schadelijk zijn voor andere wilde dieren. Fase 3: Uitvoer en begeleiding van maatregelen De uitvoer van de oplossing verreist een deskundige die kippen kan vangen en opvang goed geregeld heeft. Fase 4: Evaluatie Zijn de doelen zichtbaar gehaald? - Is het duidelijk voor mensen dat het loslaten van kippen niet kan. - Er zijn ten opzichte van de meldingsdatum geen kippen meer aanwezig op een gebied waar kippen niet gewenst zijn. - Mogelijk zijn er aangewezen plekken waar men wel kippen wil hebben en die als opvanggebied kunnen dienen. Welke doelen zijn er nog niet gehaald? Beoordeel of bovenstaande doelen nog moeten worden gehaald, mogelijk met andere middelen. Waren er positieve ervaringen die nuttig kunnen zijn voor andere stadsdelen? Deze informatie wordt verwerkt dit naslagwerk. Email dit naar: mailto:jbuijs@ggd.amsterdam.nl