1/11 De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer Beraadslaging STAT nr 26/2008 van 8 oktober 2008 Betreft: aanvraag van het Ministerie van Uitrusting en Vervoer, Directie Verkeer en Verkeersveiligheid (MET) van het Waals Gewest om voor wetenschappelijk onderzoek vanwege de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van de FOD Economie (ADSEI) gecodeerde studiegegevens te verkrijgen van de lichamelijke verkeersongevallen (onderzoeksformuilier FAC) in België voor de jaren 1995 tot 2007 (STAT/MA/08/024). De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (hierna "de Commissie"); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van MET ontvangen op 16/07/2008;
Beraadslaging STAT 26/2008-2/11 Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies van 04/09/2008 gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie); Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 23/09/2008; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 8 oktober 2008, na beraadslaging, als volgt: I. ONDERWERP VAN DE AANVRAAG 1. De aanvrager (MET) verzoekt om voor wetenschappelijk en statistisch onderzoek en voor hulp bij de politieke besluitvorming vanwege de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) gecodeerde studiegegevens te verkrijgen betreffende lichamelijke verkeersongevallen (onderzoeksformulier FAC) die gebeurden in België tussen de jaren 1995 en 2007 met als doel: A. de opmaak van algemene statistieken als hulp voor de politieke besluitvorming, evaluatie van de veiligheidsacties en daarnaast ook: - de opmaak van een gelijkaardige brochure als het Cahier nr. 15 uit de Collection Trafics van MET; - de analyse van de evolutie van verkeersongevallengegevens en de daaruit voortvloeiende uitdagingen. B. Het verrichten van een evaluatieonderzoek naar de verwezenlijkte verkeersinfrastructuur van de laatste jaren, zoals: - de evaluatie van kruispunten ingericht als rotonde of met verkeerslichten; - evaluatie van de verkeersinrichting gerealiseerd in het kader van de veiligheidsplannen van het wegennet voor de jaren 200-2006. 2. De aanvraag betreft ook de goedkeuring van een vertrouwelijkheidscontract dat tussen de voormelde partijen (MET en ADSEI) moet worden afgesloten.
Beraadslaging STAT 26/2008-3/11 II. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVING Wet openbare statistiek 3. Krachtens de artikelen 15 en 15bis van de statistiekwet, is het Statistisch Toezichtscomité bevoegd om enerzijds de doorgifte te machtigen van gecodeerde studiegegevens door ADSEI aan de bestemmelingen, vermeld in de statistiekwet en anderzijds om het vertrouwelijkheidscontract goed te keuren dat tussen de betrokken partijen wordt afgesloten 4. Artikel 16 van het voormeld koninklijk besluit van 7 juni 2007 bepaalt dat de Commissie wordt belast met de opdrachten van het Statistisch Toezichtscomité tot aan de installatie en benoeming van de leden van dit comité. De WVP en het kb van 13 februari 2001 5. Op grond van artikelen 1, 1, en 3, 1 van de WVP en artikel 1, 3 van het kb van 13 februari 2001 zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare personen, persoonsgegevens waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het kb van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden. 1 B. WETTELIJKE BASIS VAN DE AANVRAAG 6. De aanvrager staat in de lijst van de in de statistiekwet limitatief opgesomde bestemmelingen, meer bepaald in artikel 15. 7. Onder deze bestemmelingen staan in het 1 ste lid, 2 inderdaad de ministeriële departementen van de gewesten en gemeenschappen vermeld. Het MET, Directie Verkeer en Verkeersveiligheid is een dienst van het Waals Gewest. 1 Zie artikel 1, 3 van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 en zie ook Memorie van Toelichting bij het wetsontwerp tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrij verkeer van die gegevens, Parl. St. Kamer 1997-98, nr. 1566/1 p. 12: Ook gecodeerde informatie waarbij door de verantwoordelijke voor de verwerking zelf niet kan nagegaan worden op welk individu de informatie betrekking heeft, vermits hij niet in het bezit is gesteld van de daarvoor noodzakelijke sleutels, wordt derhalve als persoonsgegevens beschouwd indien identificatie nog door iemand anders kan verricht worden.
Beraadslaging STAT 26/2008-4/11 8. De aanvrager kan dus een machtigingsaanvraag indienen om de bedoelde gegevens te verkrijgen. C. DOELEINDEN 9. De aanvrager wenst gecodeerde studiegegevens te verkrijgen voor de in punt 1 beschreven doeleinden. 10. Persoonsgegevens moeten worden verwerkt voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden (art. 4, 1, 2 van de WVP). 11. Artikel 15 van de statistiekwet bepaalt dat voor wetenschappelijke of statistische doeleinden gecodeerde gegevens moeten worden verstrekt. 12. Uit het vertrouwelijkheidscontract blijkt dat de aanvrager die gegevens alleen mag gebruiken voor de vermelde analyse en studie en voor het opstellen van globale, anonieme statistieken en dat de verkregen gegevens niet aan derden kunnen worden doorgegeven of gebruikt voor controle- of repressiemaatregelen. 13. De vereisten van de WVP en de statistiekwet aangaande de doeleinden zijn nageleefd voor de doeleinden vermeld in punt 1, A en B. D. PROPORTIONALITEIT Gevraagde gegevens 14. De gevraagde individuele gegevens over verkeersongevallen met doden en gewonden, vermeld in het onderzoeksformulier (FAC) zijn afgebakend als volgt: - alle variabelen, behalve het nummer van het proces-verbaal, de nummerplaat en het nummer van de politiezone; - de gegevens betreffen gans België; - voor de jaren 1995 tot 2007. Noodzaak van het verkrijgen van de gecodeerde gegevens
Beraadslaging STAT 26/2008-5/11 15. De onderzoeker mag enkel gecodeerde persoonsgegevens ontvangen indien het onmogelijk is om met de verwerking van anonieme gegevens de statistische of wetenschappelijke doeleinden die hij betracht, te verwezenlijken (artikel 4 van de WVP). 16. Uit de aanvraag kan impliciet worden begrepen dat het onderzoek alleen met gecodeerde gegevens gerealiseerd kan worden. Noodzaak van het verkrijgen van ieder gegeven 17. De mededeling van de gevraagde gecodeerde gegevens moet essentieel zijn voor de verwezenlijking van het onderzoek zoals dat beschreven staat in de aanvraag en het ontwerp van vertrouwelijkheidscontract (art. 4, 1, 3 van de WVP). De onderzoeker verduidelijkt dat een vergelijking van de tendensen en karakteristieken van de ongevallen tussen de gewesten noodzakelijk is om met name de sterke en zwakke punten te kunnen identificeren. Het technisch en juridische advies stelt dat om de Europese en federale doelenstellingen te kunnen realiseren (vermindering met 50 % van het aantal slachtoffers voor de periode 2000-2010 en met 75 % voor de periode 2000-2015) het noodzakelijk is de gegevens in detail te analyseren. De tendensen over meerdere jaren (5, 10 en 15 jaar) zijn noodzakelijk en interessanter om: - na te gaan of de gestelde doelen op lange termijn bereikt worden, - de tendensen voor iedere categorie-gebruiker te onderzoeken, - de tendensen volgens andere karakteristieken te onderzoeken (weersomstandigheden, nacht/dag, tijd, leeftijd van de slachtoffers,...), - de documenten over de periode 1995-2007 te updaten (met inbegrip van de vergelijking tussen de gewesten), - de verkeersinrichting te evalueren en de ontwerpregels te verbeteren. 18. Volgens ADSEI lijkt de proportionaliteit tussen de gevraagde gegevens en de verschillende behoeften en doeleinden OK. De Commissie sluit zich bij die mening aan. Frequentie van de mededeling 19. De aanvraag betreft de mededeling van gegevens uit de jaren 1995 tot 2007. De tijd van het onderzoek is vastgesteld op 18 maanden.
Beraadslaging STAT 26/2008-6/11 Bewaartermijn 20. De bewaartermijn van de gegevens wordt tot 18 maanden beperkt, hetzij de duur van het onderzoek. De aanvrager vernietigt de gegevens en de back-ups ten laatste op het ogenblik waarop het statistisch doeleinde werd bereikt. De bewaartermijn overschrijdt dus niet de tijd die noodzakelijk is om de doeleinden te verwezenlijken (art. 4, 1, 5 van de WVP). E. AANGIFTE 21. De aanvrager moet vooraleer hij begint met de verwerking van de bedoelde gecodeerde gegevens, daarvan aangifte doen bij de Commissie (art. 17 van de WVP). F. BEVEILIGING 22. De aanvrager moet er over waken dat de verkregen studiegegevens beschermd en beveiligd zijn (art. 16 van de WVP en 15bis van de statistiekwet). 23. De aanvraag vermeldt voornamelijk dat: a. Een firewall het informaticanetwerk van MET beschermt; b. de server die de gegevensbank ondersteunt enkel met het intern netwerk verbonden is. De websites zijn op ander servers geïnstalleerd; c. de gegevensbank, gestuurd door Oracle, alleen toegankelijk is via een specifieke klantserverapplicatie (MOSTAR). De gebruiker moet dus op zijn PC over deze specifieke applicatie beschikken. Om zich op de gegevensbank te kunnen aankoppelen en een Oracle-instelling te openen, zijn een gebruikersnaam en paswoord vereist; d. de applicatie zich na een bepaalde tijd ontkoppelt; e. ook het openen van een sessie (UNIX) op de server een paswoord vereist; f. de lokalen van MET door een beveiligingsdienst worden bewaakt. Het technisch en juridisch advies beschouwt de beveiligingsmaatregelen als doeltreffend op voorwaarde dat zij in de praktijk strikt worden gecontroleerd en opgevolgd. Veiligheidsconsulent 24. Uit de informatie die de aanvrager verstrekte, blijkt dat hij over een veiligheidsconsulent beschikt.
Beraadslaging STAT 26/2008-7/11 Veiligheidsbeleid 25. Uit het evaluatieformulier betreffende de referentiemaatregelen inzake beveiliging blijkt dat: I. Er beveiligingsmaatregelen zijn genomen: a. om een onnodige en niet gemachtigde fysieke toegang tot de gegevensdragers te verhinderen en fysieke schade van de persoonsgegevens te vermijden; b. om de verschillende netwerken te beschermen die verbonden zijn met de apparatuur die de gegevens verwerken. II. er wordt gewerkt aan de opmaak van een bijgewerkte lijst van de personen die gemachtigd zijn toegang te hebben tot de gegevens evenals hun respectievelijk toegangsniveau, aan een geactualiseerde documentatie over de beveiliging, aan de urgentieprocedures voor veiligheidsincidenten waarbij persoonsgegevens betrokken zijn en aan de permanente registratie van de identiteit van de entiteiten die toegang hadden tot de persoonsgegevens; III. op de informatiesystemen een toegangsmechanisme werd geïnstalleerd zodat de gegevens en de verwerkingen alleen toegankelijk zijn voor personen en toepassingen die daarvoor uitdrukkelijk gemachtigd zijn; IV. de diverse dragers die persoonsgegevens bevatten, geïdentificeerd zijn en er een controle is voorzien op de geldigheid en de doeltreffendheid in de tijd van de genomen technische en organisatorische maatregelen; V. aan het intern en extern personeel, betrokken bij de gegevensverwerkingen, informatie werd verstrekt over hun verplichtingen inzake vertrouwelijkheid en veiligheid; VI. een risicoanalyse en een onderzoek naar de beveiligingsbehoefte eigen aan de organisatie en de verwerkingen alsook een veiligheidsbeleid werden opgesteld (bekrachtigd door de Waalse Regering op 13/7/2006); De Commissie verzoekt de aanvrager om de maatregelen vermeld in punt II, zo vlug mogelijk in te voeren (cf. en ook punt 29 hierna). Verantwoordelijke natuurlijke persoon 26. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijk persoon werd meegedeeld. Deze persoon is verantwoordelijk voor de naleving van alle wettelijke, reglementaire en contractuele verplichtingen en van de bepalingen van onderhavige beslissing van de Commissie. Hij is
Beraadslaging STAT 26/2008-8/11 eveneens verantwoordelijk voor de daadwerkelijke controle van het wettelijk gebruik van de verkregen gegevens. Personen die studiegegevens gebruiken en de lijst van deze personen 27. Meerdere van de gevraagde gegevens kunnen aanzien worden als gevoelige gegevens, zoals bedoeld in de artikelen 7 en 8 van de WVP. 28. De gebruikers zijn de personeelsleden van de Directie Verkeer en Verkeersveiligheid. 29. Overeenkomstig artikel 25 van het kb van 13 februari 2001 moet de aanvrager rekening houden met volgende elementen: - Een lijst opstellen van de personen of categorieën personen die toegang hebben tot de verstrekte gegevens; deze lijst wordt voortdurende geactualiseerd en ter beschikking gehouden van de Commissie; - De betrokken personen moeten het vertrouwelijk karakter in acht nemen via een wettelijke, statutaire of contractuele verplichting: ze moeten een verklaring ondertekenen waarin zij zich ertoe verbinden de veiligheid en het vertrouwelijk karakter van de gegevens te bewaren; - De aangifte van de verwerking moet de wettelijke of reglementaire basis vermelden waardoor gevoelige gegevens zoals bedoeld in de artikelen 7 en 8 van de WVP verwerkt kunnen worden. Scheiding van andere verwerkingen 30. De aanvrager moet de gegevensverwerking waarvan hier sprake is, apart houden van eventuele andere gegevensverwerkingen waarvoor hij de verantwoordelijke zou zijn. Verbod op decodering 31. De aanvrager verbindt er zich toe alles in het werk te stellen dat de personen wier gegevens hij verwerkt niet geïdentificeerd worden. Koppelverbod
Beraadslaging STAT 26/2008-9/11 32. De aanvrager verbindt er zich toe dat hij niets zal ondernemen om de verkregen persoonsgegevens te koppelen aan gegevens die hij reeds verkreeg in het kader van andere machtigingen. G. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN Verspreiding van de resultaten 33. De aanvrager moet ervoor zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, de gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de persoonsgegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. 34. Ten minste 15 dagen voor de verspreiding moet de aanvrager de resultaten voorleggen aan de ADSEI die dan eventueel de verspreiding kan verbieden. De term "verspreiding" moet in brede zin worden begrepen want moet rekening houden met de evolutie in de informatiemaatschappij en omvat elke schriftelijke, mondelinge of online verspreiding. Controle 35. De aanvrager stemt er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van de Commissie altijd en zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de informatica-infrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard, om na te gaan of de bepalingen van de voorliggende machtiging en van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van onderhavig vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd. 36. Op eenvoudig verzoek kan de Commissie toegang krijgen tot andere lokalen en ICTsystemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de machtiging van de Commissie, de wet openbare statistiek, haar uitvoeringsbesluiten en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. Onderaanneming 37. Bij onderaanneming vereist het artikel 16 van de WVP dat een contract wordt afgesloten waarin de veiligheidsmaatregelen en de andere punten van dit artikel vermeld worden.
Beraadslaging STAT 26/2008-10/11 III. VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 38. Het vertrouwelijkheidscontract, als bijlage gevoegd bij de aanvraag, dat de voorwaarden vastlegt waaronder de studiegegevens kunnen worden verstrekt aan de aanvrager, moet overeenstemmen met de vereisten van artikel 15bis van de statistiekwet. Er is overeenstemming. 39. Na afloop van het contract mag de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf niet worden verbroken. Dit laatste moet onbeperkt in de tijd geëerbiedigd worden. 40. Het contract kan op geen enkele manier afbreuk doen aan de voorwaarden van de beslissing van de Commissie inzake de mededeling van gegevens. 41. De contractuele bepalingen betreffende de privacy en vertrouwelijkheid, maken integraal deel uit van onderhavige beslissing waardoor ook de personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich kunnen wenden tot de Commissie voor de controle op de naleving van het gebruik van de gegevens door de aanvrager. IV. ALGEMEEN BESLUIT 42. De onderzoeker moet bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van de Commissie, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract die hij heeft afgesloten met de ADSEI. V. SPECIFIEK BESLUIT 43. De Commissie is van oordeel dat: - het ADSEI is toegelaten de studiegegevens, bedoeld in punt 1, A en B en voor de doeleinden die daarin beschreven staan, aan MET te verstrekken; - er rekening moet worden gehouden met de vermelde afbakening die in de aanvraag beschreven staat (cf. punt 14);
Beraadslaging STAT 26/2008-11/11 - de beschikbare gegevens verstrekt worden binnen de 30 dagen nadat het contract werd afgesloten. Zodra het statistisch doel is bereikt, moet de aanvrager de gegevens en back-ups onmiddellijk vernietigen; - het aangewezen is dat MET de beveiligingsmaatregelen, bedoeld in punt 25, II, daadwerkelijk en snel mogelijk in te voeren. De mededeling van de bewuste gegevens is evenwel niet afhankelijk van de onmiddellijke invoering van die maatregelen; - de onderzoeker in ieder geval Hoofdstuk III van het kb van 13/2/2001 moet naleven gezien de gevoelige aard van sommige gegevens die worden gevraagd. OM DEZE REDENEN De Commissie Machtigt de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie om de bedoelde gecodeerde studiegegevens onder de vermelde voorwaarden aan MET te verstrekken. Keurt het vertrouwelijkheidscontract goed dat wordt beperkt tot de gegevens voor de jaren 1995 tot 2007. De machtiging voor mededeling treedt in werking vanaf de ondertekening van het contract. Voor de Administrateur, m.v. De Voorzitter, (get.) Patrick Van Wouwe (get.) Willem Debeuckelaere