Inleiding voor VMBO-T Beste examenkandidaat, Je bent in de voorexamenklas aangekomen en daarmee is in feite je officiële examen begonnen. In dit jaar beginnen de schoolexamens, die deel uitmaken van je eindlijst en dus je diploma. Wat daar allemaal bij komt kijken, wat je wanneer moet doen en hoe de beoordeling van de verschillende onderdelen eruit ziet, lees je in deze bundel. Deze bundel bestaat uit drie onderdelen: 1. De inleiding met het examenreglement. Hierin staat welke regels en afspraken er gelden voor de examens. Hoe is de gang van zaken bij schoolexamens, welke regels en afspraken gelden er tijdens het examen, wat mag en wat mag niet, welke uitzonderingen zijn er. In dit deel vind je ook informatie over de Centrale examens. Bij de slaag/zakregeling lees je over de verplichte rekentoets en de verzwaring van de exameneisen. 2. Een lijst met gedragsregels tijdens de examens. Hierin staat duidelijk wat er van je verwacht wordt, welke spullen je wel of juist niet mag gebruiken bij de examens. 3. Het programma van toetsen en afsluiten zelf. Dit bevat een beschrijving van de schoolexamens. Voor ieder vak waarin je examen gaat doen is precies aangegeven wat je in welke periode moet leren, maken en doen. Per vak kun je opzoeken of er sprake is van toetsen, praktische opdrachten en/of handelingsdelen. Lees het geheel goed door, vraag aan je mentor en/of vakdocent als iets onduidelijk is. Een datumoverzicht van de schoolexamens voor leerjaar 3 en 4 ontvang je aan het begin van het schooljaar van jouw mentor. Voor je ouders worden de data van de schoolexamens in het Palet opgenomen. Alle informatie uit dit PTA kun je ook terugvinden op de website van de OSB. Je moet daarvoor naar het tabblad ouders/verzorgers gaan, daar vind je de link examens. Wie nog extra informatie wil over de Centrale Examens kan daarvoor de website www.examenblad.nl raadplegen. Hierin worden alle officiële regelingen gepubliceerd, maar ook de examenstof voor alle vakken, alsmede oude examens en uitwerkingen. Alle medewerkers van de OSB wensen je veel succes, Saskia Grotenhuis Voorzitter examencommissie INLEIDING bij het PTA VMBO-Theoretisch 2012-2014 Het Centraal Examen (CE) is voor alle leerlingen in Nederland hetzelfde. Scholen verschillen onderling nogal en daarom is er ook een manier van examineren die past bij het eigen karakter van de school. Dit onderdeel van het examen heet schoolexamen (SE). In dit schoolexamen word je getoetst op kennis, inzichten en vaardigheden die je in de loop van de jaren hebt opgedaan. En wel zo dat sfeer en omstandigheden zoveel mogelijk gelijk zijn aan wat je op school en in de klas gewend bent in de afgelopen jaren. Hierna wordt de gang van zaken beschreven bij het schoolexamen. 2
Het PTA. In het VMBO begin je al in klas 3 met het afronden van delen van jouw schoolexamen. De periode voor het schoolexamen voor bepaalde vakken duurt dus twee jaar. Het centraal examen aan het einde van de schoolloopbaan blijft gewoon bestaan. Je doet afhankelijk van jouw leerweg schoolexamen in acht tot negen vakken. Afhankelijk van de leerweg sluit je zes of zeven vakken af met een centraal examen. Op drie vakken na, Maatschappijleer 1, Kunstvakken 1 en Lichamelijke opvoeding, kennen alle vakken een centraal examen. Dit PTA (Programma van Toetsing en Afsluiting) voor het VMBO op de OSB heeft betrekking op de schooljaren 2012-2014. Het PTA biedt een overzicht van de onderdelen van het examenprogramma die in het schoolexamen worden getoetst, de inhoud van deze onderdelen en de wijze waarop het schoolexamen plaatsvindt. Hierbij wordt ook aangegeven welk gewicht een bepaalde toets heeft. Dit staat in het PTA vermeld als weegfactor. De SE-cijfers in het 3e jaar VMBO hebben weegfactor 1, in het vierde jaar weegfactor 2. Dit betekent dat de twee toetsen in het 3e jaar elk voor 12,5% deel uitmaken van het eindcijfer van het schoolexamen en de drie toetsen in het 4e jaar elk voor 25 %. Handelingsdelen. Handelingsdelen hebben weegfactor 0, omdat er geen cijfer voor gegeven wordt, maar je kan daarvoor een O (= onvoldoende), V (= voldoende of voldaan) of een G (= goed) op je lijst krijgen. Een onvoldoende moet altijd opgehaald worden tot minimaal een voldoende of voldaan, anders mag je geen examen doen. Examendossier. Het programma van toetsing en afsluiting van het schoolexamen krijgt de vorm van een examendossier en de onderdelen hiervan kunnen op, daarvoor door de school bepaalde momenten, gedurende leerjaar 3 en 4 worden afgesloten. In de vakbeschrijving van het PTA is uitgegaan van de examenprogramma s VMBO. De eisen voor het schoolexamen in de verschillende vakken staan vermeld in het PTA. Je moet aan alle eisen uit het PTA voldaan hebben om aan het centraal examen deel te kunnen nemen. Je krijgt toegang tot het centraal examen als ook de programmaonderdelen uit het examendossier die geen centraal examen kennen met voldaan of minimaal met een voldoende zijn afgesloten. De producten van het examendossier, zoals werkstukken, proefwerken en verslagen, worden na het inleveren door de docenten op school bewaard. Iedere docent houdt voor zijn vak de verantwoordelijkheid over het bewaren van producten en documenten van het examendossier. De producten van het examendossier en de uitwerkingen van het centraal examen worden tot een half jaar na de uitslag bewaard. Je moet schriftelijk aangeven dat je na deze periode over jouw werk wilt beschikken. Aangepast examineren. Door omstandigheden; bijvoorbeeld dyslexie, een handicap of korter dan 6 jaar in Nederland zijn, kan je meer tijd of bijzondere hulpmiddelen nodig hebben bij het afleggen van je examens. Hiervoor heb je een verklaring van een deskundige nodig. Deze verklaring dient voor 15 oktober van het derde leerjaar in het bezit van de examencommissie te zijn. De wijze van extra ondersteuning wordt door de directeur bepaald en geldt zowel voor het SE als voor het CE. De leerlingen van klas 4 tekenen hiervoor een formulier in mei, voorafgaand aan het CE. De verlenging van de tijdsduur bij het schoolexamen wordt evenredig genomen van de verlengingsduur bij het centraal examen. Duurt het schoolexamen 60 minuten dan mag er 15 minuten verlengingstijd erbij genomen worden. Bij het centraal examen van twee uur is de verlengingstijd dertig minuten. Beoordeling. Bij het centraal examen is precies geregeld hoe het cijfer berekend moet worden. Bij een schoolexamen is dat uiteraard van school tot school verschillend. De docenten zullen vooraf met je bespreken waar precies op wordt gelet en hoe er wordt beoordeeld. Betekenis van de cijfers: 1=Zeer slecht 2=Slecht 3=Zeer onvoldoende 4=Onvoldoende 5=Bijna voldoende 6=Voldoende 7=Ruim voldoende 8=Goed 9=Zeer goed 10 =Uitmuntend Hoe het cijfer per vak berekend wordt, is per vak omgeschreven en wordt afgerond op één decimaal. Zodra de eindcijfers van je schoolexamens vaststaan, dien je op de formulieren van de examenadministratie je cijfers te controleren en deze lijst van een handtekening te voorzien. Dit gebeurt minimaal een week vóór het begin van het centraal examen. Het examen bestaat doorgaans alleen uit een centraal schriftelijk examen, een toets waarbij kandidaten vragen en opdrachten schriftelijk beantwoorden. De vakken kunstvakken II (beeldende vakken) en LO2 kennen naast een schriftelijk gedeelte ook een praktijkgedeelte. Op tijd inleveren van werk. Je moet je houden aan de datum die de docent heeft aangegeven voor het inleveren van werk. Ook wanneer het opgegeven werk niet geheel af is, moet je het werk op de afgesproken datum ter eerste beoordeling inleveren. Indien het werk niet is meegebracht, moet je het alsnog op dezelfde dag ophalen en inleveren. De docent zal het ingeleverde werk vervolgens beoordelen en besluiten of aanvulling of aanpassing alsnog mag plaatsvinden. Het te laat inleveren van werk kan gevolgen hebben voor de beoordeling. Organisatie schoolexamen. De schoolexamens worden gelijktijdig afgenomen in drie of vier dagen. Het schema wordt van te voren bekend gemaakt. Tijdens deze dagen heb je geen reguliere lessen. Er mogen twee of drie schoolexamens per dag gepland worden. Hierbij zijn maximaal twee SE van leervakken die met een toets afgesloten worden, het derde SE is een praktische opdracht zoals een spreekbeurt. De tijdsduur van de schoolexamens zijn voor de schoolexamens 1 t/m 4 zestig of negentig minuten. Voor het schoolexamen 5 is de duur 60 tot 120 minuten. Tijdens de schoolexamens gelden dezelfde gedragsregels als bij het centraal examen, zie bijlage. Om je in het derde jaar aan het schoolexamen te laten wennen en een eerste indruk te geven van het niveau, wordt in november een aantal diagnostische toetsen afgenomen. De resultaten van deze toetsen tellen niet mee voor het schoolexamen. Te laat komen. Bij te laat komen, mag je tot een halfuur na aanvang van het SE, nog deelnemen aan het SE. Een uitzondering hierop vormen luistertoetsen, practica, presentaties en mondelingen; bij deze SE-onderdelen mag je niet te laat komen. Wie meer dan een halfuur te laat komt, kan niet meer aan het schoolexamen deelnemen. De gemiste tijd kan niet worden ingehaald. Indien er een geldige reden voor het te laat komen is, moeten je ouders direct de deelschoolleiding bellen en verder een verzoek tot inhalen indienen. Inhalen. Wanneer je door ziekte een schoolexamen moet missen, dienen je ouders dit voor aanvang van dat schoolexamen telefonisch te melden bij de deelschoolleiding. Om te mogen inhalen moeten je ouders een schriftelijk verzoek indienen dat ondersteund wordt door een doktersverklaring. Zo niet, dan vervalt het recht op inhalen en moet je gebruik maken van het recht op herkansen. Afwezigheid tijdens een schoolonderzoek die te maken heeft met een voorziene omstandigheid, zoals een begrafenis of jubileum, dient tijdig met de mentor en deelschoolleider besproken te zijn, zodat een oplossing kan worden gevonden. Achteraf gemeld komen deze vormen van verzuim niet in aanmerking voor een inhaalmogelijkheid. Een geoorloofde inhaaltoets wordt in de week volgend op de SE-week afgenomen. Dit wordt centraal geregeld door de VMBO-deelscholen. Indien je 3
ongeoorloofd afwezig bent wordt geen cijfer toegekend. Herkansingen. Je hebt het recht om na iedere SE-periode één vak te herkansen indien het cijfer lager is dan 6,0. Het onderdeel moet volgens het PTA herkansbaar zijn. Indien het herkansingcijfer lager is dan het SE-cijfer, blijft het SE-cijfer ongewijzigd. De herkansing vindt plaats op een centraal moment. Je wordt geïnformeerd over de tijd en plaats van de herkansing. Een herkansing kan niet worden ingehaald, dus wanneer je niet kan deelnemen aan een herkansing door ziekte of een andere vorm van overmacht, gaat de kans om het cijfer van een SE-onderdeel te verbeteren voorbij. Bovendien mag je niet meer dan 10% ongeoorloofd hebben verzuimd. Wanneer het ongeoorloofde verzuim hoger dan 10% is, vervalt het recht op herkansing. Niet Herkansbare Toetsen. Volgens de algemene regel kan een toets ingehaald en/of herkanst worden. Er zijn echter toetsen die niet herkansbaar zijn. Dat staat dan specifiek in het PTA aangegeven. Veelal zijn dit Praktische Opdrachten, zoals b.v. practica bij biologie, waarvoor jouw aanwezigheid vereist is en die redelijkerwijs niet opnieuw georganiseerd kunnen worden. Maatschappijleer. Aangezien Maatschappijleer in het derde jaar wordt afgesloten, geldt voor dit vak een aanvullende herkansingsregel. Wanneer het eindcijfer van Maatschappijleer lager is dan een 6,0 kan hiervoor een herexamen worden gedaan. Dit herexamen gaat minimaal over alle onderdelen van het vak die herkansbaar zijn. Het nieuw verkregen cijfer voor het herexamen vervangt het laagst behaalde cijfer van het onderdeel dat met een onvoldoende is afgesloten. Het nieuwe eindcijfer vervangt het eerder behaalde eindcijfer alleen als het hoger is. De herkansing voor het vak maatschappijleer staat los van de herkansingsregeling voor de overige examenvakken en kan derhalve op een aangepast moment plaatsvinden. Regels voor afsluiting schoolexamen. Een kandidaat heeft het schoolexamen afgerond indien: De Kunstvakken I en Lichamelijke opvoeding zijn beoordeeld met voldaan ofwel voldoende of goed. Het sectorwerkstuk is beoordeeld met voldoende of goed. De praktische opdrachten en toetsen van de overige vakken uit het algemeen gedeelte, het sectordeel en het vrije deel als aangegeven in het programma van toetsing en afsluiting zijn afgelegd en derhalve voor deze vakken een eindcijfer is verkregen. De handelingsopdrachten van de door de kandidaat gevolgde vakken naar behoren zijn afgerond. Dit wil zeggen, zijn beoordeeld met een voldaan ofwel voldoende of goed. Een kandidaat kan niet aan het centraal examen deelnemen indien één of meer van de eerder genoemde onderdelen niet zijn afgerond. Centraal examen (CE). In het begin van het vierde leerjaar word je op de hoogte gesteld van de onderdelen die voor een vak bestudeerd moeten worden voor het centraal schriftelijk eindexamen. Voor de theoretische leerwegen geldt dat het eindcijfer het rekenkundige gemiddelde is van het schoolexamencijfer en het centraal examencijfer (50%-50%). Als er voor een vak geen centraal examen is, dan is het eindcijfer de afronding van je schoolexamencijfer op een heel getal. Slaag/zakregeling. De slaag-/ zakregeling is voor het eindexamen 2014 op een belangrijk punt veranderd. Met ingang van dit examen moeten alle leerlingen gemiddeld een voldoende halen voor het centraal schriftelijk examen. Een leerling is dus gezakt als het gemiddelde cijfer voor het CE lager is dan een 5,5. Bovendien wordt een rekentoets afgenomen en een afgestemd examen Nederlands (taaltoets). Voor zowel de rekentoets als het examen Nederlands moet minimaal een 5 behaald worden. Verder geldt de slaag-/ zakregeling voor het VMBO zoals omschreven in het eerste en tweede lid van artikel 49 van het Eindexamenbesluit. Dit luidt als volgt: 1. De kandidaat die eindexamen VMBO heeft afgelegd, is geslaagd indien hij: a. voor ten hoogste één van zijn examenvakken het eindcijfer 5 heeft behaald en voor zijn overige examenvakken een 6 of hoger, of b. voor ten hoogste één van zijn examenvakken het eindcijfer 4 heeft behaald en voor zijn overige examenvakken één 6 of hoger, waarvan ten minste één 7 of hoger, of c. voor twee van zijn examenvakken, het eindcijfer 5 heeft behaald en voor zijn overige examenvakken één 6 of hoger, waarvan tenminste één 7 of hoger. 2. In aanvulling op het eerste lid geldt tevens dat voor de vakken lichamelijke opvoeding en het kunstvak uit het gemeenschappelijk deel en in de theoretische leerweg voor het sectorwerkstuk de kwalificatie voldoende of goed is behaald. Het vak maatschappijleer telt als volwaardig vak mee in de slaag / zakregeling, ondanks het ontbreken van een centraal examen maatschappijleer 1. Een onvoldoende eindcijfer voor maatschappijleer 1 betekent vanzelfsprekend een onvoldoende op de eindlijst. Herkansen Centraal Examen. Je mag één van de vakken van het Centraal Examen herkansen. De keuze voor het vak overleg je met jouw mentor. De herkansing dien je, middels ondertekening van een formulier, aan te vragen bij de examencommissie op de ochtend na de uitslag van het eerste tijdvak. Door ondertekening van het formulier verplicht je je tevens om op de dagen erna, tot de dag van de herkansing, op school te komen werken aan het vak dat je wilt herkansen. Diploma en cijferlijst. Ben je geslaagd, dan ontvang je een diploma en een cijferlijst met alle betrokken vakken. Heb je extra vakken gevolgd, dan worden die ook vermeld. Een voorlopige cijferlijst krijg je op de dag van de uitslag. Deze gebruik je bij de aanmelding voor een vervolgopleiding. Het officiële diploma en de officiële cijferlijst zijn pas beschikbaar vanaf het moment dat de diploma uitreiking plaatsvindt. Je ontvangt je diploma en cijferlijst op de avond van de cijferuitreiking. Als je daar niet bij aanwezig kunt zijn, kun je het diploma en de cijferlijst later op school komen ophalen. Dit kan niet door een ouder of iemand anders worden gedaan omdat je diploma pas rechtsgeldig is als je in de aanwezigheid van een medewerker van de school je diploma tekent. Duplicaten van diploma s of cijferlijsten kan je alleen verkrijgen via de Informatie Beheer Groep in Groningen. Gezakt Ben je helaas gezakt, dan ontvang je een cijferlijst met alle betrokken vakken. In een gesprek op school met je ouder(s)/verzorger(s), mentor en deelschoolleider wordt besproken wat de beste volgende stap voor je is: klas 4 opnieuw doen, al dan niet met een gewijzigd vakkenpakket, op een lager niveau instromen in het mbo of deelcertificaten halen bij een opleidingsinstituut dat daarvoor gecertificeerd is. Als je ervoor kiest om klas 4 opnieuw te doen op de OSB, moet je er rekening mee houden dat je alles van klas 4 opnieuw moeten doen; ook je cijfers van SE1 en SE2 komen te vervallen en worden opnieuw vastgesteld op basis van je gemiddelde cijfer van SE3, SE4 en SE5, maar daarmee heb je wel weer een hele nieuwe 4
kans om je cijfers voor alle SE s goed te verbeteren en daarmee je kans op slagen te vergroten. Onregelmatigheden. Als je je tijdens het schoolexamen of het centraal examen niet aan de regels hebt gehouden (ook al heb je het werk al ingeleverd, maar bevind je je nog in het lokaal waar het examen onderdeel is afgenomen), dan meldt de aanwezige docent dit onmiddellijk aan de examencommissie of aan de directie. De directie kan dan maatregelen nemen. Zo n maatregel kan zijn: Het toekennen van het cijfer 1 voor een toets van het schoolexamen of het Centraal Examen. Het ontzeggen van deelname of verdere deelname aan het schoolexamen of het Centraal Examen. Het ongeldig verklaren van een of meer toetsen van het reeds afgelegde schoolexamen of Centraal Examen. -Het bepalen dat het diploma en de cijferlijst slechts kunnen worden uitgereikt na een hernieuwd examen in de door de directeur aan te wijzen onderdelen. Voor het Centraal Examen geldt dat dit pas in het volgende tijdvak kan gebeuren. Voordat er een maatregel of een combinatie van maatregelen wordt genomen, wordt je eerst gehoord door de examencommissie. Je kunt je dan laten bijstaan door een meerderjarig persoon die je zelf mag uitkiezen. De examencommissie adviseert de directie die hierna binnen drie dagen een beslissing neemt. Deze procedure neemt maximaal 2 weken in beslag. De directie brengt jou en je ouders/verzorgers schriftelijk op de hoogte van de beslissing. In deze beslissing staat ook vermeld hoe je beroep aan kunt tekenen tegen de beslissing bij de commissie van beroep. De examencommissie bestaat uit : -Lid schoolleiding -Twee docenten -Teamleider leerlingadministratie Commissie van beroep Je kunt tegen een beslissing van de directie in geval van onregelmatigheden in beroep gaan bij de commissie van beroep. Het beroep moet je binnen drie dagen nadat je de beslissing op schrift hebt ontvangen, schriftelijk bij de commissie van beroep inleveren. De commissie stelt een onderzoek in en beslist binnen twee weken op het beroep tenzij zij de termijn met redenen omkleed heeft verlengd met ten hoogste twee weken. De commissie besluit en bericht je schriftelijk welke beslissing er is genomen en stuurt dit bericht ook aan ouders/verzorgers, aan de directeur en aan de inspecteur. De commissie van beroep bestaat uit: -Lid van de schoolleiding -Lid van de Raad van Toezicht van de OSB Het adres van de commissie van beroep is: De commissie van beroep van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer, p/a Gulden Kruis 5, 1103 BE Amsterdam (ZO) Slotbepaling. In alle gevallen waarin dit examenreglement niet voorziet, beslist de directeur. Protocol gedragsregels tijdens het Schoolexamen en het Centraal Examen. Je moet een kwartier voor het begin van het examen op school aanwezig zijn. 10 minuten voor de aanvang van de zitting gaat de gangdeur open en kun je naar het lokaal gaan dat op het examenrooster bekend gemaakt is. Dan dient wel één van de surveillanten aanwezig te zijn! Jassen en tassen bij de kapstok. Geen etuis op tafel. Mobiele telefoons en andere elektronische apparatuur zijn tijdens het examen niet toegestaan en moeten geheel uitstaan. Mobieltjes en andere apparatuur mogen niet op het lichaam bewaard worden, maar moeten in de tas bij de kapstok opgeborgen worden. Het mobieltje mag niet als rekenmachine gebruikt worden. Aan het begin van de zitting wordt gecontroleerd of iedereen er is. Blijkt er een leerling te ontbreken, dan wordt er direct contact opgenomen met thuis. Je mag tot een halfuur na het begin van de zitting van het examen worden toegelaten. Het examen eindigt echter op de vastgestelde tijd. Een uitzondering hierop vormen luistertoetsen, practica, presentaties en mondelingen; bij deze SE-onderdelen mag je niet te laat komen. Je mag slechts onder begeleiding van een surveillant gebruik maken van het toilet. Als je eerder klaar bent bij het Schoolexamen, moet je blijven zitten tot het einde van het examen. Pas als al het examenwerk door de surveillanten is opgehaald mag je het lokaal verlaten. Als je eerder klaar bent bij het Centraal Examen, dan mag je tot een kwartier voor tijd het lokaal verlaten, doch niet eerder dan een half uur (BBexamens) of één uur (overige examens) na aanvang van het examen. Degene die het lokaal eerder verlaat mag geen examenwerk, opgaven of kladpapier meenemen. Het laatste kwartier blijft iedereen in het lokaal. Pas 5
als al het examenwerk door de surveillanten is opgehaald mag je het lokaal verlaten. Op het door de school verstrekte examenpapier moet altijd jouw examennummer, je naam en het vak worden vermeld. Dit geldt ook voor het kladpapier. Het examenwerk wordt gemaakt met een (bal)pen. Uitzonderingen zijn tekeningen en grafieken. Deze worden gemaakt met potlood. Gebruik van Typp-ex is niet toegestaan. Er is een lijst met toegestane hulpmiddelen voor alle vakken. De hulpmiddelenlijst is al eerder door de vakdocent bekend gemaakt. Deze hulpmiddelen worden aan het begin van de zitting gecontroleerd door de aanwezige surveillanten. Bij ziekte of andere bijzondere omstandigheden bij het examen moet er direct contact worden opgenomen met de mentor, de deelschoolleider en de examencommissie. Afwezigheid bij een schoolexamen, die te maken heeft met voorziene omstandigheden, zoals een begrafenis of jubileum, dient tijdig van tevoren met de mentor en de deelschoolleider besproken te worden, zodat er een oplossing kan worden gevonden. Indien dat niet gebeurt is het verzuim ongeoorloofd. Afwezigheid bij een centraal examen, om wat voor reden dan ook, wordt sterk afgeraden aangezien dit kan leiden tot deelname aan het derde tijdvak (augustus), waardoor de start van de vervolgopleiding in gevaar kan komen. Bij fraude loopt je de kans van verdere deelname aan het examen te worden uitgesloten (zie PTA). Ook bij constatering van fraude na afloop van het examen kunnen vergaande maatregelen worden genomen. Door deelname aan een examenzitting geeft je te kennen op de hoogte te zijn van en in te stemmen met de strekking van het examenreglement. 6