Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan Rapportage 2016/2017
Colofon Raad van Accreditatie Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd (L520) voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005 norm voor een aantal verrichtingen met betrekking tot luchtkwaliteitsmetingen. In deze rapportage zijn geaccrediteerde verrichtingen aangegeven met een Q. In bijlage Overzicht presentaties, normen en verrichtingen wordt het overzicht gegeven van prestaties, meetonzekerheden, meetmethoden, geaccrediteerde en uitbestede verrichtingen. Interpretaties in deze rapportage vallen buiten de NEN-EN-ISO/IEC 17025 accreditatie. Opdrachtgever(s) Metingen zijn uitgevoerd in opdracht van: - Gemeente Den Haag (postbus 12600; 2500 DJ; Den Haag) Klachtenprocedure Mochten er naar aanleiding van dit rapport nog vragen zijn, dan kunt u contact opnemen met de opsteller van dit rapport. De afdeling Reguleren en Adviseren heeft een klachtenprocedure (P-04). Indien u van mening bent dat wij bij de uitvoering van het onderzoek in gebreke zijn gebleven, dan kunt u contact opnemen met het bureauhoofd (telefoon 010 2468511). Copyright Dit is een uitgave van DCMR Milieudienst Rijnmond, Postbus 843, 3100AV, Schiedam. Deze uitgave, of delen hiervan, mogen worden gepubliceerd zonder toestemming, doch uitsluitend met bronvermelding.
TESTE RvAH2II DCPJ1R miiie u dienst Rijn mond Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan Rapportage 2016/2017 Kwaliteitstoets Paraat,7 Autorisatie Paraat q / Naam Sef van de Ishout Naam Klaas G i Functie BureauJof1 Lucht )j Auteur Onderzoeksleider Afdeling Bureau Documentnummer LUC nummer Projectnummer Verzonden aan Datum :Peter van Breugel :Ed van der Gaag :Reguleren en Adviseren :LENE :22207070 :17-053 AAl 6030 :Martine Smit :6 maart2018 DCMR Milieudienst Rijnmond Parallelweg 1 Postbus 843 3100AV Schiedam T 010-2468000 F 010-2468283 E info@dcmr.nl W www.dcmr.nl
Inhoud Samenvatting 5 1 Inleiding 6 1.1 Beschrijving meetlocatie 6 1.2 Beschrijving meetmethodes 7 1.3 Overzicht luchtkwaliteitsnormen 8 2 Resultaten 9 2.1 Kwartaalgemiddelden en lopend jaargemiddelde concentraties 9 2.2 Gebruik van model voor correctie afstand tot de weg 9 3 Conclusies 11 Bijlage 1: Modellering luchtkwaliteit ter hoogte van meetlocatie 12 Bijlage 2: Overzicht prestaties en normen verrichtingen 15 blad 4 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
Samenvatting In opdracht van de gemeente Den Haag verrichtte de DCMR Milieudienst Rijnmond luchtkwaliteitmetingen aan de Vaillantlaan van 7 juli 2016 t/m 31 december 2017. In deze periode werden ieder uur de concentraties stikstofoxiden (NO x ), roet (Black Carbon - BC) en fijnstof (PM 2.5 ) gemeten. De resultaten zijn als volgt: - De gemeten lopende jaargemiddelde NO 2 concentraties waren tussen de 42,5 en 44,8 µg/m 3. De meting is te dicht op de weg om als NSL-toetspunt te kunnen dienen. Op de toetsafstand wordt voor NO 2 in 2017 met een concentratie 38,6 µg/m 3 geen overschrijding van de NO 2 - grenswaarde verwacht. - De PM 2.5 -grenswaarde wordt in 2017 met een concentratie van 13,1 µg/m 3 eveneens niet overschreden. - Voor roet is er geen grenswaarde; op de toetsafstand wordt een concentratie van 2,2 µg/m 3 verwacht. Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 5 van 15
Inleiding In opdracht van de gemeente Den Haag voert de DCMR Milieudienst Rijnmond luchtmetingen uit in de Vaillantlaan. De metingen zijn op 7 juli 2016 begonnen en zouden in eerste instantie een jaar duren. In mei 2017 zijn de metingen met een half jaar verlengd. Deze rapportage omvat een overzicht van de verkregen meetresultaten van 7 juli 2016 t/m 31 december 2017. 1.1 Beschrijving meetlocatie Het meetpunt aan de Vaillantlaan bevindt zich bij huisnummer 571 op de stoep direct naast de weg. De omgeving kan worden gekenmerkt als druk verkeersbelast. In Figuur 1.1 is de locatie weergegeven en in figuur 1.2 is een foto te zien van het meetpunt. Figuur 1.1 Locatie meetstation Vaillantlaan. blad 6 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
Figuur 1.2 Overzicht van de omgeving rond meetstation Vaillantlaan. Het meetstation aan de Vaillantlaan is op verzoek van de gemeente naast de rijbaan geplaatst. De meetlocatie is daarmee te dicht bij de weg om te voldoen aan de formele regels voor het toetsen van de luchtkwaliteit. Volgens deze regels moet de luchtkwaliteit worden vastgesteld op tien meter van de wegrand of bij de gevel van de bebouwing als de afstand tot de gevel minder dan tien meter bedraagt. Behalve de gerapporteerde meetwaarden wordt met behulp van modellering een schatting gegeven van concentraties op de toetsafstand van de wegrand (in dit geval op de gevelafstand op 8 meter). 1.2 Beschrijving meetmethodes NO, NO 2 Stikstofoxides worden gemeten met een monitor op basis van chemoluminescentie. Dit gebeurt volgens de referentiemethode NEN-EN 14211:2005. De monitoren worden elke vier dagen automatisch gecontroleerd met controlegas en nulgas. Daarnaast is er periodiek preventief onderhoud. De monitor is voorafgaand aan plaatsing gekalibreerd. PM 2,5 Fijnstof (PM 2,5 ) wordt gemeten met een bèta stof monitor van het merk METONE. De monitor bepaalt fijnstofconcentraties aan de hand van adsorptie van bètastraling op een met stof beladen filterband. De maat van adsorptie door de stoflaag van bètastraling is een maat voor de concentratie fijnstof. De methode is gelijkwaardig aan NEN-EN 12341. Na plaatsing heeft de monitor 3 dagen een nulmeting ondergaan. Roet (BC) Roet (Black Carbon - BC) wordt gemeten m.b.v. een multi angle absorption photometer van het merk Thermo (MAAP 5012). BC is een goede indicator voor verkeersgerelateerde emissies. Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 7 van 15
Accreditatie gemeten componenten De DCMR Milieudienst Rijnmond is door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd voor de NEN-EN-ISO/IEC 17025 norm voor een aantal verrichtingen met betrekking tot luchtkwaliteitsmetingen (L520). Interpretaties in deze rapportage vallen buiten de NEN-EN-ISO/IEC 17025 accreditatie. In Tabel 1.1 staat een overzicht van de geaccrediteerde metingen. De componenten waarvoor de DCMR is geaccrediteerd staan aangegeven met een Q. Bijlage 5 bevat een overzicht van de eisen en prestatieverrichtingen per verrichting. Tabel 1.1 Overzicht geaccrediteerde metingen. Stof Afkorting Q Stikstofoxiden NO, NO 2 en NO x Q Fijnstof PM 2.5 Q 1 Black Carbon BC 1.3 Overzicht luchtkwaliteitsnormen De luchtkwaliteitsnormen zijn vastgelegd in de Europese richtlijn 2008/50/EG, zie tabel 1.2. Voor roet is er geen wettelijke norm. Tabel 1.2 Grenswaarden voor NO 2 en PM 2,5 in µg/m 3. Grenswaarde Concentratie Opmerking NO 2 Uurgemiddelde grenswaarde 200 Maximaal 18 overschrijdingen per jaar NO 2 Jaargemiddelde grenswaarde 40 Geldig vanaf 2015 PM 2,5 Jaargemiddelde grenswaarde 25 Geldig vanaf 2015 1 De accreditatie voor BC-metingen is verkregen per 3-1-2017. De metingen van vóór deze datum vallen nog niet onder de accreditatie (L520). blad 8 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
2 Resultaten 2.1 Kwartaalgemiddelden en lopend jaargemiddelde concentraties De concentraties aan de Vaillantlaan zijn gedurende anderhalf jaar gemeten. In tabel 3 worden de kwartaalgemiddelde concentraties van de componenten NO 2, PM 2.5 en BC weergegeven. Tabel 3. Kwartaalgemiddelde concentraties NO 2, PM 2,5 en BC in µg/m 3. Jaar Kwartaal NO 2 PM 2.5 BC 2016 Kw3 41,0 11,9 2,7 Kw4 49,1 16,5 3,6 2017 Kw1 51,7 17,8 2,9 Kw2 36,8 12,2 1,9 Kw3 38,8 12,8 2,4 Kw4 43,1 14,0 2,5 Gemiddelde 43,4 14,2 2,7 De kwartaalgemiddelde concentraties van een component variëren zoals verwacht. Concentraties in kwartaal Kw4 en Kw1 (winter) zijn altijd hoger dan in Kw3 en Kw2 (zomer). De Europese wetgeving voor luchtkwaliteit baseert zich daarom op jaargemiddelde concentraties. Daarom wordt in tabel 4 een lopend jaargemiddelde van de metingen weergegeven. Tabel 4. Lopend jaargemiddelde concentraties NO 2, PM 2,5 en BC (in µg/m 3 ). Periode NO 2 PM 2.5 BC Kw3 2016 t/m Kw2 2017 44,8 14,7 2,8 Kw4 2016 t/m Kw3 2017 44,0 14,8 2,7 Kw1 2017 t/m Kw4 2017 42,5 14,2 2,4 Het lopend jaargemiddelde voor de componenten neemt langzaam af. De afname kan worden veroorzaakt door een werkelijke afname van emissies of door een verandering van lokale weersomstandigheden; de trend komt overeen met die op andere straatstations van het DCMR luchtmeetnet. 2.2 Gebruik van model voor correctie afstand tot de weg Het meetpunt staat te dicht op de weg voor toetsing aan de normen. Met behulp van de NSLrekentool kan ter plaatse een schatting worden gemaakt van de concentraties op correcte afstand van de weg. In bijlage 1 wordt met het model voor het kalenderjaar 2016 en 2017 met realistische lokale invoer een aantal dwarsprofielen van concentraties doorgerekend. Uit de gemodelleerde concentraties op verschillende afstanden kan de verhouding worden bepaald van de concentratie ter hoogte van de metingen ten opzichte van concentratie op de gevelafstand op 8 meter van de wegrand. Deze verhouding kan vervolgens gebruikt worden om de gemeten concentraties te vertalen naar de concentratie op de gevelafstand/ toetsafstand. De verhouding toetsafstand/meetpunt is 0.92. Met deze correctie wordt de meting gecorrigeerd om tot een meting aan de gevel te komen. In bijlage 1 zijn de gemodelleerde concentraties weergegeven. In tabel 5 wordt het aan de gevel gemeten lopend jaargemiddelde van de concentraties weergegeven. Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 9 van 15
Tabel 5. Met factor 0.92 gecorrigeerde lopend-jaargemiddelde concentraties NO 2, PM 2,5 en BC (in µg/m 3 ) op toetsafstand tot de wegrand ter plekke van het meetpunt. Periode NO 2 PM 2.5 BC Kw3 2016 t/m Kw2 2017 41,2 13,5 2,6 Kw4 2016 t/m Kw3 2017 40,5 13,6 2,5 Kw1 2017 t/m Kw4 2017 38,6 13,1 2,2 De resultaten, hoewel indicatief, suggereren dat de jaargemiddelde grenswaarde voor de NO 2 - concentratie op deze locatie van de Vaillantlaan in 2017 niet wordt overschreden; mogelijk in het jaar daarvoor wel. De PM 2.5 -concentratie ligt ver onder de grenswaarde. Voor BC is er geen grenswaarde. blad 10 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
3 Conclusies In 2016/2017 zijn op meetstation Vaillantlaan de concentraties NOx, NO, NO2, Black Carbon en PM2.5 gedurende 18 maanden gemeten. De metingen zijn gepresenteerd als drie lopende jaargemiddelde concentraties om de metingen in de meetperiode van 18 maanden zo goed mogelijk te kunnen duiden. Op basis van de resultaten kunnen de volgende conclusies worden getrokken: De gemeten lopende jaargemiddelde NO 2 concentraties op het meetpunt waren tussen de 42,5 en 44,8 µg/m 3. Het meetpunt staat te dicht op de weg voor toetsing aan de normen. Met behulp van de NSL-rekentool kan ter plaatse een schatting worden gemaakt van de concentraties op correcte afstand van de weg. Met deze correctie voor de afstand tot de wegrand, wordt in 2017 een jaargemiddelde NO 2 - concentratie vastgesteld van 38,6 µg/m 3 waarmee de grenswaarde niet wordt overschreden. De PM 2.5 - grenswaarde wordt eveneens niet overschreden. Voor Black Carbon bestaat er geen grenswaarde. Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 11 van 15
Bijlage 1: Modellering luchtkwaliteit ter hoogte van meetlocatie Vaillantlaan, meetpunt DCMR Milieudienst Rijnmond Beschikbare gegevens: 18020 lichte voertuigen/weekdag 242 middelzware vrachtwagens/weekdag 83 zware vrachtwagens/weekdag 0 Bussen 7% stagnatie ter plaatse van meetpunt Snelheid is C (normaal stadsverkeer 15-30 km/uur) Wegtype is 2 (canyon met afstand tussen wegas en gevel kleiner dan 1,5 x de hoogte van de bebouwing) Tussen panden 27 meter Afstand wegrand naar gevel pand is 8 bij het meetpunt Afstand wegas gevels is 13,2m Aanzuigpunt zit op 2m36 van de boom en 1m75 van de weg Opmerkingen: Het meetpunt staat onder een boom, die binnen 15m staat van volgende boom; de Boomfactor is 1.25. DCMR splitst wegen met meer dan 2500 voertuigen op per rijrichting Het receptorpunt dat dient als referentie voor het meetpunt lag niet correct en is op meetpunt geplaatst. Aannames model: Verkeersaantallen in beide rijrichtingen zijn gelijk blad 12 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
Figuur 2 Berekende NO2 concentraties 2016 Figuur 3 Berekende NO2 concentraties 2017 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 13 van 15
Tabel. Berekende jaargemiddelde NO 2 concentraties (in µg/m 3 ), zoals weergegeven in figuur 2 en 3 ter hoogte van de meetlocatie; ter hoogte van de gevel en de verhouding tussen beide. Ter hoogte meetlocatie Ter hoogte gevel Verhouding 2016 39,8 36,8 0,92 2017 37,1 34,3 0,92 blad 14 van 15 Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017
Bijlage 2: Overzicht prestaties en normen verrichtingen Component in buitenlucht Detectiegrens Juistheid van het uurgemiddelde Totale meetonzekerheid (3) EU Richtlijn Methode Eisen (1) Prestaties (2) Eisen (1) Prestaties (2) Stikstofoxiden (NO, NO 2 en NO x) Q 10 µg/m 3 1 µg/m 3 15% 5% 11,0% 2008/50/EG NEN EN 14211 Fijn stof PM2,5 (ß attenuation) Q 5,4 μg/m 3 BAM x 1,0 BAM x 0,96 15,9% 2008/50/EG Gelijkwaardig aan NEN EN 12341 Black Carbon (BC) Q (4) 30 ng/m 3 8,2% Eigen methode (1) de eisen zijn ontleend aan de EU richtlijnen Q = door de RvA geaccrediteerde verrichting (L520) (2) de prestaties zijn ontleend aan de controlekaarten (3) de totale meetonzekerheid is een berekende schatting (4) door RVA geaccrediteerde verrichting (L520) vanaf 3-1-2017 Kwaliteit metingen In 2016/2017 is er weinig uitval geweest door technische storingen. In de 18 maanden van de meetperiode zijn voor NO 2, PM 2.5 en BC in respectievelijk 100%; 98% en 99% van de tijd correcte uurwaarden verzameld. Voor het formeel bepalen van een gemeten jaargemiddelde wordt in de Rbl2007 minimaal uitgegaan van een correcte dataverzameling van 90% van het kalenderjaar. Hier wordt aan voldaan. Monitoring luchtkwaliteit van de Vaillantlaan 2016/2017 blad 15 van 15