Tumoren van centrale zenuwstelsel Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Indeling Metastasen van tumoren van elders In de parenchym van de hersenen In hersenvliezen: leptomeningeale metastasen Perifere zenuwstelsel tumoren: goedaardig en behandelbaar Lymfomen intracranieel Centrale zenuwstelsel Hersentumoren Ruggenmergtumoren
Bloed-hersenbarriere
Metastasen van tumoren van elders Longcarcinoom Mammacarcinoom Niercelcarcinoom Melanoom Darmcarcinoom Testiscarcinoom Cervixcarcinoom Anders
Indeling van CZS tumoren Gliomen (van bindweefsel van de hersenen) Astrocytomen Oligodendrogliomen Oligoastrocytomen Ependymomen van endotheel Meningeomen van hersenvliezen meestal goedaardig
Glioom
Metastase
Gradering Graad I. Hierbij is sprake van tumor die zich vrijwel zo gedraagt als normaal hersenweefsel. Deze diagnose wordt in de praktijk vrijwel nooit afgegeven. Graad II. Hierbij is in elk geval sprake van toegenomen groei van de glia, echter zonder dat er kenmerken van kwaadaardigheid worden gezien. Bij graad I en graad II spreekt men van een laaggradig glioom.
Gradering Graad III. Bij deze gradering worden kenmerken van kwaadaardigheid gezien zoals een verandering van de celkernen en toename van de groei van de bloedvaten. Graad IV. Bij dit type is er duidelijk sprake van een ongeremd groeiende tumor, die zo snel groeit dat de bloedvaten het niet meer kunnen bijhouden en er weefselverval ontstaat. Bij graad III en IV spreekt men daarom van een hooggradig glioom
Symptomen Uitvalsverschijnselen Bij ruggenmergtumor: motorisch of sensibel Bij hersentumor: motorisch, sensibel (gehoor of zicht), hogere hersenfunctie (bv spraak) Epileptische insult Verandering van persoonlijkheid
Hogere hersenfuncties
Symptomen Verhoogde intracraniële druk Misselijkheid met name in de ochtend Braken Hoofdpijn Nekpijn Incontinentie Coördinatieproblemen
Diagnose CT scan met contrast MRI hersenen Biopsie
Pathologisch onderzoek
Metastasering Meeste gliomen geven geen metastasen buiten zenuwstelsel, wel binnen CZS Ependymomen kunnen zich verspreiden via hersenliquor
Behandeling van laaggradige glioom Expectatief Craniotomie met tumorresectie
Behandeling van hooggradige glioom Debulking Radiotherapie Chemotherapie Chemoradiatie
Behandeling van metastasen Afhankelijk van soort van de primaire tumor en lokalisatie Resectie bij 1-3 metastasen (bij goede conditie en geen systemische progressie) Stereotactische radiotherapie (gamma knife) Totale schedel bestraling Systemische therapie (hormonale therapie, immunotherapie, chemotherapie)
Radionecrose Complicaties van de Oedeemvorming Uitvalverschijnselen behandeling Bijwerkingen van chemotherapie; bloedbeeld afwijkingen, anorexie, misselijkheid, braken en anders Dementie na radiotherapie
Prognose Bij metastasen over het algemeen infaust Bij gliomen afhankelijk van lokalisatie en graad: van langdurige overleving tot snelle progressie Lymfomen: kans op genezing, slechtere prognose dan lymfoom buiten zenuwstelsel
Casus 1 Dhr K, 56 jaar, forse roker, blanco voorgeschiedenis Toont agressief gedrag naar zijn gezin, zijn echtgenote voelt zich niet veilig Crisis dienst wordt ingeschakeld Onder verdenking psychose wordt dhr opgenomen op een gesloten afdeling Behandeling met antipsychotica volgt
Casus 1 Dhr wordt rustiger Klaagt veel over hoofdpijn en nekpijn Moet overgeven met name s morgens Zijn linker been wordt dikker en pijnlijker Hij hoest eenmalig wat bloed op
Casus 1 Wat is er aan de hand?
Casus 1 Er wordt een afspraak bij de neuroloog gemaakt wegens hoofdpijn: tekenen van verhoogde intracraniële druk< spoed CT volgt Er volgt duplex li been: trombose Er wordt een X-thorax verricht: afwijking rechter bovenkwab
Casus 2 Mw. J 76 jaar, hypertensie en DM Sinds 3 maanden ziet ze soms dubbel Soms erbij duizelig Opticien kan geen verklaring vinden Ze wordt doorgestuurd naar de oogarts
Casus 2 Aan de ogen geen afwijkingen Wel parese nervus abducens links Consult neuroloog: CT scan: een afwijking bij de hersensstam Wat is er aan de hand?
Casus 2 MRI scan: meningeoom links Er volgt resectie: laaggradige tumor, tumorvrije marges Wat is de prognose?