Informatie voor huisartsen PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Wanneer verwijst u naar de BasisGGZ (Novae) of de Specialistische GGZ (VNN)?
WANNEER VERWIJST U NAAR DE BASISGGZ (NOVAE) OF DE SPECIALISTISCHE GGZ (VNN)? In een gemiddelde huisartsenpraktijk hebben 100 tot 200 patiënten problemen met alcohol, drugs, medicijnen, gokken of gamen. Als huisarts bent u de belangrijkste persoon om ervoor te zorgen dat deze mensen in een vroeg stadium de juiste hulp krijgen. Vroegsignalering heeft grote voordelen: Voor de patiënt betekent het vroegtijdig aanpakken van problemen met drank en/of drugs dat de gezondheid verbetert, ernstige verslaving en eventuele bijkomende problemen met werk, financiën, relaties en sociale activiteiten worden voorkomen. Onze boodschap naar patiënten is: Minderen of stoppen? Het kan! Voor u als huisarts betekent dit dat terugkerende, onbegrepen somatische klachten van uw patiënten effectiever worden aangepakt. Zo wordt uw praktijk niet onnodig belast. Bovendien hebben veel medicijnen een wisselwerking met alcohol of drugs. U kunt uw patiënt zelf hulp bieden of doorverwijzen. 2
Wanneer verwijzen naar Novae (BasisGGZ) en wanneer naar VNN (Specialistische GGZ)? Novae (BasisGGZ) VNN (Specialistische GGZ) Bij misbruik of afhankelijkheid zonder ernstige, risicovolle en/of complexe bijkomende problemen Bij misbruik of afhankelijkheid mét ernstige, risicovolle en/of complexe bijkomende problemen Een verwijzing naar zowel de BasisGGZ als de Specialistische GGZ moet altijd gebeuren op basis van een (vermoeden van) DSM-stoornis. Op de websites van Novae en VNN vindt u ook een verwijsmodel waar op inzichtelijke wijze staat beschreven wanneer u een patiënt naar de BasisGGZ (Novae) verwijst en wanneer naar de Specialistische GGZ (VNN). Zie daarvoor vnn.nl/huisarts of novae.nu. Wat kunnen Novae en VNN voor u doen? VNN staat voor Verslavingszorg Noord Nederland en is de instelling voor verslavingszorg in Drenthe, Groningen en Friesland. We bieden specialistische verslavingsbehandeling. Deze bestaat uit ambulante zorg, maar ook klinische behandelingen, zowel voor jongeren, volwassenen en gezinnen. Met Novae bieden wij BasisGGZ. VNN heeft gekozen voor de naam Novae voor de BasisGGZ om de drempel hiermee te verlagen voor patiënten. Vaak is er bij een verwijzing naar de BasisGGZ nog geen sprake van ernstige verslaving en klinkt verslavingszorg te zwaar. Voor u als huisarts is het daarmee eenvoudiger om het gesprek met uw patiënt aan te gaan omdat u niet hoeft door te verwijzen naar VNN, maar naar Novae. Novae biedt hulp aan jongeren en volwassenen. Voor jongeren onder de 18 jaar zal vaak specialistische diagnostiek en behandeling nodig zijn bij VNN. De behandelingen bestaan grotendeels uit leefstijl trainingen (individueel of in een groep) gebaseerd op cognitieve gedrags therapie en waar mogelijk aangevuld met een E-health aanbod. Naast het misbruik of de afhankelijkheid kan eventuele bijkomende problematiek, zoals angst- of depressieve klachten, ook onderwerp van gesprek zijn. U wordt regelmatig op de hoogte gesteld over de voortgang van de behandeling.novae kan u helpen bij het herkennen van problemen met middelen of adviseren bij specifieke patiënten. Met Novae zijn we al aanwezig in een aantal praktijken en gezondheids centra in de drie provincies. 3
PATIËNTEN VERWIJZEN U KUNT UW PATIËNT ZELF HULP BIEDEN OF DOORVERWIJZEN Patiënt verwijzen Om een patiënt van u te kunnen behandelen hebben wij een verwijsbrief nodig. U kunt verwijzen via ZorgDomein (www.zorgdomein.nl). Wanneer u geen gebruik maakt van ZorgDomein kunt u eenvoudig naar www.vnn.nl/verwijsbrief navigeren om een format verwijsbrief te downloaden. Deze kunt meegeven aan uw patiënt of faxen. Het nummer staat vermeld op de verwijsbrief. Signalen herkennen Elk middel kent zijn eigen somatische en/of psychische signalen. Hieronder vindt u de meest voorkomende signalen: Algemeen Alcohol Drugs algehele malaise maag- of darmproblemen plekken op lippen, meldingen door partner jicht neus of handen ongelukken, valincidenten tremoren bleekheid frequent bezoek spreekuur palpitaties gewichtsverlies moeheid spider naevi agitatie/rusteloosheid slaapstoornissen overmatig transpireren stemmingswisselingen psychische en sociale slechte concentratie problemen ongepast gedrag seksuele problemen verzuim Ook patiënten, die problematisch gokken, internetten of gamen, kunnen lichamelijke en psychische klachten, zoals slaap tekort, gewichtsverandering en prikkelbaarheid, ondervinden door hun gedrag. Vaak zullen zij zich echter niet zelf bij u melden maar wordt dit met u besproken door een ouder of ander familielid. 4
BESPREEKBAAR MAKEN Misbruik of afhankelijkheid van middelen ter sprake brengen Veel patiënten zijn opgelucht als de huisarts hierover begint. Uit onderzoek naar alcoholgebruik blijkt dat zo n gesprek met u als huisarts al een minimale interventie is, die bij veel patiënten leidt tot een gedragsverandering van minder of zelfs stoppen met drinken. Tips hoe u zo n gesprek kunt beginnen: Ik kan u natuurlijk wel een maagzuurremmer voorschrijven, maar ik zie dat dit de derde keer is dat u met deze klacht op het spreekuur komt. Heeft u zelf een idee hoe dit komt? Wist u dat alcohol een rol kan spelen bij maagklachten? Mag ik vragen hoeveel u drinkt? Die enkel gaan we behandelen, maar hoe komt het dat u gevallen bent? Het zou kunnen dat uw drinken u minder oplettend maakt. Kan dat kloppen? Mag ik vragen hoe vaak en wanneer u drinkt? Ik maak me wel zorgen om uw klachten, u zit niet echt goed in uw vel. Kunt u iets vertellen over uw alcoholgebruik of gebruikt u wellicht andere middelen? Om uw patiënten te kunnen screenen op problematisch alcoholgebruik kunt u gebruik maken van de Five-Shot vragenlijst (www.vnn.nl/fiveshot). Als uw patiënt open staat voor hulp, kunt u deze verwijzen naar een behandelaar van Novae of naar VNN. Training op maat U kunt alleen of samen met collega s informatie en training op maat krijgen over verslaving, signaleren en/of motiveren. Zie ook vnn.nl/trainingen. U kunt kiezen voor: 1. Workshop over middelen en/of motiverende gespreksvoering 2. Gastcollege in uw praktijk of bij uw huisartsengroep of -kring 3. Training vroegsignalering en motivering (2 dagdelen/6 accreditatiepunten); in deze training wordt uitleg gegeven over snelle screeningsmethoden en worden gesprekstechnieken aangereikt om behandeling bespreekbaar te maken. Medisch Contact biedt een online module (gratis, 2 accreditatiepunten, duur 2 uur) waarin u als huisarts met behulp van een casus en een rondetafelgesprek leert om het alcoholgebruik van uw patiënt bespreekbaar te maken. Zie daarvoor vnn.nl/alcoholbespreekbaar. Meer weten? Op onze website via www.vnn.nl/huisarts vindt u meer informatie die voor u van belang kan zijn. U vindt hier onder meer een voorbeeldverwijsbrief en tips voor een motiverend gesprek met uw patiënt. 5
Contact Wij denken graag met u mee over meer mogelijkheden om misbruik en afhankelijkheid beter te leren herkennen en patiënten makkelijker door te verwijzen. U kunt ook contact opnemen als u vragen heeft over een specifieke casus. U kunt uw vragen stellen aan de behandelaar van VNN of Novae bij u in de buurt, ons bellen op T 088 2343434 (tijdens kantooruren) of mailen naar huisartsen@vnn.nl. Novae/VNN Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. WWW.VNN.NL WWW.NOVAE.NU April 2015