Onderzoek Alcohol en Zwangerschap Mei 2011 - Nieuwsbrief Nr 2 Beste verloskundige en assistente, Dit is de tweede nieuwsbrief over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) en de Universiteit Maastricht. Met behulp van nieuwsbrieven houden wij u op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom het onderzoek. Hebt u de eerste nieuwsbrief gemist en wilt u deze toch lezen? Klikt u dan op deze link: http://www.alcoholenzwangerschap.nl/nl/professional/nieuwsbrief1.html. Wilt u meer weten over het onderzoek of over alcohol en zwangerschap? Surf dan eens naar www.alcoholenzwangerschap.nl/professionals! Werving respondenten Uw praktijk staat niet alleen in dit onderzoek! Op dit moment doen 60 verloskundigenpraktijken mee. Alle praktijken zijn druk bezig met het werven van respondenten, er zijn al 136 respondenten geworven! We streven naar een totaal aantal van 300 respondenten op 1 juli 2011. In de volgende nieuwsbrief kunnen we u hopelijk vertellen of dit gaat lukken! Wat is een respondent? Volgens de eisen van het onderzoek is een respondent een zwangere vrouw die alcohol heeft gebruikt sinds ze weet dat ze zwanger is, maximaal 12 weken zwanger is, én die de vragenlijst invult op internet. Wervingscijfers Alle deelnemende praktijken zijn willekeurig ingedeeld in één van de onderzoeksgroepen. De groep Mondelinge Voorlichting heeft de meeste respondenten geworven: 60 respondenten. De groep Internet voorlichting en de Controlegroep hebben nu respectievelijk 37 en 39 respondenten geworven. Via de mail houden we u eens in de twee weken op de hoogte hoeveel respondenten er door uw praktijk geworven zijn. Wilt u vergelijken hoe uw praktijk het doet ten opzichte van de andere deelnemende praktijken? In onderstaande tabel staat hoeveel respondenten door hoeveel praktijken zijn geworven. Hoeveel praktijken Hoeveel respondenten 2 praktijken hebben 14 respondenten geworven 2 praktijken hebben 10 respondenten geworven 2 praktijken hebben 9 respondenten geworven 2 praktijken hebben 6 respondenten geworven 1 praktijk heeft 5 respondenten geworven 2 praktijken hebben 4 respondenten geworven 7 praktijken hebben 3 respondenten geworven 6 praktijken hebben 2 respondenten geworven 12 praktijken hebben 1 respondent geworven 24 praktijken hebben 0 respondenten geworven
Verklaring voor goede werving? De praktijken uit Zeist, Utrecht, Amsterdam, Enschede, Hoevelaken en Elburg hebben tot nog toe de meeste respondenten geworven. Voor het onderzoek zijn we hier heel blij mee! Hoe meer vrouwen we bereiken die in de vragenlijst invullen dat ze alcohol gebruiken, hoe beter de voorlichtingsprogramma s getest kunnen worden om alcoholgebruik tijdens de zwangerschap terug te dringen. Vraagt u zich af hoe het kan dat deze praktijken zoveel respondenten geworven hebben? Wordt er in grote steden misschien meer alcohol gedronken tijdens de zwangerschap dan in kleine plaatsen? Nee, deze verklaring gaat niet op voor de praktijken in Zeist, Hoevelaken en Elburg, die ook veel respondenten hebben en in kleinere plaatsen liggen Of wordt er door grote verloskundigenpraktijken meer geworven dan door kleine? Daar lijkt het wel op. Maar, de praktijk in Hoevelaken is met 200 zorgeenheden niet groot, en heeft toch veel respondenten geworven. De beste verklaring voor de goede werving lijkt te zijn dat deze praktijken: (1) alle nieuwe cliënten vragen om aan het onderzoek mee te doen en (2) daarbij benadrukken dat het voor de verloskundige belangrijk is dat de nieuwe cliënt de vragenlijst op internet invult (3) graag vóór het intakegesprek. (4) Bovendien sturen deze praktijken het verwijsbriefje mee met de bevestiging van de afspraak voor het intakegesprek, met alle informatie die de cliënt nodig heeft om aan het onderzoek mee te doen. Het verwijsbriefje is te downloaden via http://www.alcoholenzwangerschap.nl/nl/professional/verwijsbriefjes.html Taart! Zodra een verloskundigenpraktijk tien respondenten heeft geworven, krijgt de praktijk een taart van het onderzoeksteam. De eerste taarten zijn bezorgd bij de verloskundigenpraktijken Van der Hoopstraat in Amsterdam, Breedstraat in Utrecht en de Verloskundige Praktijk in Zeist! Weinig respondenten Doet onze praktijk iets verkeerd? Het is mogelijk dat uw praktijk deze wervingstips precies zo toepast, maar dat u toch nog geen of maar één respondent heeft geworven. Dan kan het zijn dat uw cliënten wel de vragenlijst hebben ingevuld, maar snel zijn afgevallen omdat ze echt geen alcohol hebben gedronken sinds ze weten dat ze zwanger zijn. En dat is natuurlijk heel fijn voor moeder en kind! Alleen als een cliënt heeft ingevuld dat ze alcohol heeft gedronken, kan ze invullen bij welke praktijk ze zit. Ruim 550 cliënten zijn wel begonnen met de vragenlijst, maar zijn afgevallen omdat ze geen alcohol gebruiken. We weten van deze cliënten dus niet bij welke praktijk ze zitten. Mogelijk vallen uw cliënten onder deze 550 cliënten. We zijn hoe dan ook erg blij met uw inzet! Hartelijk dank hiervoor! Hoe meer cliënten de vragenlijst invullen, hoe meer inzicht wij hebben in het aantal vrouwen dat wel en niet alcohol gebruikt in het eerste trimester van hun zwangerschap.
Kennismaking met de onderzoeksgroep Het onderzoek Alcohol en Zwangerschap wordt uitgevoerd door een onderzoeksgroep van vier personen. In deze nieuwsbrief stellen we ons graag aan u voor. Ciska Hoving is universitair docent Gezondheidscommunicatie in de Gezondheidszorg aan de Universiteit Maastricht. Zij is de dagelijks begeleider en co-promotor van Nickie. Ciska heeft veel onderzoekservaring met gezondheidsvoorlichting in de eerste lijn. Zij is gespecialiseerd in onderzoek naar stoppen met roken in de huisartsenpraktijk. Nickie van der Wulp is als onderzoekster verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van het project. Nickie werkt bij het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) in Utrecht. Dit project is tegelijkertijd haar promotieonderzoek aan de Universiteit Maastricht. Wilt u meer weten over haar motivatie om dit project uit te voeren? Lees verderop in de nieuwsbrief het interview met Nickie. Wim van Dalen is directeur van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) en eindverantwoordelijke voor het project. STAP is een onafhankelijk kennisinstituut dat zich inzet voor effectief alcoholbeleid en voor publieke bewustwording van de gezondheidsrisico s van alcohol. Hein de Vries is hoogleraar Gezondheidsvoorlichting aan de Universiteit Maastricht. Hein is promotor van Nickie en eindverantwoordelijke voor de wetenschappelijke producten die uit dit project voortkomen. Hein is onder andere betrokken geweest bij het onderzoek naar roken tijdens de zwangerschap, waar de V-MIS uit is voortgekomen.
Interview met Nickie van der Wulp Nickie is degene die de deelnemende verloskundigenpraktijken bezoekt. Heeft u Nickie nog niet ontmoet en wilt u meer over haar weten? Leest u dan dit korte interview met Nickie waarin ze onder andere vertelt over haar motivatie voor dit project. Wat zijn jouw taken binnen dit project? Ik ben verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van dit project. Dat houdt in dat ik de contacten onderhoud met de verloskundigen; met alle praktijken heb ik telefonisch of via email contact gehad. De praktijken in de groep Mondelinge Voorlichting heb ik bezocht en training gegeven, zodat ze nu goed weten hoe ze voorlichting moeten geven volgens ons programma. En ik heb een aantal praktijken bezocht in de groep Internetvoorlichting en de Controlegroep, om persoonlijk kennis te maken met de assistent en verloskundigen. Ik heb met hen de werving van respondenten besproken en de opzet en het verloop van het onderzoek. Ik vind het heel leuk om de praktijken te bezoeken en de verloskundigen persoonlijk te spreken. Inspirerend om te zien hoe hard verloskundigen werken en hoe ze zich volledig inzetten voor de gezondheid van moeder en kind. Afgezien van het onderhouden van de contacten, zal ik ook de data analyseren en hoop ik statistisch te kunnen aantonen dat de programma s die wij ontwikkeld hebben effectief blijken te zijn in het terugdringen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Kan je ons iets meer over jezelf vertellen? Ik heb Bosbouw in Wageningen gestudeerd. Niet de meest vanzelfsprekende vooropleiding voor dit project. Ik merkte tijdens mijn studie al snel dat ik me meer interesseerde in mensen dan in bomen, en gelukkig had ik in Wageningen de vrijheid om mijn studie bij te sturen. Met een goede sociaal-wetenschappelijke basis ben ik na mijn studie via de vakgroep Sociale Psychologie aan de Vrije Universiteit en onderzoeksinstituut Alterra bij STAP terecht gekomen. Hier heb ik de mogelijkheid om onderzoek te doen naar een onderwerp dat me echt interesseert: alcohol en zwangerschap. Wat doe je naast je werk? Mijn werk is heel belangrijk voor me. Ik ben blij dat ik me op zo n interessante manier nuttig kan maken voor de maatschappij. Maar, er is natuurlijk wel meer in het leven. Ik ben 34 jaar en moeder van twee kinderen. Ik heb een zoontje van drie, Sydo, en een dochtertje van 1, Rosa. Samen met mijn vriend en de kinderen woon ik sinds een jaar of twee in Amersfoort. Werk en gezin kosten veel tijd. De tijd die overblijft, besteed ik zoveel mogelijk aan gezelligheid met vrienden en familie. Daarnaast speel ik cello in een Amersfoorts kamerorkest. Wat vind je het leukste aan het project? Ik vind heel veel aspecten van het project bijzonder leuk, zoals de contacten met de verloskundigen, een enkele keer krijg ik ook mailtjes van de respondenten. Ook vind ik het heel leuk om ervoor te zorgen dat dit project een goede wetenschappelijke basis heeft. Alleen met een goed wetenschappelijk project kunnen we de resultaten benutten, bijvoorbeeld ervoor zorgen dat een succesvol voorlichtingsprogramma wordt toegepast in heel Nederland, of misschien zelfs ook in andere landen. Maar wat ik het allerinteressantst vind aan het project is om kennis op te doen en te verspreiden over hoe schadelijk alcohol is
tijdens de zwangerschap. De kennis hierover in de Nederlandse maatschappij is laag. Vrijwel iedereen weet inmiddels wel dat alcohol niet goed is tijdens de zwangerschap, maar weinigen weten waarom. Veel mensen schrikken als ze horen dat het alcoholpromillage van een foetus net zo hoog is als die van zijn moeder als zij tijdens de zwangerschap alcohol gebruikt. Dus, als de moeder een biertje drinkt tijdens haar zwangerschap en daardoor een promillage van 0,3 in haar bloed heeft, dan heeft de foetus dat ook! En ook is nog niet vaak bekend dat alcohol de ontwikkeling van de cellen negatief beïnvloedt en dat alcohol tijdens de zwangerschap daarom tot hersenbeschadiging of beschadiging van andere organen kan leiden, en die schade is onherstelbaar. Vooral hoger opgeleide vrouwen nemen van hun verloskundigen niet klakkeloos aan dat ze geen alcohol mogen drinken, zonder dat ze goed uitgelegd krijgen waarom. Zij vormen de groep die het meest alcohol gebruikt tijdens de zwangerschap. Als zo n vrouw dan een kind krijgt met hersenbeschadiging door haar alcoholgebruik tijdens de zwangerschap, dan kun je je voorstellen hoe groot het schuldgevoel is en hoe schrijnend het is voor het kind. Door het alcoholgebruik van de moeder was voor de geboorte al bepaald dat het kind nooit een normaal leven zou krijgen. Wat het wel gehad zou hebben, als de moeder niet had gedronken. Waar komt jouw fascinatie voor dit project vandaan? Dat is moeilijk om te zeggen. Misschien vind ik het project zo interessant omdat ik zelf moeder ben, en me realiseer hoe belangrijk het is als je kinderen gezond zijn? In mijn onwetendheid heb ik tijdens mijn eerste zwangerschap ook wel eens een slokje alcohol gedronken. Toen ik aan dit project werkte, werd ik zwanger van mijn tweede. Ik had inmiddels geleerd hoe schadelijk alcohol was tijdens de zwangerschap en hoe oneerlijk het is voor het kind, als het inderdaad beschadigd raakt, omdat de moeder het zo lekker vindt om ook tijdens de zwangerschap af en toe een biertje of wijntje te drinken. Geen druppel heb ik gedronken tijdens de tweede zwangerschap. En ik ben heel erg blij dat ik echt zeker weet dat mijn dochtertje niet beschadigd kàn zijn door prenataal alcoholgebruik. Ik wil graag mijn bijdrage leveren aan de kennis en het begrip van zwangere vrouwen over de effecten van alcohol tijdens de zwangerschap. Als zij weten hoe schadelijk het is en waarom, dan is het voor hen makkelijker om de keuze te maken om geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap. Contact Wilt u meer informatie over het onderzoek Alcohol en Zwangerschap? Of heeft u algemene vragen over alcohol en zwangerschap? Surf dan naar onze website: www.alcoholenzwangerschap.nl/professionals Heeft u suggesties voor onderwerpen voor een volgende nieuwsbrief, of heeft u andere opmerkingen? Mailt u dan naar nvanderwulp@stap.nl of bel naar 030-6565041. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) en de Universiteit Maastricht, en wordt gefinancierd door ZonMW.