BSO afspraken pedagogisch medewerker Versie 2.0 Augustus 2015
Inhoud 1. Gezondheidsrisico s door ziektekiemen...4 Handen wassen...4 Ziekte en wondjes...4 Washandjes...5 Speelgoed...5 Voedsel en eetmomenten...5 Ongedierte...6 Dieren...6 Zwemmen...6 Aangeboren en niet-aangeboren afwijkingen...7 2. Gezondheidsrisico s als het gevolg van het binnenmilieu...8 Ventileren...8 Temperatuur in de ruimte...8 Rook...8 Schoonmaken...8 Vluchtige stoffen: spuitbussen, lijm en verf...9 Dieren...9 3. Gezondheidsrisico s als het gevolg van het buitenmilieu... 10 Teken... 10 Bijen en wespen... 10 Zon... 10 4. Gezondheidsrisico s ten gevolge van (niet) medisch handelen... 11 Medicijnen... 11 Koortsthermometer... 11 Bloed en wondvocht... 11 5. Gezondsheidsrisico s bij Agrarische Opvang... 13 Dieren... 13 Diergeneeskundige middelen... 13 Mest... 13 2
Zieke en overleden dieren... 13 Kinderboerderij... 13 6. Veiligheid... 14 Gevaarlijke stoffen... 14 Kranen... 14 Binnen ruimte... 14 Buiten ruimte... 15 Vermist kind... 16 Uitstapjes buiten de deur... 16 3
1. Gezondheidsrisico s door ziektekiemen Handen wassen kinderen Handen worden gewassen met water en vloeibaar zeep Handen worden met een schone handdoek (of papier) gedroogd Handen worden bij aankomst en na elke buitenactiviteit gewassen bij de hal in de kantine Pedagogisch medewerkers zien er op toe dat kinderen na ieder toiletbezoek hun handen (met vloeibare) handzeep wassen Bij zichtbare verontreiniging én minimaal elk dagdeel wordt een schone handdoek gebruikt De kraan (handcontactpunt) wordt minimaal dagelijks gereinigd Pedagogisch medewerker Handen worden gewassen voor het aanraken van voedsel Handen worden gewassen voor het eten of helpen met eten Handen worden gewassen voor wondverzorging Handen worden gewassen voor het aanbrengen van zalf of crème Handen worden gewassen na hoesten, niezen en snuiten Handen worden gewassen na toiletgebruik Handen worden gewassen na het afvegen van de billen van een kind Handen worden gewassen na contact met lichaamsvochten zoals speeksel, snot, braaksel, ontlasting, wondvocht of bloed Handen worden gewassen na contact met vuile was of afval Ziekte en wondjes Zieke pedagogisch medewerker Zieke pedagogisch medewerkers besteden extra aandacht aan een goede handhygiëne Pedagogisch medewerkers zijn op de hoogte van de ziek- en herstelmeldingsprocedure Medewerkers raadplegen een arbo-arts bij ziekteverschijnselen van besmettelijke aard (zoals diarree of huiduitslag) Medewerkers weten hoe te handelen als ze ziek van vakantie terugkomen Wondjes / ziekte bij kinderen Pus/wondvocht wordt voordat het gaat lekken met bijvoorbeeld een wattenstaafje gedept Wondjes worden met een waterafstotende pleister afgedekt Materialen en oppervlakken die verontreinigd zijn met pus of wondvocht worden direct met een reinigingsmiddel schoongemaakt Handen worden na aanraking van pus of wondvocht gewassen Er wordt voorkomen dat een kind met een koortslip anderen zoent Bij kinderen die aan wondjes en/of blaasjes krabben, wordt extra aandacht aan handhygiëne besteed. Zieke kinderen krijgen een eigen handdoek of gebruiken papieren handdoekjes Zieke kinderen* krijgen eigen speelgoed Onder zieke kinderen verstaan we kinderen die zich niet lekker voelen met lichte klachten van hoofdpijn, buikpijn, keelpijn, verkoudheid, verhoging, etc. Als kinderen echt ziek zijn bellen we de ouders en gaan ze, zo mogelijk, naar huis. Dit in overleg met de pedagogische begeleiding. 4
Speelgoed waarmee een ziek kind* heeft gespeeld, wordt gereinigd voordat andere kinderen het gebruiken Zieke kinderen* krijgen een eigen beker en bestek, de medewerker ziet ziet er op toe dat andere kinderen dit niet gebruiken Hoesten en niezen Pedagogisch medewerkers dragen zorg voor een goede hoesthygiëne Pedagogisch medewerkers wassen de handen na hoesten of niezen Kinderen worden er op gewezen dat ze tijdens het hoesten of niezen de hand voor de mond moeten houden, in hun elleboog of in een papieren zakdoek hoesten of niezen Aan kinderen wordt geleerd tijdens hoesten of niezen het hoofd weg te draaien of het hoofd te buigen Kinderen worden gestimuleerd de handen te wassen na hoesten of niezen Voor ieder kind wordt per keer een schone papieren zakdoek gebruikt Washandjes Voor ieder kind wordt een schone (wegwerp-) washand gebruikt Gebruikte washandjes worden direct opgeruimd of weggegooid Speelgoed Pedagogisch medewerker ziet er op toe ziet dat er geen speelgoed mee naar het toilet genomen wordt Speelgoed dat in de mond genomen wordt, wordt dagelijks gereinigd Speelgoed dat niet in de mond genomen wordt, wordt maandelijks gereinigd Zichtbaar verontreinigd speelgoed wordt direct gereinigd Speelgoed wordt na vervuiling met bloed, (bloederige) diarree of braaksel gedesinfecteerd De pedagogisch medewerker vervangt beschadigd speelgoed direct Speelgoed voor binnen en buiten wordt gescheiden gehouden De verkleedkleren worden op 40 C gewassen met het langste programma Verkleedkleren worden maandelijks gewassen Wanneer zieke kinderen met verkleedkleren spelen, worden de kleren extra gewassen Knuffels en stoffen speelgoed worden maandelijks gewassen Er worden alleen stoffen speelgoed en knuffels aangeschaft die op minimaal 40 C gewassen kunnen worden Wanneer zieke kinderen (met bijvoorbeeld een koortslip) met de knuffels voor algemeen gebruik spelen, worden de knuffels direct extra gewassen Voedsel en eetmomenten Eetmomenten Geschild, gesneden of geprakt fruit wordt afgedekt Drinkbekers en bestek worden na ieder gebruik afgewassen Medewerkers zien er op toe dat kinderen tijdens de maaltijd hun eigen servies en bestek gebruiken Afval wordt in afgesloten afvalbakken weggegooid, voorkeur pendaalemmer De afvalbakken worden dagelijks geleegd De vaatdoek wordt na gebruik met heet stromend water uitgespoeld 5
Bij zichtbare verontreiniging, na vuile kluisjes én minimaal elk dagdeel wordt een schone vaatdoek gepakt Voedsel bewaren en bereiden Gekoelde producten worden na aflevering of aankoop direct in de koelkast opgeborgen Ouders worden geïnstrueerd geen bederfelijke voedingsmiddelen mee te nemen die langer dan 30 minuten buiten de koelkast zijn geweest Gekoelde producten worden onder 7 C bewaard Een interne verbruikdatum (ivd) wordt na de ontvangst, de bereiding of het ontdooien van producten genoteerd Producten worden vlak voor gebruik uit de koelkast gehaald Gekoelde producten die langer dan dertig minuten buiten de koelkast zijn geweest worden weggegooid De houdbaarheidsdatum van producten wordt voor ieder gebruik gecontroleerd Medewerkers dragen zorg voor een goede handhygiëne Voedselbereiding en verschonen gebeurt op gescheiden plaatsen Voedsel wordt in een schone omgeving bereid Er wordt schoon keukenmateriaal gebruikt Rauwe ingrediënten worden tot minimaal 75 C in de kern verhit Restjes worden niet hergebruikt Ongedierte Kieren en naden worden afgedicht waardoor plaagdieren uit het gebouw geweerd worden Etensresten worden afgesloten bewaard en kruimels worden opgeruimd Afval (buiten) wordt in gesloten containers of zakken opgeborgen Bij overlast van vliegen wordt een vliegenlamp gemonteerd op de plaats waar vliegen het gebouw binnen komen Uitwerpselen van ongedierte worden direct opgeruimd Dieren Bij bezoek aan dieren is er steeds voldoende begeleiding aanwezig Pedagogisch medewerkers houden toezicht op de kinderen in aanwezigheid van dieren Als dieren gevoerd worden, let de pedagogisch medewerker op dat dit voorzichtig gebeurt Zwemmen Voor kinderen die nog niet zindelijk zijn, worden zwemluiers gebruikt Het water in kleine badjes wordt dagelijks en bij zichtbare verontreiniging verschoond Badjes worden voor het vullen gereinigd Badjes worden na gebruik gereinigd en droog opgeborgen Voor het vullen van badjes wordt water van drinkwaterkwaliteit gebruikt Voorwerpen en attributen waarmee kinderen en het zwem- en badwater in contact komen, zijn van materialen vervaardigd die gemakkelijk gereinigd kunnen worden Voor gebruik in het badje wordt het juiste speelgoed gekozen Groepsleiding ziet er op toe dat kinderen niet eten of drinken in het zwembadje 6
Aangeboren en niet-aangeboren afwijkingen Houd kinderen in de gaten en signaleer mogelijk slechtziend of motorische problemen Houd kinderen met motorische afwijkingen extra goed in de gaten Houd kinderen met slecht zicht extra goed in de gaten Check dossiers van de kinderen om op de hoogte te zijn van aangeboren afwijkingen 7
2. Gezondheidsrisico s als het gevolg van het binnenmilieu Ventileren Er wordt extra geventileerd tijdens en na bewegingsspelletjes, bedden opmaken en stofzuigen/wissen Gedurende de nacht wordt geventileerd Ramen en roosters, die zich meer dan 1.80 meter boven de vloer bevinden worden zoveel mogelijk geopend De mechanische ventilatie staat in de stand die zorgt dat het CO2-gehalte laag genoeg blijft Verblijfsruimten (groepsruimten, slaapkamers enz.) hebben voldoende voorzieningen om te ventileren Laat de mechanische ventilatie iedere vier jaar meten en opnieuw inregelen en leg de resultaten vast in een logboek Ventilatieroosters worden vrij gehouden Filters van een eventuele mechanische luchttoevoer worden gereinigd en vervangen conform instructies van de leverancier Luchtfilters van een mechanische luchttoevoer zijn niet zichtbaar vuil Temperatuur in de ruimte De temperatuur wordt regelmatig gecontroleerd en is in de verblijfsruimte niet lager dan 17 C De temperatuur in de verblijfsruimte wordt op 20 C ingesteld en het ventilatiegedrag wordt aangepast wanneer de temperatuur oploopt Als de temperatuur boven de 25 C oploopt, wordt er volgens een hitteprotocol gewerkt Er wordt een ventilator gebruikt in binnenruimtes waar de temperatuur oploopt boven de 25 C Ramen waar de zon op staat, worden middels zonwering afgeschemd/ geblindeerd Op warme dagen wordt s nachts geventileerd om het gebouw af te koelen In de verschillende ruimtes worden temperatuurschommelingen van meer dan 5 C voorkomen Rook Kinderen wordt toegang tot ruimtes waar gerookt verboden Er worden geen wierookstokjes, kaarsen, waxinelichtjes, olie, gel, enz. gebrand Schoonmaken Er wordt met een schoonmaakschema gewerkt De vloer en het meubilair (dat dagelijks wordt gebruikt) wordt dagelijks gereinigd Hoger gelegen oppervlakken worden wekelijks gereinigd Verticale oppervlakken worden maandelijks gereinigd Schoolborden worden met een vochtige doek schoongemaakt Wekelijks wordt stof van stengels en bladeren van kamerplanten gespoeld Droogbloemen, knutselwerken en dergelijke die niet gereinigd worden, worden na een maand verwijderd Tijdens het gebruik van een stofzuiger of droge wisser wordt gelucht Er wordt niet geveegd in het bijzijn van kinderen 8
Tijdens het opmaken van bedden en het opvouwen van wasgoed worden ramen wijd opengezet Textiel wordt op minimaal 40 C gewassen Bloemen met een sterke geur worden verwijderd Potgrond wordt jaarlijks verschoond Potten en schotels worden jaarlijks gereinigd en bij schimmelvorming direct vervangen Schotels, potten en bakken van planten worden jaarlijks gereinigd Zichtbaar verontreinigde ruimtes worden direct schoongemaakt Vluchtige stoffen: spuitbussen, lijm en verf In ruimtes met kinderen worden geen spuitbussen (verf, haarlak en luchtverfrissers) gebruik Tijdens knutselen wordt alleen lijm op waterbasis gebruikt In ruimtes met kinderen wordt geen wasbenzine, terpentine, verfafbijtmiddelen of andere chemicaliën met oplosmiddelen gebruikt Na verfwerkzaamheden wordt extra gelucht tot de verflucht verdwenen is Er worden geen sterk geurende producten gebruikt Dieren Dieren worden alleen toegelaten als uit een inventarisatie blijkt dat er geen kinderen zijn met een allergie voor huisdieren De pedagogisch medewerker ziet er op toe dat kinderen na contact met dieren hun handen wassen 9
3. Gezondheidsrisico s als het gevolg van het buitenmilieu Teken De pedagogisch medewerker ziet er op toe dat kinderen beschermende kleding dragen bij wandelingen in bossen Kinderen worden op teken en tekenbeten gecontroleerd als ze rondom struiken hebben gespeeld Teken worden zo snel mogelijk verwijderd met behulp van een tekenpincet of tekenlepel Na verwijdering van een teek wordt het wondje direct gedesinfecteerd Bijen en wespen Plakkerige handen en monden worden bij buiten spelende kinderen direct schoongemaakt Bij buiten drinken worden rietjes gebruikt om te voorkomen dat een bij of wesp in de mond of keel terecht komt In de buitenruimte wordt zoet eten beperkt Zon Indien nodig worden schaduwplekken gecreëerd De pedagogisch medewerker ziet er op toe dat kinderen niet te lang in de zon spelen Bij extreme hitte wordt de duur van het buitenspelen beperkt Bij extreme hitte wordt het spel aangepast, zodat grote inspanning wordt vermeden Tussen twaalf en drie uur wordt vermeden dat kinderen in de volle zon spelen Bij hoge temperaturen wordt extra drinken aangeboden Kinderen worden van begin mei tot eind september op alle dagen dat het zonnig of half bewolkt is ingesmeerd; ook als ze in de schaduw spelen. Kinderen worden om de twee uur opnieuw ingesmeerd Er wordt voor kinderen anti-zonnebrandmiddel met een factor (SPF) van ten minste 20 gebruikt en het middel beschermt zowel tegen uv-a-straling als tegen uv-b-straling. Kinderen worden om de twee uur opnieuw ingesmeerd. Kinderen onder de twaalf maanden worden niet aan direct zonlicht blootgesteld. Tussen 12.00 en 15.00 uur wordt er op toegezien dat zoveel mogelijk in de schaduw spelen. Er wordt op toegezien dat kinderen zoveel mogelijk een T-shirtje en hoofdbedekking dragen als ze buitenspelen. 10
4. Gezondheidsrisico s ten gevolge van (niet) medisch handelen Medicijnen Ouders geven voor het verstrekken van medicijnen vooraf schriftelijke toestemming middels een "overeenkomst gebruik geneesmiddelen" Misverstanden worden voorkomen door een schriftelijke overdracht Er wordt een afvinklijst gehanteerd zodat wordt voorkomen dat een medicijn twee keer wordt toegediend Er worden alleen medicijnen in de originele verpakking met bijsluiter verstrekt, die op naam van het kind uitgeschreven zijn Er worden alleen medicamenten verstrekt worden die al eerder thuis verstrekt zijn Vóór het verstrekken van het medicament wordt de bijsluiter gelezen Er wordt gewerkt met een schriftelijke procedure met betrekking tot calamiteiten als gevolg van verstrekking van een geneesmiddel / zelfzorgmiddel Gezondheidskenmerken en bijzonderheden op dit vlak worden in het dossier van het kind vastgelegd Er wordt vastgelegd wie de medicijnen verstrekt Er wordt vastgelegd welke huisarts een kind heeft Medicijnen worden in de originele verpakking met houdbaarheidsdatum bewaard De houdbaarheidsdatum van het medicijn wordt voor toediening gecontroleerd Medicijnen worden volgens voorschrift bewaard Er wordt voor elk kind een medisch dossier bijgehouden Paracetemol Pijnstillers of koortsverlagende medicijnen worden alleen op doktersadvies verstrekt Zalf en crème Handen worden gewassen voor het aanbrengen van zalf of crème Er worden spatels, vingercondooms of rubber handschoenen gebruikt worden bij het gebruiken van crème of zalf Er wordt geen zalf uit potjes gebruikt, maar uit tubes of wegwerpflacons Koortsthermometer Er worden hoesjes gebruikt om te voorkomen dat de thermometer verontreinigd raakt De thermometer wordt na ieder gebruik met water en zeep gereinigd De thermometer wordt voor en na ieder gebruik met alcohol 70% gedesinfecteerd Bloed en wondvocht De medewerkers werken met een instructie als er bloedcontact is geweest Groepsleiding wast voor- en na wondverzorging de handen Bij elk contact met bloed, wondvocht of lichaamsvochten die zichtbaar met bloed zijn vermengd worden wegwerphandschoenen gedragen Gemorst bloed wordt met handschoenen aan met een papieren tissue verwijderd De ondergrond wordt met water en allesreiniger schoongemaakt Het verontreinigde oppervlak wordt schoongespoeld en nagedroogd Het oppervlak wordt daarna met ruim alcohol 70% gedesinfecteerd 11
Wondjes worden met een waterafstotende pleister afgedekt Pleisters of verband worden regelmatig (of wanneer ze doordrenkt zijn) verwisseld Met bloed bevuilde kleding en linnengoed wordt op 60 C gewassen Bij bijtincidenten waarbij bloed vrij komt wordt binnen 24 uur contact opgenomen met de bedrijfsarts, huisarts of GGD 12
5. Gezondsheidsrisico s bij Agrarische Opvang Dieren Kinderen komen alleen onder toezicht bij de dieren Dieren komen niet in de BSO ruimtes Leer kinderen goed omgaan met dieren Kinderen nemen geen speelgoed, knuffels of spenen mee naar de dierverblijven Kinderen eten en drinken niet bij de dieren Kinderen consumeren geen (producten van) rauwe melk of rauwe eieren Handen worden na het aaien/voederen van dieren gewassen Er worden overalls en laarzen gedragen bij bezoek aan stallen, deze worden binnen uitgedaan en minimaal wekelijks gewassen Dierverblijven worden schoongehouden Drink- en voederbakken staan buiten bereik van kinderen Er wordt een logboek bijgehouden met o.a. de aantallen en soorten dieren, veterinaire controle, eventuele ziekten van de dieren en ingestelde therapie Diergeneeskundige middelen Berg chemische en diergeneeskundige middelen altijd achter slot en grendel op Berg chemische en diergeneeskundige middelen op een plaats op die niet toegankelijk is voor kinderen. Dieren worden volgens voorschrift dierenarts gevaccineerd Mest Kinderen komen niet bij de mesthoop Dieren komen niet op de buitenspeelplaats Houd kinderen uit de buurt van drink- en voederbakken Voor het vervoeren van mest worden aparte kruiwagens gebruikt Voor het vervoeren van mest worden aparte kruiwagens gebruikt De mestopslag is niet toegankelijk is voor kinderen en goed gescheiden van de buitenspeelruimte en eetgelegenheid Zieke en overleden dieren Kadavers en nageboorten worden verwerkt volgens de regelgeving Zieke dieren worden afgescheiden van gezonde dieren Kinderen komen niet in hokken / ruimtes met zieke dieren Mogelijke dierziekten (zoönosen) en de bijbehorende besmettingswegen zijn geïnventariseerd Kinderboerderij Kinderboerderijen worden alleen bezocht na overleg met de ouders 13
6. Veiligheid Gevaarlijke stoffen Bij vergiftiging, bel 112 Berg giftige stoffen op in een kast of ruimte met een hoge klink (minimaal 1.35 m) of draaiknop Berg giftige stoffen hoog op giftige stoffen op in een afgesloten kast of ruimte Bewaar chemicaliën altijd in de originele verpakking Was bij contact met chemicaliën altijd de handen met water en zeep sigaretten(peuken) mogen niet rondslingeren. Iedereen die rookt op de manege doet dit op de speciaal daarvoor ingerichte rookplek medicijnen mogen niet bereikbaar zijn Maak schoon op een tijdstip dat de kinderen niet aanwezig zijn Niemand drinkt thee als er kinderen aanwezig zijn (heet water) Kranen Plaats geen objecten bij kranen die een kind als opstapje kan gebruiken (zoals een stoel, doos of tas). Warm water Leer de kinderen: Open eerst de koud water kraan en dan pas de warme Leer de kinderen: Doe eerst de warme kraan dicht en dan pas de koude Binnen ruimte De BSO ruimte Controleer regelmatig of de veiligheidstrips nog in goede staat zijn en goed vastzitten Controleer regelmatig of de stopcontactbeveiligers nog (goed) op de lagen stopcontacten zitten. Controleer regelmatig of het vloermateriaal nog stroef genoeg zit en niet beschadigd is. Controleer meubilair regelmatig op splinters Plaats geen opstapjes bij het raam Verwijder afval op tappen en vloeren direct als je dit tegenkomt Droog bij nat weer de vloer nadat de kinderen weer naar binnen zijn gekomen Laat onbekenden nooit zonder toestemming de ruimte van de opvang betreden. Trap Kinderen mogen niet van de leuning glijden Kinderen mogen niet spelen op de trap Kinderen spelen niet rond trappen en balustrades Kinderen mogen niet op of voorbij de gele streep bij de balustrade en traphekje komen Speelgoed, meubels of stoelen mogen niet voorbij de gele streep bij de balustrade en het traphekje gezet worden Keuken Plaats de waterkoker zo dat een kind er niet makkelijk bij kan, bijvoorbeeld hoog of ver naar achteren 14
Laat de snoer van een waterkoker niet los hangen, plaats bijvoorbeeld een kabelgoot of rol het in het apparaat op Laat pannenstelen naar achteren wijzen tijdens het koken Gebruik zoveel mogelijk de achterste pitten tijdens het koken Houd jonge kinderen uit de keuken als de oven aan staat Kinderen mogen niet spelen in de buurt van de oven en fornuis Sluit de keuken af voor kinderen door een hekje voor de keukendeur te plaatsen en deze consequent te sluiten Binnen spelen Kinderen kijken uit met spelen in de buurt van ruiten Ramen staan altijd op raambeveiliger of kierstand Kinderen mogen niet rennen in de binnenruimte Kinderen mogen niet naar binnen rennen Kinderen mogen binnen niet gooien met voorwerpen Speelgoed moet na het spelen opgeruimd worden Speelgoed Gooi kapot speelgoed en speelgoed met scherpe randen weg. Schuur speelgoed waar splinters aan zitten. controleer regelmatig of speelgoed nog heel is, zonder scherpe randen. Buiten ruimte Buiten spelen controleer de speelplaats regelmatig (bijvoorbeeld 2 keer per week) op afval bij de afvalbak, zwerfvuil, losse stenen en takken. Controleer het speeltoestel maandelijks door te kijken of je signalen ziet van slijtage. Oudere kinderen spelen niet op het speelgedeelte voor jonge kinderen en visa versa. Kinderen mogen niet spelen met speelmateriaal zoals fietsen of skelters in de buurt van speeltoestellen Ruim los speelmateriaal in de buurt van speeltoestellen direct op Kinderen mogen niet zonder toezicht van de speelplaats af Geef tijden aan voor een druk spel Kinderen mogen niet over het hek klimmen (bal over hek? vraag het de juf) Houd toezicht tijdens het (buiten) spelen Weet hoe te handelen bij een vermist kind Speelgoed moet na het spelen opgeruimd worden Laat kinderen niet op of bij bewerkte gewassen of grond spelen. Voertuigen Laat kinderen bij voorkeur niet meerijden op landbouwvoertuigen Zet een voertuig altijd op de handrem als je deze niet gebruikt. Bewaar de sleutel van voertuigen altijd buiten het bereik van kinderen Rijd als kinderen buitenspelen niet met landbouwvoertuigen op het buitenspeelterrein Waterspellen en zwemmen Laat alleen kinderen met een zwemdiploma meedoen met een wateractiviteit Laat kinderen zwemvesten dragen met een wateractiviteit Laat toezicht houden bij een wateractiviteit door docent die reddend kan zwemmen 15
Bergruimte Bewaar gereedschap in een afgesloten gereedschapskist Sluit de deur van de bergruimte af met een sleutel Laat kinderen niet toe in de bergruimte Vermist kind volg altijd het protocol over wat te doen bij vermissing als een kind niet thuiskomt vanaf de opvang, en andersom volg altijd het protocol over wat te doen bij vermissing op de opvang. Uitstapjes buiten de deur Volg het protocol vervoeren kinderen Geef het goede voorbeeld bij uitstapjes buiten de deur met betrekking tot de verkeersregels, bijvoorbeeld bij het oversteken Volg altijd het protocol als een kind vermist raakt 16