r, GOWERNEXEKT VAN NED-NIEUV-GUINEA Afdeling Geelvinkbaai,... NO, 0 AFSCHRIFT 31 jlagen : 2 Onderwerp: Resolutie Biakkers n.a.v. oproep Synode. N.H.K. ' Mak, 13 juli i956 Nr. lll/rech/56/vertrouweli~k, I Naar aanleiding van de mede U toegezonden resolutie v a eensantal aiakkers, gedagtekend Biak, 10 juli 1956, betreffende de oproep van de Synode der N.H.X., heb ik de eer Uwe Excellentie hiernevens doordruk te doen toekomen van de brief'van het Hoofd van Plaatselijk Bestuur alhier van heden no. BJ/198/c/Vertrouwelijk, welke enige tòelichtingen vdrstrekt omtrent ontstaan en achtergrond van de resolutie. Ten aanzien van de laatste alinea wordt opgemerkt dat deze werd geschreven vóór de ontvangst van de uitgave 'Weuw-Guinea spreekt zich uit", welks stellig in een Sehoefte voorziet.. ' Mede mo& worden aange5oden een afschrift van de Srief van Ds. Rumainum waarbij mij de resolutie werd aan-,oeboden, De Resident Gee1vinkSaa.i w.g. H. Veldkamp A a n: Zijne Excellentie De Gouverneur van Nederlands JNieuw-Guine a Holland ia-binnen. CC. P.3, (Sisi,: copie resolutie brief HPB; brief D5.R.) voor eensluidend afschrift
NO. ; BJ/198/c/Vertr. 3i jlage :- Onderwerp : Resolutie 3iakkers n.a.v. oproep Synode N.ri.K. Naar aanleiding van de op 10 juli 1956 gedateerde resolutie van enige vooraanstaande Biakkers, betreffende de, oproep van de Synode der R,H.EC., heb ik de eer UHoogEdel- Gestrenge het volgende te Serichten, De resolutie i8 opgesteld door pendeta Rumainwn en H. Womsiwor gezamenli jk. Xja bespreking met de overige ondertekenaars zijn kleinere wijzigingen aangebracht, lu-bie geeft dan ook in de eerste plaats de gebeide genoemde pereonen weer. -. politieke instellina van deze initiatiefnemers is het'volgende bekend. 4.. Pendeta RÙmainwn is van aard en opvattingen een gema- -. tigd man. Hij is uiteraard door nauwe banden met de Zenagg perc bonden en waar8chijnlijk vo estema een belangrijke rol 3ij de totstandkoming van de Ev elisch Christelijke Kerk in Nederl~nda'Mieuw-Guinea te spelen, Met Mo fcaisiepo en'h. Womsiwor behoort hij tot'de meest vooraanstaande Biakkers. Zijn instelling is steeds duidelijk pro-nederlands geweest, doch hij wil zich niet openlijk op politiek terrein Segeven. In feite is hij echter een belangrijke steun voor het Nederland8 gezag, H. Womsiwor heeft er nimer een geheim van gemaakt dat zijn instelling bepaald wordt door nationaal eigenbelang. \ Zijn streven is de vooruitgang, in de eerste plaats in economisch opzicht, vm het volk van Med.Nieuw-Guinea, Na zijn bezoek aan Nederland was Womsiwor er wel van overtuigd dat het momenteel Nederland is die het 3est in stréit is Ned. Nieuw-Guinea vooruit te helpen, Zijn houding t.o.v. Indonesië is uitgesproken nesatief. Naar het voorkomt heeft pendetn Runainum de laatste tijd moeite gedaan contact met hem te onderhouden en hem zo veel mogeliik te leiden. Na zesprekken met pendeta Rumainun (vóór de tekst der resolutie was opgesteld) Womsiwor en A. Krey (na het opstellen van de resolutiej, neen ik dat aan r3e resolutie de volgende gevoelens ten Srmdslq ligzen. l. Ergernis over het feit dat de Synode de oproep de wereld in heeft gestuurd klaarblijkelijk zonder zich voldoende *e realiseren welke zevolgen de plotselinge publikatie$ van een dergelijk stuk hier in Ned.Kieuw-Vuinea ruoet hessen (eerste zin onder ftuenimbang~~ 1.) ; 2. Gegriefdheid omdat de P#2pOea'8 zelf eens te meer niet gekend zijn bij het nemen van een besliasing, d.ie op hun lot van invloed kan zijn; 3. Ongerustheld over een moselijk aan haar lot worden over van de Sevolking van Ned.îiieuw-Guinea, op een dat deze Sevolklng nog niet ver genoeg Is se- r)
-2- vorderd om op eigen benen te kunnen staan. (Het vermelde onder Wenirnbangt' 1 en 2); 4. Ontevredenheid over het tempo van ontwikkeling, op het gebied van onderwijs en economie, Vastgesteld wordt dat het volk van Ned.Nieuw-Gu'nea zijn lot in handen stelt van de door haar vertrouwde Neder1 B dse regering, doch tegelijkertijd worden met klem een aantal verlangens naar voren gebracht; meer middelbaar onderwijs, krachtiger bevordering der economische ontwikkeling; 5. Onbehagen over de felle verwijten door M.W.Kaisiepo en anderen te Hollandia gericht aan het adres van de Zending, die zo veel voor het volk van Ned.Nieuw-Guinea heeft gedaan, Uen wil niet dadelijk een oordeel vellen, vóór dat zelfs de volledige tekst v a de oproep bekend is en voelt er niet voor zich zonder meer te laten inschakelen in een tegenstelling overheid -. z end ing Zelfs vindt men het wel nodig er op dit mornent'middels deze resolutie op te wijzen dat het niet de Zendin doch het gouvernement is dat verantwoordelijk is voor het (nog 7 'niet inwilligen van verlangens op onderwijsgebied. Door de voornaamste ondertekenaars werd de resolutie mondeling nog als volgt toegelicht. F.J.S. Rumainum. - de oproep van de Synode te betreuren. Het volk,dolt thans rustig werkt aan de opbouw van het land, kan er door in verwarring worden gebracht "De Zending krijgt thans veel kritiek, het is nodig er op te wijzen dat het niet de Zending is die weigert meer onderwijs te verstrekkentt. In hoeverre de opstelling v a de resolutie wellicht op instigatie van Zendingazijde i3 geschied, valt niet te zeggen. H. Womsiwor. Maslkt de zending verflijten zich op politiek gebied te hebben, begeven. Vraagt of de Zending meent.reeds genoeg voor d it land te he3ben gedaan. Spreekt v a Ifsindiran kepada Zending" (vervat onder ttmenimbangn) en van "sindiran kepada penerintah't (onder "berpendapattl). %aar toch: t'kita tidak senang Zendin3 dipersalahkant', A. grey.?vij horen allerlei comentnar over deze kwestie, terwijl wij de juiste tekst van de oproep nog niet eens heb'sen kunnen hestuderen". (3ij het opstellen van de resolutie waren noz slechts de hoofdpunten van de oproep bekend). ttde zaak is nog niet helemaal duideli jkn. "Wij willen seen arnaerkin& maken op de resolutfe van Hollandia, doch achten deze te scherp voor de Zenddgt', Vreest dat aen van Nederlscndse zif jde Ned.Eieuw-Guinea wil loslaten "Dit kan niet zo maar wor8en deaccepteerd daar wij zelf voor Nederland heb5on yeko#zent' aren@ deze zaak in verband met de voorgenomen zelfstandigaking van de Evariplisch Christelijke Kerk; verklaart zich inderti jd tegen dit voorneaen te hebben 'verzet omdat hij de tijd eboor nog niet gekomen achtte, Ds. Lozher zelf had hem toen verzekerd dat de Zending de kerk in Ned.Nieuw-Guinea niet los zou laten doch steeds zou blijven waken om haar voor riiislukking te behoedn. I -3-
-3- Vermeldt dat dit jaar van de vier voor toelating tot de P.X. S. geschikt geachte abituriënten van do A.L.S., er in verband met het aantal beschikbare plaatsen slechts e h was geaccepteerd. Tenslotte inoge worden opgemerkt, dat het onderwerp door zijn netelig karakter, zich vow het geven van mondelinge voorlichting in bredere kring in eerste aanleg minder goed leent. Aan een nummer van npengantarra'f, aan deze kwestie gewljd, waarin zowel de hoofdzaken van de oproep als de diverse conmentclren zijn opgenomen, bestaat dringend Sehoefte. xet Hoofd van Plaatselijk Bestuur w.g. C.H. Stefels. voor eensluidend &schrift.
I. v' ATSCJXRIPT PENDAPATAIJ EAJ11 BE33RAPA Pl3lUUKA ASLI DI BI= B&RICENAAm cj DENGAI? SERUAT? DM1 SYNODE TJXSJì'ì G%XEDJA HERVORUD BELAIuDA KEZADA RAJAT BELANDA M%NGERAI SOU TANAH NIEUW GUINEA.- Sesudah menjelidiki seruan Synode 'Unum Gered ja Hervormd Blanda kepada rajat Be landa mengenai soal Nieuw Guinea, serta nendengar: a Pidato!l!uax~ jana Mulia Dr. H. Eroeskamp Directeur Kolt urela Zaken di Hollandia,tdmtanggal 4 jul'i, ajam 6.45 petmig 1956 jang lalu; b. Sidato Dr. F.C. Kamma dan Ds. 1.S.Kijne tertanggal 5 j uli ajam 6,45 petmg jmglalu; c. Pidato Turn jug Mulia M,Kaisjepo tertanggal 6 juli, ajam 6.45 petang jarig lalu; d. Zembatja resolusipemuka2 bangsa asli di Hollandia, tertangsal... jang dipersembahkan kehsdapan Seri Basinda Ratu Julima di Soestdijk, maka kami beberapa pemuka di Bi&, mau usulkan: R E S O L U S I. Menimbang: 1. Ap&& kesimpulan seruan itu dapat membawa keuntungan bagi tan& Mieuw Guinea dan penduäuknja_2 Basaimana nrsib penduduk a li jug masih berkekurangan banjak dalam segala lopangrcn,%aik pengatahurn, olconomi dan sebagainja? 2. Dapatkah Nieuw Güinea jang masih rendah perekonomiannja dapat mend jamin satu tingkat penghidupan jaag berbahagia diinasa depan kb&& penduduknja? Berpendapat: 1. Xalau kami melihat kedalm kepada penduduk Nieuw Guinea jang nenjerahkan nasibnja kepada Pemerintah jang dipert jajai timbul soal: Kiran ja Pemerintah mulai sekarang ini, buk= sad ja nendirikan sskolah2 rendah kampung, A.L. S. serta V.V.S. tetapi kalm boleh mendirikan: i \ a. Sekolah2 landjutan bawah seperti P.M.S. dan MüLO, b. Solrolah2 Menengah Unum seperti H.B.S. ;Kweekschool-W. M.T.S. dan sebag~inja. Kalau kami ingat Hirìdia 3elanda dahulu, haunpir tiap2. Kercsidenan (Tempat dim Roeiden) mempunjai satu atau'/., ïebih sekolah menengah. Ha1 mana sampai sekarang belwi dilakaana.km ditanah Nieuw Guinea. 2. Xengingat soerl kelruarmgan hasil jang dikeluarkm ditanah i?ieuw Guinea, timbul pemintaan agar supaja Pemerintah nembantu setjara tenaga uang atau npa djugia akan: a. Cooperntie2 jang ada serta mendirikan: b. Pusat2 perikanaui; pcrtanian; penggergad jian; kopra fonds dll o c. Cursus2 pertuhngan; menganjazï rotari; dagan- pertanim är d. :Calau boleh ditindjau kenbali nasib2 kuli2 atau pengerdja2 bawahan dan nenengaïì asli jang bekerdja pada badan2 Fenerintah dan pertikulir (Uaatschappij2) tentang soal wmmahan dan gadji, Memutusakan: Uniuk men jrmpaikan dan mengharap perhatian sepenuhnja dm1 Penerintah mau didalsm Nieuw Guinea dan di1üar)nederland) ma DOSSIERGL OL