High level overleg. 21 september 2017

Vergelijkbare documenten
High level overleg. 22 februari 2017

Kredietverlening aan zelfstandigen en ondernemingen - Stand van zaken

High level overleg. 28 september 2016

Volume nieuwe kredieten aan ondernemingen stijgt aanzienlijk in 3de trimester

Voor ruim 7,2 miljard EUR verstrekte hypothecaire kredieten in het derde trimester van 2017

Hypothecaire kredietverlening blijft op peil, ondanks afwachtende houding van de Vlaamse koper

Record aan hypothecair krediet in 2017

Kredietverlening aan Vlaamse ondernemingen

Kredietomloop aan ondernemingen op hoogste niveau ooit

Kredietverlening aan ondernemingen blijft op peil, maar waakzaamheid is geboden voor de toekomst

Lage rentevoeten ondersteunen stijgende vraag naar hypothecaire kredietovereenkomsten in derde trimester

Kredietverlening aan Vlaamse ondernemingen

Hypotheekmarkt keert terug naar vroeger niveau

Groene kredieten stuwen hypotheekmarkt in 2011 naar ongekende hoogte

Nooit eerder werd zoveel hypothecair krediet verstrekt

Sterke groei van renovatiekredieten

Hypothecair krediet: duurzame groei

Evolutie hypothecair krediet 3de trimester 2018

Renovatiekredieten populairder dan ooit

Belgische hypothecaire kredietmarkt keert terug naar normaal niveau

nr. 241 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 13 januari 2017 aan PHILIPPE MUYTERS Waarborgregeling - Stand van zaken

Sterke vraag naar hypothecair krediet

Hypothecaire kredietverlening neemt verder toe in tweede trimester

Hypothecair krediet : het recordjaar 2010

Kredietomloop aan ondernemingen bereikt nieuw record

Beperkte vraag naar hypothecair krediet ondanks historisch lage rentevoeten

VERSLAG High level bankenoverleg 22 februari 2017

FINANCIERINGEN PMV WEEK VAN DE BEDRIJFSOVERDRACHT 26 OKTOBER 2015

Centrale voor kredieten aan ondernemingen

Wet KMO-financiering en Gedragscode

PMV Vitamines voor Vlaamse Ondernemingen WORKSHOP ITB 22 OKTOBER 2010

nr. 372 van DANIËLLE VANWESENBEECK datum: 7 maart 2018 aan PHILIPPE MUYTERS Winwinleningen - Stand van zaken

Hypothecair krediet 1ste trimester 2014 : verdere daling aanvragen en verstrekkingen

Wet KMO-financiering en Gedragscode

Belgische kredietmarkt is niet getekend door kredietschaarste

Financiering van de Vlaamse economie

Kredietverlening aan Vlaamse ondernemingen

Banken verlenen recordaantal kredieten aan ondernemingen

1. Hoeveel bedraagt de totale beheersvergoeding die PMV ontvangt? Graag een overzicht per jaar voor de periode

Is wonen in Vlaanderen betaalbaar? Een korte duiding bij het boek. Sien Winters

1. Hoeveel aanvragen voor een zorgtraject werden in de tussentijd al door de bankensector ontvangen? Graag een overzicht per provincie.

De leasingmarkt in 2015

Verantwoord krediet voor de autofinanciering. Brussel, 9 januari 2013

FONDS VOOR HET FLANKEREND ECONOMISCH BELEID Begroting 2013 ONTVANGSTEN

Percentage achterstallige kredietnemers 5,7 % 5,2 %

Marktevoluties van de hypothecaire markt in België

In augustus 2013 kwam een nieuwe wijziging. Het bedrag van euro werd verhoogd tot euro.

a)hoeveel aanvragen voor microkredieten-microstart zijn er geweest in ?

Informatie voor financiële instellingen

Rapportering Alternatieve Financiering mei 2016

a) Hoeveel aanvraagdossiers werden in de periode jaarlijks ingediend voor de Innovatiemezzanine? Over hoeveel ondernemingen gaat het?

Percentage achterstallige kredietnemers 5,2 % 5,4 %

Percentage achterstallige kredietnemers 5,5 % 5,7 %

(toestand einde periode) Variatie

kortlopende kredieten langlopende kredieten buitenlandse banken1

FONDS VOOR HET FLANKEREND ECONOMISCH BELEID Begrotingsaanpassing 2013

1. Hoeveel van de projecten die werden goedgekeurd werden inmiddels uitgevoerd?

Een visie op Economie

PMV, uw gids in bedrijfsfinanciering. Waarborgen. De beste manier om uw bankier te overtuigen. Informatiebrochure voor ondernemers

FINANCIERINGEN PMV/Z PRESENTATIE FORUM FOR THE FUTURE 23 NOVEMBER 2017

Advies. Ontbinding IWT. Brussel, 19 oktober 2015

FONDS VOOR HET FLANKEREND ECONOMISCH BELEID Begroting Totaal voor hoofdstuk

Notarisbarometer Vastgoed - familie - vennootschappen

Totale uitstaande verbintenissen per einde dienstjaar. N (encours vastgelegd in het dienstjaar) 2015

1. Hoeveel bedroeg het budget van Screen Flanders de voorbije vijf jaar. 2. Hoeveel projecten/films konden met dit budget ge(co)financierd worden?

Financiele Stimulansen voor KMO s. Cynthia Stinckens 25 mei 2008

PERSBERICHT. Eerste publicatie van MFI-rentestatistieken voor het eurogebied 1

De leasingmarkt in 2016

Kerncijfers evolutie hypothecair krediet 2014

Inhoudstafel. Deel I - Welk krediet heeft u nodig? dossier. 1. Enkele vuistregels Meest courante kredietvormen... 10

Januari Krediet en overmatige schuldenlast: wat leren wij uit de cijfers 2012 van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren?

De drie belangrijkste verbeteringen worden op de website van VLAIO als volgt omschreven:

Over ons jaar ervaring Dochteronderneming van Maakt deel uit van de groep. Kantorennetwerk van meer dan 47 kantoren

PPS/Esco Praktijkdag 2014

Memorie van toelichting

Zowel Gigarant als Waarborgbeheer NV behoren tot de consolidatieperimeter van de Vlaamse overheid.

De drie belangrijkste verbeteringen worden op de website van VLAIO als volgt omschreven:

DE EVOLUTIE VAN DE BELGISCHE VASTGOEDPRIJZEN IN 2016: DATA ADS 1 INLEIDING

FINANCIERINGEN PMV/Z PRESENTATIE SPORT VLAANDEREN OKTOBER 2018

De inflatie zakte in juni nog tot 1,5 punten. De daaropvolgende maanden steeg de inflatie tot 2,0 in augustus (Bron: NBB).

Promotie van milieuvriendelijke koeling in Vlaanderen

PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw

REKENHOF. Onderzoek van de begroting 2016 van de Vlaamse Gemeenschap

Belangrijkste evoluties van de Centrale voor kredieten aan particulieren aan het einde van het derde kwartaal 2012

Prijzen houden stand, maar de activiteit daalt. derde trimester met 5,1% naar beneden ten opzichte van de derde trimester van 2009.

Uitdagingen voor een financiële sector ten dienste van mens en economie. Financial Forum Gent, 29 mei 1

nr. 527 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 3 mei 2018 aan PHILIPPE MUYTERS Kmo-groeisubsidie - Aanvragen

ONTWERP VAN DECREET. tot wijziging van het decreet van 6 februari 2004 betreffende een waarborgregeling voor kleine en middelgrote ondernemingen

PMV: positie onder de Vlaamse investeringsmaatschappijen

VOORNAAMSTE RECENTE ONTWIKKELINGEN. (bijwerking van 18 november 2009)

Persbericht 01/04/2016

VOORNAAMSTE RECENTE ONTWIKKELINGEN. (bijwerking van 17 februari 2010)

COOCK. Collectief Onderzoek & Ontwikkeling. en Collectieve Kennisverspreiding

Regionale verdeling van de notariële vastgoedindex

notarisbarometer 101,6 99, ,2 99,8 94,1 Belgisch vastgoed zet de economische crisis een hak

VR DOC.0658/1

nr. 455 van MATTHIAS DIEPENDAELE datum: 3 april 2018 aan PHILIPPE MUYTERS Ecologiepremie+ - Aanvragen 2017

Bankverzekeren, klantentevredenheid, inkomstendiversifiëring: de kracht van een pertinent businessmodel PERSCONFERENTIE

Kredietverlening aan Nederlandse bedrijven loopt terug

Presentatie ZA 23 februari Onesto?

Transcriptie:

High level overleg 21 september 2017

Agenda Monitoring kredietverlening Financiering van smart city toepassingen Waarborgregeling Resultaten evaluatie wet financiering kmo s Stand van zaken in verband met de pps-projecten Varia Afspraken en volgend overleg

Monitoring kredietverlening Febelfin

10 jaar na financiële crisis: De Belgische economie is en blijft ondersteund door Belgische banksector Klantensegmenten. Kredietverlening door de Belgische banksector aan de Belgische klanten (volgens economische sectoren; inclusief geëffectiseerde kredietvolumes; uitsluitend niet-bancaire en niet-financiële klanten) (1) Eind december 2007 (uitstaande kredietomloop, in miljoen EUR) Eind juli 2017 (uitstaande kredietomloop, in miljoen EUR) Toename kredietomloop over periode december 2007 tot juli 2017 In miljoen EUR In % Kredieten aan Belgische gezinnen 139.342 215.268 + 75.926 + 54,5 Kredieten aan Belgische niet-financiële vennootschappen 97.070 128.775 +31.705 + 32,7 Kredieten aan de Belgische overheden 68.788 77.842 + 9.054 + 13,2 Totaal kredieten aan Belgische klanten 305.200 421.885 + 116.685 + 38,2 Bron : berekeningen Febelfin op gegevens van de NBB. 1) Voor de kredieten aan gezinnen en ondernemingen, betreft het de opgenomen bedragen van uitbetalingskredieten. Voor de kredieten aan de overheden gaat het om de financiering in de vorm van schuldtitels uitgegeven door de overheden, en om opgenomen uitbetalingskredieten. High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Kredietverlening aan ondernemingen High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Eind juni 2017 stond er bijna 145 miljard EUR aan krediet aan ondernemingen uit. Dit betreft niet enkel een stijging van 5,8% in vergelijking met vorig jaar maar ook een nieuw historisch hoogtepunt. 150 000 Omloop ondernemingskredieten (in mio EUR) 145 000 144.911 140 000 140.388 142.130 135 000 133.400 130 000 125 000 126.881 125.248 126.766 129.043 120.608 120 000 122.296 115 000 110 000 112.696 116.986 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017Q1 2017Q2 Bron : Kredietbarometer Febelfin beschikbaar t.e.m. Q2 2017 High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Evolutie van de kredietverlening aan niet-financiële ondernemingen volgens looptijd van het krediet Het aandeel van kredieten op lange termijn wordt steeds groter. De ondernemingen trachten namelijk de lage rente op ondernemingskredieten voor een langere periode vast te leggen. Hierdoor is er minder rotatie in het kredietvolume en kan de totale kredietomloop nog steeds stijgen, ook al matigt de kredietproductie. Kredietverlening aan nietfinanciële ondernemingen volgens looptijd van het krediet (uitstaand bedrag in miljoen euro) december 2014 juli 2016 juli 2017 Groei over 1 jaar (in % op basis van effectieve kredietstromen) Aandeel in totale kredietomloop aan ondernemingen (in %) Kredieten op korte termijn (<1 jaar) 31.275 32.521 33.433 + 4,0 26,0 Kredieten op middellange termijn (1 jaar < originele looptijd 5 jaar) 15.035 16.263 18.267 + 10,1 14,2 Kredieten op lange termijn (> 5 jaar) 65.295 71.067 77.075 + 6,0 59,8 Bron: Schema A NBB (breuklijn december 2014 wegens overgang naar ESR 2010) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Evolutie kredieten: onderverdeling naar grootte van de Belgische ondernemingen Toegestane kredieten Type onderneming december 2012 juli 2016 (in miljoenen euro) juli 2017 (in miljoenen euro) juli 2017 t.o.v. juli 2016 In % van totaal (juli 2017) Kleine 66.821 70.502 66.960-5,0% 42,8% Middelgrote 42.825 33.882 35.083 + 3,5% 22,4% Grote 57.925 55.783 54.531-2,2% 34,8% Opgenomen kredieten Type onderneming december 2012 juli 2016 (in miljoenen euro) juli 2017 (in miljoenen euro) juli 2017 t.o.v. juli 2016 In % van totaal (juli 2017) Kleine 56.545 59.351 56.075-5,5% 50,2% Middelgrote 28.379 25.366 25.439 + 0,3% 22,8% Grote 29.068 28.814 30.296 + 5,1% 27,1% Aanwendingsgraad Type onderneming december 2012 juli 2016 juli 2017 Kleine 84,6% 84,2% 83,7% Middelgrote 66,3% 74,9% 72,5% Grote 50,2% 51,7% 55,6% Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) NBB (breuklijn december 2012 wegens oprichting CKO2) N.B. Bovenstaande tabel bevat enkel de kredieten die aan één van de categorieën (Kleine, Middelgrote, Grote ondernemingen) konden worden toegewezen. Hierdoor komt het totaal niet overeen met het totaal beschikbaar in de CKO.

Evolutie kredieten: regionale onderverdeling Toegestane kredieten Regio december 2012 juli 2016 (in miljoenen euro) juli 2017 (in miljoenen euro) juli 2017 t.o.v. juli 2016 In % van totaal (juli 2017) Vlaams Gewest 105.079 108.890 109.863 + 0,9% 64,4% Waals Gewest 31.861 32.218 31.943-0,6% 18,7% Brussel Hoofdstedelijk Gewest Opgenomen kredieten Regio 39.842 30.695 28.711-6,5% 16,8% december 2012 juli 2016 (in miljoenen euro) juli 2017 (in miljoenen euro) juli 2017 t.o.v. juli 2016 In % van totaal (juli 2017) Vlaams Gewest 75.810 81.111 81.445 + 0,4% 66,1% Waals Gewest 24.112 24.754 24.278-1,9% 19,7% Brussel Hoofdstedelijk Gewest Aanwendingsgraad 21.012 17.240 17.467 + 1,3% 14,2% Regio december 2012 juli 2016 juli 2017 Vlaams Gewest 72,2% 74,5% 74,1% Waals Gewest 75,7% 77,0% 76,0% Brussel Hoofdstedelijk Gewest 52,7% 56,2% 60,8% Bron: Centrale voor Kredieten aan Ondernemingen (CKO) NBB (breuklijn december 2012 wegens oprichting CKO2) N.B. Bovenstaande tabel bevat enkel de kredieten die aan één van de categorieën (Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) konden worden toegewezen. Hierdoor komt het totaal niet overeen met het totaal beschikbaar in de CKO.

Kredieten aan ondernemingen - kredietvraag Het bedrag van de kredietaanvragen lag in het tweede trimester van 2017 licht hoger (0,8%) dan in hetzelfde trimester van het voorgaande jaar. Het aantal kredietaanvragen stabiliseerde in het tweede trimester van 2017 (0,1%). 15,0% Kredieten aan ondernemingen - kredietaanvragen (evolutie vergeleken met hetzelfde trimester v/h voorgaande jaar) 10,0% 5,0% 0,0% 3,5% 10,2% 5,6% 5,3% 3,2% 6,4% 6,9% 3,7% 8,2% 0,1% 0,8% -5,0% -10,0% -15,0% -20,0% -17,0% Q2016/1 Q2016/2 Q2016/3 Q2016/4 Q2017/1 Q2017/2 Aantal Bedrag Bron : Kredietbarometer Febelfin beschikbaar t.e.m. Q2 2017 High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Kredieten aan ondernemingen - kredietproductie Het bedrag van de nieuwe verstrekte kredieten evolueerde positief (+3,2%). Het aantal verstrekte kredieten lag in het tweede trimester van 2017 evenwel 4,1% lager dan in hetzelfde trimester van het jaar voordien. 15,0% 13,0% Kredieten aan ondernemingen - kredietproductie (evolutie vergeleken met hetzelfde trimester v/h voorgaande jaar) 10,0% 5,0% 3,0% 2,4% 4,7% 4,5% 5,3% 3,2% 0,0% -5,0% -10,0% -0,1% -0,1% -2,4% -4,1% -15,0% -20,0% -25,0% -20,8% Q2016/1 Q2016/2 Q2016/3 Q2016/4 Q2017/1 Q2017/2 Aantal Bedrag Bron : Kredietbarometer Febelfin beschikbaar t.e.m. Q2 2017 High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Ondernemingskrediet blijft toegankelijk De weigeringsgraad van het tweede trimester van 2017 ligt hoger dan de weigeringsgraad in het tweede trimester van de drie voorgaande jaren, maar ligt nog steeds beduidend onder het niveau van de periode 2010 tot 2013. Weigeringen - gemiddelde index per trimester (index 100 = eerste acht maanden van 2008) 130 120 110 100 90 112 108 106 121 101 105 93 117 99 97 89 113 98 93 91 113 99 108 103 80 70 60 2012 Q 42013 Q 12013 Q 22013 Q 32013 Q 42014 Q 12014 Q 22014 Q 32014 Q 42015 Q 12015 Q 22015 Q 32015 Q 42016 Q 12016 Q 22016 Q 32016 Q 42017 Q 12017 Q 2 Bron : Kredietbarometer Febelfin beschikbaar t.e.m. Q2 2017 In vergelijking met het eerste trimester van 2017 is de weigeringsgraad in het tweede trimester van 2017 licht gedaald. High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Perceptie van de kredietbelemmering door de ondernemingen op pre-crisis niveau Terwijl 28,5% van de ondernemers in het eerste trimester van 2013 de kredietvoorwaarden als ongunstig beschouwden, is dit percentage in het tweede trimester van 2017 afgezwakt tot 6,8%. Hiermee ligt het percentage net iets hoger dan in het eerste trimester van 2017, waarmee de indicator van de kredietbelemmeringen zich nog steeds op een historisch zeer laag niveau bevindt. Perceptie van de kredietbelemmering (in %) 60 50 40 30 47,8 Een daling op deze grafiek geeft een verbetering weer in de perceptie van de kredietbelemmeringen. Hoe lager de curve, hoe minder kredietbelemmeringen de ondernemers ervaren. 28,5 20 10 7 12,9 7,2 6,1 5,3 6,8 0 2007M1 2009M1 2009M7 2010M1 2010M7 2011M1 2011M7 2012M1 2012M7 2013M1 2013M7 2014M1 2014M7 2015M1 2015M7 2016M1 2016M7 2017M1 2017M7 Alle ondernemingen Bron: NBB / Belgostat. High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Positieve kredietevolutie nog steeds ondersteund door lage interestvoeten De gemiddelde rente op de nieuwe bedrijfskredieten nam met 2 basispunten toe, namelijk van 1,64 % in juni tot 1,66 % in juli. De gemiddelde rente blijft hiermee evenwel op een historisch laag niveau. 1,66% High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Kredietverlening aan ondernemingen - Alternatieve financieringsmiddelen High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Leasing: meer en meer een belangrijke alternatieve externe financieringsbron voor starters en kleine ondernemingen Roerende en onroerende leasing : uitstaande volumes Bedrag (in milliarden euro) 16,0 14,0 12,0 10,0 Roerende leasing (juni 2017) 10,4 miljard euro 8,0 6,0 4,0 Onroerende leasing (juni 2017) 4,8 miljard euro 2,0 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 06. 2017 roerende leasing onroerende leasing Bron : Febelfin op basis van gegevens Belgische Leasingvereniging (BLV) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Leasing: meer en meer een belangrijke alternatieve externe financieringsbron voor starters en kleine ondernemingen 6 500 Evolutie van de leasingproductie (in miljoenen EUR) 6 000 5 500 5 000 4 500 4 000 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 Roerende leasing (1 ste sem. 2017) 2,6 miljard euro Onroerende leasing (1 ste sem. 2017) 0,4 miljard euro 1 000 500 0 Onroerende leasing (1) Roerende leasing Bron : Febelfin op basis van gegevens Belgische Leasingvereniging (BLV) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Andere alternatieve financieringsbron: Factoring Na een zeer sterke stijging de afgelopen jaren werden in 2016 slechts 2,7% meer facturen afgestaan dan in 2015. In Q1 2017 lijkt deze steile stijging evenwel te hernemen. 65 000 Factoring : evolutie turnover (in miljoenen EUR) 60 000 55 000 50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 20 000 15 000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1e sem. 2016 turnover 1e sem. 2017 Bron : Febelfin op basis van gegevens Belgische Beroepsvereniging der Factormaatschappijen High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Evolutie uitstaande bedragen vastrentende effecten op meer dan 1 jaar : bijna vervijfvoudigd sinds 2008 Grote bedrijven wenden zich meer en meer tot rechtstreekse uitgifte van schuldpapier op financiële markten; desintermediatie 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 11 596 146 18 781 20 41923 X 5 37 873 34 111 30 114 44 008 55 730 56 613 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Q1 2017 Uitstaand bedrag vastrentende effecten op meer dan één jaar uitgegeven door Belgische niet-financiële vennootschappen (in mio EUR) Bron : Febelfin op basis van gegevens NBB High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

WinWinlening: productie In het tweede kwartaal van 2017 werden 572 Winwinleningen geregistreerd. Deze Winwinleningen vertegenwoordigen een kredietbedrag van 12,9 miljoen euro. In het tweede kwartaal van 2017 werd bijna 55 % van het kredietbedrag in hoofdsom van alle geregistreerde Winwinleningen toegestaan aan starters. Dit vertegenwoordigt meer dan 56 % van het aantal geregistreerde Winwinleningen Bron: Voortgangsrapportage Winwinleningen, Waarborgbeheer 2 de kwartaal 2017 High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

WinWinlening: gemiddeld bedrag Het gemiddeld bedrag van de geregistreerde Winwinleningen (tot en met het tweede kwartaal) bedraagt in 24.372 euro 2017. Ten opzichte van het gemiddeld bedrag van de geregistreerde Winwinleningen in 2016 merken we een stijging van 2,6 %. Bron: Voortgangsrapportage Winwinleningen, Waarborgbeheer 2 de kwartaal 2017 High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Hypothecaire kredietverlening High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Kredietverlening in 2017 blijft op hoog niveau Ten opzichte van de eerste helft van 2016 werden in de eerste helft van 2017 bijna 3% meer hypothecaire kredieten verstrekt voor een bedrag dat 15,7% hoger lag Bron: Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Kredieten voor aankoop en bouw stijgen Het aantal kredieten voor aankoop en bouw kende in de eerste jaarhelft een stijging (resp. 8% en 20%) (2017 t.o.v. 2016) Het aantal renovatiekredieten kende een daling met iets meer dan 7%. (2017 t.o.v. 2016) Bron: Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) Het aantal externe herfinancieringen daalde in de eerste helft van 2017 met 16% ten opzichte van 2016. Niettemin werden er nog meer dan 20.000 externe herfinancieringen verstrekt. High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Gemiddelde bedrag van bouwkrediet stijgt fors Het gemiddelde bedrag voor een krediet voor de bouw van een woning stijgt verder tot 164.000 EUR, een stijging met bijna 13.000 EUR op 2 jaar tijd. Het gemiddelde bedrag van een krediet voor de aankoop van een woning blijft stabiel op 153.000 EUR. Bron: Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Wanbetalingen inzake hypothecair krediet op het laagste niveau sinds 2003 (1,06%) 99 % van de Belgen ondervindt geen problemen bij terugbetaling Nieuwe hypothecaire kredieten kennen steeds betere kwaliteit Bron: Berekening BVK op basis van CKP High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Ook consumentenkrediet levert zijn bijdrage tot economie Heel wat consumenten kunnen hun projecten realiseren dankzij krediet, onder meer kredieten op afbetaling Aantal verstrekte consumentenkredieten op afbetaling 1ste helft 2017 1ste helft 2016 1ste helft 2015 1ste helft 2014 1ste helft 2013 Nieuwe wagens 119.000 116.000 108.000 107.000 102.000 Tweedehandswagens 56.000 55.000 52.500 49.500 49.000 Renovatie 22.000 22.500 19.000 16.000 14.500 Energiezuinige renovatie 8.500 7.000 7.000 7.000 10.500 o.a. electro en witen bruingoed Zonder specifieke doeleinden 116.000 107.000 70.000 79.500 84.500 Andere 90.500 86.500 84.000 77.000 74.500 Totaal 412.000 394.000 340.500 336.000 335.500 Bron: Beroepsvereniging van het Krediet (BVK) High Level Overleg Bankenplan 21 september 2017

Financiering van smart city toepassingen Kabinet minister Muyters

Financiering van Smart city toepassingen Initiatieven van de Vlaamse overheid: City of things & Smart Flanders City of things (Antwerpen): proeftuin voor Smart city toepassingen Doel: komen tot een open samenwerkingsmodel met alle commerciële spelers & definiëren van de overkoepelende architectuur voor Smart city oplossingen in Vlaanderen

Financiering van Smart city toepassingen Smart Flanders: netwerk van alle centrumsteden om aan kennisdeling te doen rond open data & om aan visievorming te doen rond gezamenlijke Smart city toepassingen Najaar 2018: open oproep vanuit Agentschap innoveren & ondernemen waar Vlaamse steden & gemeenten begeleiding en financiering kunnen krijgen om een eigen toepassing uit te werken, zowel technisch als qua business model Concreet voorbeeld: digitale advertentieborden Vraagstelling: - is er al ervaring met de financiering van Smart city oplossingen? - Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten vanuit de banksector? -

Waarborgregeling ParticipatieMaatschappij Vlaanderen

BANKEN ZIEN WAARBORGPRODUCTIE STIJGEN TOT 366M EURO IN 2022 waarborgproductie 400 000 000 350 000 000 300 000 000 250 000 000 200 000 000 150 000 000 100 000 000 50 000 000 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

JAARLIJKSE VERLIESFINANCIERING DOOR WAARBORGREGELING Jaarlijkse verliesfinanciering Waarborgregeling voor Vlaanderen is resultaat van: uitgaven ingevolge afroep van waarborgen min premieontvangsten min ontvangen recuperaties Hefboom verliesfinanciering tov totale investeringen: 58! Cijfers 2005 2016: Cumulatieve verliesfinanciering: 71,6 mln. euro Totaal toegekend waarborgbedrag: 1.790,6 mln. euro Totaal financieringsbedrag: 2.890,2 mln. euro Totaal investeringsbedrag: 4.176,9 mln. euro

PROJECTIE VERLIESFINANCIERING INSCHATTING O.B.V. HISTORISCHE CIJFERS Bepalende factoren voor projectie van de verliesfinanciering: productiebedrag verwachte premie opbrengsten: 0,5% gemiddelde waarborgduur: 4,5 jaar historische uitbetalingscijfers historische recuperatiecijfers

VERLIESFINANCIERING KAN OPLOPEN TOT 19 MLN. EURO 5 000 000 Verliesfinanciering generieke waarborgregeling 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 Gemiddeld: 9,9 mln. euro -5 000 000-10 000 000-15 000 000-20 000 000-25 000 000 simulatie 1 simulatie 2

Resultaten evaluatie wet financiering kmo s Agentschap Innoveren en Ondernemen

Wet financiering KMO s - Voorontwerp van wet houdende wijziging van de wet van 21 december 2013 betreffende diverse bepalingen inzake de financiering voor kleine en middelgrote ondernemingen Memorie van Toelichting artikel 4 - Het is aan te raden dat de kredietgever de ondernemer zo veel mogelijk bijstaat in zijn zoektocht naar ondersteunende maatregelen van de overheid (bijvoorbeeld subsidies, premies, mogelijkheden tot waarborg) die zouden kunnen bestaan. - Ook verdienen een aantal bestaande instrumenten die de ondernemingen moeten helpen bij het opstellen van hun kredietdossier, het vermeld te worden. => Op te nemen in de Gedragscode (artikel 10) Kan het agentschap Innoveren en Ondernemen de banken hier bijstaan bij het invullen van deze verplichting? 16/10/2017 37

Stand van zaken in verband met PPSprojecten ParticipatieMaatschappij Vlaanderen

Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Duidelijkheid over classificatie van PPS-projecten Richtlijn van September 2016 A Guide to the Statistical Treatment of PPP s schept voor de meeste gevallen duidelijkheid over classificatie van PPS-projecten Laat toe om in de meeste gevallen ex-ante zekerheid te hebben over de begrotingsimpact van een PPS-project Is wel zeer strikt over de scope van de richtlijn : Betreft wel : projecten van het type DBFM/O Betreft niet: Concessies Gebiedsontwikkelingen of Stadsvernieuwingsprojecten ESCO s

Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Mogelijkheden DBFM/O laat toe om investeringskost van grote projecten buiten de begroting te houden als aan de criteria van de richtlijn is voldaan De investeringskost komt niet ten laste van begroting of ESR-vorderingensaldo Wel ten laste van de begroting zijn de jaarlijkse beschikbaarheidsvergoedingen eens de infrastructuur in gebruik is genomen Voordelen: Laat toe grote investeringen privaat te financieren zodat begroting op korte termijn niet buitensporig wordt belast Laat toe om meerwaarde te creëren door o.a. : projectrisico s beter te beheersen door ze te plaatsen bij de meest geschikte partij om projecten te optimaliseren over een lange levenscyclus Uitstekende track record voor on time & on budget realisatie en transparantie over de totale projectkost

Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Mogelijkheden Geschikt voor grote investeringsprojecten (nieuwbouw of zeer grondige renovaties), waarbij de overheid bereid is om op lange termijn een vergoeding te betalen voor de beschikbaarheid en eventueel de exploitatie van de infrastructuur, mits de overheid de gebruikseisen op lange termijn kan vastleggen en vaststellen ; minstens ook het onderhoud over een grote levenscyclus kan worden toevertrouwd aan de private partner ; de private partner ruimte krijgt om te optimaliseren op vlak van ontwerp, engineering, bouwplanning en onderhoud ; de projectrisico s voor de private partner beheersbaar zijn.

Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Aandachtspunten/Aanbevelingen Niet elke project is geschikt voor PPS. Het is belangrijk dat projecten door de overheid zorgvuldig worden voorbereid door een professioneel multidisciplinair team met PPS-kennis en ervaring. De beoordeling of een project geschikt is voor een PPSformule maakt onderdeel uit van deze voorbereiding. Het is aan te bevelen voor grote investeringsprojecten of programma s systematisch de PPS-optie te evalueren. Het opbouwen van PPS-ervaring en expertise vraagt ook investeringen aan private kant. Een stabiel beleid en zicht op een PPS-pijplijn is noodzakelijk om deze investeringen te verantwoorden. Inschrijven op een PPS is een dure aangelegenheid voor de private sector, die verwacht te kunnen handelen met een professionele en betrouwbare opdrachtgever. Standaardisatie kan helpen om de transactiekosten te drukken en het proces efficiënter te maken.

Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Aandachtspunten/Aanbevelingen Ex-ante evaluatie van begrotingsimpact is noodzakelijk voor de uitvraag van offertes, teneinde te vermijden dat projecten laat in het proces worden afgeblazen om begrotingsredenen. PPS veronderstelt dat het DBFM/O-contract wordt afgesloten met een overheidsentiteit. Voor de financierbaarheid van het project is het noodzakelijk dat dit een kredietwaardige entiteit is of een kredietwaardige overheidsentiteit hiervoor garant staat.

Varia

Nieuwe klantgerichte benadering Agentschap Innoveren en Ondernemen

Geïntegreerde front-officewerking Agentschap Innoveren & Ondernemen 16/10/2017 46

Regeerakkoord Vlaamse Regering 2014-2019 Het samengevoegd Agentschap Ondernemen en IWT richten we in als het uniek ondernemingsloket, de frontoffice van de Vlaamse overheid waar de ondernemer met al zijn vragen terecht kan. 16/10/2017 47

Inleiding & Context Op punt stellen van een logisch en geïntegreerd ondersteunings- en dienstverleningslandschap (inclusief kennisdiffusie), met een geïntegreerde front office, een gedeeld dossiersysteem en een gespecialiseerde back office. Optimaliseren en stroomlijnen van het steuninstrumentarium door het terugdringen van het aantal steuninstrumenten en het wegwerken van bestaande overlappingen, ter realisatie van meer generieke steuninstrumenten. 16/10/2017 48

6 Principes beleidsraad 19 april 2017 01 Breed, samenwerkend netwerk van dienstverleners (No wrong door, no single door) 02 Intense samenwerking met dienstverleners waarmee de relatie sterker is 03 04 05 06 Het Geïntegreerde front-office als uniek knooppunt voor begeleiding naar steun voor het hele netwerk Vertrekken van de strategie/business case van de ondernemer voor onderzoek van de toekenning van de steun (geïntegreerde benadering) Vier basisbouwblokken vormen het steunpallet: O&O, investeren, opleiding en advies Alle bouwblokken zijn rechtstreeks toegankelijk volledige aanbod van het agentschap is eenvoudig en digitaal toegankelijk Alles is digitaal ontsloten 16/10/2017 49

Business case gedreven benadering Analyse business case/strategie Partner VLAIO Overzicht relevante actoren en tools: werken met partners Front office Overzicht overheidsregelge ving in functie business case Steunmaatregelen algemeen en specifiek voor Vlaio Ondernemer (met business case) Ondernemer contacteert een organisatie Ondernemer wordt doorverwezen Mogelijkheid om digitaal af te handelen Front office voert voorbereidend werk uit Ondernemer gaat op persoonlijk gesprek, traject op maat wordt uitgetekend Rechtstreeks naar back office 16/10/2017 50

Uitgangspunten business case gedreven benadering Analyse business case. Nagaan of het bedrijf klaar is voor de toekomst en hiervoor een strategisch plan heeft. In afstemming met partners bestek ondernemerschap/private dienstverleners. Toeleiden van bedrijven naar kennisinstellingen, speerpuntclusters, ibn en andere ondernemingen, partners en netwerken; Informeren en adviseren mbt specifieke overheidsreglementering relevant voor de business case (vb IP, CE-verplichtingen, zorg, toerisme, creatieve economie, ); Begeleiden van bedrijven die evt steun/subsidies van Vlaamse overheid overwegen om hun groei en innovatie te realiseren.

5 werven Uitwerken business case gedreven benadering Stroomlijning steuninstrumentarium Alle bouwblokken zijn rechtstreeks toegankelijk Het volledige aanbod van het agentschap is eenvoudig en digitaal toegankelijk Alles is digitaal ontsloten 16/10/2017 52

Uitgangspunten geïntegreerde front office Een business case gedreven benadering blijft essentieel. Inhoudelijke focus van innovatiebegeleiding naar vraagoriëntering mbt het brede overheidsinstrumentarium (diensten, netwerk, steun, ) Doelgroep: bedrijven met transformatietraject (modernisering, transitie, doorbraak)

Wat willen we bereiken met het VLAIO Netwerk? VLAJO DYZO BAN Strategische Onderzoekscentra IBNprojecten Steden en gemeenten Front office Partners bestek ondernemerschap TTO s De ondernemer Collectieve Centra Speerpuntclusters Boekhouders, banken Universiteiten hogescholen Federaties

Waarom een VLAIO Netwerk vormgeven? No wrong door, no single door Onderlinge samenwerking VLAIO Netwerk Meer ondernemingen bereiken Elkaar inspireren

1 JANUARI 2018 GEÏNTEGREERDE FRONT OFFICE 16/10/2017 56

Evaluatie begeleidingsinstrumentarium voor prestarters Agentschap Innoveren en Ondernemen

Evaluatie begeleiding (pre)starters - Een evaluatie/impactonderzoek naar prestartbegeleiding (go4business, bryo, ) - Offertes worden ingediend 22 september 2017 - Vijf onderdelen - statistische evaluatie op basis van de beschikbare data (rijksregisternummers van deelnemers) en verdere analyse door de opdrachtnemer; - een procesmatige evaluatie; - een meer uitgebreide kwalitatieve evaluatie, inclusief inschatting van nuttige toekomstig te gebruiken KPI s voor deze dienstverlening; - beleidsaanbevelingen en aanbevelingen aan de dienstverleners; - een infographic/grafische weergave, waardoor de positieve effecten van deze begeleiding communiceerbaar worden. 16/10/2017 58

Evaluatie begeleiding (pre)starters - Binnen kwalitatieve evaluatie - Zijn de prestarters na het afronden van een traject financieel klaar om een krediet aan te vragen? Zo niet, wat is er dan extra nodig om goed voorbereid (succesvol) een krediet aan te vragen? Boezemen de opgeleverde documenten vertrouwen in bij de kredietverstrekkers of net niet? Kan de begeleiding van de prestarter beschouwd worden als een soort praktijktoets voor de toeleiding naar banken/kredietverstrekkers of is het eerder iets aanvullends? - Mogelijkheid om enkele concrete dossiers voor feedback voor te leggen aan kredietbeoordelaars? 16/10/2017 59

Stand van zaken in verband met doorstartfondsen ParticipatieMaatschappij Vlaanderen

Energie-efficiëntie bij hypothecaire kredietverlening Vlaamse Confederatie Bouw

Hypothecaire kredieten en energiebesparing Opzet: Financiële instellingen in staat stellen rekening te houden met het energieverbruik van een woning bij hypothecaire kredieten Voordeel: Betere afstemming tussen hypothecair krediet en waardevastheid/terugbetalingscapaciteit Hoe: Tools om de reële energiebesparing correct en betrouwbaar in te schatten (ReCalculator) Stand van zaken (1): overleg VCB/Febelfin met Nationale Bank en overleg kabinet Tommelein met Nationale Bank met de vraag hoe rekening te houden met energiebesparing voorlopig nog geen antwoord van de NBB Stand van zaken (2): interesse in de Recalculator vanuit de European Mortgage Federation (http://energyefficientmortgages.eu/). Vlaanderen kan voor de EU een voortrekker zijn door de reeds ontwikkelde tools.

Afspraken en volgend overleg