Wondverzorging Huidwonden deskundig verzorgen en weten wanneer door te verwijzen Dag van de Trainer Gent Workshop 56 Werner Van Assche

Wondverzorging Huidwonden deskundig verzorgen en weten wanneer door te verwijzen Dag van de Trainer - 15.12.2018 - Gent Workshop 56 Werner Van Assche

Referenties Handboek in de wondzorg, Elsevier, Wit-gele Kruis, 2006 Voordracht wondzorg, Adinda Toppets, expert wondzorg UZ Leuven, 2007, 2008, 2010 Voordracht wondzorg, Kris Bernaerts, expert wondzorg UZ Leuven, 2016, 2017, 2018 Moduletekst Redder EHBO, Werner Van Assche, Sport Vlaanderen - VTS, 2016 2

Wondverzorging in de eerste hulpverlening Nodig? Hoe een schaafwonde, snijwonde, brandwonde, steekwonde, bijtwonde, verzorgen? Wanneer doorverwijzen? 3

Is wondverzorging wel nodig? Genees ik dan niet vanzelf? 4

Is wondverzorging wel nodig? Genees ik dan niet vanzelf? Bij elke open wonde is er een kans op een ernstige infectie! 5

Kleine wonden met grote gevolgen winstkans Belgische lotto (6 juiste nummers met 45 balletjes) 1 op 8 145 060 Hondsdolheid wereldwijd 17 400 /j (http://en.wikipedia.org/wiki/rabies) Tetanus wereldwijd 56 700 /j (https://en.wikipedia.org/wiki/tetanus) Vleesetende bacterie prevalentie 0,7 op 100 000 /j 30% mortaliteit https://en.wikipedia.org/wiki/necrotizing_fasciitis 6

Hoe zou je deze wonde verzorgen? 7

Hoe zou je deze wonde verzorgen? Proper maken, ontsmetten, afdekken 8

Bij elke wondverzorging doorloop je best 7 stappen (UZ Leuven) 9

7-stappenplan (UZ Leuven) 1. werk rustig en hygiënisch 2. beperk het bloedverlies 3. reinig de wonde 4. voorkom infectie: ontsmet de wonde indien nodig 5. pas vochtige wondheling toe 6. bescherm de wonde: dek de wonde af 7. controleer de tetanusinenting 10

1. werk rustig en hygiënisch controleer de veiligheid win informatie in blijf kalm was/ ontsmet je handen, doe handschoenen aan betrek het SO bij de verzorging 11

1. werk rustig en hygiënisch indien mogelijk: 1. handen wassen (en afdrogen) 2. handen ontsmetten (niet afdrogen) 3. handschoenen aan 12

Lieve Blanquart 1. werk rustig en hygiënisch relatief bij brandwonden 1 seconde H 2 O >68 C = zeer ernstige wonden eerst H 2 0, rest komt later?: bel tijdens koelen UZ Leuven (016 332211) BWC (016 348750) 13

1. werk rustig en hygiënisch koel de brandwonde snel fris stromend H 2 0 hitte >45 C: schade tot 1u later zinvol grote wonden: lauw en verwarm de verbrande evt natte vod uitwringen desnoods vuil beter dan zalf 10-30 min timen 14

1. werk rustig en hygiënisch ook zo snel mogelijk: hoogstand circulaire juwelen en kleding uit (tenzij inklevend) pijnmedicatie bij doorverwijzen: niet eten/ drinken geen zalven, wel natte doek 15

1. werk rustig en hygiënisch naar BW-centrum, vb Leuven >5 (baby/ bejaarde) à 15x handpalm v SO aan oog, aangezicht, hand, bilnaad, geslachtsorgaan, gewricht, circulair chemische -, elektrocutie - vermoeden v inhalatieletsel 16

2. beperk het bloedverlies rechtstreekse druk op wonde proper kompres, handdoek, zakdoek, 5 à 10 minuten hoogstand (géén ijs) 18

2. beperk het bloedverlies onrechtstreekse druk (bij voorwerp in wonde, slagaderlijke bloeding) o A. slagader dichtdrukken thv bicepsgeul/ lies 19

2. beperk het bloedverlies o B. knelverband aanleggen (ook bij een afgekneld lidmaat >20 min) niet gestelpt na 10 minuten: doorverwijzen inwendige bloeding: onmiddellijk 1-1-2 20

2. beperk het bloedverlies combinatie rechtstreekse en onrechtstreekse druk 21

3. reinig de wonde = proper maken v wonde én wondomgeving altijd, bij élke wondverzorging altijd heel grondig 23

3. reinig de wonde spoelen, deppen (bi bui), zo nodig wrijven veel H 2 0 en washandje 24

3. reinig de wonde wél: fysiologisch water, zeep (afspoelen), Hacdil-S, kompres 25

3. reinig de wonde niét: zuurstofwater, watten, ether eventueel pijnstilling 26

3. reinig de wonde propere wonde is basis van wondverzorging essentieel voor wondheling niet proper: doorverwijzen 27

4. ontsmet de wonde indien nodig ontsteking (= start heling) normale afweerreactie infectie (= te voorkomen) blijvende ontstekingskenmerken + wondgeur en koorts ontsmetten # micro-organismen 29

4. ontsmet de wonde indien nodig nadelen/ beperkingen van ontsmetting 1. geen enkel ontsmettingsmiddel doodt alle micro-organismen 2. elk ontsmettingsmiddel is óók schadelijk voor eigen weefsel en beschermende huidflora 30

4. ontsmet de wonde indien nodig ontsmet daarom enkel bij: 1. vuile wonde (straat-, bijt-) 2. SO met lage weerstand 3. geïnfecteerde wonde 31

4. ontsmet de wonde indien nodig wél: steriele kompressen ( steriel te gebruiken) waterige oplossingen (obv chloorhexidine of polyvidone jodium) Bij voorkeur: unidosissen (vb Hacdil-S, Hibidil, Iso- Betadine, ) of sprays 32

4. ontsmet de wonde indien nodig sprays (vb Cedium, Diaseptyl) 33

4. ontsmet de wonde indien nodig niét: alcoholische oplossingen (cytotoxisch) eosine, azijnzuur, zuurstofwater, ether opgelet met concentraten (vb HAC) 34

5. pas vochtige wondheling toe voorkom korstvorming (wonde drogen aan de lucht): trage heling, meer kans op litteken 36

5. pas vochtige wondheling toe hou schaaf- en brandwonden vochtig mbv wondzalf hydrogel (vb Flamigel of Flaminal hydro of forte) 37

5. pas vochtige wondheling toe Flammazine of Sedoflame 38

5. pas vochtige wondheling toe indien ontsmetten nodig: evt onmiddellijk ontsmettende wondzalf (vb Cetavlex, Neocutigenol, Iodex, Isobetadine) 39

5. pas vochtige wondheling toe 40

5. pas vochtige wondheling toe niét voor snijwonden 41

5. pas vochtige wondheling toe snijwonden < 1 mm openstaand: droog verband > 1 mm openstaand: afdekken en doorverwijzen met kompres (vb Mesoft, Sterilux) 42

6. bescherm de wonde dek de wonde af met een niet-inklevend absorberend kompres: Stellaline, Melolin, en hechtpleister (hypoallergeen) 44

6. bescherm de wonde met een zelfklevende, transparante, waterdichte film (vb Opsite Flexflix) 45

6. bescherm de wonde met een vochtig verband: vb Isobetadine-tulle (ontsmettend), Jelonet (eventueel met ontmettende zalf) 46

6. bescherm de wonde met een windel: zwachtel, zelf fixerend verband (vb Peha-haft) 47

6. bescherm de wonde met een elastisch netverband (vb Surgifix), 48

7. controleer de tetanusinenting tetanus infectiegevaar bij élke open wonde 10% vd patiënten overlijdt (zonder behandeling: 60 tot 80%) preventie: vaccinatie /10 j 50

onmiddellijk doorverwijzen na het trauma 1. bloeding stopt niet (na 10 minuten) 2. diepe (>1mm open) snijwonde (naaien binnen 4u) 3. crushwonde (open wenkbrauw, open kin) 4. scheurwonde (piercing, prikkeldraad) 51

5. bijtwonde (dier en mens) 6. 2 of 3 gr BW (>2 muntstuk) 7. niet proper te krijgen wonde 8. gerafelde wondrand of loshangende huidflap 9. bewegingsbeperking lidmaat 10. mogelijk diepe schade 11. tetanusvaccinatie niet in orde 52

na enkele dagen doorverwijzen 1. infectie treedt op: pijn, etter, roodheid, koorts, 2. rode strepen verschijnen 3. geen heling na 7 tot 10 dagen 53

Oefeningen 54