G R E E N W O O D S S T U D - S T O E T E R I J I N T G R O E N E H O U T Oostdorperweg 203 a P.O. Box 2066 2240 CB Wassenaar ( near The Hague ) The Netherlands Tel: +31705176586 Fax: +31705113576 e-mail: info@green-woods.net VAT NL 800926687B01 Stud in France: La Lauve Quartier de La Lauve Saint Pierre par 06260 Puget Théniers ( 70 km from Nice ) France Tel: (+31) (0) 6 23680106 Fax: (+33) (0) 4 93056969 TVA/VAT FR02421019605 Inleiding. Na zo'n vijftien jaar besloten Lord en Lady Fisher uit Kilverstone in Norfolk, Engeland in 1991 hun bewonderde Kilverstone Wildlife Park, waarvan de voornaamste attractie uit een kudde Falabella miniatuur paarden bestond, te sluiten. Deze unieke paarden stammen uit Zuid Amerika maar hun oorsprong is obscuur. Er wordt gezegd dat een kudde paarden na een aardverschuiving opgesloten werd in een vallei waar alleen lokale cacteeën gegeten konden worden waar na vele generaties de genetische mutatie plaatsvond, anderen spreken over geheimen in de handen van de Cayak indianen. Het bijzondere en unieke mysterie is dat elke generatie een kleiner paard produceert. Het zijn geen pony s maar perfect geproportioneerde miniatuur paarden. Als een Falabella hengst gekruist wordt met een merrie van een groter ras is het nageslacht een kleinere versie van de merrie. Duidelijk spreekt de elegantie en sophistication van deze waardevolle dieren tot de verbeelding van het publiek. Wij verwierven de Falabella Collectie "The Lord and Lady Fisher's Heritage ". De paarden arriveerden in Nederland met de Kerst in 1991. Onder hen bevond zich in de woorden van Lord en Lady Fisher "Pegasus of Kilverstone, the best Appaloosa Falabella Stallion we have ever seen ". Wij zijn Lord en Lady Fisher zeer dankbaar dat zij ons toestaan hun traditie voort te zetten en om delen van hun brief en hun fascinerende memorandum van 18 december 1991 hierachter te herhalen. Stoeterij In 't Groene Hout/Greenwoods Stud Chamber of Commerce Amsterdam Laucrat B.V. H 23 25 99 1
2
3
Uit de brief van Lord en Lady Fisher van 18 december 1991 en het begeleidende Memorandum (in het Nederlands vertaald) ( ) Wij beschouwen Pegasus ( pagina groot afgebeeld in het boek The Ultimate Horse ) als de mooiste appaloosa miniatuurhengst ter wereld. Hij is de zoon van Menelek ( geïmporteerd in 1978 ), die op zijn beurt het kampioenspaard was van Señor Julio Cesar Falabella en ook de leider van zijn kudde. Pegasus zal de leider worden van jouw kudde, die bestaat uit de volgende merries: Isabella of Kilverstone Dominica of Kilverstone Michela of Kilverstone Thimble of Kilverstone Angelica of Kilverstone Tierra del Fuego of Kilverstone en de palomino merrieveulens: Elizabeth of Kilverstone Francisca of Kilverstone. Ook neem je er 5 jonge hengsten bij: en de iets oudere hengst: Bay Rum of Kilverstone Black Knight of Kilverstone Felipe of Kilverstone Lightening of Kilverstone Newmarket of Kilverstone San Miguel of Kilverstone. Deze paarden zullen de basis vormen van de Lord and Lady Fisher s Falabella s en je zult de eerste professionele Falabella stoeterij zijn op het vasteland van Europa. Wij zijn akkoord dat je de paarden als Lord en Lady Fisher s Falabella s laat registreren; eveneens is het in orde dat je de collectie GreenWoods Falabella s, Lord and Lady Fisher s Heritage zult noemen. Wij hebben nog nooit zo n groot aantal Falabella s aan één persoon verkocht. Bij deze sturen wij nog wat gegevens over de paarden. Met vriendelijke groet, (was getekend) Lord Fisher Lady Rosamund Fisher 4
Kilverstone. december 1991 Memorandum Greenwoods Falabella's, Lord and Lady Fisher's Heritage Omdat je doorgaat met ons fokprogramma van Falabella's, willen we je graag nog wat achtergrond informatie verschaffen. Kort nadat we ons Wildlifepark in Kilverstone hadden opgericht, vernam ik iets over Falabella paarden. Omdat mijn nieuwsgierigheid was gewekt, probeerde ik meer te weten te komen over deze paardjes, maar het was duidelijk dat er weinig over ze bekend was. In februari 1977 bezochten we de ranch van Señor Falabella in Argentinië en zagen voor het eerst deze legendarische miniatuurpaarden. Falabella's komen oorspronkelijk alleen van Señor Falabella's ranch in Argentinië. De Falabella is een echt miniatuurpaard en dus geen kleine pony als de Shetlander; het resultaat van selectief fokken met de Falabella bloedlijn. Persoonlijk vind ik dan ook niet de maat de belangrijkste eigenschap van de Falabella, maar wel dat ze zulke perfect geproportioneerde kleine paarden zijn. Het is net alsof je naar een volbloed, arabier of rijpaard kijkt door de verkeerde kant van een verrekijker. Falabella miniatuurpaarden mogen niet verward worden met Shetland pony s. Shetlanders hebben een normaal hoofd en een stevig lichaam met korte beentjes. Gezien hun maat, is de Shetlander het sterkst van alle paardenrassen. Zo zou een Shetlander wel eens een man en zijn vrouw 26 kilometer hebben gedragen en een andere Shetlander zou een man van 76 kilo zo'n 64 kilometer in een dag hebben gedragen. Falabella's hebben hele fijne botten en kleine hoefjes en hebben een goed geproportioneerd lichaam. Falabella's kunnen dan ook niet bereden worden. Deze perfect geproportioneerde kleine paarden hebben kenmerken waar ik later wat meer over zal zeggen. Sterke verhalen over kleine paarden Ik had gehoopt van Señor Falabella het ware verhaal over de herkomst van het Falabella paard te horen, omdat ik al zoveel verschillende verhalen gehoord had. Een verhaal was, dat een kudde paarden in een bergkloof terecht was gekomen waar alleen cactussen als voedsel ter beschikking was. Na een paar generaties zouden deze paarden kleiner en kleiner zijn geworden. Volgens dit verhaal werden ze door de familie Falabella gevonden en uit de bergkloof naar de ranch gebracht. 5
Dit klinkt nog niet zo onwaarschijnlijk omdat zoiets dergelijks gebeurd is met een kudde Hereford koeien die afgesloten zaten in een bergkloof van de Rocky Mountains. Toen deze dieren jaren later werden terug gevonden, bleken de nakomelingen kleiner te zijn door het gebrek aan voldoende voedsel met de juiste voedingsstoffen. Dit verklaart alleen nog niet waarom de paarden die overleefden, klein bleven doorfokken nadat er weer voldoende voedsel voor hen was. Een Argentijn vertelde me dat het opperhoofd van de Cayak-Indianen het geheim van het fokken voor deze miniatuurpaarden aan de familie Falabella heeft doorgegeven. Maar gezien het oorlogszuchtige karakter en dus de behoefte aan krijgspaarden van de Indianen lijkt me dit niet zo waarschijnlijk. Later hoorde ik nog meer versies van het isolatieverhaal. Iemand beweerde dat de paarden waren gevonden in een verborgen vallei in het Andes-gebergte. Daar zou het een soort Shangri-la zijn, waar alles, ook de planten klein en anders zijn. Een ander beweerde dat de grootvader van de tegenwoordige Señor Falabella een kudde volbloedpaarden naar het barre en winderige deel van Patagonië had gestuurd en ze was vergeten. Jaren later herinnerden de kleinkinderen zich het verhaal van de paarden en gingen naar ze kijken. Er wordt gezegd dat ze alleen hele kleine paarden vonden. Kennelijk hadden alleen de kleinsten het overleefd, aangezien zij konden schuilen en grazen tussen het lage struikgewas. Onwaarschijnlijk, maar misschien toch mogelijk? Het meest onwaarschijnlijke verhaal kwam van een Australiër. Hij schreef me, dat hij had gehoord, dat ooit de familie Falabella veel Japanners in dienst had op de ranch. Deze Japanners waren er op de een of ander manier in geslaagd de grootte van de paarden te verkleinen. 6
Op de Falabella ranch staan kleine paarden van verschillende grootte. Maar het zijn er maar een paar die echt klein zijn. Er gaan namelijk soms enkele generaties voorbij voordat je de echte allerkleinste paarden hebt. De Falabe1la bezit een dominant gen dat alle paarden verkleint waar het mee gekruist wordt. De Falabella draagt het bloed van veel verschillende rassen en a1le kleuren zijn vertegenwoordigd. Het zeldzaamst zijn de gevlekte paardjes. Al sinds ik voor het eerst van ze had gehoord, wilde ik Falabella's fokken. Toch was ik eerst nog niet erg hoopvol over de haalbaarheid van dit plan, omdat onze eerste pogingen er een paar te kopen waren mislukt. Nu we met Señor Falabella aan het praten waren, leek het er allemaal weer wat beter uit te zien. Ik kon het haast niet meer verdragen dat wij Argentinië zouden verlaten met deze betoverende kleine paarden. 7
8
Hoewel er veel paarden op de ranch stonden waren de eerste vierhonderd paarden die we zagen veel te groot. We waren erg teleurgesteld dat we dit hele eind hadden gereisd om er vervolgens achter te komen, dat de paardjes niet echt heel klein waren. Maar natuurlijk duurt het een paar generaties voordat ze de juiste kleine maat hebben. We werden meegenomen naar Menelek (de vader van Pegasus), Señor Falabella's gevlekte kampioenshengst. Ik was verliefd geworden op een foto van hem als veulen. Señor Falabella wilde hem wel aan mij verkopen. Menelek stond samen met een paar andere paarden waaronder de 1,52 m hoge appaloosa waar hij uit voortgekomen is. Falabella's zijn perfecte kopieën van grotere paarden. Eerst werden ze gekruist met grote paardenrassen en dan gaan er nog wat generaties overheen, voordat ze de minimaat bezitten. Alle verschillende kleuren zijn op deze manier gefokt. De grote kudde van vierhonderd paarden was dus in het tussenstadium. De Falabella is nog steeds een ras in opkomst. De familie Falabella is dan wel al minstens 130 jaar aan het fokken, maar deed dit eerst nogal onselectief. Ze lieten de hengsten hun merries zelf uitkiezen uit een kudde van honderden. Señor Falabella liet ons 3 kleine kuddes zien. De eerste kudde bestond uit kleine merries met een heel klein hengstje, de tweede kudde bestond uit zo'n 20 à 30 kleine paardjes met de juiste maat en de derde kudde bevatte 20 tot 30 zeer kleine paardjes. Señor Falabella zei dat ik hieruit de paardjes mocht kiezen die ik wilde. Ik koos 4 hengsten en een aantal merries. Deze vormden de basis voor mijn kudde in Kilverstone. We volgden een selectief fokprogramma en over het algemeen waren de door ons gefokte paardjes kleiner dan hun ouders. 9
Señor Falabella deed niet gemakkelijk afstand van zijn paarden en als ze al verkocht werden, trof hij maatregelen waardoor fok onmogelijk werd. President Kennedy, wiens familie geïnteresseerd was in deze dieren, wist uiteindelijk een merrie en een ruin te bemachtigen. Gelukkig voor hem bleek de merrie drachtig zonder dat Señor Falabella dit wist. Nadat we de verschillende paddocks gezien hadden, vertelden we Señor Falabella wat we hoopten te bereiken in Kilverstone en dat het onze wens was de eerste Falabella stoeterij in Europa te kunnen worden. 10
11
De fok van Falabella's in Kilverstone Tot onze grote vreugde, ging Señor Falabella akkoord dat we de door ons uitgekozen Falabella's konden kopen. We hadden paardjes van de kleinste maat uitgekozen; sommigen met zeldzame kleuren. Drie weken later kwamen onze miniatuurpaarden in Engeland aan en trokken veel belangstelling. Tot voor kort ging het goed met de fok in Kilverstone. Het hele jaar door kon men de paardjes zien in hun paddocks en speciale stallen. 's Zomers werden er elke dag demonstraties gegeven. Ze werden door het hele land getoond, kwamen op televisie in het buitenland en traden op bij liefdadigheidsvoorstellingen. Wij en vele anderen hebben veel van dit uitzonderlijke ras geleerd. Newmarket ligt niet ver van Kilverstone, het is het wereldcentrum voor de rensport en volbloedfokkerij. Hier staat ook het paardenonderzoeksstation waarvan de medewerkers geïnteresseerd raakten in onze miniatuurpaarden. Voor het eerst konden wetenschappers röntgenfoto's maken van de organen van een paard. Dit was nog niet eerder gelukt, omdat zelfs de lichaampjes van pony's nog te diep waren. Het veel kleinere en tengere lichaam van de Falabella was hiervoor wel geschikt. Een ander onderzoek betrof het gedrag, de gezondheid, en de fysiologie van de kudde als geheel. Het is nauwelijks mogelijk onderzoek te doen naar de dagelijkse lichaamstemperatuur met gewone, in het wild levende paarden. Dit kan wel in Kilverstone en het was verrassend te ontdekken welke grote temperatuursveranderingen de paardjes van dag tot dag ondergingen. Gezondheid en Verzorging Voeding De voeding komt grotendeels overeen met die van rijpony's en volbloeden, en bestaat uit ruwvoer en biks (evt. geplette haver, maïs, rogge en vitaminen en extra mineralen). Het exacte voedingsmengsel verschilt van dier tot dier. Een merrie met veulen bijvoorbeeld, krijgt meer voer dan een merrie zonder veulen. Algehele Verzorging De Falabella miniatuurpaarden krijgen dus hetzelfde voer als gewone paarden, alleen in kleinere hoeveelheden. Een halve hectare grasland is genoeg voor 2 Falabella's. Met wat extra voeding kun je ze in een flinke achtertuin houden. Een baal hooi is genoeg voor een maand en een halve kg goede kwaliteit biks per 50kg lichaamsgewicht is voldoende dagrantsoen voor een paard dat op stal staat. Wanneer ze in een kleine stal gehouden worden, zijn dagelijkse wandelingen aan te bevelen. Als ze genoeg ruimte hebben om te lopen en te springen, zullen ze zichzelf genoeg lichaamsbeweging geven. 12
Door de paarden in grote groepen te houden, bestaat er altijd gevaar voor besmetting van ziekten en parasieten. De gezondheidszorg in Kilverstone was voornamelijk preventief. Door zorgvuldige ventilatie en verwarming in stallen probeerden wij verkoudheid te vermijden. Regelmatig werden alle paarden gevaccineerd tegen influenza en tetanus. Om de 6 weken werden ze ontwormd, dit werd gecompleteerd met een goed weide management. Alle mest werd dagelijks uit de weide gehaald en de paddocks werden regelmatig afgewisseld. Hiermee werd voorkomen, dat zich te veel parasieten ontwikkelden in het gras of in de dieren zelf. In Kilverstone hebben we onze hengsten gekruist met grote merries. Dat gebeurde uiteraard met kunstmatige inseminatie. Het exterieur van een veulen hangt tot op zekere hoogte af van het uiterlijk van de ouders zodat een fijnere merrie beter geschikt is om een miniatuurpaard te fokken. Een kruising tussen een Shire en een Falabella bleek niet echt een succes. Ik hoopte op een mini-shire met veel behang, maar de Falabella heeft zulke fijne beentjes en kleine hoefjes dat dit niet het gewenste resultaat gaf. Toen werd er met een Arabische merrie gekruist. Zij was 152 cm hoog en Chico, de Falabella hengst was 74 cm hoog. Het veulen bleek dezelfde hoogte te hebben als zijn vader zodat hij nog maar net bij zijn moeder kon drinken. Maar het veulen was een hengst terwijl wij hadden gehoopt op een merrie die verdere fok mogelijk zou maken. Wij besloten ons te concentreren op het fokken van alleen Falabella's. Señor Falabella vertelde ons dat de dracht dichter bij de 13 maanden lag dan bij de 11 maanden zoals bij gewone paarden. De eerste merrie die op Kilverstone veulende had 12 1/2 maand gedragen maar wij denken dat dit iets met Argentinië te maken heeft, waarschijnlijk de klimatologische omstandigheden want na dat jaar veulenden alle merries gewoon na 11 maanden. Bij de geboorte in Argentinië zijn de veulens tussen de 41 en 52 cm. In Kilverstone hadden we elk jaar vier tot vijf veulens van 38 tot 41 cm. Het zijn dan werkelijk schatjes. De meeste normale paarden groeien zo'n 5 tot 6 jaar. Bij de Falabella zit 90% van de groei in het eerste jaar en is het paard met drie jaar volgroeid. De meeste veulens worden geboren van april tot en met juni zodat je vroeg in de zomer de kleine veulentjes met hun moeder in de weilanden kunt zien. Falabella's zijn natuurlijk te klein en te tenger om het gewicht van een ruiter te kunnen dragen. Hun skelet wijkt ook af doordat ze 2 ribben en 2 wervels minder hebben dan gewone paarden. Ze kunnen wel worden ingespannen voor een licht karretje met een volwassen persoon of een paar kinderen. Springen Een van de meest aantrekkelijke kenmerken is het vriendelijke karakter en de grote mate van intelligentie van de Falabella. Ze zijn aanhankelijk en makkelijk te trainen. De paardjes die aan de demonstraties van het park meededen, zoals het springen, deden dit met veel enthousiasme. Vaak sprongen ze de hindernissen al uit zichzelf. Op een dag kwam een verzorgster naar mij toe; zij wilde gaan springen met Prudence, maar haar veulen Samantha was zo klein dat ze onder het hek doorklom en haar moeder achterna liep. In het midden van het terrein hield ik Samantha vast terwijl Prudence sprong. Samantha nam daar geen genoegen mee en liep achter haar moeder aan en sprong mee over de hindernissen. Als deze te hoog waren liep ze er omheen en sprong weer samen met haar moeder over de volgende hindernis. 13
Hun springvermogen is zo goed dat ze verhoudingsgewijs tot betere springprestaties komen dan onze beste springpaarden. Mensen vragen weleens wat het nut is van het fokken van zo'n klein paard, dat niet bereden kan worden of nuttig werk kan verrichten. Mensen die dat vragen hebben kennelijk weinig begrip voor de vreugde die het omgaan met dieren schenkt. Het zijn lieve en aanhankelijke dieren en bovendien goede grasmaaiers (het enige soort grasmaaiers dat ik kan starten). De paarden zijn uniek en fascinerend en maken deel uit van het dierlijk erfgoed dat evenals het wildleven, bekende kunstwerken en historische gebouwen geconserveerd moet worden. Ze vormen een praktisch alternatief voor mensen voor wie het houden van paarden te veel geworden is. Ze schenken evenveel genoegen en vriendschap als hun grotere soortgenoten maar zijn makkelijker in omgang en verzorging. Het zijn prima troeteldieren, alhoewel ze door hun zeldzaamheid nogal kostbaar zijn. Waarschuwing Je hoort nogal eens zeggen dat mensen een Falabella hebben gekocht; dat is meestal niet zo. Dat doet er verder niet toe. Aan een kleine Shetlander kun je ook een hoop plezier beleven; net zoals je net zoveel plezier kan hebben van een asbak-puppy als van een puppy van een uitzonderlijk hondenras. Het is alleen jammer dat die mensen waarschijnlijk een veel te hoge prijs betaald hebben voor deze zogenaamde Falabella's. Toen ik voor het eerst naar een Falabella zocht wist ik niet dat ze alleen maar te krijgen waren bij Señor Falabella in Argentinië. Het is geen inheems ras in Argentinië. De Falabella kan alleen maar komen van het landgoed van de Familie Falabella, en die geven zelden fokmateriaal uit handen. Toen ik Falabella's wilde kopen werden me kleine Shetlanders aangesmeerd en als ik dan vroeg hoe de verkopers er aan gekomen waren hoorde ik allerlei vreemde verhalen zoals gestolen, of gesmokkeld uit Argentinië. Ik stel vertrouwen in andere mensen en haat het dat andere mensen "genomen" worden, zoals ik eerst ook, totdat ik de Falabella's in Argentinië van Señor Falabella kocht. Een vrouw in Sussex, geloof ik, zei dat ze Falabella's had. Toen haar gevraagd werd hoe zij wist dat het Falabella's waren meldde zij dat dit zo was vanwege "rose huid rond de hielen" - nou dat heb ik ook! Een man die in het zuiden woont zegt dat hij zo blij is als ik weer eens op televisie was want dat verkocht hij zijn mini-shetlanders als warme broodjes. Of hij ze als Falabella's aanprijst of dat het publiek denkt met Falabella's te doen te hebben weet ik niet. Iemand uit Surrey liet zijn New Forest veulen als Falabella in Gettesburg (Verenigde Staten) registreren. Hem werd niet gevraagd om foto's te sturen, de hoogte op te geven of om uit te leggen hoe hij de paarden uit Argentinië haalde. 14
Iemand uit het Noorden die mini-shetlanders verkoopt voor bedragen tot Euro 35.000,-- per stuk geeft de indruk dat het om Falabella's gaat zo meldde een potentiële koper. Het zijn vaak mensen die mee willen profiteren van de publieke interesse in de Falabella. Een man uit East Anglia wilde op t.v. adverteren dat hij Falabella's had; dat werd niet geaccepteerd; hem werd verteld " alleen Lady Fisher heeft de enige echte in ons land". Met deze voorbeelden wil ik voorkomen dat anderen met een dergelijk verhaal bedrogen worden. Mijn advies is als je een Falabella te koop wordt aangeboden te vragen naar de persberichten, wanneer de paarden uit Argentinië zijn aangekomen, want daar komen de echte Falabella's vandaan. Ze zijn zo zeldzaam dat het ongetwijfeld de aandacht van de pers trekt. Of vraag naar de transport papieren, zoniet van de paarden zelf dan wel van de ouders of grootouders. In het begin verkocht ik alleen Falabella's aan Prinsen en Prinsessen, maar al spoedig ben je door de Prinsen heen! Ze zijn gegaan naar drie Koninklijke Families en wij hebben ze geëxporteerd naar de Verenigde Staten, Australië, het Midden Oosten, Italië en Centraal Amerika. 15