Dynamische data verkeersbeheer voor routeplanning 1. Situering van de opdracht op 25 juni 2013 vond een Ronde Tafel Conferentie Slimme Mobiliteit plaats. Deze vertrok vanuit de vraagstelling Hoe kunnen we de komende jaren innovatieve intelligente transportsystemen (ITS) en - diensten verder uitbouwen? Hoe kunnen we een krachtig ITS-actieplan voor Vlaanderen ontwikkelen? en bracht hiertoe deelnemers samen van lokale en regionale overheden, private ITSdienstverleners, vertegenwoordigers uit de industriële wereld en de onderzoekswereld, belangengroepen en gebruikersorganisaties. Er werd dieper ingegaan op ITS en mobiliteit en meer bepaald hoe bestaande toepassingen en organisatiemodellen beter op elkaar kunnen worden afgestemd zodanig dat het realiseren van services die de mobiliteit kunnen verbeteren. Op deze Ronde Tafel Conferentie kwamen vervolgens een 50-tal mogelijke projecten naar voor die op korte termijn een merkelijke bijdrage aan de mobiliteit zouden kunnen genereren. Uit een verder selectie- en beoordelingstraject kwam dit project naar voor als een van de eerste op te starten projecten. 2. Scope Het project beoogt door het gebruik van dynamische data m.b.t. verkeersbeheer in routeplanners voor de weggebruiker tot een kwaliteitsvoller service qua routeplanning te komen. Er bestaan reeds meerdere routeplanners waarin voornamelijk statische data m.b.t. verkeersbeheer (snelheidsbeperkingen, tonnagebeperkingen, enkele rijrichting enz.) verwerkt zit. Vele routeplanners houden ook rekening met actuele verkeersinformatie (incidenten, beperkingen door wegenwerken, actuele reistijden, ). Doel van dit project is om de data waarmee wordt rekening gehouden bij routeplanning uit te breiden met data afkomstig uit het dynamisch verkeersbeheer. Dit kan leiden tot het visualiseren van adviezen van dynamische borden op navigatietoestellen. Men kan echter ook denken aan het integreren van een omleiding in de routeberekening zélf zodanig dat de berekende route rekening houdt met de aanbevolen omleiding of de verwachte afhandelingsduur. De aldus verrijkte routeplanning kan zich beperken tot één verplaatsingsmodus, dan wel multimodaal zijn. Onder data uit het dynamisch verkeersbeheer wordt verstaan: de data m.b.t. dynamische verkeersregelingen t.g.v. werven, evenementen en incidenten (snelheid, toegankelijkheid, tol/tolvrij, tijdelijke onbeschikbaarheid van infrastructuur, verwachte afhandelingstijd ongevallen, verwachte filevorming/verliestijd, ).
de data m.b.t. dynamische adviezen (omleidingen t.g.v. werven en evenementen, vigerende route-adviezen en calamiteitenroutes t.g.v. incidenten, ) data m.b.t. openbaar vervoer De Lijn (haltes, stations, real-time doorkomsten, ) Onderzoeksvragen die hierbij gesteld worden zijn: welke gegevens m.b.t. dynamisch verkeersbeheer kunnen relevant zijn voor routeplanning? In welke mate kunnen deze verwerkt worden in de routeplanning? Welke meerwaarde levert een dergelijk verrijkte routeplanning dan op voor de weggebruiker? In welke mate draagt het resultaat hiervan bij tot de doelstellingen van het mobiliteitsplan? Dit project beoogt tevens een concrete praktijkproef als demonstratie (proof of concept) m.b.t. bovengenoemde onderzoeksvragen. De resultaten van deze project kunnen de overheid ertoe aanzetten bepaalde data m.b.t. dynamisch verkeersbeheer ter beschikking te stellen van private partijen ten einde hiermee bij te dragen aan het realiseren van haar beleidsdoelstellingen. De resultaten van dit project kunnen private partijen er toe aanzetten data m.b.t. dynamisch verkeersbeheer te integreren in hun routeplanners teneinde hiermee een accuratere dienstverlening aan te bieden. 3. Kader en bestaande bouwblokken In deze paragraaf worden enkele bestaande bouwblokken opgenomen welke mogelijk een functie kunnen vervullen in het beoogde project. Deze lijst is niet limitatief, andere opties blijven open. 3.1. Verkeersbordendatabank Inventaris van de verticale verkeerssignalisatie (verkeersborden en verkeerslichten) op alle Vlaamse wegen, is verzameld in de Verkeersbordendatabank. Na licentie-overeenkomst (gratis) is deze gratis ter beschikking voor hergebruik, o.m. voor routeplanning. Uit deze data kan o.m. worden afgeleid waar welke statische beperkingen (snelheidslimieten, tonnagebeperkingen, éénrichtingsstraten, ) gelden. 3.2. OTAP Het Verkeerscentrum Vlaanderen stelt de door haar gekende verkeersinformatie ter beschikking via OTAP (Open Travel Data Access Protocol). Het gaat hier over de actuele verkeersafwikkeling op het Vlaamse hoofdwegennet dat bestaat uit de autosnelwegen en een aantal belangrijke gewestwegen, zoals op de figuur hieronder weergegeven
schematisch overzicht HWN van operationeel belang m.b.t. DVM (Rotterdam) (Rotterdam) (Utrecht) Breda A2 Bergen op Zoom A2 Eindhoven A4 Zeebrugge Turnhout (Venlo) R2 Oostende A10 Brugge St.-Niklaas Antwerpen R1 R4 A2 Dunkerque R4 Gent Mechelen Roeselare Aalst Hasselt Genk Kortrijk Brussel Leuven Maastricht 44 4 Aachen Lille Tournai Liège Verviers (Paris) Valenciennes Mons Charleroi Namur (Luxembourg) (Luxembourg) Bovendien bevat deze OTAP-stroom ook gegevens over wegenwerken op andere gewestwegen. Vermits taal onafhankelijke publicatie van verkeersinformatie de basis is van OTAP en DATEX, wordt de beschikbare verkeersinformatie gepubliceerd in gecodeerde berichten. Voor de codering van de beschrijving van WAT de situatie is, wordt de DATEX Data Dictionary gebruikt. Voor de codering van de beschrijving van WAAR de situatie zich bevindt, zal de TMC locatie referentie methode gebruikt worden. De xy coördinaten van de TMC-locaties zijn aanwezig in de TMC tabel. Verschillende verkeersinformatie types worden op die manier gepubliceerd door het Verkeerscentrum Vlaanderen. O.M. volgende verkeersinformatie types kunnen onderscheiden worden: files ( LevelOfService ) wegenwerken ( RoadMaintenance ) incidenten ( Incidents ) specifieke meldingen (vb. MovingHazards, TrafficRestriction, ObstructionHazards ). Deze informatie wordt cyclisch gepubliceerd, waarbij de OTAP dienst een client pull dienst is: diegene die de verkeersinformatie wenst, zal de informatie afhalen van de OTAP server van het Verkeerscentrum Vlaanderen. Hierop wordt de verkeersinformatie gepubliceerd in http pagina s, xml gecodeerd, die gedownload moeten worden. Mits het afsluiten van een licentie-overeenkomst kan kostenloos toegang verleend worden tot deze dienst.
3.3. RDS-TMC Het Traffic Message Channel of TMC is een onderdeel van het FM-RDS-radiosignaal waarover specifieke data kan worden meegezonden. Het TMC-signaal (meestal RDS/TMC-signaal genoemd) bevat gecodeerd de actuele situatie van het wegennet zoals files, incidenten, wegenwerken... Autoradio's of navigatiesystemen die zijn uitgerust met RDS/TMC-ontvanger, kunnen deze meldingen tijdens het autorijden aan de bestuurder doorgeven, door middel van een tekst op een display, een icoon op de kaart of als gesproken audio-boodschap. Bij sommige autoradio's kan een selectie worden gemaakt van wegen waarin de bestuurder het meest geïnteresseerd is. Dan worden alleen de meldingen van de geselecteerde wegen doorgegeven. Sommige navigatiesystemen kunnen op basis van de TMC-verkeersinformatie de route wijzigen en semi-automatisch alternatieve routes berekenen. Met name files kunnen hierdoor makkelijker vermeden worden indien alternatieven voorhanden zijn. De TMC verkeersinformatie kan vrij in de ether worden gestuurd, dan wel als een betalende service. In dat laatste geval wordt de informatie onder ge-encrypteerde vorm uitgestuurd en kan enkel worden ontcijferd door betalende klanten. Het verkeerscentrum verzorgt de inhoud van de vrije TMC-berichtgeving welke door de VRT via haar radiozenders wordt uitgestuurd. Deze inhoud komt overeen met deze van de OPTAP-stroom (zie 3.1). RDS-TMC biedt ook de mogelijkheid om adviezen (bv omleidingen) uit te sturen. Deze zijn echter tot op heden niet opgenomen in de feed die het verkeerscentrum verzorgt. 3.4. website verkeerscentrum Bijkomend aan de gegevens in OTAP-stroom (zie 3.1) wordt op de website www.verkeerscentrum.be bijkomend tekstuele duiding gegeven m.b.t. incidenten, werven en evenementen op het hoofdwegennet alsook route-advies (omleidingen) en calamiteitenroutes. 3.5. webservices De Lijn Volgende functionaliteiten worden als webservices aangeboden: Routeberekening (reisadvies) Reisinfo (doorkomsten van lijn, tijden en nota s). De locatiematcher (autocomplete). Een overzicht van de haltes (stops) van een rit (traject) wordt eveneens aangeboden, stations, gemeenten.
4. Projectverloop 4.1. Onderzoek naar potentieel relevante dynamische gegevens In een eerste fase dient nagegaan welke gegevens m.b.t. dynamisch verkeersbeheer relevant kunnen zijn voor routeplanning. Hierin dient na te gaan aan welke vereisten de gegevens moeten voldoen. Hierbij kan o.m. gedacht worden aan: stabiliteit: snel wijzigende gegevens (bv dynamische snelheden RSS, actuele stand verkeerslichten, ) zijn wellicht minder bruikbaar, maar hoe stabiel moeten de gegevens zijn? actualiteit: hoe actueel moeten de gegevens zijn, wat is de maximale doorlooptijd en welke betrouwbaarheid moeten eventuele voorspellende gegevens (bv geschatte hinder, geschatte afhandelingsduur, ) hebben? bruikbaarheid: in welke mate kunnen adviezen (bv omleidingsroute) verwerkt worden in routeplanning? Deliverable: omschrijving en oplijsting van potentieel relevante dynamische gegevens 4.2. criteria weerhouden dynamische gegevens In een volgende fase dient uitgemaakt aan welke criteria de als relevant weerhouden dynamische gegevens moeten voldoen: accuraatheid beschikbaarheid actualiteit formaat kanaal Deliverable: omschrijving en oplijsting van criteria waaraan de potentieel relevante dynamische gegevens moeten voldoen 4.3. case/demonstratie (proof of concept) Uiteindelijk wordt verwacht dat de weerhouden relevante dynamische gegevens geïntegreerd worden in case/demonstratie waarbij de meerwaarde van het gebruik van deze gegevens in realtime routeplanning kan worden aangetoond. Deze case betreft real time routeplanning die rekening houdt met data dynamisch verkeersbeheer n.a.v. bv een evenement (Sportpaleis, Autosalon, ), een complexere werfsituatie, 4.4. duur van de opdracht De gewenste uitvoeringstermijn van de opdracht bedraagt tussen 8 en 12 maanden.