Telefoon: 051 5-48 90 00 Uw kenmerk: - Provinciale Ons nummer: U14.01 0871 1 11111 Nul NIN 1111 IIINI 111111111111111 IINI 1111 Nil 1111 Behandeld door: cie heer B.C. Star 8900 HM LEEUWARDEN Staten van Fryslân Postbus 20120 De strekking van de motie is dat de gemeenteraad u met klem oproept bij de besluitvorming over de invulling van de 530,5 MW niet te kiezen voor een windpark in het IJsselmeer maar in plaats daarvan De nog ontbrekende opgave aan windenergie moet volgens de gemeenteraad buiten de gemeente SWF worden gerealiseerd uit de door FrysLân foar de Wyn aangedragen projecten. Een afschrift van de betreffende motie treft u bijgaand aan. Voor verdere vragen over deze brief kunt u contact opnemen met de griffier van de G.W. Stegenga Bij lage(n): Gemeente Sûdwest-Fryslân T 0515-48 9000 Gemeenteloketten Postbus 10.000 F 0515-489999 Kerkstraat 1, Boisward 8600 HA Sneek E info@sudwestfryslan.nl Marktstraat 15, Sneek BAN NL42BNGH0285149431 W www.sudwestfryslan.nl Merk 1, Workum Kvk nr. 51791811 (tijdelijk gesloten vanaf 29mei2014) plannen Eneco lijnopstelling Afluitdijk + aangenomen motie namens de raad van Sûdwest-Fryslân, de griffier, Hoogachtend, gemeente Sidwest-Fryslân, mw. G. Stegenga (tel. 051 5-489546). een lijnopstelling langs de AfsLuitdijk aan. Tevens treft u op verzoek van de gemeenteraad als bijlage de door Eneco ontwikkelde plannen voor voor een Lijnopstelling Langs de Afsluitdijk (in combinatie met de realisatie van WP Kop Afsluitdijk). Tijdens de raadsvergadering van 13 november 2014 is door de gemeenteraad een motie aangenomen over de windenergie. Geachte leden, Onderwerp: Wynturbines Sneek, 14 november 2014 Gemeente Si.dwest- Frys Iân
Moasje oer in net op de aginda opnommen ûnderwerp. MOASJE (kêst 31 RvO) Chr!stiiU rqø Südwest-Fryslân PvdA Gemeente L1 hat; Konstatearret dat: wurde rnoat, foar t SWF in wynmotepark yn de Iselmar wol. Datum riedsgearkomste : 13 novimber 2014 Ünderwerp : Wynturbines Fan : VVD (Baukje Miedema), CDA (Jentje Steringa), PvdA (Johan Langbroek), D66 (Bauke van Dijk, CU (Lieuwe v.d. Pol), FNP (Klaas Visser) Oan : De foarsitter fan de ried yn betinken hâ[de dat: ProvinsjaLe De SWF De De oant no ta wie, de kop yndrukt hat; provinsje Frystân; Steaten op 17 desimber 2014 in bestût nimme sil oer de ferdieling fan wynmûnes yn de gemeenterie fan Sûdwest-Fryslân oant no in positieve grûnhâlding ynnommen hat; oant no ek de gemeente is, dy t de measte mûnen op har grûngebiet hat; rie de lêste tiid merkbiten hat dat mear mûnes It draachflak en de positieve grûnhâlding, dy t der Rie fan SWF opkomt foar har ynwenners en it behâld fan it [ânskip; Lit noch ns witte dat: De gemeenterie yn in amendemint by de kadersteuing Bijgestelde Kadens windenergie Sidwest FrysLân op 27 juni 2013 fêst[ein hat dat in line-opstelling Lâns en op de ôfslttdyk earst ûndersocht No t Bliuwt SWF tit ûndersyk bliken docht dat op it Fryske part fan de Ofslûtdyk 240 MW realisearre wurde mei; de rie by har stânpunt dat pleatsing fan mûnen yn de Iselmar net mean oan de oarder is; op har grûngebiet ek al 60 MW stean hat; Dêrom konkludearret de ried fan Sûdwest-Fryslân: Dat, fan de 530.5 MW, SWF noch 240 MW lâns de Ofsliitdyk realisearret en no al 60MW op lân stean SWF SWF dus fierwei, fan alle gemeenten yn Fnyslân, It grutste part oan MW op har grûngebiet krijt en no al hat; fynt dat dêrmei ûs gemeente har oandiel yn MW levere hat.
Diktum: (kar) Fersiket mei klam Provinsjale Steaten by har besl(itfoarming foar de ynfolting fan 530.5 MW net te kiezen foar in wynpark yn it Isetmar mar yn stee dêrfan: 1. in line-opstelling lâns de OfsLitdyk (240 MW) ynstee fan wynpark Iselmar (350MW); 2. rea(isaasje WP Kop Ofshtdyk (36MW); 3. de noch ûntbrekkende MW (rekkening hâldende mei de al besteande MW) te sykjen, bûten Sûdwest FrysLân, tit de oandroegen projekten fan Fryslân foar de wyn. en giet oer ta de oarder fan de del. Dizze moasje is LI Oernommen / Oannommen LI Fersmiten Griffier Stimferhâlding CDA PvdA FNP VVD SP D66 TTL GB CU GL TOTAAL Foar: 10 6 5 3 2 2 1 2 1 32 Tsjin: 2 2
Eneco heeft als missie om al haar activiteiten duurzaam, decentraal en samen vorm te geven. Dus ook Windpark Afsluitdijk zal hieraan voldoen. Enkele praktijkvoorbeelden zijn: 1. zakelijk. Eneco is o.a. al jaren de energieleverancier van het collectief 0V Fryslân; Samen met Amelander Energie Coöperatie en de gemeente Ameland ontwikkelt Eneco een zonnecollectief van 6MW op Ameland; 2. Lokale werkgelegenheid via het partnerschap met Installatiebedrijf ASN Dokkum; 3. Eneco is sponsor van het jaarlijkse NK-zonneboot-racen in Akkrum/Heerenveen; 4. Onze intentie is om de Eneco Tour door Friesland, langs de Elfsteden-route en over de Afsluitdijk te leiden; 5. Eneco bedient een groot aantal klanten in Friesland, zowel consumenten als 6. Eneco is in gesprek met Hoekstra Suwâld Techniek voor uitvoer van het onderhoud aan windturbines; 7. In de NOF gemeenten, op Ameland en op Schiermonnikoog beheerd Stedin de gasnetwerken en is er een vestiging van Joulz (zowel Stedin als Joulz zijn onderdeel van de Eneco Holding); Windpark Afsluitdijk is... Onderdeel van de Friese samenleving: Een project van CConnec tbn & Eneco
Doelstellingen in één stap dichterbij: een bijdrage aan de Friese doelstelling voor windenergie van minimaal 100MW (bij windturbines uit de 3-4MW klasse) en maximaal 240 MW (bij windturbines uit de 6-8 MW klasse). Voor de nationale doelstelling betekent dit een bijdrage van minimaal 150MW en maximaal ca. 400 MW. Respect voor mens: grote afstand tot dorpen en steden, geen woonhuizen binnen 750m van het windpark, 14 woonhuizen (Kornwerderzand) binnen 2 km; Saneren met zekerheid: een door het windpark gegarandeerd saneringsaanbod voor alle eigenaren van windturbines van maximaal 100kW per stuk (dit zijn ongeveer 80 windturbines), deze eigenaren hebben de keuze: ofwel het omruilen van hun bestaande windturbine voor 4x zoveel vermogen in Windpark Afsluitdijk 6fwel uitkoop van hun windturbine tegen Sx de netto jaarwinst van de bestaande windturbine, ofwel een andere vorm van samenwerking waarbij sanering van bestaand windvermogen voor de Provincie is gegarandeerd. De bestaande windturbine (eigendom E-Connection) op sluiseiland Kornwerderzand, die op 250 m afstand van de woningen staat, wordt daarbij ook verwijderd. Financiële participatie en stroomproducten voor de omgeving: de bewoners van Kornwerderzand kunnen eigenaar worden van de dichtstbijzijnde windturbine. Tevens zullen er door Windpark Afsluitdijk financiële participaties beschikbaar worden gesteld, afgestemd op de behoefte van de bewoners van Friesland. Daarnaast zal het voor bedrijven en consumenten mogelijk zijn om Friese stroom uit Windpark Afsluitdijk af te nemen. Windpark Afsluitdijk IS... Een project van C-Connec tion & Eneco
Samen meer mogelijk maken door oprichting van een duurzaamheidsfonds: Windpark Afsluitdijk is een goede buurman en zal bijdragen aan de kwaliteit van de omgeving. Dit geven wij invulling door het oprichten van een duurzaamheidsfonds dat financieel bijdraagt aan de verschillende behoeften die spelen in het gebied rondom de Afsluitdijk, bijvoorbeeld denken wij opgesteld. Dit fonds geven wij graag samen met overheden en andere organisaties concrete Respect voor natuur: op basis van uitvoerig natuuronderzoek in de periode 2012-2014 concluderen wij dat het mogelijk is om windpark Afsluitdijk te realiseren en exploiteren daarbij aan de regionale ambities die vanuit het Project Afsluitdijk zijn invulling. zonder dat onacceptabele aantallen vogel- en vleermuissiachtoffers optreden, dit is mogelijk door: geen windturbines te plaatsen tussen Kornwerderzand en de Friese kust; geen windturbines te plaatsen binnen 2 km vanaf Den Oever en; het preventief stilzetten van windturbines zodra er een aanvaringsrisico met vogels en vleermuizen optreedt. Logische locatie: Uit zowel de Eneco Energie Monitor (opinieonderzoek over (duurzame) energie en energieverbruik) ls uit draagvlakonderzoek uitgevoerd i.o.v. Natuur & Milieu blijkt dat respondenten de Afsluitdijk als een goede/logische locatie zien voor windenergie. Betaalbaar: één van de meest kosteneffectieve windlocaties in Nederland waarmee minimaal 150.000 (3-4 MW variant) en maximaal ca. 360.000 (6-8 MW variant) huishoudens van duurzame elektriciteit zullen worden voorzien. Windpark Afsluitdijk is... Een project van CConnec tion & Eneco
Geachte heer Konst, beste Hans, Naar aanleiding van ons gesprek afgelopen week, stuur ik u hierbij aanvullende informatie over Windpark Afsluitdijk. 1. Een samenvatting van de kernpunten van Windpark Afsluitdijk; 2. Een samenvatting van de voorlopige resultaten van ons ecologisch onderzoek (de onderzoeksperiode hiervan is 2 jaar en loopt nog door) naar vogels en vleermuizen. Tevens een chronologisch overzicht van wanneer welk specifiek onderzoek heeft plaatsgevonden; 3. Verschillende kaarten van het windpark waarop de posities van de windturbines en de afstand tot bepaalde punten in de omgeving is aangegeven; 4. Visualisaties van het windpark (ivm de omvang van dit bestand zal ik dit u via WeTransfer doen toekomen; 5. Een lijst met data waarop wij contact hebben gehad met de bewoners van Kornwerderzand. Met name verloopt dit via Dhr. Bakker vanuit zijn rol als vertegenwoordiger van Dorpsbelang Kornwerderzand; De informatie onder punt 3 en 4 is gebaseerd op een ontwerp van 49 windturbines uit de 3-4MW klasse geplaatst aan de lisselmeerzijde van de Afsluitdijk. Referentieturbine is daarbij de Vestas 112 van 3,3MW met een as-hoogte van 84m, dit resulteert in een totaal vermogen van 160 MW, waarvan 100MW op Fries grondgebied. Een andere mogelijkheid is de plaatsing van 49 windturbines uit de 6-8MW klasse aan de ljsselmeerzijde van de Afsluitdijk. Dit resulteert in een totaal maximaal vermogen van ca. 400 MW, waarvan 240MW op Fries grondgebied. Visualisaties hiervan moeten nog worden gemaakt, zodra beschikbaar sturen wij dit zo spoedig mogelijk na. Indien gewenst kunnen wij ook visualisaties maken waarop zowel Windpark Fryslân als Windpark Afsluitdijk tezamen zichtbaar zijn. Gezien de omvang van Windpark Afsluitdijk en de voordelen voor de provincie Friesland gaan wij ervan uit dat wij deze informatie in een gesprek verder ambtelijk kunnen toelichten. Tot slot zou ik willen benadrukken dat Eneco, met E-Connection als partner in het project Windpark Afsluitdijk, met haar huidige inbedding in de Friese samenleving met focus op verduurzaming van de energie voorziening en lokale werkgelegenheid, ook graag samen met de Provincie en de verdere omgeving van het Windpark de juiste koppelingen naar de Friese samenleving wil maken. Wij doen dit reeds op veel vlakken en een logische (grootschaligel) uitrol hiervan kan door het Windpark gerealiseerd worden. Met vriendelijke groet, Katja Langen.
Ipsos Rapport De Eneco Energie Monitor: Opinieonderzoek over (duurzame) energie en energieverbruik meting 1, februari 2014 Voor: Door: Project: Marcel van Dun, Toby Elison, Eneco Pauline Houtenbos, Ipsos 13096986 Eneco 2014 Ipsos BV. All rights reserved. Contains p505 Confidential and Proprietary information and may not be disciosed or reproduced without the prior written consent of ipsos.
Samenvatting
Toekomst van energie Als we kijken naar de toekomst van energie dan zien we dat driekwart van de Nederlanders het belangrijk \ vindt dat groene (duurzame) stroom bestaat. De helft van de Nederlanders heeft zelf ook groene stroom. Voor bijna twee derde van de Nederlanders met groene stroom maakt het niet uit of deze stroom uit Nederland of het buitenland komt. Wel wil een derde liever geen groene stroom die is opgewekt door middel van het bijstoken van biomassa in kolencentrales. Verder blijkt dat de helft van de Nederlanders bezorgd is over klimaatverandering en de beschikbaarheid van betaalbare energie in de toekomst en zien zij duurzame energie als oplossing hiervoor. Een meerderheid van de Nederlanders vindt dan ook dat er voor alle EU-landen ook na 2020 een bindende Europese doelstelling voor duurzame energie moet komen. 3 Samenvatting Energieverbruik Uit deze eerste Eneco Energie Monitor van 2014 blijkt dat twee derde van de Nederlanders actief bezig is met het verminderen van het energieverbruik. Een meerderheid geeft bijvoorbeeld aan dat zij bewust de verwarming iets lager zet om zo energie te besparen. Wind- en zonne-energie Wat betreft windenergie zien we dat 8 op de 10 Nederlanders positief tegenover het opwekken van energie met windmolens staan en vinden dat de Afsluitdijk hiervoor een prima locatie is. Wel vindt bijna een derde van de Nederlanders het erg als een windmolen zichtbaar maar niet hoorbaar in de buurt komt te staan. En zodra de windmolen niet alleen zichtbaar is maar soms ook hoorbaar, vindt bijna driekwart dit erg. Van de Nederlanders die zich storen aan windmolens die zichtbaar. en soms ook hoorbaar in de buurt komen te staan, is de helft (misschien) bereid extra te betalen voor het verplaatsen van de windmolens op zee. Men heeft hier 1 tot 5 euro per maand voor over bovenop de energierekening. Een kwart van de Nederlanders is geïnteresseerd om zelf te investeren in een windmolen; hiervan is de meerderheid nog steeds (tamelijk) geïnteresseerd, ook als deze windmolen in de buurt van de woning komt te staan. Tot slot zien we dat voor bijna de helft van de Nederlanders een huis met zonnepanelen aantrekkelijker is indien zij willen verhuizen.
Onderzoeksopzet
Doelgroep: Nederlanders van 18 jaar en ouder Onderzoeksopzet Aanpak: 1.003 online interviews Het veldwerk van de eerste Eneco Energie Monitor in 2014 vond plaats van 7 tot en met 12 februari De resultaten zijn gewogen naar leeftijd, geslacht, opleiding en Nielsen-regio. De volgende onderwerpen zijn aan de orde gekomen: Energieverbruik Vragenlijst Methode 2014. Zon Wind Toekomstvisie op energie Politiek Elektrisch vervoer Achtergrondvragen In dit rapport bekijken we of er verschillen zijn tussen de achterban van de verschillende politieke of landelijke partij bij de gemeenteraadsverkiezingen. \. Hiernaast bekijken we of er verschillen zijn tussen Nederlanders met een stemvoorkeur voor een lokale \ partijen. Dit is gebaseerd op het stemgedrag van de Tweede Kamerverkiezingen in 2012. 5
S L Energieverbruik 2. Wind- en zonne-energie - 3. Toekomst van energie d Belangrijkste resultaten
44 11 8 Twee derde van de Nederlanders is actief bezig om het energieverbruik te verminderen... Bent u actief bezig om uw energieverbruik te verminderen? Nee 32% Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een lokale partij te stemmen geven vaker aan bewust bezigte zijn met het energieverbruik (80%) dan Nederlanders die op een landelijke partij willen gaan stemmen (67%) Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
Helemaal Nietzo niet bewust bewust 3% 13% Zeer bewust 38% r1 11 4r % Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een lokale partij te stemmen geven vaker aan de verwarming bewust iets lager te zetten om energie te besparen (92%) dan Nederlanders die op een landelijke partij willen gaan stemmen (85%) Enigszins bewust 46% rwd-stemmers (85%), PvdA-sternme (86%) en SP-stemmers (88%) geven vaker aan de verwarming bewust iets lager te zetten om energie te besparen dan PVV stemmers (74%) 9...8 op de 10 Nederlanders zeggen dan ook (enigszins) bewust de verwarming iets lager te zetten om energie te besparen Zet u de verwarming in ruimtes waar u bent bewust iets lager om energie te besparen? Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
met windmolens en vinden de Afsluitdijk een prima locatie voor windmolens Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkie zingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen staan vaker positief tegenover windmolens (84%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (74%). Ø Nederlanders met windmolens. // : 1I die bij de gemeenteraadsverkie zingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen hebben vaker geen probleem met windmolens in de omgeving (46%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (32%) 8 op de 10 Nederlanders staan positief tegenover het opwekken van energie (zeer) mee oneens (zeer) mee eens b 1 Groene stroom wordt op verschillende manieren opgewekt. Onder andere In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over windmolens: Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003) Ik vind dat windmolens beter op zee passen dan op land Ik heb geen probleem met windmolens in mijn omgeving Ik zou willen dat mijn gemeente zich actief inzet om windmolens binnen de gemeentegrenzen te plaatsen 29% 28% 11 Ik sta positief tegenover het opwekken van energie met windmolens De Afsluitdijk zou een prima locatie zijn voor windmolens Ik zou willen dat mijn gemeente zich actief inzet om meer lokale duurzame energie mogelijk te maken
Tussen politieke partijen zien we de volgende vérschillen: Groene stroom wordt op verschillende manieren opgewekt. Onder andere met windmolens. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over windmolens: L 12 a (zeer) mee oneens i (zeer) mee eens Ik sta positief tegenover het opwekken van energie met windmolens De Afsluitdijk zou een prima locatie zijn voor windmolens Ik zou willen dat mijn gemeente zich actief inzet om meer lokale duurzame energie mogelijk te maken Ik vind dat windmolens beter op zee passen dan op land Ik heb geen probleem met windmolens in mijn omgeving 29% Ik zou willen dat mijn gemeente zich actief inzet om windmolens binnen de gemeentegrenzen te 28% plaatsen 62% 79% VVD-stemmers, PvdA-stemmers en SP stemmers zijn het hier vaker mee eens dan PW-stemmers WD-stemmers zijn het hier vaker mee eens 78% dan PW-stemmers VVD-stemmers, PvdA-stemmers, SP stemmers, CDA-stemmers en D66- stemmers zijn het hier vaker mee eens dan PW-stemmers WD-stemmers, PVV-stemmers en D66- stemmers zijn het hier vaker mee eens dan SP-stemmers PvdA-stemmers en SP-stemmers zijn het hier vaker mee eens dan WD-stemmers en..jvy-stemmers teners en SP-sternmers zijn het hier vaker mee eens dan PW-stemmers f-s Basisalle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
minderergdan hoorbaar in de buurt komt te staan en bijna driekwart vindt het erg als een windmolen zichtbaar en soms ook hoorbaar in de buurt komt te staan... 3 op de 10 NL ers vinden het erg als een windmolen zichtbaar, maar niet Groene stroom wordt op verschillende manieren opgewekt. Onder andere met windmolens. Windmolens kunnen bij u in de buurt op land worden geplaatst of verder weg op zee. In hoeverre vindt u het erg als er een windmolen op land bij u in de buurt of verder weg op danwd zee komt te staan?, PvdA- Verder weg op zee 10% 30 0023% 63% 86% Zichtbaar bij mij in de buurt maar ver weg genoeg om geen geluid te horen 31% t21% 37% Zichtbaar bij mij in de buurt en soms hoorbaar 72% 37% 35% 17% 24% SP-stemmers (78%) vinden dit stemmers (26%) en SP stemmers (32%) vinden dit minder erg stemmers (17%) WD-stemmers (6 1%), PvdAstemmers (66%), PVV stemmers (60%) en CDA stemmers (59%) 13 Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003) 1 Heel erg 1 Beetje erg Niet zo erg 1 Helemaal niet erg
...hiervan is de helft (misschien) bereid extra te betalen voor het plaatsen van windmolens op zee; bijna driekwart hiervan heeft er 1 5 euro per maand voor over bovenop de energierekening Windmolens kunnen verder weg, op zee worden geplaatst, maar dat is duurder. In hoeverre bent u bereid om per maand een extra bedrag bovenop uw energierekening te betalen, zodat de windmolens niet bij u in de buurt, maar op zee worden geplaatst? Zeker bereid Misschien bereid 44% Kunt u aangeven hoeveel euro u bereid bent per maand extra te betalen bovenop uw energierekening om te voorkomen dat win niet bij u in de buurt, maar verder weg, op zee komen te staan? Zeker niet bereid 44% 1-2 euro 28% Weet niet I5 7% 2-5euro 5-20 euro 11% PVV-stemmers zijn hier vaker zeker niet toe bereid (60%) dan VVD-stemmers (42%), PvdA-stemmers (39%), SP-stemmers (44%), CDA-stemmers (39%) en D66-stemmers (40%) 20-30euro Weet niet 1% 15% Basis: alle Nederlanders meting 1 die het een beetje/heel erg vinden als een windmolens in de buurt komen te staan (n=918) Basis: alle Nederlanders meting 1 die misschien/zeker bereid zijn om extra te betalen voor het plaatsen van windmolens op 14 zee (n=456)
1 Helemaal niet geïnteresseerd Niet zo geïnteresseerd Tamelijk geïnteresseerd Zeer geïnteresseerd In hoeverre bent u geïnteresseerd om (spaar)geld te investeren in een windmolen? U koopt een deel van een windmolen en u wordt voor een deel eigenaar van de windmolen. Een deel van de jaarlijkse stroomproductie wordt zo van u 71% 32% 39% 24% 28% 1 Stel deze windmolen staat of komt bij u in de buurt (zichtbaar vanuit woning, ver weg genoeg voor slagschaduw of geluidshinder) te staan, bent u dan nog steeds geïnteresseerd om te participeren in een windmolen? 20% 7%113% 67% 80% 15 Bijna 3 op de 10 Nederlanders zijn enigszins geïnteresseerd in het investeren in een windmolen; hiervan zijn 8 op de 10 nog steeds tamelijk geinteresseerd als deze windmolen in de buurt van de woning komt te staan Mannen zijn hier vaker in Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003) geïnteresseerd dan vrouwen. Basis: alle Nederlanders die hebben aangegeven tamelijk/zeer geïnteresseerd te zijn in het investeren in een windmolen meting 1 (n=282)
6% van de Nederlanders heeft zonnepanelen op de woning 16 Heeft u zonnepanelen op uw woning? Ja Basis: alle Nederlanders meting 1,februari 2014 (n=1.003)
zonnepanelen aantrekkelijker indien zij willen verhüizen Voor bijna de helft van de Nederlanders is een huis met Een huis met zonnepanelen is aantrekkelijker 46% Geen voorkeur.; 42% Weet niet 8% 17 Stel u wilt verhuizen: is een huis waar al zonnepanelen op het dak liggen aantrekkelijker voor u dan een huis zonder zonnepanelen? Een huis zonder zonnepanelen is aantrekkelijker Basis: alle Nederlanders meting 1,februari 2014 n=1.003)
op de 10 Nederlanders zijn (enigszins) geïnterésseerd om lid te worden van een lokale energiecoöperatie 1 Helemaal niet geinteresseerd Niet zo geinteresseerd Tamelijk geinteresseerd Zeer geinteresseerd Mannen zijn hier vaker in geïnteresseerd dan vrouwen. 0 r 1 18 In hoeverre bent u geïnteresseerd om lid te worden van een lokale energiecoöperatie? Een energiecoöperatie is een samenwerkingsverband van burgers, bedrijven en gemeenten die zich inzetten voor duurzame energie 67 42% 28% 4% 31% \ Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
1
Driekwart van de Nederlanders vindt het belangrijk dat groene (duurzame) stroom bestaat Iii VVD-stemmers (74%), PvdAstemmers (83%), SP-stemmers (79%), CDA-stemmers (78%), en D66-stemmers (89%) vinden dit vaker belangrijk dan PVV-stemmers (60%) 20 Hoe belangrijk vindt u het dat groene (duurzame) stroom bestaat? Helemaal niet belangrijk Weet niet Niet zo belangrijk 17% Zeer bela ngrijk 30% 414t Tam ei ij k belangrijk 47% Basis:alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
16% Weet ik niet 4i!_\ til 1 Ik heb grijze stroom 31% Ik heb groene stroom 53% PvdA-stemmers (59%) en CDA-stemmers (66%) hebben vaker groene stroom dan VVD-stemmers (47%) 21 De helft van de Nederlanders geeft aan dat zij zelf groene stroom hebben Weet u of u groene (duurzame) of grijze stroom heeft? Groene (duurzame) stroom is elektriciteit opgewekt uit bronnen die, in principe, niet op kunnen raken. Voorbeelden zijn wind, zon, biomassa en waterkracht. Bij grijze (nietduurzame) stroom worden fossiele brandstoffen gebruikt, zoals kolen, of gas. Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
Voor bijna twee derde van de Nederlanders métgroene stroom maakt het niet uit of deze stroom uit Nederland of het buitenland komt... Groene stroom wordt deels in Nederland opgewekt via nieuwe windparken, zon of biomassa en deels via zogenaamde certificaten gekocht uit landen met vanouds veel groene stroom, met name Zweden en Noorwegen. Heeft u liever groene stroom uit Nederland, via certificaten uit het buitenland of maakt het u niet uit waar de stroom wordt opgewekt? - het 22 Het maakt mij niet uit waar de groene stroom vandaan komt Liever alleen groene stroom uit Nederland 64% 1 Voor WD-stemmers maakt vaker niet uit waar de groene stroom vandaan komt (76%) dan voor PvdA- 3Q0/ /0 stemmers (57%) en SP stemmers (55%) Liever alleen groene stroom via certificaten uit het buitenland 1 2% Weet niet 4% BasisalIe Nederlanders die groene stroom hebben meting 1 (n=543)
...maar een derde wil liever geen groene stroom de is opgewekt door middel van het bijstoken van biomassa in koléncentrales Ja, liever geen biomassa stroom die wordt mee gestookt in kolencentrales 31% Ja, liever geen biomassa stroom uit een biomassacentrale 10% Ja, liever geen windenergie 3% Ja, liever geen stroom van stuwdammen 3% Nee, de techniek maakt me niet uit 64% 23 Groene stroom wordt via verschillende technieken opgewekt; met name waterkracht, zon, wind, biomassa die wordt verbrand in biomassacentrales of biomassa die wordt bijgestookt in kolencentrales. Zijn er technieken voor het opwekken van groene stroom die u liever niet heeft? Ja, liever geen zonne-energie Basis: alle Nederlanders die groene stroom hebben meting 1 (n=543)
De helft van de Nederlanders is bezorgd over klimaatverandering en de beschikbaarheid van betaalbare energie in de toekomst en ziet duurzame energie als oplossing hiervoor 11 t 24 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen: (zeer) mee oneens U (zeer) mee eens Ik ben bezorgd over de klimaatverandering en zie duurzame energie als oplossing. Ik ben bezorgd dat er over 50 jaar niet genoeg betaalbare energie is voor Nederland en zie duurzame energie als oplossing. Ik ben me bewust van het feit dat fossiele brandstoffen steeds schaarser worden, maar ben niet bereid over te schakelen op duurzame energie omdat dit duurder is. Het schaarser worden van fossiele brandstoffen is niet mijn probleem. Er komt 56% toch wel een oplossing voor. 40% N&ftrbi1ders diè bij de emeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen zijn het hier vaker mee eens (62%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (50%) Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezing van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen zijn het hier vaker mee eens (59%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (50%) j Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen zijn het hier vaker mee oneens (47%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (36%) 13% Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen zijn het hier vaker mee oneens (64%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (54%) Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
(zeer) mee oneens (zeer) mee eens Ik ben bezorgd over de klimaatverandering en zie duurzame energie als oplossing. VVD-stemmers, PvdA-stemmers, SP-stemmers en D66-stemmers zijn het hier vaker mee eens dan PVV-stemmers Ik ben bezorgd dat er over 50 jaar niet genoeg betaalbare energie is voor Nederland en zie duurzame energie als oplossing. Ik ben me bewust van het feit dat fossiele brandstoffen steeds schaarser worden, maar ben niet bereid over te schakelen op duurzame energie omdat dit duurder is. Het schaarser worden van fossiele brandstoffen is niet mijn probleem. Er komt 13% toch wel een oplossing voor. VVD-stemmers, PvdA-stemmers, SP-stemmers en D66- stemmers zijn het hier vaker mee oneens dan PW stemmers L VVD-stemmers, PvdA-stemmers, SP-stemmers en D66-stemmers zijn het hier vaker mee eens dan PW stemmers VVD-stemmers, PvdA-stemmers, SP-stemmers en D66- stemmers zijn het hier vaker mee oneens dan PW stemmers 25 Tussen politieke partijen zien we de volgende vërsc-hinen: In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen: Basis: alle Nederlanders meting 1,februari 2014 (n=1.003)
7 op de 10 Nederlanders vinden dat er voor alle EU-Ianden ook na 2020 een bindende Europese doelstelling voor duurzame energie moet komen de gemeenteraadsver kiezingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen zijn het hier vaker mee oneens (39%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (28%) 26 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen: (zeer) mee oneens (zeer) mee eens Alle landen van de Europese Unie zijn verplicht om in 2020 een bepaalde hoeveelheid stroom zelf groen op te wekken. Ook voor de periode NA 2020 zou er een bindende Europese doelstelling voor duurzame energie moeten komen 5% 71%!D-stemmers, PvdA-stemmers, SP-stemmers, CDA-stemmers en D66- stemmer zijn het hier vaker mee eens dan PVV-stemmers Maatregelen die Nederland neemt op het gebied van duurzame energie hebben helemaal geen zin als niet heel Europa 30% meedoet PvdAstemmers ensp stemmers Maatregelen die Nederland neemt op het gebied van duurzame zijn het energie hebben helemaal geen zin als niet de hele wereld vaker meedoet oneens met deze twee stellingen dan PVV stemmers Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003) 41% 35%
Zonne-energie/zonnepanelen AI,.i i vvlflumoiefls op zee 55/ 8% Waterkracht :35% 67% Liefst Minst liefst f.11 1 Kernenergie 8% 0/ /0 B 12% 55% Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een landelijke partij te stemmen hebben vaker liever zonne-energie (70%) dan Nederlanders die op een lokale partij willen gaan stemmen (57%) Gascentrale 22% Kolencentrale 62% Nederlanders die bij de gemeenteraadsverkiezingen van plan zijn om op een lokale partij te stemmen hebben vaker liever geen windmolens op land (21%) dan Nederlanders die op een landelijke partij willen gaan stemmen (14%) 27 Nederlanders hebben het liefst zonne-energie als bron voor de stroomopwekking, gevolgd door windmolens op zee, het minst populair zijn energie via kernenergie of een kolencentrale Kunt u van onderstaande lijst met bronnen voor stroomopwekking aangeven welke 2 u het liefste zou willen voor uw stroomvoorziening? En welke 2 zou u het minst graag willen voor uw stroomvoorziening? Wind molens op land Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
0) 4- (1) 1,, 0) 1 0) 4-0) 0) 4-4- - 0) 1. 0) 0
29 Binnen iets meer dan 1 op de 10 huishoudenswordt gebruikgemaakt van een elektrische fiets, de meerderheid maakt geen gebruik van éen elektrisch vervoermiddel Wordt er binnen uw huishouden gebruikgemaakt van één of meer van de volgende vervoermiddelen? Elektrische fiets 14% Hybride auto / plug-in hybrid 3% Elektrische scooter 0% Volledig elektrische auto 0% Geen van deze 83% Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
Kunt u voor elk van de volgende vervoermiddelen aangeven hoe waarschijnlijk het is dat u die binnen nu en 2 jaar zal aanschaffen? Zeker niet Waarschijnlijk niet Misschien Waarschijnlijk Vrijwel zeker 30 3 op de 10 Nederlanders overwegen om de k rnende 2 jaar een elektrische fiets aan te schaffen, gevolgd door 2 op de 10 die overwegeneen hybride autote kopen Elektrische fiets 44% 28% 17% Hybride auto / plug-in hybrid 30% 17% Volledig elektrische auto 52% 33% 124% Elektrische scooter 27% 7%12% Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
1 Woont u in een appartement, een vrijstaande woning? eengezinswoning, een twee-onder-een-kapwoning of een Vrijstaande WO fl1 ng 13% Appartement 25% 162% van de Nederlanders woont in een koopwoning en 38% in een huurwoning -Eengezins Woning 40% 31 Twee-ondereen-kap woning 15% 4 op de 10 Nederlanders wonen in een eengezinswoning en een kwart in een appartement Anders Basis: alle Nederlanders meting 1, februari 2014 (n=1.003)
1 - Resporisverantwoording Bijlage k
Start veidwerk: Aantal verstuurde reminders: Einde veldwerk: Gemiddelde invulduur vragenlijst: Responsbevorderende maatregelen: 7 februari 2014 3 12 februari 2014 6 minuten Respondenten krijgen voor deelname Viewpoints. De Viewpoints kunnen ingewisseld worden voor cadeaus uit de online cadeaushop die toegankelijk is vanaf het respondentenportal. Totaal aantal verstuurde uitnodigingen Vragenlijst niet geopend Vragen lijst voortijdig afgesloten Geen geschikte respondent (=uitscreener) Totaal aantal geslaagde interviews Respons* * # % 2.727 1.640 84 1003 1.003 37% 33 Responsverantwoording meting februari 2014 Online *) Respons=totaal aantal geslaagde interviews/totaal aantal verstuurde uitnodigingen
DIE MOLENS DPAAIEN OOK VOOP JOU Uitkomsten Motivaction onderzoek Draagvlak windenergie In opdracht van NATUUR Cs MILIEU
BETERE FNATUUR ENERGIE ø MILIEU ONDERZOEK MOTIVACTION Representatieve steekproef N=700 Leeftijd 18-75 jaar Uitgevoerd mei/juni 2014 Nulmeting
HOE BELANGRIJK VINDT MEN WINDENERGIE VOOR NEDERLAND Vaker: BETERE NATUUR ENERGIE ø MILIEU Zeer belangrijk Leeftijd 45-64 Hoog opgeleid Postmaterialisten en kosmopolieten Belangrijk Niet belangrijk, niet onbelangrijk Onbelangrijk 4 Zeer onbelangrijk
% Zeer onbelangrijk % Onbelangrijk 1% Niet belangrijk, niet onbelangrijk % Belangrijk 1 % Zeer belangrijk BETERE,NATUUR ENERGIE MILIEU 60 HOE BELANGRIJK VINDEN MENSEN. DIE OP EEN BEPAALDE AFSTAND VAN WINDMOLENS WONEN. WINDENERGIE VOOR NEDERLAND 50 40 30 20 10 0 Dichterbij dan 5 km Tussen 5 en 10 km Verder dan 10 km Weet niet Gemiddelde
BETEPE NATUUP ENEPGIE svmllieu 90 WELKE ENERGIEBRONNEN MOET NEDERLAND IN DE TOEKOMST GAAN GEBRUIKEN VOOR ELEKTRICITEITSPRODUCTIE? 80 70 60 50 40 30 1 20 10 0 Kolen Biomassa 1 L II Gas Windenergie Kernenergie Zonne-energie Waterkracht Anders» % respondenten dat energiebron noemt
WAT VINDT U DAT NEDERLAND ZOU MOETEN DOEN OM MINDER AFHANKELIJK TE WORDEN VAN HET BUITENLAND VOOR ENERGIE? 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Meer windmolens bouwen Grootschalige zonnepanelen-parken aanleggen Meer kerncentrales Inzetten op schaliegas bouwen 1_ Meer energie besparen Anders % respondenten dat alternatief noemt BETERE FNATUUR ENERGIE S MILIEU
BESTE LOCATIE VOOR HET BOUWEN VAN WINDMOLENPARKEN OP LAND 1 1 50 45 40 35 30 25 1 1 1 20 15 10 5 0 L _L 1 LJ % respondenten dat locatie noemt BETERE NATUUP ENERGIE ø MILIEU
ACTIVITEIT DIE MEN HET MEEST BEZWAARLIJK VINDT IN EIGEN OMGEVING BETEPE FNATUUP ENEPGIE ø MILIEU 80 70 60 50 Mannen Leeftijd 35-44 & 65-75 Regio West Tussen 5 & 10 km afstand 40 30 20 10 \ 0 4 % respondenten dat bezwaar noemt
Korting op energierekening BETEPE FNATUUR ENEPGIE svmilleu 100% VOORWAARDEN VOOR HET POSITIEF BEÏNVLOEDEN VAN HET GEVOEL OVER AANLEG VAN HET WINDMOLEN PARK 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Afnemen van schone stroom Aandelen Meepraten over locatie Geld voor verbeteren Molens tijdelijk stil leefomgeving kunnen zetten niet positiever enigszins positiever veel positiever
Opvallend: Meer mensen die dichtbij een windmolen wonen (<5km) WINDENERGIE IS NODIG OM IN DE TOEKOMST IN ONZE ENERGIEBEHOEFTE TE VOORZIEN Zeer oneens Oneens Niet eens, niet oneens U Eens Zeer eens BETERE NATUUR ENERGIE MILIEU
Zeer oneens Oneens t Niet eens, niet oneens t Eens t Zeer eens BETEPE NATUUP ENEPGIE ss MILIEU WINDENERGIE IS ONMISBAAR ALS DUURZAME ENERGIEBRON VOOR NEDERLAND Opvallend: afstand tot windmolen maakt niet uit NEDERLAND MOET NU SNEL WERK MAKEN VAN MEER WINDENERGIE Zeer oneens Oneens t Niet eens, niet oneens S Eens S Zeer eens
:1 3 t 4 S bir 1 i$d! afsluitdïjk Tussen Den Oevdr en Kornwerderzand in totaal 49 windturbines aan de lisselmeerzijde van de Afsl u itd ij k c 44-4, 1 t 44-4% 4* %flt 4 >& -t.- r -1
450 4-20 -4 19 Afstand tot 200 meter 87 voorz tot rand recreatieve ingen 350m Breezanddijk (Breesândyk), 7_ 23 1000 meter
450 meie :;,7< 20-4 19 in d afsi tot rand recreatieve 350m Afstand tot Tan 200 meter v - 21 Breezanddijk (Breesândyk) 23 1000 meter
. teter wind afsi -2 r py. -- r 4. De Oever; Afstand totestaa Af.tandÇot windtu S de windturbine (blauwe ster); 300 bine 49; 2600 meter
4343J4AJ4S 3Ç 3 4. 3 1 1 :: [44 P;4 1Wiakkui.4.1 1 4, loo Kornwerderzand; Afstand tot bestaande win a Afstand tot windturbine 1; 4.3
- 3 ul 0 vi 0 0 0 -o VI 0 4 4 m 0. (0 4. : r lri