bevrijd van de rode vogelmijt? 2.0
rode vogelmijt? waar? De rode vogelmijt, Dermanyssus gallinae, in de volksmond bloedluis genoemd, is een veel voor komende huidparasiet en de belangrijkste ectoparasiet bij leghennen wereldwijd. In België wordt de prevalentie van besmette leghenbedrijven geschat op 94%. De rode vogelmijt kost de sector enkel in Europa jaarlijks 360 miljoen euro. Rode vogelmijt besmetting bij leghennen in belgië 94% Rode vogelmijt besmetting bij leghennen in Europa 83%
rode vogelmijt? Hoe? De levenscyclus van de bloedluis bestaat uit 5 stadia: ei, larve, protonymph, deutonymph en volwassen mijt. Larven zijn niet erg beweeglijk en voeden zich niet. De volwassen stadia en de nymphen zuigen vooral s nachts bloed van de kippen. Gedurende de dag trekken ze zich terug en zitten ze verscholen in kieren en spleten (<1mm) die vaak deel uitmaken van de stalinfrastructuur. Rode vogelmijten planten zich razendsnel voort, de levenscyclus duurt gemiddeld 7 en is afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Door deze korte cyclusduur kan de mijtenpopulatie in een stal exponentieel aangroeien. Zo kan het aantal mijten na 3 maanden reeds 10-tallen miljoen keer hoger liggen dan bij de initiële besmetting. Een milde infestatie kan dan ook snel ontaarden in een groot probleem. Eieren 12-24 uur 2-3 Volwassen mijten Larven bloedmaaltijd 2-3 bloedmaaltijd bloedmaaltijd 1-2 Deutonymphen 1-2 Protonymphen Cyclusduur (), 29 Cyclusduur (), 11 Temperatuur C Cyclusduur (), 7 Cyclusduur (), 6 Cyclusduur (), 7 10 15 20 25 30 35 40 Temperatuursinvloed: 7 onder ideale omstandigheden ( > 25 C), verlengd bij lagere temperaturen.
rode vogelmijt? SCHADELIJK? Effect op dierenwelzijn Rode vogelmijten voeden zich voornamelijk met bloed van kippen. Daarom worden ze ook bloedluizen genoemd. Overdag verstoppen ze zich veelal in de stal maar s nachts kruipen ze via de poten omhoog naar het lichaam van de kip en bijten door de huid om bloed te zuigen. Door de irritatie slapen de kippen onvoldoende en worden ze nerveus, ondermeer met vederpikken en kannibalisme tot gevolg. Bloedluizen ondermijnen dus het welzijn van de kip. Effect op de mens Ook mensen kunnen door bloedluizen gebeten worden. Alhoewel de gevoeligheid verschilt van de ene persoon tot de andere, ervaren sommige pluimveehouders en stalpersoneel veel huidirritatie. Af en toe treden zelfs allergische reacties op, bv. onder de vorm van jeukende ogen. Bloedluizen tasten dus ook het welzijn en de arbeidsvreugde van de pluimveehouder aan.
Effect op diergezondheid De rode vogelmijt heeft invloed op de gezondheid van leghennen. Langdurige en erge infestaties zorgen voor bloedarmoede, magere hennen en een verminderde weerstand. De algemene toestand van de kip verslechtert en de kip wordt gevoeliger voor infectieziekten. Zo kan colibacillose met verhoogde sterfte optreden. Daarnaast kan de rode vogelmijt een reservoir vormen voor tal van gevaarlijke kiemen en die ook verspreiden tussen kippen. Dit werd ondermeer aangetoond voor Salmonella en aviair influenza virus. Tevens wordt vermoed dat rode vogelmijten infecties naar mensen kunnen overbrengen. Zo zou de kiem van de ziekte van Lymne, die gewoonlijk met tekenbeten geassocieerd wordt, ook via bloedluizen kunnen verspreiden. Effect op inkomen De aanwezigheid van mijten kost centen. Enerzijds door daling van prestaties van de hennen, anderzijds ook door de kosten voor de bestrijding. Besmette kippen hebben een hogere voederconversie, groeien trager en produceren minder eieren. Verder zorgt de rode vogelmijt voor meer 2de keus eieren en dus voor een lagere marktprijs.
programma 2.0 De rode vogelmijt bestrijden is meer dan enkel de kippen behandelen. Het vraagt een integrale en strategische aanpak met kennis van zaken.
HET EZODUS Wij bieden een efficiënte, PROGRAMMA: duurzame en diervriendelijke aanpak voor leghennen en moederdieren in opfok en leg. Hierbij spelen de volgende zaken een cruciale rol: 1 2 Management: hygiëne, interne en externe bioveiligheid. 3 Integrale en strategische aanpak: samen, snel, systemisch en slim. Monitoring: het meten van de graad van besmetting om optimaal te reageren op de bedrijfssituatie.
Stal 1 Stal 2 Ken uw bedrijf interne bioveiligheid spreiding van rode vogelmijten binnen het bedrijf vermijden Dieren en ongedierte 100 80 Verbindingen tussen 60 diereenheden 40 Pluimveehouders en medewerkers 20 Invloeds Kadavers 0 factoren voor spreiding via Gemiddelde interne bioveiligheidsscores op Belgische bedrijven. de lucht Bezoekers Mestbanden Materialen Eierbanden Resultaten audit interne bioveiligheid (MSD AH, 2017-2018): - 72% van veehouders en personeel versleept rode vogelmijt tussen de stallen. - 66% van de bezoekers kan oorzaak zijn van de verspreiding. - Eierbanden kunnen reservoirs van rode vogelmijten zijn. - De mestopslag vormt een voorname bron van herinfestatie na behandeling. ENKELE TIPS Veel ruimte voor verbetering! 1 Draag als pluimveehouder, medewerker of bezoeker steeds propere kledij en laarzen.! 2 Ruim het eierlokaal en het omkleedlokaal op. Reinig deze lokalen nat en ontsmet ze. 3 Reinig materialen en machines. 4 Maak de mestput leeg. Reinig regelmatig de mestput en de mestbanden, zeker ook steeds als onderdeel van een curatieve behandeling.
bedrijf 1 bedrijf 2 Ken uw bedrijf externe bioveiligheid insleep van rode vogelmijten van buitenaf vermijden Leveren van nieuwe hennen Leveren van voeder Materialen en benodigheden Laden van hennen 100 80 60 40 20 Toegankelijkheid van de stal voor mensen Resultaten audit externe bioveiligheid (MSD AH, 2017-2018): 0 Toegankelijkheid van de stal voor dieren en ongedierte Omgeving van de stal Verpakkingsmateriaal voor eieren - Het leveren van nieuwe hennen vormt 25% van het risico op besmetting met rode vogelmijten. Gemiddelde externe bioveiligheidsscores op Belgische bedrijven. Veel ruimte voor verbetering!! ENKELE TIPS 1 Het binnenbrengen van nieuw pluimvee vereist speciale aandacht. De nieuwe hennen kunnen de aanwezige hennen/stal besmetten, de aanwezige hennen/stal kunnen de nieuwe hennen besmetten. Meet de infestatiegraad in elke stal en bepaal het beste plan van aanpak samen met uw bedrijfsdierenarts. Blijf monitoren. 2 Reinig en ontsmet materiaal, vrachtwagens en kratten. 3 Laat bezoekers douchen vooraleer de stal te bezoeken en voorzie ze van propere kledij en laarzen. Wegwerpoveralls mogen slechts éénmalig gebruikt worden.
monitor en denk strategisch Manage Respecteer de interne en externe bioveiligheid op uw bedrijf Doe dit om insleep te vermijden en om een langer effect van uw integrale aanpak te krijgen. Uit de audit blijkt dat er geen zekerheid is dat het pluimvee na de aanpak van de rode vogelmijt negatief blijft of kort nadien niet weer positief wordt, wanneer de interne en externe bioveiligheid niet gerespecteerd worden. Monitor: meet de infestatiegraad door het plaatsen van mijtenvallen Doe dit om continu de situatie van uw bedrijf op te volgen om zo strategisch te kunnen werken en snel te kunnen reageren. Door te meten en te monitoren kan men het beste plan van aanpak bepalen. Hoe meer rode vogelmijten er in het begin zijn, hoe sneller men terug besmet kan zijn na een ingestelde behandeling. Daarom is het van belang om bij een besmetting snel te behandelen. Denk strategisch Neem de juiste beslissingen in functie van de besmettingsgraad van de stallen en het bedrijf alsook de leeftijd van de dieren. In verband met bioveiligheidsscore. Het gaat hier om de externe bioveiligheid. Hoe hoger de score, hoe beter de externe bioveiligheid op het bedrijf is. Scores in 2018 in België: laagste was 46, gemiddelde was 70 en hoogste was 89. gebruik het PREDICTIEMODEL MSD ontwikkelde een predictiemodel. Het model heeft het effect van bepaalde managementsfactoren op het succes van de mijtenaanpak weer. Meer specifiek kan de termijn die men mijtenvrij blijft na de aanpak van de bloedluis bepaald worden. Deze is afhankelijk van de infestatiegraad in het begin en de interne en externe bioveiligheidsscores. 70-130 Niet alle stallen tegelijk behandeld 130-160 70-130 Laag Matig Zwaar Heel zwaar Infestatieniveau 70-130 45 70 90 Bioveligheidsscore 70-130 160-190 > 190 70-130 Alle stallen tegelijk behandeld 130-160 160-190 Laag Matig Zwaar Heel zwaar Infestatieniveau 130-160 160-190 70-130 45 130-160 70 90 Bioveligheidsscore
pak uw bedrijf aan behandel SAMEN Integraal: alle stallen, alle lokalen, alle leeftijden, alle tomen. Vermijd dat er ergens een reservoir van rode vogelmijten achterblijft die de behandelde kippen opnieuw kunnen besmetten. Tenzij men absoluut zeker is dat sommige stallen vrij zijn van rode vogelmijt, dient een behandeling van de dieren steeds in alle stallen tegelijkertijd te worden doorgevoerd. Behandeling van dieren dient gecombineerd te worden met hygiënemaatregelen: reinigen en desinfecteren van het eilokaal, omkleedlokaal, mestbanden en mestput. SNEL & STRATEGISCH Op het juiste tijdstip: zo snel mogelijk. Hoe langer men wacht, hoe hoger de infestatiegraad, hoe meer kans dat de mijten er snel terug zijn na de behandeling. De aanpak op een ogenblik dat er nog maar zeer weinig mijten aanwezig zijn, heeft veel langer effect dan wanneer het infestatieniveau hoger is. Daarenboven: hoe jonger het pluimvee, hoe lichter, hoe minder bestrijdingsmiddel nodig. Dit is ecologische en economisch een goede zaak. SYSTEMISCH Via het drinkwater: de rode vogelmijt verstopt zich in spleten en kieren in de stal. Na een systemische behandeling via het drinkwater worden rode vogelmijten afgedood wanneer ze bloed komen zuigen. Ook mijten die zich op moeilijk bereikbare plaatsen bevinden worden daardoor afgedood. Dit is effectief en eenvoudig. SLIM Een goed uitgedacht bestrijdingsplan leidt tot kostenreductie, minder gebruik van chemische producten en meer dierenwelzijn.
BE/EZ/0319/0001 Rode vogelmijt heeft een nadelige invloed op mens en dier. Kristof Van Hoye en Peter De Herdt informeren u graag en staan u, samen met uw bedrijfsdierenarts, graag bij in de integrale aanpak van de rode vogelmijten op uw bedrijf. Scan voor meer informatie Kristof Van Hoye +32 492 23 30 23 van.hoye.kristof@merck.com Peter De Herdt +32 478 28 95 23 peter.de.herdt@merck.com MSD Animal Health BVBA Lynx Binnenhof 5, 1200 Brussel www.my.msd-animal-health.be