Enkele goden op een rijtje:

1

Voorwoord: Egypte en de Nijlcruise Egypte was vroeger een heel belangrijk land. 5000 jaar geleden konden de Egyptenaren al huizen bouwen. Ze kenden al een schrift en hadden steden. Net zoals in het gebied van Tigris en de Eufraat (Mesopotamië of Tweestromenland) gingen de mensen in Egypte ook beter samenwerken. Niet alleen de mensen in hetzelfde dorp, maar ook mensen uit verschillende dorpen. Zo ontstonden gebieden die bestonden uit steden met daarrond kleine dorpen. Later werden al die gebieden verenigd. De farao was er de alleenheerser. Hij was oppermachtig. Als een farao stierf, werd iemand anders in zijn familie farao. De Egyptenaren dachten dat de farao door de goden was gestuurd om hen te helpen. Dat betekende dat de farao half mens en half god was. Na zijn dood zou de farao in het rijk van de goden verder leven, daarom moest zijn lichaam na zijn dood goed bewaard worden. Men haalde de hersenen en de andere organen uit het lichaam en het werd gedroogd. Daarna werd het lichaam gewassen en in een soort verband gewikkeld. Dat noem je mummificeren. De farao kreeg dan nog een masker op zijn hoofd en werd in een versierde doodskist gelegd (sarcofaag). De (slaven) hielpen er bouwen aan de koningsgraven, de immense piramiden. Ongelofelijk grote gebouwen waarbij de mensen zich nu nog steeds heel wat vragen stellen. In de graven werd veel aandacht besteed aan de versiering. Men legde er heel wat juwelen, kostbare voorwerpen en sieraden. Ook papyrusrollen met teksten in het hiërogliefenschrift (beeldschrift: ieder tekeningetje was een woord) werden in de grafkamers gelegd. De Egyptenaren geloofden niet in één god, maar in meer goden. Iedere god had zijn eigen taak. In veel gebieden hadden de goden weer andere namen. Iedere grote stad had dan ook zijn eigen beschermgod. De Egyptenaren maakten tempels voor de goden en dachten dat de goden daar leefden. Iedere dag brachten ze eten en drinken naar de tempel. Enkele goden op een rijtje: - Horus: hemelgod - Seth: god van stormen en wanorde - Thoth: maangod en god van het tellen en de wijsheid - Chnoem: god die de mensen vormt op zijn pottenbakkerswiel - Hathor: godin van de liefde, geboorte en dood - Ra: de zonnegod Na deze periode volgde bezettingen door o.a. Arabieren, Turken en Britten tot het in 1952 onafhankelijk werd. Het Oude Rijk staat met name bekend om de Piramides van Gizeh (bij Cairo), maar de meeste schatten uit de oudheid behoren tot de periode van het Nieuwe Rijk en de Griekse periode. De indrukwekkende tempels en graftombes van de Farao's die in deze periode gebouwd werden bevinden zich in de Nijlvallei die ten zuid van Cairo begint en doorloopt tot aan de grens met Sudan. De grootste concentratie van bezienswaardigheden is te vinden tussen Luxor en Aswan. En het is hier dat Thomas Cook in 1869 de eerste Nijlcruise organiseerde. Nijlcruises werden big business en zijn dat gebleven; tegenwoordig varen er zo'n 250-300 cruiseschepen tussen Luxor en Aswan op en neer; grote drijvende hotels waarin de gasten van alle gemakken worden voorzien. De Nijl stroomt van zuid naar noord door het droge Egypte en irrigeert het land als de gezegende rivier, die ontspringt in de meren van Ethiopië en Oeganda. De Nijl is meer dan 6.400 km. lang en stroomt de laatste 2.700 km door Soedan en Egypte alwaar hij in beide landen nergens zijrivieren heeft. De rivier is dermate belangrijk voor Egypte dat de stroomrichting de indeling van het land bepaalt. 2

29 December 2011 Amsterdam 08.40 Luxor 15.05. Na de vliegreis van ongeveer 4 uur en ¾ uur van Amsterdam naar Luxor volgt de transfer naar de Nijlkade. Tijdsverschil tussen Nederland en Egypte is één uur. Het was prachtig om vanuit de lucht de Nijl met de aangrenzende begroeiing als een lange groene ader door de oneindigheid van zand en rotspartijen te zien slingeren. We gaan aan boord van het 5-sterren riviercruiseschip MS l'aube du Nil onze thuisbasis voor de komende zeven nachten op de machtige Nijl. FEATURES: Has Five decks with: 66 junior suites (20 m), 2 presidential suites (34M) with large panoramic windows Fully air-conditioned (individual controlled) Private bathroom with hair dryer Color TV, video, music system, mini bar and international direct doal phone in each suite Sun deck with swimming pool, two Jacuzzis and snak bar Large restauant Luxurious lounge and discoteque Boutique, gift shop and beauty salon Laundery Fire alarm and protection TECHNICAL SPECIFICATIONS: Length 73m Width 14.75m Draught 1.45m 3 diesel engines Caterpillar (400 HP) 2 electrical generators caterpillar + one spare 2 electric current 220 volt_ 3

30 december 2011 Luxor. Het schip ligt vandaag in Luxor. De stad, gelegen op de Oostoever van de Nijl, is gebouwd op de ruïnes van het oude Thebe en wordt ook wel een openluchtmuseum genoemd. De Oud - Egyptische hoofdstad is een moderne stad waar zich, mede dankzij de vele spectaculaire opgravingen, veel toeristen verzamelen om prachtige monumenten te bewonderen. Leuk is ook de kleurrijke, traditionele bazaar waar u doorheen kunt slenteren, of koopt u alvast wat souvenirs in? Aan de westoever van de stad ligt de Vallei der Koningen waar o.a. het graf van Toetanchamon te vinden is, deze werd nog in de 20e eeuw ontdekt! Westelijke oever Kolossen van Memnon De Kolossen van Memnon De Kolossen van Memnon zijn twee enorme standbeelden van farao Amenhotep III op de westoever van de Nijl nabij Luxor. De beelden zijn gemaakt van kwartsiet, zo'n 3400 jaar geleden, dat waarschijnlijk kwam van de groeve in Gizeh. De beelden zijn zo'n 20 meter hoog. Oorspronkelijk stonden de twee standbeelden aan de poort van de tempel ter ere van de farao. Deze tempel was destijds een van de grootste met zijn 35 hectare. In 27 v. Chr. raakte een van de beelden ernstig beschadigd. Dit kwam ofwel door een aardbeving in het gebied, ofwel - want Egypte is nooit een aardbevingsgebied geweest - door de plunderingen van koning Cambyses. Sindsdien begon dat beeld bij zonsopgang een vaag, fluitend geluid te maken. Dit verschijnsel wordt door vele geschiedschrijvers, zoals Strabo, Pausanias en Tacitus verhaald. Enkele reizigers 4

meenden er een trieste zang in te herkennen, en al vlug ontstond er een kleurrijke legende rond deze 'zingende steen'. Het gegil zou van de Ethiopische koning Memnon zijn. Memnon zou in de Trojaanse Oorlog Antilochos hebben gedood, maar zelf later uit wraak door Achilles zijn gedood. Zijn moeder, Eos, zou Zeus gesmeekt hebben Memnon onsterfelijkheid te geven. Aangezien Eos de godin van de dageraad was, past dat in het plaatje van het beeld dat begon met gillen bij zonsopgang. Hoe mooi dit ook moge klinken, het is waarschijnlijker dat er een natuurlijke oorzaak is voor de 'fluitende steen'. Door het verschil tussen koude nacht en warme dag springen er iedere dag steendeeltjes los op de breukplaats. Er werd een eind aan het gegil gemaakt door keizer Septimius Severus, die de beelden liet restaureren. Ramesseum Zicht op het Ramesseum Het Ramesseum was de tempel die door Ramses II was opgetrokken op de westoever van de Nijl vlak bij de stad Luxor. De tempel was één van de 'kastelen van miljoenen jaren' en diende voor de cultus van de farao en Amon. Het is in deze tempel dat het Sed-festival werd gehouden. De tempel werd door Champollion Ramesseum genoemd, hoewel het ook onder andere namen bekend stond. Eén van de betitelingen van de tempel was 'het graf van Ozymandias' (afgeleid van Oesermaätre, de kroningsnaam van Ramses II) en door Strabo werd het Memnonium genoemd, verwijzend naar de Griekse held Memnon. 5

Tempel van Ramses III (Medinet Haboe) De tempel van Ramses III te Medinet Haboe, was een 'kasteel van miljoenen jaren'. Dit is een tempel die diende voor de cultus van de farao en de god Amon. De tempel is dus vergelijkbaar met het Ramesseum van Ramses II. Deze van Medinet Haboe wordt echter beschouwd als één van de bestbewaarde Egyptische tempels. Architectuur De eerste pyloon van de tempel is zeer goed bewaard en heeft ons een mooi beeld van de veldslag die Ramses III heeft gewonnen tegen de Zeevolken. De tempel is omgeven door een muur van 18 meter. Als je door de pyloon gaat kom je in het eerste hof, waar er verschillende beelden van de farao staan. De tweede pyloon heeft toegang tot het tweede hof. Om de hypostyle zaal te betreden moet je door een nauwe gang met Osirispijlers. De hypostyle zaal bestaat uit 8 grote zuilen en 16 kleinere. Deze zuilenhal is zeer donker en aan de zijkanten zijn er zijkapellen. Via een tweede zuilenhal waar er 8 zuilen staan bereikt men het allerheiligste. Paleis Links van het eerste hof en buiten de muur van de tempel lag het paleis van Ramses III. Het paleis was echter te klein om als echt paleis te zijn gebruikt en diende veeleer voor ceremoniële doeleinden. In de XXde dynastie hebben de priester-koningen het echter wel gebruikt als paleis. 6

Overzicht Deir el- Bahri met op voorgrond de tempel van Hatsjepsoet en erachter de tempel van Mentoehotep II. Deir el-bahri (Arabisch: Het Noordelijke Klooster ) is een complex van dodentempels en tombes gelegen op de westoever van de Nijl tegenover de stad Luxor in Egypte. Het eerste monument dat hier gebouwd werd was de dodentempel van Mentoehotep II van de 11e dynastie. Tijdens de 18e dynastie werd in Deir el-bahri veel gebouwd door Amenhotep I en Hatsjepsoet. De tempel van Mentoehotep II, gezien van bovenaf. 7

Dodentempel van Mentoehotep II (Akh Sut Nebhepetra) De eerste koning van het Middenrijk, Nebhepetre Mentoehotep (bekend als Mentoehotep I of II in de lijsten van koningen) bouwde een gecombineerd dodentempel en grafcomplex in de rots bij Deir El- Bahri. De tempel heeft de naam Akh Sut Nebhepetra ("Prachtig zijn de plaatsen van Nebhepetre") en werd in 1860 ontdekt. De tempel bestond uit twee delen. Het voorste deel is gewijd aan Montu-Ra. Het achterste deel diende voor de verering van de farao. De dodentempel is gemaakt van kalksteen en zandsteen. Het had een schuine zuilengalerij die leidde naar een geëffend terras, waar oorspronkelijk een klein bouwsel op stond. Dit bouwsel was omringd door een gang met pilaren. Achter het bouwsel was een open hof, dan achtereenvolgens een hal, een heilige plek en tenslotte de tombe van de farao. Een 150 meter lange tunnel leidt naar de schatkamer die 45 meter onder het open hof ligt. In de kamer stond een altaar waarop eens de houten kist van Nebhepetre Mentuhotep stond. Dodentempel van Hatsjepsoet (Djeser-Djeseru) De tempel van Hatsjepsoet, ofwel de Djeser-Djeseru was gebouwd in Deir el-bahri en was een huis van miljoenen jaren dat diende om de cultus van de overleden koningin voort te zetten. Bouw Hatsjepsoet besloot om in het zevende jaar van haar regering te beginnen aan een reusachtig bouwwerk. Ze liet het bouwen op de heilige plek Bahari en de tempel stond in het verlengde van de Tempel van Amon in Karnak. Ook stond de tempel niet ver van haar graf (Graf DK 60) dat aan de andere zijde van de berg lag. Voor de bouw van de dodentempel vertrouwde ze op de kunde van haar raadgever Senenmoet, die zijn eigen graf onder het eerste terras liet bouwen. Een andere belangrijke bouwheer was Geoet die de leider was van de werkzaamheden. De bouw van dit indrukwekkende monument duurde slechts 15 jaar en was dus afgewerkt in het 22e jaar van haar regering. 8

Tempel van Hatsjepsoet (voor) en van Mentuhotep II. (achter) Karte von Deir el-bahari I) Tempel van Mentuhotep II. 1) Bab el-hosan 2) Vestibule indoors 3) Terras met colonnade 4) Tumulus 5) Hypostyle 6) Sanctuarium II) Tempel van Thutmosis III. III) Tempel van Hatschepsut 7) Hof 8) Eerste portiek 9) Tempel Amenophis I[1] 10) Tweede portiek 11) Hathor kapel 12) Anubis kapel 13) Hof 14) Amun-heiligdom 15) Zonnetempel 16) Heiligdom van Hatschepsut en Thutmosis III. In vroegere tijden was het grote plein voor de tempel een aangelegde tuin. Bomen afkomstig uit zuidelijker Afrika waren er in speciaal aangelegde leemputten geplant. Er zijn ook sporen van aangelegde vijvers in geometrische vorm. Bij de ingang van de tempel was een soort daltempel en via een processiegang met sfinxen bereikte men het eerste terras. Vervolgens komt men via een talud op het tweede terras. Op het einde van dit terras zijn aan beide zijden twee kapellen: de linkse voor Hathor en de rechtse is opgericht voor Anubis. Op de wand van het tweede terras staan achter de zuilen twee belangrijke taferelen. De ene vertelt over de expeditie die werd ondernomen naar Poent, terwijl de andere vertelt over de goddelijke geboorte van Hatsjepsoet. Daarin wordt verteld dat Amon in de vorm van Hatsjepsoets vader Thoetmosis I haar heeft verwekt bij de uitnemendste vrouw van het land, die op last van de god voor hem gezocht moest worden. Deze vrouw werd door middel van een boodschapper van Amon Re van haar wonderbaarlijke zwangerschap op de hoogte gesteld. Deze mythe diende in feite als legitimatie voor Hatsjepsoets koningschap. Het was immers gebruikelijk dat naar voorbeeld van een mythe van de god Horus een man als hoofd van het land zou instaan voor de vruchtbaarheid daarvan. Een tweede talud leidde naar het bovenste terras. Dit heeft twee zijkapellen. De ene is gewijd aan de koningscultus en bevat een kapel voor Thoetmosis III, Hatsjepsoet en één voor Amon-Min. De andere kapel is gewijd aan de zonnecultus. Daarnaast was helemaal op het einde van de tempel een schrijn dat gewijd was aan de god Amon. Later werd dit heiligdom gebruikt ter verering van Amenhotep I en Imhotep. 9

Thoetmosis III Thoetmosis III bouwde hier een tempel complex gewijd aan Amon. Het werd ontdekt in 1961 en werd, zo wordt verondersteld, gebruikt tijdens de Valleifeesten. Er is verder niet veel bekend over dit complex omdat het verlaten werd nadat het aanzienlijke schade had opgelopen tijdens een aardverschuiving gedurende de 20e dynastie. Hierna werd het gebruikt als bron van bouwmaterialen. In Christelijke tijden werd het gebruikt als een koptische begraafplaats. Deir el-bahri bewaarplaats Een schachttombe van de 11e dynastie aan de zuidkant van het complex bevatte een bewaarplaats voor veertig koninklijke mummies. Deze waren door de priesters van de 21e dynastie hierheen verplaatst vanuit de Vallei der Koningen om verdere ontheiliging en plundering tegen te gaan. In de bewaarplaats werden de mummies van Ahmose, Amenhotep I, Thoetmosis I, Thoetmosis II, Thoetmosis III, Ramses I, Seti I, Ramses II, en Ramses IX. In een aparte kamer werden de mummies gevonden van leiders van de 21e dynastie, Pinedjum I, Pinedjum II en Siamun. Later werden ook de mummies van de priesters in een tombe gevonden. Vallei der Koningen Geschiedenis Van oudsher was deze vallei erg belangrijk in mythologisch opzicht. Er werd veel gebouwd, er zijn tempel(s) aangetroffen uit de Vroege tijd, het Oude Rijk en het Middenrijk. Maar de echte bouwactiviteiten begonnen in het Nieuwe Rijk. Hier werden tombes voor de farao's aangelegd. Het bekendste graf is dat van Toetanchamon, ontdekt door Howard Carter. Sommige graven werden al in de oudheid geplunderd en lagen in de rest van de geschiedenis open voor het publiek, zoals dat van Seti I, daar is ook veel graffiti gevonden. Ten zuiden van de Vallei der Koningen bevinden zich het arbeidersdorpje Deir el-medina waar de arbeiders woonden die de koningsgraven aanlegden en de Vallei der Koninginnen. In het midden van het nieuwe rijk werden ook diverse privé-graven aangelegd door de adel. In het late nieuwe rijk begon men te plunderen in de vallei die minder werd bewaakt. Omdat de farao's zo weldadig werden begraven was de verleiding voor de armere bevolking groot om te gaan plunderen. Daarom 10

werden door de hogepriesters in het begin van de derde tussenperiode de sarcofagen verzameld en meegenomen naar een verborgen plek (cachette). Tijdens de late tijd is er zelfs een rechtszaak geweest omdat men had gemerkt dat iemand had geplunderd, althans dit is gebleken uit een papyrus. De keuze om de graven van de farao's op deze desolate plek te herbergen is geboren uit de pure noodzaak om de graven te kunnen beschermen tegen grafrovers. De graven op zich zijn gemakkelijk te verbergen in deze vallei, doch bleek het idee om deze natuurlijke camouflage te gebruiken in de meeste gevallen niet erg effectief. Heden De vallei bestaat uit twee delen, een westelijke helft en een oostelijke helft. De oostelijke helft is de plek waar toeristen de graven van de farao's uit het Nieuwe Rijk kunnen bezoeken, het westelijke gedeelte is op een enkele kleine tombe na alleen toegankelijk voor wetenschappers. Het vermoeden bestaat dat er zich nog een aantal graven bevinden, die tot op heden niet zijn ontdekt. Momenteel (2006) zijn er 63 tombes geïdentificeerd en een groot deel daarvan is ook daadwerkelijk te bezoeken. Er zijn steeds 10 tombes opengesteld voor het publiek. Na een periode van zes jaar worden deze gesloten, en worden er 10 andere tombes opengesteld. Graven De tombes van de vallei zijn, ondanks het feit dat zij in verschillende tijden zijn gebouwd, meestal gemaakt volgens een vast patroon. Eerst een schacht die naar een schatkamer leidde waar verschillende objecten zoals juwelen, meubilair en rijtuigen stonden die de dode nodig zou kunnen hebben. Hierna stond er in een centrale ruimte de sarcofaag, waarin de dode was bijgezet. 11

31 december 2011 Edfu Edfu of (Arabisch: و,إدف ook wel Idfu genoemd; is een Egyptische stad aan de westoever van de Nijl, gelegen tussen Esna en Aswan en heeft ongeveer 60.000 inwoners. In het Oude Egypte was ze de hoofdplaats van de tweede nome van Opper-Egypte. In de Ptolemaeïsche tijd werd er een tempel opgericht ter ere van Horus. De Grieken vereenzelvigden Horus met Apollo en daarom werd deze stad door de Grieken ook wel Apollinopolis Magna genoemd. Deze tempel van Horus is goed bewaard gebleven en wordt veel bezocht door toeristen. Tempel van Horus Uitzicht op de eerste pyloon van de tempel Standbeeld van Horus De Tempel van Horus in Edfu is één van de mooiste en zonder twijfel best bewaarde tempel in Egypte. Ze werd opgericht door Ptolemaeus III in 237 v.chr. en werd verder uitgebouwd door diens opvolgers. Uiteindelijk kwam de tempel gereed onder Ptolemaeus XII in 57 v.chr.. Er waren echter ook al vroegere constructies: een oude tempel van Ramses III en de naos van de tempel werd opgericht tijdens het bewind van Nectanebo II. De tempel werd opgegraven door Auguste Mariette. Architectuur De tempel zelf bestaat uit een indrukwekkende pyloon met basreliëfen van Horus en andere goden. Aan de voet staan twee prachtige beelden van de valkgod Horus. Als men door de pyloon gaat, komt men in het voorhof. In de tempel zijn er twee zuilenzalen en het allerheiligste, waar een granieten altaar staat. Rond het allerheiligste zijn nog verschillende magazijnen. Buiten de tempel staat een geboortekapel of mammisi. 12

01 januari 2012 - Aswan Vandaag ligt het schip in Aswan. Deze levendige plaats is prachtig gelegen aan de Nijl, die daar rond kleine groene eilandjes stroomt en waar felucca's (traditionele Egyptische zeilschepen) varen. Aswan was een oude marktplaats met een strategische ligging op eeuwenoude handelsroutes tussen Egypte, Afrika en India. De naam Aswan betekent in het Oud-Egyptisch 'handel' of 'soek (markt)'. Op de exotische soek van Aswan kunt u heerlijk ronddwalen in de smalle steegjes en proeven van de sfeer van deze kleurrijke markt, u vindt hier van alles zoals specerijen, leuke souvenirs en djellaba's (Egyptisch gewaad). Indien u het excursiepakket heeft bijgeboekt staat na een vrije ochtend een bezoek aan de Highdam en de tempel van Philae op het programma. De in de jaren `70 gebouwde Highdam houdt het kunstmatige Nassermeer (het grootste kunstmatige meer ter wereld van wel 5000 km²) in stand. De omvang van de dam is indrukwekkend: een kleine 4 km lang, 111 m hoog en bij de voet 980 m breed. Vervolgens bewonderen we in de steengroeve bij Aswan de onvoltooide obelisk van farao Hatsjepsoet (14e Eeuw v.chr.). Ook de tempel van Philae, ook wel de Parel van Egypte genoemd en het hart van de Isis-cultus, komt nog aan bod. Na de bouw van de dam werd de tempel verplaatst om hem buiten het bereik van het water te houden. 02 januari 2012 - Aswan Vandaag kunt u naar geheel eigen wens indelen, blijft u aan boord van het schip, vermaakt u zich in de veelzijdige soeks van Aswan of neemt u deel aan één van de volgende interessante excursies? (ter plaatse te boeken en te betalen) Abu Simbel Aboe Simbel Nubische monumenten van Aboe Simbel tot Philae. Aboe Simbel is een archeologisch complex bestaande uit twee enorme stenen Egyptische tempels in het zuiden van Egypte op de westelijke oever van het Nassermeer. De vallei, die bekend staat als de Nubische Monumenten, loopt van Aboe Simbel tot Philae 13

Geschiedenis De twee tempels werden uit de bergwand gehakt door Ramses II in de 13e eeuw v.chr. om zijn Nubische buren onder de indruk te brengen en om zichzelf en zijn koningin Nefertari te eren. In de rotstempel bevonden zich in de grote zuilenhal acht zuilen in de gedaante van Ramses II, elk bijna 10 meter hoog. De afstand van de indrukwekkende voorhof tot aan het allerheiligste bedroeg 55 meter. Behalve de beelden in het inwendige van de tempel, liet Ramses voor de façade vier kolossale beelden van zichzelf maken. Tussen de benen van deze aan weerszijden van de hoofdingang geplaatste beelden staat een aantal kleinere beelden die de moeder van Ramses, zijn echtgenote koningin Nefertari en verscheidene van de 100 kinderen van de farao voorstellen. De tempel was zo gebouwd dat het zonlicht op twee dagen van het jaar via de ingang precies op drie van de vier in het heiligdom staande beelden viel; Twee van de beelden stellen Ramses en de Egyptische oppergod Amon voor. Op deze dagen - respectievelijk in februari en oktober - werden wellicht de militaire overwinningen van Ramses II gevierd. In maart 1813 werden de tempels ontdekt door de Zwitser Johann Ludwig Burckhardt. In 1815 lukte het de Engelsman William John Bankes en de Italiaan Giovanni Finati de tempel van Hathor en Nefertari binnen te komen maar door de enorme hoeveelheid zand was het onmogelijk de grotere tempel van Ramses II uit te graven. Uiteindelijk was het Giovanni Battista Belzoni die op 1 augustus 1817, na meer dan een maand bezig te zijn geweest het zand te verwijderen, de tempel na eeuwen als eerste kon betreden. Verhuizing In 1960 werd begonnen met de bouw van de Aswandam, waardoor het Nassermeer zou ontstaan en de indrukwekkende tempels onder water zouden verdwijnen. Om de tempels te redden, werden ze tussen 1964 en 1968 in grote blokken gezaagd en opnieuw opgebouwd op een locatie die 65 meter hoger en 200 meter verder van de rivier lag. Hiertoe werden op deze plek twee grote betonnen koepels gebouwd, aan de buitenkant bekleed met natuurlijke steen, waar de tempels in feite in werden geschoven. Ze zien er nu dus nog steeds uit alsof ze uit de rotsen zijn gehouwen. 14

Breng een bezoek aan het schitterende tempelcomplex van Abu Simbel. Deze uit de rotsen gehouwen tempels zijn in de periode 1300 1233 voor onze jaartelling verwezenlijkt door Ramses II, de beroemdste van de farao s. 15

03 januari 2012 - Aswan-Kom Ombo-Edfu-Esna Vroeg op weg. We varen naar Kom Ombo. Hier staat de fameuze dubbeltempel van Kom Ombo, waar, heel ongebruikelijk, 2 goden (Valkgod Horus en krokodilgod Sobek) werden vereerd. Tempel van Kom Ombo De tempel van Kom Ombo is een zeer uitzonderlijke tempel. Deze Oud-Egyptische tempel is eigenlijk een tempel die in de lengte uit twee delen bestaat. De dubbeltempel is gewijd aan enerzijds de valkengod Haroëris (Horus) en anderzijds de krokodillengod Sobek. De rechterhelft was voorbehouden aan Haroëris en zijn familie (zijn vrouw Tasenetnofret en zijn zoon Panebtawi), terwijl de linkerhelft voor Sobek, zijn vrouw Hathor en zijn zoon Chonsoe. De scheiding was echter niet zo heel strikt, want op sommige delen vloeien de scènes in elkaar over. Architectuur De tempel bestaat zoals gezegd uit een gespleten architectuur waarvan elk deel voor een god was voorbehouden. De pyloon was eigenlijk ook al iets speciaals, want hij had een dubbel portaal. De 'pyloon' was verbonden met een buitenmuur. Opmerkelijk is dat er daarnaast nog een tweede muur was. Als men door één van de portalen ging kwam men uit op een centraal hof. Hierin stond een altaar voor de goden. Wat verder is er de schitterende pronaos met 15 zuilen met een hoogte van twaalf meter. Dan is er een zuilenzaal met twee rijen van 5 zuilen. Vervolgens moet je drie antichambres passeren voor je in het allerheiligste terechtkomt. Het allerheiligste bestond uit twee kapellen. Eén voor Sobek en één voor Haroëris. Nog vermeldenswaardig zijn de reliëfs op de buitenste muur die afbeelding geven van de geneeskunde. 16

De mammisi van de tempel De mammisi of 'geboortehuis' werd opgericht door Ptolemaeus VIII Euergetes II. Hierin werd de geboorte gevierd van de twee goden: Haroeris en Sobek. De eroderende werking van het Nijlwater heeft ervoor gezorgd dat er alleen nog maar de toegangspoort is overgeleven. Kapel voor Hathor In de kapel voor Hathor die naast de tempel staat zijn verschillende krokodillenmummies te zien. Het zijn enkele van de honderden mummies die ze er gevonden hebben in de buurt van de tempel. Mogelijk werd er ook een krokodil gehouden in de nabijgelegen Nilometer Nilometer In de tempel is een Nilometer aanwezig. Op het moment is er alleen nog een trap, die naar beneden de grond in loopt, te zien. Waar beneden nog steeds water ligt. Deze Nilometer werd gebruikt door de priesters om te zien hoe hoog het water kwam, tot welke trede. Aan de hand daarvan werd bepaald hoe hoog de belasting voor dat jaar zou zijn. Want het water kon daar alleen komen door de regen. Als het veel geregend had, zou dat een goede landbouwopbrengst betekenen, in het andere geval zou de oogst grotendeels mislukken en zou er weinig belasting kunnen worden opgehaald. Geschiedenis van de tempel Het begin van de bouwwerken valt te situeren in de 18e dynastie, maar de huidige tempel stamt uit de Ptolemaeïsche periode. De oprichting vond plaats onder Ptolemaeus VI Philometor, maar er werd voortdurend aan bijversierd en de tempel werd pas voltooid in de 2e en 3e eeuw n. Chr. Ze is daarna gebruikt als Koptische kerk. Hierbij werden verschillende reliëfs opzettelijk beschadigd. De tempel heeft ook veel schade geleden van natuurrampen (overstromingen en aardbevingen). Desondanks is ze één van de best bewaarde tempels die veelvuldig door toeristen wordt bezocht. Via Edfu varen we door naar Esna, waar het schip aanmeert voor de nacht. 17

04 januari 2012 - Esna-Luxor Het schip vertrekt vroeg vanuit Esna en nog voor de middag zijn we terug in Luxor. Heeft u het excursiepakket bijgeboekt? Dan staat een bezoek aan de imposante tempel van Luxor, prachtig gelegen midden in de stad, op het programma. De tempel werd opgericht door Amenhotep III en werd in de loop der tijd verder voltooid en uitgebreid door Toetanchamon, Horemheb, Ramses II, Nectanebo I en Alexander de Grote. Ook de Romeinse keizers drukten hun stempel op deze bijzondere tempel met een lang en boeiend verleden! De aandacht gaat vandaag ook uit naar de tempel van Karnak, oftewel de tempel van Amon. Deze is ook tot stand gekomen dankzij de machtige farao s van het Nieuwe Rijk. Indrukwekkend zijn onder meer de dubbele rij sfinxen voor de entree, de Obelisk van Thoetmosis I, het Heilige Meer van Amon-re en de grote zuilenzaal. Vanavond kunt u een spectaculaire Sound & Light Show bij de tempel van Karnak bijwonen. Kosten 25 per persoon, inclusief transfers, Nederlandssprekende gids en entree. Ter plaatse te boeken en te betalen. Oostelijke oever bij Luxor Luxortempel is een van de belangrijkste tempels uit het Oude Egypte en staat in Luxor of het vroegere Thebe. De tempel was opgedragen aan de triade van Thebe: Amon, Moet en Chonsoe. De tempel is ongeveer 242 meter lang en is daarmee een van de grootste van Egypte. Dromos tussen Luxor en Karnak Geschiedenis van de tempel De tempel is opgericht door Amenhotep III die de tempel bouwde op vroegere restanten van een tempel die door Hatsjepsoet was gebouwd. Onder Toetanchamon en Horemheb werd de zuilengang verder voltooid. Ook onder Ramses II breidde de tempel zich uit. Door Nectanebo I werd de dromos naar Karnak versierd met sfinxen. Alexander de Grote verbouwde de kapel voor de heilige boot en onder de Romeinse keizers werd de tempel gebruikt voor de keizerscultus. 18

Amenhotep was de zoon van Thoetmosis IV en Moetemoeia. Hij trouwde met een burgerdochter: Teye, de dochter van Yuya en Tuya. In zijn tijd was het Nieuwe Rijk op zijn hoogtepunt. Zijn regering was voornamelijk een tijd van vrede en voorspoed. De invloed van Egypte reikte ver, zijn naam wordt gevonden van Griekenland, Kreta, Anatolië en Babylon tot Jemen toe. Hij is de grootvader van Toetanchamon. Amenhotep III had een heel tempelcomplex nabij Thebe, waarvan alleen de Kolossen van Memnon zijn overgebleven. Daarbij liet hij speciaal voor Teye een kunstmatig meer aanleggen dat bijna twee kilometer lang en 370 meter breed was. In 2006 is er gesuggereerd dat er vóór zijn 20e regeringsjaar in Egypte een epidemie (gedacht wordt aan de pest) heeft plaatsgevonden. Er is daarvoor een aantal aanwijzingen. Zo is uit de meeste jaren van zijn bewind vrij uitgebreide documentatie bewaard, die echter plotseling een aantal jaren afbreekt. Na zijn twintigste jaar schenkt de koning opeens grote aandacht aan de godin Sekhmet. Zij is de godin van onheil en verwoesting waar voordien weinig aandacht aan geschonken werd. In april 2011 vonden Egyptische archeologen in de buurt van Luxor een dertien meter hoog standbeeld uit kwartsiet van Amenhotep III, in zeven stukken gebroken. Het was een van de twee standbeelden die aan de ingang van de graftempel van de farao stonden in Kom al-hitan. Tempelreliëfs De wanden van de tempels en van de ommuring zijn gevuld met reliëfs die de rituelen afbeelden, waaronder het Hepset ritueel. Op de vooravond van dit feest werd een djetzuil opgericht, in feite een samenbundeling van graanschoven, als symbool voor de vruchtbaarheid. Op de eerste pyloon links is het oprichten van een soort meiboom te zien. Het gaat om een lange paal die met schuin gespannen touwen wordt rechtgetrokken en gehouden en die door jongere mannen wordt beklommen. Het symbool staat tegenover een afbeelding van de god Min. Daaronder is in een fries de afbeelding te zien van een groot aantal koningskinderen. Ook dit is een teken van vruchtbaarheid. Men geloofde immers, dat zolang de farao vruchtbaar was, ook het land vruchtbaar bleef. 19

Amenhoteps colonnade vanaf de peristyle ruimte Karnak (Arabisch: 'versterkt dorp') is een dorp in Egypte. Het ligt bij aan de oostoever van de rivier de Nijl en 2,5 km ten noorden van Luxor. Toeristen beschouwen Karnak en Luxor als identiek, omdat de twee in dezelfde agglomeratie staan. Karnak bestaat uit een klein dorp bij het grootste tempelcomplex dat de farao's ooit hebben gebouwd. Men associeert de naam Karnak meer met de tempels dan met het dorp; de tempels zijn tweemaal zo groot. De Tempels van Karnak zijn één groot museum en het grootste religieuze bouwwerk in de wereld. Het complex is toeristische trekpleister nummer twee in de meest bezochte plaats in Egypte, nummer één zijn de piramiden van Gizeh. De grote tempels kunnen worden onderverdeeld in vier hoofdgebouwen, waarbij er nog kleine heiligdommen zijn en vele rijen met sfinxen. Waarbij slechts één toegankelijk is voor het publiek, het is gelijk het grootste en het hart van de tempel. De bezoekers krijgen zo het idee dat Karnak alleen het gebied van Amon-re was, terwijl er ook andere goden vereerd werden. Karnak onderscheidt zich van andere tempels omdat er zolang door in de naam van farao's is gebouwd. Er werd mee begonnen in het Middenrijk, ongeveer 1600 voor Chr. en aan het hele project hebben 30 farao's meegedaan. Veel van de functies van de gebouwen zijn niet meer te vinden in Egypte en dus uniek. Maar voor de grootte en het aantal gebouwen is overweldigend. 20

De Tempel van Amon besloeg een oppervlakte van 123 ha en bestaat uit talrijke bijkapellen, pylonen en hoven. De tempel heeft een oriëntatie naar het oosten en behoorde tot het complex van Karnak. Dit complex was opgericht voor de triade van Thebe waarvan Amon de belangrijkste god was. Deze tempel stond dan ook centraal in de site van Karnak. Amenhotep I herstelde de oude tempel en hij liet er talrijke kapellen en een toegangspoort bijbouwen. Thoetmosis I zorgde voor een uitbreiding van de tempel en liet verschillende obelisken plaatsen. Thoetmosis II bouwde daar nog een pyloon bij. Hatsjepsoet was erg actief in haar bouwprogramma, mede als legitimatie voor haar macht. Ze maakte talrijke bijkapellen en plaatste twee obelisken. Ze liet ook heel wat verbouwingen uitvoeren. Thoetmosis III bouwde de tempel verder uit: ook hij liet obelisken uitkappen en nieuwe pylonen bouwen, maar zijn belangrijkste bijdrage was de bouw van de Akhmenu (Oud Egyptisch voor Huis van het licht) met de zogenaamde 'Botanische tuin'. Amenhotep III liet talrijke beelden overkomen en begon met de bouw van de zuilenzaal. Onder Echnaton verloor de tempel veel invloed en zijn opvolger Toetanchamon bouwde ook niet veel bij. Onder Ramses II en Seti I werd de hypostyle zaal of grote zuilenzaal afgewerkt. In het voorhof werden onder andere nog een colonnade van Taharka en zijkapellen van Seti II en Ramses III gebouwd. Zuil van Taharka Het complex was aldus bijna volgebouwd, maar er bestond nog een zij-ingang die van noord naar zuid liep. Deze had vier pylonen. Deze waren gebouwd door Hatsjepsoet, Thoetmosis III, Amenhotep III en Horemheb. Onder de Ramessiden werd er vooral gerestaureerd en werden reliëfs geplaatst. De grote bouwwerken van de 18e dynastie waren afgelopen. Onder Sjosjenq I en Osorkon II werd er ook nog bijgebouwd en de vermelde zuil van Taharka werd opgericht. Het belang van Thebe en Karnak was echter sterk achteruitgegaan. De verschrikkelijke aardbeving van 27 v.chr. en het gebrek aan interesse van de Romeinen zorgden ervoor dat Karnak al snel een puinhoop werd. 21

05 januari 2012 Luxor 15.35 Amsterdam 22.05 Laatste dag van deze prachtige reis, transfer naar de luchthaven van Luxor voor de terugvlucht naar Amsterdam. 22