Zicht op mantelzorg www.zichtopmantelzorg.be Lieve De Vos RevaStudy, 24 april 2015 1 1
Het begrip mantelzorg Prof. Hattinga Verschure (1972): alle zorg die genoten in een klein sociaal netwerk, aan elkaar gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid Beleid Werkingsprincipes uit Woonzorgdecreet (2009) stellen voor: maximaal een beroep te doen op het zelfzorgvermogen en de zelfredzaamheid van de gebruiker en zijn mantelzorgers, rekening houdend met hun draagkracht. het betrekken van de mantelzorger in het zorgtraject van de zorgbehoevende en het detecteren en beantwoorden van noden van de mantelzorger zelf 4 2
Profiel mantelzorger Merendeel vrouwen, ongeveer één derde is man (vnl. partnerzorg) Meerderheid (schoon)kinderen, tweede grootste groep partners, buren/vrienden kleine groep Leeftijdsgroep 45-65 jaar meest kans om mantelzorg te verlenen Opleidingsniveau: geen eenduidig beeld Arbeidssituatie: geen eenduidig beeld, indicatie dat voltijds werkenden minder intensieve mantelzorg verlenen Woonsituatie: onder één dak meer kans om te zorgen en meer intensieve zorg Beleving van mantelzorgers 6 3
Beleving algemeen Zorgbelasting én positieve zorgervaring Sterk individueel verschillend Afhankelijk van meerdere factoren Draaglast of stressoren Aard van de zorgnoden Bijv. dementie meer belastend Takenpakket Bijv. persoonsverzorging Intensiteit van de zorg Bijv. nachtrust verstoord 4
Draagkracht of modererende factoren Omgang met zorgsituatie Relatie met hulpbehoevende persoon Sociale steun Professionele ondersteuning Materiële steun Overbelasting Schatting: 8% van de mantelzorgers Symptomen: fysieke, psychische klachten, oververmoeid, 5
Mantelzorgondersteuning 11 12 6
Verkennend kwalitatief onderzoek Huidige behoefteanalyse bij mantelzorgers Niet systematisch Weinig gestandaardiseerd / methodisch onderbouwd Afhankelijk van setting en visie beleid 13 Verkennend kwalitatief onderzoek Hulpverleners moeten leren in contact komen mét..., het uitlokken Want er zijn heel veel mantelzorgers die niks vragen of niks zeggen. Hoewel iedereen ziet dat daar grote problemen zijn. (echtgenoot) 14 7
Verschillende rollen van mantelzorgers 15 16 8
Instrument Zicht op mantelzorg Doelstellingen Een omvattend zicht krijgen op de beleving van de zorgsituatie en de wens tot ondersteuning bij de mantelzorger. Informatie over de mantelzorger op een gestructureerde wijze te registreren. Aandachtspunten voor hulpverlening vast te leggen, in samenspraak met de mantelzorger. Aandachtspunten te rapporteren binnen het team en naar andere hulpverleners toe. 17 Instrument Zicht op mantelzorg Instrument: gespreksleidraad met 4 hoofdrubrieken en samenvatting Scorekaarten tevredenheid per rubriek algemene inschatting belasting op het einde Handleiding met stappenplan en richtvragen Overzichtskaart met hoofdrubrieken DVD 18 9
Inschatting tevredenheid en belasting 19 Gesprekstechniek etnografisch interview Mantelzorger als expert in eigen situatie Semi-gestructureerde opbouw Aansluiten bij taalgebruik en thema s uit verhaal Geen onmiddellijke oplossingen 20 10
Pilootstudie Bewustwording bij zowel hulpverlener als mantelzorger Aanknopingspunt voor gerichte ondersteuning 21 Pilootstudie Kritische succesfactoren Tijd en ruimte voor mantelzorger alléén Niet éénmalig maar traject Inbedding in multidisciplinair team Visie in organisatie op mz 22 11
Pilootstudie 2014-2015 Sociaal Huis Merelbeke: Testgroep: 100-tal mantelzorgers die een gesprek hebben met de sociaal consulent via Zicht op mantelzorg Provincie Oost-Vlaanderen: Diensten Gezinszorg Oost-Vlaanderen: Familiezorg vzw, Familiehulp vzw, Thuishulp vzw, Solidariteit voor het Gezin vzw 340 afnames Zicht op mantelzorg CM Midden-Vlaanderen: Afname door de regionale dienstencentra 23 fmw.hogent.be/studiedagen 12