MINDMAPPING Creativiteit en structuur in enkele pennentrekken Alphonse Degryse, ADC commv 1434 nl MINDMAPPING Creativiteit en structuur in enkele pennentrekken ADC commv VEWA 2014 Het copyright van deze publicatie is geregistreerd bij VEWA, Vereniging voor Wetenschappelijke en Educatieve Auteurs. Gebruik van de inhoud door derden is vrij mits volledige bronvermelding. 3
(sub)onderwerp ook plaatjes en andere media worden opgenomen. Tussen (sub)onderwerpen kunnen via lijnen relaties worden gelegd. Met kleuren wordt de ordening verder verduidelijkt. Ontstaan Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/mindmap < citaat> Een MindMap is een diagram opgebouwd uit begrippen, teksten, relaties en/of plaatjes, die zijn geordend in de vorm van een boomstructuur rond een centraal thema. Een MindMap wordt gebruikt om creatieve processen te ondersteunen en bij leren en onthouden. Elektronische MindMaps kunnen daarnaast worden gebruikt bij het interactief toegankelijk maken van complexe en multimediale informatie. Werkwijze Een MindMap wordt opgesteld door eerst het centrale thema te bedenken en te noteren. Dit centraal thema wordt in het midden van het diagram weergegeven. Vervolgens bedenkt en noteert men hieromheen de onderwerpen die een relatie met dit thema hebben. Aan elk onderwerp kunnen op dezelfde manier subonderwerpen worden gekoppeld, en zo door. Om het overzicht te behouden dienen de (sub)onderwerpen met trefwoorden of pictogrammen te worden aangegeven en niet met hele teksten. Bij elektronische mindmaps kunnen ook volledige teksten worden opgenomen die initieel worden verborgen en alleen worden getoond als de gebruiker dit aangeeft. Behalve teksten kunnen in een De Britse psycholoog en auteur Tony Buzan beweert er de bedenker van te zijn en heeft het beeldmerk MindMap vastgelegd. Volgens hem werd zijn idee geïnspireerd door sciencefiction boeken zoals die van de schrijvers A.E. van Vogt en L. Ron Hubbard. Zijn belangrijkste argument hiervoor was het feit dat traditionele artikelen ervan uitgaan dat de lezer de tekst van links naar rechts en van boven naar onder doorloopt, hoewel in de praktijk het oog de pagina niet lineair bekijkt. Buzan verdedigde de MindMap dan ook als superieure wijze van noteren. Buzan ontwikkelde zijn theorie in de jaren '60, en creëerde er een enorme belangstelling voor, door in samenwerking met de BBC een serie televisieprogramma's te maken, waarin de MindMap en allerlei aan het onderwerp geheugen en leren verwante onderwerpen aan de orde kwamen. Hij bracht zijn activiteiten onder in een bedrijf met een uitgeverij en een boekingsbureau waar geïnteresseerden hem konden boeken voor een lezing. Omdat hij geen octrooi op het concept genomen had, kon iedereen met zijn idee gaan werken, en dat gebeurde ook. De uitgeverij werd daarom geen succes, 5
maar als spreker was Buzan veelgevraagd. Door het ontbreken van bewijs voor zijn theorie, taande zijn roem, en gingen de zaken steeds minder. Hij is nog steeds actief, maar nu als bijzonder spreker. Het concept semantisch netwerk ontstond als een theorie die het menselijk leerproces moest doorgronden. Het werd in de jaren 1960 ontwikkeld door Dr. Allan Collins en M. Ross Quillian, die hiervoor ook MindMaps gebruikten. Sommigen beschouwen Dr. Allan Collins door zijn onderzoek als de vader van de moderne MindMap. De MindMap is op te vatten als een bijzondere vorm van conceptmap (een vorm van semantisch netwerk) zoals in de jaren '70 ontwikkeld door J. Novak. In een conceptmap wordt informatie vastgelegd in een netwerk van begrippen en relaties die alle even belangrijk zijn. Er is dus geen standaard radiale, hiërarchische ordening van rond één thema zoals bij een MindMap. Met presentatiesoftware kan zo'n weergave in principe wel gegenereerd worden, waarbij men op het moment van presenteren kan bepalen welk begrip "centraal" moet worden getoond. MindMaps en conceptmaps hebben elk hun eigen voor- en nadelen. In het onderwijs worden MindMap soms aangeduid als webs en het maken en toepassen als webbing. Moderne MindMap De klassieke MindMap is statisch en wordt gemaakt op papier. De hele MindMap is hierbij zichtbaar. Dit is een nadeel als de MindMap groter en complexer wordt. De moderne MindMap wordt gemaakt en gepresenteerd met een computer. De takken en knopen (plaatsen waar de teksten staan) van de MindMap kunnen hierbij worden verborgen en alleen getoond als de gebruiker dit wil. Dit vermindert de zichtbare complexiteit. Ook kunnen elektronische koppelingen (hyperlinks) worden toegevoegd naar plaatjes, video en andere multimedia die automatisch worden getoond als de hyperlinks worden geopend. Bij sommige MindMapprogramma's worden agendafuncties en formules aan knopen gekoppeld. Al met al is de elektronische MindMap veelzijdiger dan de MindMap op papier. Toch zijn er situaties waarin een MindMap op papier voordelen kan hebben en zijn er gebruikers die zweren bij de MindMap op papier. Toepassing MindMaps worden zowel in de werkomgeving als in het onderwijs gebruikt, bijvoorbeeld bij: brainstormen ontwerpen organiseren samenvatten notuleren presenteren leren De MindMap met de hand worden geschetst om ideeën te noteren, bijvoorbeeld bij brainstormen, notuleren of leren. Voor presentaties kan deze gedetailleerder worden uitgewerkt. Een elektronische MindMap heeft hierbij als 6
1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 9 2 DOMINANT DENKEN, lineair of radiant?... 11 2.1 Welke hersenhelft bepaalt JOUW denken?... 12 2.2 MindMapping als geheugenhulpje... 16 3 MINDMAPPING in de praktijk... 21 3.1 MindMap in 5 eenvoudige stappen... 21 3.2 Professionele toepassingen van MindMapping... 24 3.2.1 Radiale MindMap of lineaire lijst? 24 3.2.2 Idee, concept of project ontwikkelen. Brainstorming op je eentje... 26 3.2.3 Idee, concept of project ontwikkelen. Brainstorming in Team... 27 3.2.4 Ideeën convergeren... 28 3.2.5 Een bestaande tekst op een gestructureerde manier samen vatten. 29 3.2.6 De kunst van het spreken. Een tekst en ondersteunende PowerPoint structureren...30 3.2.7 Het spiekbriefje van de spreker...32 3.2.8 Hand-out teksten en syllabi...33 3.2.9 Nota's nemen als basis voor een verslag...34 3.3 e-mindmapping...35 4 BRONVERMELDING... 39 9
3 MINDMAPPING in de praktijk 3.1 MindMap in 5 eenvoudige stappen Een MindMap maak je als volgt 1. Plaat je blad horizontaal (landschap). Centraal het thema van de MindMap in beeld, pictogram of woorden. 2. Noteer de invallen van je gedachten aan takken die vertrekken uit het centrum van je MindMap (radiaal, divergerend). Gebruik krachtige sleutelwoorden die gemakkelijk te onthouden zijn. Schrijf leesbaar en horizontaal. Gebruik de ruimte efficiënt. Je kan een sleutelwoord of thema ontwikkelen door bv.: open vragen, SWOT, chronologie (verleden, heden, toekomst...), geografie, gedachteassociaties,... 3. Voeg sleutelwoorden aan het eerste en elk ander niveau toe, naarmate ze zich aanmelden. 21
4. Duid de relatie tussen knooppunten aan met stippelpijlen, liefst in een andere kleur. 5. Gebruik overvloedig kleur en beeld; je verbeelding zal er door gestimuleerd worden. Ontwikkel eigen codes. 22
Niveaus MindMap op te bouwen waarin iedereen zich nog kan vinden. Soms is het gewoon sneller en productiever om alle ideetjes te verzamelen als losse flodders, bv. op afzonderlijk Post-its, deze in een tussenstadium te groeperen in clusters rond een gezamenlijk verzamelwoord, en pas dan, vanuit deze verzamelwoorden de MindMap op te bouwen. In dat geval wordt de techniek van MindMapping niet gebruikt om te divergeren, maar juist om te convergeren. Om de communicatie eenvoudiger te maken praten we over niveaus waarop de sleutelwoorden (de knopen) zich bevinden. Je merkt wel dat het lastig is om in een papieren MindMap de leesbaarheid te blijven handhaven wanneer je meer dan 3 of zeker 4 niveaus hanteert. We geven er desgevallend de voorkeur aan om een sleutelwoord verder te ontwikkelen in een secondaire MindMap op een afzonderlijk blad. MindMap in Team Een MindMap geraakt doordrongen van de visie van zijn maker. Daarom is het ook zo lastig om in groep, bv. n.a.v. een brainstorming een Gelijkaardige technieken MindMapping is niet de enige techniek die toe laat om een sterke visuele presentatie op te bouwen van ideeën. Een techniek die hier aardig op gelijkt is deze van het oorzaak-gevolgdiagram, ook gekend onder de naam Ishikawa (naar zijn uitvinder), of visgraatdiagram (kijk maar even naar zijn model). Je zou een Ishikawa inderdaad kunnen beschouwen als een MindMap met specifieke knopen die in functie van het thema worden gekozen. Ishikawa werd in oorsprong ontwikkeld in een industriële productieomgeving, 23
wat zijn originele knooppunten verklaart: mensen, metingen, machines, methoden, management en materialen. 3.2 Professionele toepassingen van MindMapping 24
Meer weten? MindMapping software tips Bron: http://www.mindmapping.com/nl/mindmapping-software-tips.php <citaat> Wil jij beginnen met het maken van mindmaps? Er zijn verschillende mind mapping software programma's op de markt, zowel gratis als commercieel, dus hoe maak je je keuze? Welk platform kies je uit en welk programma is het beste? Voordat je jouw favoriete mind mapping software selecteert, is het belangrijk om zowel je behoeften, doelen als kosten/voordelen te definiëren. Hier zijn enkele software tips die je als nuttig kunt bestempelen. Gratis Mind Mapping Software Er zijn veel gratis mind mapping hulpmiddelen, zoals FreeMind, die een goede optie zijn als je algemene mindmaps wilt maken. Sommige gratis op het internet gebaseerde hulpmiddelen staan gebruikers ook toe om kaarten op het internet op te slaan om te delen en met het oog op samenwerking. Online werken lijkt misschien wat lastig, in die zin dat je afhankelijk bent van je internetverbinding en sommige toepassingen, afkortingen en gewoontes die anders zijn dan de traditionele software op je bureaublad. Het online opslaan van mindmaps, die vertrouwelijke of gevoelige informatie bevatten, kan dan ook tot beveiligingsproblemen leiden, doordat ze met niet overeenkomen met de richtlijnen van bedrijven. Let op dat sommige cloud oplossingen je lokken met gratis versies, maar na verloop van tijd een maandelijkse bijdrage vragen voor andere toepassingen die je nodig zou kunnen hebben. Maandelijkse bedragen worden opgeteld, dus je hoort deze te vergelijken met het direct aanschaffen van een desktop applicatie. Er zijn veel IPAD en Tablet PC oplossingen beschikbaar, maar deze zijn er om de standaarden van 38