Vrijdag 6 mei 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Watering van Sint-Truiden (enkel het gesproken woord telt) Geachte voorzitter van de Watering, Mevrouw de volksvertegenwoordiger, mijnheer de gedeputeerde, Geachte mandatarissen, dames en heren, De projecten die wij zonet bezochten, tonen duidelijk aan welke waardevolle effecten het waterbeheer aan de bron, vanuit het veld, kan hebben. Gebiedsgerichte kennis onderbouwd met de nodige deskundigheid zijn de beste garantie op een efficiënt en doelgericht waterbeleid. 1
Op dit vlak vormt de Watering Sint-Truiden een mooi voorbeeld van waar ik met de hervorming van de polders en wateringen in Vlaanderen naar toe wil. En dat is een brongerichte aanpak van het waterbeheer: met één of meer deelbekkens en inbreng van de diverse lokale actoren zoals eigenaars, landbouwers, gemeentebesturen Een belangrijk element van deze brongerichte aanpak in deze heuvelachtige streek is de erosiebestrijding. Erosiebestrijding is belangrijk, want voor de waterbeheerders is het dweilen met de kraan open als men zich enkel beperkt tot het telkens weer ruimen van de waterlopen. Jaren geleden al zag de Watering Sint-Truiden in dat er initiatieven nodig waren om de vruchtbare teeltlaag zoveel mogelijk op de akkers te houden en in ieder geval werd opgevangen vóór ze in de waterloop terechtkomt. Daarmee kan de Watering van Sint-Truiden tot de pioniers van de erosiebestrijding in Vlaanderen gerekend worden. Ik wil daarbij in de 2
eerste plaats Karel Van Daele van harte bedanken voor de trekkersrol die men hier in Sint-Truiden in het erosiedossier heeft gespeeld. Dat men van overal in Vlaanderen jullie erosieprojecten is komen bekijken, is een mooi eerbetoon. Ik weet overigens ook dat het hier in de eerste jaren niet eenvoudig was om de landbouwers te overtuigen de aanpak van de erosieproblematiek mee te ondersteunen. Jullie waren bij de eersten om de gemeenten uit de streek te stimuleren om een erosiebestijdingsplan uit te werken. Ondertussen zijn heel wat Vlaamse gemeenten gevolgd. Vandaag beschikken 95 erosiegevoelige gemeenten over een goedgekeurd erosiebestrijdingplan en zijn 6 gemeenten bezig met de uitwerking van een plan. Concreet betekent dit dat maar een 10-tal erosiegevoelige gemeenten de handschoen nog niet hebben opgenomen. Ook de Vlaamse overheid heeft zware inspanningen gedaan om de opmaak van deze plannen te ondersteunen met een subsidie van 12,50 euro per hectare plangebied of gemiddeld 40.000 euro per gemeente. 3
Om u een idee te geven, voor de 10 gemeenten uit het Samenwerkingverband Land& Water dat door de Watering Sint- Truiden werd opgericht, betekende dit voor de Vlaamse overheid een investering van bijna 550.000 euro. Helaas bleven heel wat plannen in de schuif liggen omdat bij de meeste gemeenten, in tegenstelling tot de Watering Sint-Truiden, de nodige expertise ontbrak. Ik heb daarom vorig jaar beslist een nieuwe subsidiemogelijkheid aan te bieden waarbij de gemeenten zich kunnen laten bijstaan door een expert op het vlak van erosiebestrijding. De kosten voor deze coördinator, opnieuw 12,50 euro/hectare plangebied, worden gedragen door de Vlaamse overheid. 51 gemeenten hebben intussen een coördinator aangesteld, goed voor een totale subsidie van 2,2 miljoen euro. Acht van de steden en gemeenten die vandaag deel uitmaken van het (door de Watering getrokken) samenwerkingsverband Land& Water ontvingen al een toezegging dat zij financieel zullen worden ondersteund voor de aanwerving van een 4
erosiebestrijdingscoördinator. Ook hier neemt de Watering dus een voortrekkersrol op om het initiatief in zijn werkgebied op de sporen te zetten. Los van de plannen en de erosiecoördinatoren, moeten we de erosiebestrijdingprojecten ook in het veld realiseren. Ook hier blijven we met de Vlaamse Regering de nodige financiële ondersteuning bieden. Enerzijds zijn er subsidies voor erosiebestrijdingwerken, anderzijds zijn er beheerovereenkomsten erosie. Voor de eerste komt Vlaanderen tussen in 75% van de kosten. Een aantal provincies - waaronder de provincie Limburg - doen er nog eens 15% bovenop, zodat de gemeenten nog maar 10% van de kosten moeten dragen. Ook hier geldt weer: van de 89 projecten die tot op vandaag door Vlaanderen zijn gesubsidieerd, vinden we er een hele reeks in het werkgebied van de Watering Sint-Truiden. Concreet heeft Vlaanderen hier in de streek al voor 3,25 miljoen euro aan subsidies voor erosiewerken toegezegd waarvan al meer dan 1 miljoen euro 5
is uitbetaald. De resultaten hebben we bij ons bezoek met eigen ogen kunnen vaststellen. Daarnaast zijn er de beheersovereenkomsten erosie die met de landbouwers kunnen worden afgesloten. Ik denk aan de beheersovereenkomsten perceelsranden en grasgangen, maar ook aan de aanleg van erosiepoelen. Op dit vlak is een goede samenwerking tussen de erosiecoördinatoren en de bedrijfsplanners van de Vlaamse Landmaatschappij van groot belang. Niet alleen om de krachten te bundelen en de landbouwers te overtuigen mee initiatieven te nemen, maar ook om na te gaan in hoeverre naast de beheersovereenkomsten erosie, ook andere beheersovereenkomsten op niveau van het bedrijf kunnen worden afgesloten. In dit kader wil ik voor het volgende plattelandsbeleidsplan meer inzetten op een gebiedsgerichte aanpak waarbij de landbouwers ook meer in samenwerkingsverbanden, zogenaamde agrobeheersgroepen, initiatieven nemen. Misschien kan de Watering Sint- 6
Truiden een goede uitgangsbasis vormen om een dergelijke agrobeheersgroep op te richten. Dames en heren, Ik wil nog eens expliciet het bestuur en de medewerkers van de Watering bedanken en feliciteren voor de schitterende inspanningen voor erosiebestrijding. Maar laat ons niet vergeten dat de Watering ook op veel andere vlakken in waterbeheer zijn sporen heeft verdiend. Vooral voor het beheer van de waterkwantiteit kan de Watering uitpakken met een aantal voorbeeldprojecten zoals de overstromingszone Stayen die wij zonet bezochten. De Watering Sint-Truiden maakt daarbij ook dankbaar gebruik van het subsidiebesluit Polders en Wateringen, waarbij de Vlaamse overheid een jaarlijks budget voorziet waarop de Vlaamse polders en wateringen kunnen intekenen. De Vlaamse MilieuMaatschappij beoordeelt de ingediende projecten op basis van duidelijke criteria, 7
waarna op basis van de toegekende punten een rangschikking wordt opgemaakt. Afhankelijk van de beschikbare middelen en de kostprijs van de vooraan geklasseerde projecten worden dan een aantal projecten voor ondersteuning aangeduid. Waar in het investeringsprogramma Polders en Wateringen 2010 geen ondersteuning voorzien was voor deze Watering, is dit jaar wel een serieuze inhaalbeweging gemaakt. Van de zeven binnen het voorziene budget goedgekeurde projecten zijn er drie van de Watering Sint-Truiden. Van de in totaal 1,278 miljoen euro voorziene Vlaamse middelen, gaat bijna de helft naar de drie projecten die hier in het gebied worden uitgevoerd: de projecten rond de Katrienmeerbeek, de Ruelen Philippebeek en de Dorpsbeek in Halmaal. Ik denk dus dat niemand nog hoeft overtuigd te worden dat hier al een Watering Nieuwe stijl met veldkennis en expertise aan het werk is. Misschien moet hier of daar nog wat bijgestuurd worden qua 8
bestuurskracht om opdat alle betrokken partijen, bijvoorbeeld de bos- en natuurgroepen, voldoende inspraak hebben. Dames en heren, U weet ongetwijfeld dat er een debat bezig is over de zelfstandige opstelling van de diverse polders en wateringen. Ik geef toe dat dit een knelpunt is bij de uitwerking van het nieuwe decreet op de polders en wateringen. Maar ook hier moeten wij in samenspraak met de provincies tot een vergelijk kunnen komen. Daarbij is het belangrijk dat een watering als die van Sint-Truiden voldoende vrijheid behoudt om ook afhankelijk van de problemen die zich stellen eigen initiatieven te kunnen nemen, zonder daarom noodzakelijk over een eigen belastingsysteem te beschikken. Heel de aanpak van de erosiebestrijding in het werkgebied van de watering is een knap staaltje van waar eigen initiatiefname toe kan leiden. Tot slot wil ik er op wijzen dat wij met de Vlaamse Regering de waterproblematiek niet loslaten. Van zware regenval hebben we 9
momenteel niet te klagen, maar we willen voorbereid zijn, ook op uitzonderlijke situaties zoals de regenval in november van vorig jaar. We hebben onder andere de watertoets verplicht gemaakt in overstromingsgevoelige gebieden én de procedure ervoor eenvoudiger gemaakt. Voor de opvang van het water hanteren we het principe: eerst het water vasthouden, dan bergen en vervolgens afvoeren. Door die drie aspecten te versterken met sedimentopvang, dijken, bekkens & buffers kunnen we bewoners beter beschermen. Ik ben blij u te kunnen vertellen dat we voor 2011 ruim 13 miljoen extra in waterinfrastructuur kunnen investeren. Ruim 10 miljoen daarvan gaat specifiek naar de aanpak van de wateroverlast; 3,4 miljoen voor slibruimingen, 6,1 miljoen voor de waterbeheersingsinfrastructuur en 3 miljoen extra besteden we aan de uitbouw van de gemeentelijke rioleringen. Specifiek voor erosiebestrijding maken we een extra krediet van 640.000 euro vrij. 10
En daarmee zetten we duurzaam stappen naar waterbeheersing in Vlaanderen. Rest mij nog, u van harte te bedanken voor uw aandacht en u nogmaals te feliciteren voor de mooie inspanningen van de Watering! Ik dank u. Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur 11