Hoofdstuk 3 Socio- economische verscheidenheid 1. De bevolkingsspreiding en -groei in de wereld 1.1 De wereldblokken Noteer per reeks welk gemeenschappelijk thema je kan herkennen. REEKS 1 Thema:.. REEKS 2 Thema:.. REEKS 3 Thema:.. Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 1 -
AW 151 A/ B / C / F Definitie Op basis van cultuur of leefwijze, taal, godsdienst, politiek- economisch systeem, geschiedenis, huidskleur (ras) of klimaat kunnen we een nieuwe indeling van de wereld maken, we noemen dit de wereldblokken Gebruik je Atlas en voer onderstaande opdrachten uit. Vul de kenmerken voor het juiste wereldblok aan. (Zie volgende bladzijde.) Plaats de overeenkomstige nummers van de wereldblokken op de juiste plaats op onderstaande kaart (figuur 1). Overtrek de grenzen met rood. Figuur 1: De wereldblokken Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 2 -
nr. wereldblok typische kenmerken Officiële talen godsdienst etnische samenstelling andere 1 2 Europa Voormalige Sovjetunie (Rusland en centraal-azië) westerse cultuur, vrije markteconomie,democratie geschiedenis van een staatsgeleide economie en 1 partij = communisme 3 Noord- Afrika 4 Zuidwest- Azië Veel aardolie (Midden- Oosten) 5 Subsahara Afrika Arme regio Arabische wereld 6 Zuid- Azië oosterse levenswijze, moessonregens = veem neerslag in juli, arme regio 7 Oost- Azië Chinese levenswijze, communisme 8 Zuidoost- Azië moessonregens 9 Australië en Oceanië westerse cultuur, droog, Aboriginals 10 11 Noord- Amerika Latijns- Amerika westerse cultuur, vrije markteconomie en democratie, indianen Indiaanse- Spaanse cultuur Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 3 -
1.2 Bevolkingsdichtheid en spreiding 1.2.1 Bevolkingsdichtheid Definitie: Bevolkingsdichtheid = aantal inwoners / km² Bereken de gemiddelde bevolkingsdichtheid in de wereld: (Maak gebruik van volgende website: http://www.poodwaddle.com/worldclock.swf) Totale bevolking van de wereld: = = inw/km² Totale landoppervlakte van de wereld: 149 000 000 km² AW 150 en 152 A 1.2.2 Bevolkingsspreiding Bekijk de atlaskaart (AW 152) en vergelijk deze kaart met gemiddeld bevolkingsdichtheidcijfer van de wereld dat je net berekend hebt bij 1.2.1. Wat stel je vast? Besluit: De bevolking is regelmatig / onregelmatig verspreid overheen de wereld. a) Dichtbevolkte gebieden: ( > 50 inw./ km²) De dichtbevolkte gebieden zijn plaatsen waar mensen kunnen werken; mensen leven waar ze kunnen werken. De bevolkingsdichtheid is dus afhankelijk van de bestaansmogelijkheden in een bepaald gebied. Volgende factoren spelen hierin onder andere een rol: het klimaat, het reliëf, de landbouwmogelijkheden en de werkgelegenheid in een gebied. Opdracht: Plaats het nummer van de dichtbevolkte gebieden op de kaart (figuur 2): 1) Noord Amerika 2) Zuid Azië, Zuid Oost Azië, Oost Azië 3) Europa: vnl. West Europa 4) Zuid Amerika 5) Afrika: Ivoorkust 6) Afrika: Nijlvallei AW 150 en 152 A b) Dunbevolkte gebieden: ( < 20 inw./ km²) Gebieden waar we geen werkgelegenheid terugvinden en waarvan de toegankelijkheid moeilijk is, worden gekenmerkt door een lage bevolkingsdichtheid. Lokaliseer op figuur 2 de dunbevolkte gebieden van de wereld met het nummer en vul in onderstaande tabel de opvallendste fysische kenmerken voor deze gebieden aan die de reden zijn dat men in deze gebieden zelfs nooit aan akkerbouw heeft kunnen doen of dat ze moeilijk toegankelijk zijn. Maak hiervoor gebruik van je atlas en je kennis uit hoofdstuk 1 en 2. Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 4 -
gebied Fysische kenmerken verklaring 7. Noord Afrika / Australië 8. NW N Amerika / NW Azië / Antarctica Deze factoren zijn niet gunstig om aan akkerbouw te doen! 9. Himalaya en hoogland van Tibet 10. Centrum Zuid Amerika Centraal Afrika Dit maakt het gebied erg ontoegankelijk! Figuur 2: De bevolkingsdichtheid in de wereld Vul de onderstaande tabel aan met behulp van volgende link, http://nl.wikipedia.org/wiki/lijst_van_landen_naar_bevolkingsdichtheid rangnummer land Bevolkingsdichtheid inw/km² 1 232 België Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 5 -
2. Ontwikkelingsgraad in de wereld Bekijk volgend filmpje op YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=rvtfkpiaqhm Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 6 -
laag = rood (< 2500 euro) matig = geel (2500-10.000 euro) hoog = groen (> 10 000euro) laag = groen (< 5 %) matig = geel (tss. 5 en 20 %) hoog = rood (> 20 %) laag = groen (< 500) matig = geel ( tss. 500-2500) hoog = rood ( > 2500) Definitie: De ontwikkelingsgraad of de welvaart in de wereld wordt berekend op basis van verschillende ontwikkelingsindicatoren: de inkomstenverdeling, de gezondheidszorg en het analfabetisme 2.1 De indicatoren Bestudeer aandachtig de atlaskaarten en beoordeel telkens de indicator voor het opgegeven wereldblok door met de betreffende kleur een kruisje te zetten bij laag, matig of hoog. (opm: hoe lager het percentage analfabeten, hoe hoger de scholing. Hoe minder inw/arts hoe beter de gezondheidszorg) inkomen / BNP AW 161 A BNP per inw. in euro analfabetisme AW 159 A % analfabeten > 15jaar gezondheidszorg AW 159 C aantal inw. / arts: wereldblok Europa Voormalige Sovjetunie Noord- Afrika Midden- Oosten Subsahara Afrika Zuid- Azië Oost- Azië Zuidoost- Azië Oceanië Noord- Amerika Latijns- Amerika Besluit: Bovenstaande ontwikkelingsindicatoren (inkomen, analfabetisme en gezondheidszorg) zijn erg belangrijk omdat ze de basis zijn voor het welzijn en de welvaart van de bevolking. Verder vormen ze ook de basis voor de economische ontwikkeling. Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 7 -
2.2 De Human Development Index AW 159 D Besluit: Om een zicht te krijgen op het ontwikkelingsniveau van een land, berekenen de Verenigde Naties: de "Human Development Index" (HDI) of VN index. Dit is een getal tussen 0 en 1 die de graad van ontwikkeling aangeeft. Om de HDI te berekenen, verwerkt men de gegevens van de inkomsten, het analfabetisme en de gezondheid. Opdracht: Vul onderstaande tabel aan met behulp van je atlas (AW159D) en de website: http://nl.wikipedia.org/wiki/index_van_de_menselijke_ontwikkeling. Zeer hoge HDI = (0,785-1,00) hoge HDI = (0,675 0,785) matige HDI = (0,475-0,675) lage HDI = (0-0,475) wereldblokken = wereldblokken = wereldblokken = wereldblokken = = 20 % van de wereldbevolking = 80 % van de wereldbevolking Opdracht: Kleur op figuur 3 op p. 9 de wereldblokken met een zeer hoge HDI donker blauw, hoge HDI groen, met een matige HDI geel en een lage HDI rood. Opdracht: Zoek volgende gegevens op in je basisstatistiek en op internet. Maak hierbij gebruik van volgende website: http://nl.wikipedia.org/wiki/index_van_de_menselijke_ontwikkeling HDI-index /VN-index (zie basisstatistiek) Rangschikking in de wereld (HDI) (zie Wikipedia) Bevolkingsaantal (zie basisstatistiek) VSA België China India Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 8 -
Zeer hoog Figuur 3: De ontwikkelingsgraad (HDI) in de wereld Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 9 -
Zeer hoog Figuur 3: De ontwikkelingsgraad (HDI) in de wereld Hfst. 3 - Socio- economische verscheidenheid - 10 -