Masarykova univerzita Filozofická fakulta Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky Nizozemský jazyk a literatura Iva Martínková De jumelage tussen Zlín en Izegem Bakalářská diplomová práce Vedoucí práce: Lic. Sofie Rose-Anne W. Royeaerd, M.A. 2008 2
Prohlašuji, že jsem bakalářskou diplomovou práci vypracovala samostatně s využitím uvedených pramenů a literatury.... Podpis autora práce 3
Dankbetuiging Graag wil ik mijn dank uitspreken aan mijn begeleider Lic. Sofie Rose-Anne W. Royeaerd, M.A. Ik wil haar bedanken voor haar intensieve begeleiding, waardevolle adviezen en voor haar geduld. 4
De mentaliteit van dat volk sluit aan bij de onze. Ze leven goed, genieten graag en er lopen knappe koppen rond. Christiaan De Forche 5
Inhoud Voorwoord...8 1. Inleiding...9 2. De jumelage in het algemeen...11 2.1. Geschiedenis van de jumelage in West-Europa...11 2.2. Geschiedenis van de jumelage in Tsjechië...11 2.3. Wat is de bedoeling van jumelage...12 3. De band tussen Zlín en Izegem...14 3.1. De historische en economische achtergrond...14 3.1.1. De pekker-, borstel-, linnen- en schoenenstad Izegem...14 3.1.2. De schoenenstad Zlín...16 3.1.3. Samenvatting...18 3.2. Het ontstaan van de jumelage tussen Zlín en Izegem...19 3.2.1. Ligt er een vloek op deze jumelage?...20 3.2.2. De oorkonde...24 3.3. De concrete samenwerking...25 3.3.1. VIT school Izegem en SPŠ school Zlín...25 3.3.2. Financiële hulp voor Zlín...29 3.3.2.1. Hulp bij de overstroming in Zlín...29 3.3.2.2. Hulp voor een sporter...30 3.3.3. Sportacties...31 3.3.3.1. Spel zonder grenzen...31 3.3.3.2. Ontmoeting van sporters...32 3.3.4. Markten in Izegem...32 3.3.5. Culturele uitwisselingen...33 3.3.5.1. Filmfestival in Zlín...34 3.3.5.2. Uitwisselingen in de naam van muziek...35 3.3.5.3. Tentoonstellingen...37 3.3.5.4. Het project Tsjechische dromen...38 3.3.5.4.1. De Tsjechische week in Izegem...39 3.4. Jumelage in de toekomst...40 6
4. Financiering...42 4.1. Financiering in Izegem...42 4.2. Financiering in Zlín...42 4.3. De steun van de Europese Unie...43 4.3.1. Programma Europa voor de burger...45 5. Conclusie...48 Bijlagen...50 Bijlage nr. 1 Czech Dreams & Czech Week 2007...50 Bijlage nr. 2 Stad Izegem. Subsidiereglement Externe Relaties...51 Bijlage nr. 3 Stad Zlín. Fond pro mezinárodní styky...54 Literatuurlijst...57 7
Voorwoord Het thema van mijn scriptie is de band tussen de steden Zlín en Izegem. Waarom heb ik dit thema gekozen? Allereerst wilde ik een scriptie over iets schrijven wat nog niemand behandeld heeft en daarnaast wilde ik ook een onderwerp kiezen dat iets met de Tsjechische en Belgische realia en de culturele en historische achtergrond te maken heeft. Daarom leek het mij een leuk thema om over de samenwerking te schrijven tussen twee steden, één uit Vlaanderen en één uit Moravië, die waarschijnlijk in economisch, historisch en ook politiek opzicht van elkaar verschillen. Ik moet ook toevoegen dat ik in Zlín geboren ben en daarom heel erg in dit onderwerp geïnteresseerd ben. Op deze plaats wil ik Christiaan de Forche, Radka Kratochvílová en het Kantoor van de Zlínse burgemeester mijn dank betuigen. Zonder hen had ik deze scriptie nooit kunnen schrijven en was het me ook niet gelukt om een overzichtelijk beschrijving van de jumelage tussen Zlín en Izegem te geven. 8
1. Inleiding In deze scriptie wil ik de stedenband tussen Zlín en Izegem behandelen. Ik wil mijn onderzoek verrichten naar de loop van het onstaan van de jumelage tussen Zlín en Izegem en naar de loop van de concrete samenwerking tussen beide steden. Mijn onderzoek heeft tot doel om een volledig overzicht te geven van alles wat de medewerking tussen Zlín en Izegem betreft. Daarnaast wil ik ook de aandacht vestigen op de historische ontwikkeling van de jumelage in het algemeen en de bedoeling daarvan. Welke vragen zal ik in mijn scriptie behandelen? Ten eerste wil ik algemene informatie over verzusteringen in Tsjechië en België geven. Hier wil ik ook graag redenen beschrijven waarom steden deze verzusteringen zouden willen sluiten en wat de voordelen daarvan zijn. Na een inwijding in de historische en economische achtergrond van beide steden wordt er inzicht in de situatie gegeven vóór de ondertekening van de officiële oorkonden tussen Zlín en Izegem. Waarom duurde het ongeveer zeven jaar dat de steden de vriendschapsband nauwer aanhaalden? Wat was en is nog altijd de bedoeling van deze band? Verder zal ik de aandacht wijden aan de concrete samenwerking tussen Zlín en Izegem. In de loop van 11 jaar werden er talloze evenementen namens de verzustering georganiseerd. Er ontstonden contacten tussen de middelbare scholen, sport- en cultuurverenigingen, waarvan er een beschrijving wordt gegeven in deze scriptie. Daarbij behandel ik ook wat deze verzustering in de toekomst kan brengen. Vervolgens zal ik uiteenzetten hoe de jumelage en de uitwisselingen tussen Zlín en Izegem worden gefinancierd. Wat is het standpunt van de Europese Unie tegenover de jumelages? Welke programma s bestaan tegenwoordig om de jumelages te ondersteunen? 9
Hier wil ik alvast uiteenzetten welke bronnen ik in deze scriptie zal gebruiken. Verschillende documenten heb ik verkregen bij het Stadhuis in Zlín, namelijk van Radka Kratochvílová die in het kantoor van de Zlínse burgemeester werkt, en bij het stadbestuur van Izegem van Christiaan de Forche die verantwoordelijk is voor de jumelage tussen Zlín en Izegem. Verder gebruik ik publicaties over Zlín en Izegem, verschillende artikelen uit Tsjechische en Vlaamse kranten en internetpagina s. Verder heb ik ook contact opgenomen met vertegenwoordigers van de verenigingen die aan de verschillende uitwisselingen tussen Zlín en Izegem deelnemen. De informatie die ik in het kader van onze correspondentie gekregen heb, gebruik ik ook. Eerst moet ik mij nog een vraag stellen welke termen ik voor de stedenband in mijn scriptie zal gebruiken? 'Verzustering', 'verbroedering' of 'jumelage'? Alle drie de termen ben ik al in verband met de stedenbanden tegengekomen. Het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal omschrijft het woord 'jumelage' als een vriendschappelijke associatie tussen twee instellingen, vooral tussen gemeenten uit verschillende landen, m.n. binnen de Europese Unie 1. Dit woordenboek noemt twee synoniemen van 'jumelage': stedenband [en] vriendschapsband. De term 'verzustering' is een synoniem van het woord 'jumelage' en is algemeen Belgisch-Nederlands volgens Van Dale. De term 'verbroedering' wordt er niet specifiek verklaard. In mijn scriptie gebruik ik de term 'jumelage', 'stedendand', 'verzustering' en 'vriendschapsband'. 1 Den Boon, T., Geeraerts, D. Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal [CD-ROM]. 14 e editie. Utrecht, Antwerpen: Van Dale Lexicografie BV, 2005. 10
2. De jumelage in het algemeen De hoofdvraag van dit hoofdstuk is gericht op de geschiedenis van de jumelage in West-Europa en in Tsjechië en de bedoeling van de jumelage in het algemeen. 2.1. Geschiedenis van de jumelage in West-Europa Op het einde van de Tweede Wereldoorlog kwam men voor de eerste keer op het idee van jumelages. Toen realiseerde men zich de noodzaak van wederzijdse verzoening en samenwerking tussen Europese burgers. De eerste jumelage ontstond tussen de Franse stad Montbelliard en de Duitse stad Ludwigsburg. Bij de eerste contacten tussen partnersteden ging het vooral om ervaringsuitwisselingen, voornamelijk in het kader van het bestuur en het plaatselijke leven. Tegenwoording worden de jumelages in Europa door de Europese Unie ondersteund. Vanaf het jaar 1989 hielp de Europese Unie door bemiddeling van de Europese Commissie (met een steun van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie) met de opbouw van actieve jumelages. 2 Ik zal de speciale aandacht op deze steun van de Europese Unie in het vierde hoofdstuk vestigen. 2.2. Geschiedenis van de jumelage in Tsjechië Hoewel in West-Europa de stedenbanden al in de eerste helft van de twintigste eeuw onstonden, was de ontwikkeling in het toenmalige Tsjechië anders, wat te maken had met de politieke situatie. De eerste banden tussen steden van Tsjechië en de rest van Europa begonnen in de tweede helft van de jaren zestig te ontstaan, omdat de ontspannen politieke situatie het toeliet. Na het jaar 1968 - de bezetting van Tsjechië door de Sovjet-Unie - moesten de banden echter grootendeels onderbroken worden. Hoewel veel partners nog steeds verder samen werkten, golden er strengere regels. Elke 2 Town twinning a Evropská unie [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.mestozlin.cz/page/17445.town-twinning/>. 11
jumelage viel bijvoorbeeld onder een registratieplicht. Na het jaar 1989 - de Fluwelen Revolutie - konden de steden opnieuw de oude banden herstellen. Dankzij de hervorming van het territoriale bestuur konden Tsjechische steden gemakkelijker contact met de buitenlandse steden opnemen. 3 Tegenwoordig bestaat er een organisatie genaamd Svaz měst a obcí České republiky (Unie van de steden en gemeenten van de Tsjechische Republiek) die onder andere de samenwerking tussen partnersteden en de aansluiting van nieuwe jumelages in Tsjechië ondersteunt. 4 2.3. Wat is de bedoeling van de jumelage De fundamentele bedoeling van de stedenbanden is de ontwikkeling van contacten tussen burgers en het bevorderen van hun kennis van andere staten en regio s, culturen en gewoonten. Tegenwoordig kunnen de stedenbanden ook gekarakteriseerd worden als een ondersteuning van de gelijkheid van burgers en het wederzijdse begrip van mensen in heel Europa en als een ontwikkeling van het Europese burgerschap. Het woord dat centraal in het begrip jumelage staat, is het woord 'ontwikkeling'. Het gaat om ontwikkeling op het gebied van gezondheidszorg, economie, onderwijs, cultuur en milieu. Soms gaat de samenwerking nog verder. De jumelages, die al lang bestaan, houden zich ook met andere activiteiten bezig, zoals ruimtelijke ordening, verhoging van specialisatie van de ambtenaren, integratie van invalide burgers, preventie van sociaal-pathologische verschijnselen, strijd tegen drugs en werkloosheid, applicatie van nieuwe technologiën, steun aan landbouw-, industrie- of comerciële activiteiten. 5 In dit hoofdstuk geef ik een kort historisch inzicht in de jumelage in algemeen. Ik bepaalde wat de bedoeling van de jumelage is, dus waarom de jumealge eigenlijk 3 Historie partnerských vztahů měst v Československu (České republice) [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.mestozlin.cz/page/21114.historie-partnerskych-mest/> 4 Krátce z historie Svazu [online]. [Geraadpleegd op 29.12.2007]. Adres: < http://www.smocr.cz/smo-cr/osvazu/kratce-z-historie-svaze.aspx>. 5 Town twinning a Evropská unie [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.mestozlin.cz/page/17445.town-twinning/>. 12
ontstaat. In het volgende hoofdstuk besteed ik aandacht aan de concrete jumelage tussen Zlín en Izegem. 13
3. De band tussen Zlín en Izegem Dit hoofdstuk behandelt de stedenband tussen Zlín en Izegem. Ten eerste ga ik het Zlínse en Izegemse verleden bekijken. Daarna zal ik het ontstaan van de jumelage bespreken en ten slotte bekijk ik de concrete uitwisseling, evenementen en projecten die in naam van deze jumelage plaatsgevonden hebben. 3.1. De historische en economische achtergrond In de volgende alinea s ga ik de historische en economische achtergrond van beide steden bekijken. Ik onderzoek of deze steden iets met elkaar gemeen hebben en of hun verleden dezelfde kenmerken draagt. 3.1.1. De pekker-, borstel-, linnen- en schoenenstad Izegem In deze alinea baseer ik me voor een historisch overzicht op de publicatie Izegem beeld voor beeld 6 en op enkele Izegemse webpagina s 7 die handelen over de geschiedenis van de stad. De stad Izegem die uit de deelgemeenten Izegem, Emelgem en Kachtem bestaat, ligt in de Belgische provincie West-Vlaanderen, ongeveer in het centrum van de Mandelvallei, en telt bijna 27.000 inwoners. Izegem draagt de bijnaam 'Boos Izegem', wat in het Izegemse dialect 'slim, vernuftig, schrander, vindingrijk, schalks' betekent. 8 6 Lermyte, J.M., De Forche, Ch. Izegem beeld voor beeld. Zwevezele: 2002, p. 7-45. 7 Geschiedenis. Inleiding [online]. [Geraadpleegd op 23.3.2008]. Adres: <http://www.izegem.be/geschiedenis/uitgebreid/inleiding.htm>. Geschiedenis. De Franse en Hollandse periode [online]. [Geraadpleegd op 23.3.2008]. Adres: <http://www.izegem.be/geschiedenis/uitgebreid/franshollands.htm>. Geschiedenis. Economisch, sociaal en demografisch van de 15 e tot 19 e eeuw [online]. [Geraadpleegd op 23.3.2008]. Adres: <http://www.izegem.be/geschiedenis/uitgebreid/esd1.htm>. 8 Geschiedenis. Inleiding [online]. [Geraadpleegd op 23.3.2008]. Adres: <http://www.izegem.be/geschiedenis/uitgebreid/inleiding.htm>. 14
De eerste naamvermelding dateert al van 1066 en was oorspronkelijk Isinchehem 9. In de loop van de eeuwen werd Izegem als onderdeel van de Nederlanden in de middeleeuwen overheerst door verschillende vorsten, zoals de Spaanse Habsburgers, de Oostenrijkse Habsburgers en de Franse koningen. Na de val van Napoleon kwamen de Zuidelijke Nederlanden in handen van de Nederlandse koning Willem I van Oranje en in 1817 kreeg Izegem van deze koning de titel van stad. Vanaf augustus 1830 brak de opstand tegen Willem I uit en Izegem maakte deze opstand woelig mee. Op 4 oktober 1830 werden er verkiezingen gehouden en België werd onafhankelijk. In de twintigste eeuw ging Izegem de Eerste en Tweede Wereldoorlog door. In de Eerste Wereldoorlog lag de stad in het Operationengebied of frontgebied en in de Tweede Wereldoorlog gooiden de Duitsers een reeks bommen op de stad. Op 8 september 1944 werd Izegem bevrijd door de Britse soldaten. De stad Izegem, die vandaag als een industriële gemeente kan beschouwd worden, leefde tot de 14e eeuw overwegend van de landbouw. In het jaar 1445 telde Izegem zowat 1.000 inwoners. Op het einde van de 14e eeuw was deze stad een aanzienlijk productiecentrum voor linnen geworden. In 1525 kreeg Izegem de toestemming van de heer van Izegem om een linnenmarkt te houden. De linnenmarkt werd op zaterdag gehouden en dat is tot op vandaag de marktdag. In de 16e eeuw werd Izegems linnen via Brugge naar Engeland en vooral naar Spanje geëxporteerd en misschien daarom wordt de 16e eeuw weleens de gouden eeuw voor de Izegemse lijnwaadnijverheid genoemd. In de periode gold de Izegemse el als de geijkte West-Vlaamse el voor het linnen. In de 17e eeuw telde Izegem 1.653 inwoners en aan het eind van de18e eeuw was het al 7.088 inwoners. In de 19e eeuw gebeurde de overschakeling naar het mechanisch weven, en er werden veel werkkrachten ingezet voor een nieuwe ambachtelijke nijverheid: de schoennijverheid. In 1799 werden 82 gezinshoofden als schoenmakers genoteerd en aan het einde van 19e eeuw waren er al 1.200. Vooral dankzij het luxueuse damesschoeisel groeide Izegem in de 20ste eeuw uit tot het grootste schoenencentrum van België. Na de Eerste Wereldoorlog werkten meer dan 2.500 mensen in de schoennijverheid, maar het hoogtepunt werd bereikt na de Tweede Wereldoorlog. Toen werkten er 5.100 personen 9 Lermyte, J.M., De Forche, Ch. Izegem beeld voor beeld. Zwevezele: 2002, p.11. 15
die samen ongeveer 40% van de totale Belgische productie van schoenen uitmaakten. In de jaren zestig en zeventig gingen veel schoenfabrieken over de kop. De oorzaken daarvan waren de afnemende bescherming van de eigen markt, de zwakke commerciële organisatie en de hoge prijzen voor de kwaliteitsschoenen. Naast de schoennijverheid speelde ook de borstelnijverheid een rol in Izegem, maar de borstels trokken minder aandacht dan de schoenen die als modeartikel een luxe waren. Vóór 1760 waren er geen borstels, maar enkel bezems. In 1894 werkten 1.450 mensen in de Izegemse borstelnijverheid, maar het hoogtepunt kwam in 1930 en 1931, toen 2.750 personen leefden van deze branche. Niet alleen voor borstels en schoenen werd Izegem bekend. Ook andere nijverheden steunden zijn economische positie, zoals meubelindustrie en machinebouw. De bekendste symbolen van deze stad zijn niettemin schoenen, borstels en pekker (...de fraaie Izegemse handgemaakte schoenen werden met pekdraad genaaid, en de betere borstels werden gepekt...'pekken' is trouwens gewesttaal voor 'plakken' 10 ) gebleven. 3.1.2. De schoenenstad Zlín Het overzicht van de geschiedenis van Zlín dat ik in deze alinea behandel, is gebaseerd op het boek Zlínská Architektura 1900-1950 11 en op enkele artikelen van Zdeněk Pokuda 12. De stad Zlín 1.350 kilometer van Izegem verwijderd 13 - ligt in het Tsjechische Oost- Moravië en telt bijna 80.000 inwoners. Deze stad is vaak een stad van groen genoemd dankzij de ontelbare parken en andere groene terreinen, die voor de inwoners aangelegd werden om gezapiger te leven. Niettemin is Zlín óók een industrie-, handels- en 10 Lermyte, J.M., De Forche, Ch. Izegem beeld voor beeld. Zwevezele: 2002, p. 91. 11 Novák, P. Zlínská archtektura 1900-1950. Eerste druk. Zlín: 1993, p. 19. 12 Pokluda, Z. O městě historický obraz Zlína [online]. [Geraadpleegd op 19.2.2008]. Adres: <http://www.zlinweb.cz/index.php?hid=79>. Pokuda, P. Několik tváří Zlína. Zlín Lidé Město Čas, 1995, p. 11-13. 13 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 14. 16
cultuurstad met een unieke twintigste-eeuwse moderne architectuur - functionalisme. 14 De Franse architect V. Hermant schreef over de architectuur in Zlín: The idea crossed my mind that in Czechoslovakia there is in existence a new large work of classical spirit [...]: Zlín, the model industrial town, a testimony of simple classicism but potent one (sic.) based on an informalistic functionalism. Perhaps it is the introduction to the new era of greater sincerity and modesty, of the more factual balance among conditons (sic.) of the life and matter. Zlín appeared to me as a simple and pure architecture, like the Romanesque architecture had been before. 15 De eerste schiftelijke vermelding dateert van het jaar 1322, wanneer Zlín een centrum van ambacht en gildes was. In 1322 werd de stad door koningin Eliška, de weduwe van de Tsjechische koning Wenceslaus II, gekocht. Later, tijdens de regering van de adellijke familie Šternberk, ontwikkelde de handel en het handwerk zich en Zlín maakte een economische bloei door. Zelfs de oorlogen in de 15e eeuw konden de ontwikkeling niet tot staan brengen. In de 16e eeuw groeide Zlín in een vrij grote stad, waarin ongeveer 200 huizen en hofsteden stonden. In de 17e eeuw leed Zlín onder de Dertigjarige Oorlog en het inwonersaantal daalde tot de helft. Daarna duurde het ongeveer honderd jaar voordat de stad opnieuw een opbloei kende. De burgers en de ambachtslieden kwamen langzamerhand terug. Aan het einde van 18e eeuw waren de meeste ambachtslieden lakenwevers, daarnaast schoenmakers, kuipers en pottenbakkers. Een mijlpaal in de geschiedenis van Zlín is het jaar 1894 wanneer Anna, Antonín en Tomáš Baťa een schoenenbedrijf oprichtten. Tijdens de volgende twintig jaar groeide het schoenenbedrijf onder de leiding van Tomáš Baťa tot een fabriek uit. Tomáš Baťa was niet alleen een ondernemer, hij was voornamelijk een mens, die voor zijn werknemers en later ook burgers zorgde. Hij werd namelijk ook de burgemeester van Zlín in het jaar 1923. Onder zijn leiding ontwikkelde de stad zich aanzienlijk. Er werden nieuwe huizen, een warenhuis, een hotel, een ziekenhuis, scholen, wetenschappelijke instituten en filmateliers in Zlín gebouwd, alles in de functionalistische stijl. Het bewijs van de voorspoed van Zlín toonde de toename van de inwoners: in het jaar 1923 14 Zlín [online]. Laatste bewerking op 31.1.2008 [geraadpleegd op 14.2.2008]. Adres: <http://cs.wikipedia.org/wiki/z1%c3%adn>. 15 Geciteerd in: Novák, P. Zlínská archtektura 1900-1950. Eerste druk. Zlín: 1993, p. 294. 17
woonden 5.825 inwoners in Zlín en in het jaar 1938 waren dat al 43.420. Na het jaar 1930 hoorden niet alleen de schoenenfabriek bij de bedrijven van Baťa maar ook leerlooierijen, machinefabrieken, fabrieken voor autobanden, chemische bedrijven, textielbedrijven, levensmiddelenbedrijven, bouwbedrijven, polygrafische bedrijven, warenhuizen, hotels, later ook de spoorweg en het vliegveld. Deze bedrijven waren in Zlín en zijn omgeving, in heel Tsjechië, maar ook in Europese en Aziatische landen gevestigd. In de meest voorspoedige periode werkten 30.000 mensen in de hele wereld voor Baťa en er waren 160.000 mensen, die jaarlijks bij zijn bedrijven solliciteerden. Waarom? De gemiddelde salaris van een geschoolde arbeider was destijds 270 kronen per week in het toenmalige Tsjecho-Slowakije, 373 kronen per week in Frankrijk en 400 kronen per week bij bedrijven van Baťa. De imposante ontwikkeling van Zlín duurde tot het einde van de jaren dertig. Na de Duitse bezetting moesten Baťa-fabrieken hun productie aan de legereisen ondergeschikt maken. In november 1944 werd Zlín gebombardeerd. Ook na de Tweede Wereldoorlog kwam de vooroorlogse situatie niet meer terug. In oktober 1945 werden alle Baťafabrieken genationaliseerd (de bedrijven van andere private ondernemers pas in februari 1948). Vanaf die tijd tot het jaar 1989 was alle bezit in handen van het communistische regime. In het jaar 1960 werd aan Zlín een andere naam Gottwaldov gegeven, naar de eerste communistische prezident van Tsjecho-Slowakije Klement Gottwald. Na de Fluwelen Revolutie kwamen de inwoners van Zlín tot de gewoonten van een dynamische onderneming in de geest van Baťa terug. Dus de stad versterkte spoedig zijn voormalige positie van financieel-, handels- en industriecentrum in Oost-Moravië. Al in december 1989 kreeg de stad ook zijn oorspronkelijke naam Zlín terug. 3.1.3. Samenvatting Ongetwijfeld kunnen we zeggen dat Zlín en Izegem een gelijkaardige industriële ontwikkeling hebben gehad. Er zijn ook een paar overeenkomsten in de geschiedenis van Tsjechië en van nu België. Tsjechië leed onder Oostenrijk-Hongarije, Vlaanderen leed onder meer onder de Spaanse regering en beide staten leden in de wereldoorlogen veel verlies. Alleen in Tsjechië was de ontwikkeling door de communisten 18
tegengehouden. Wat de industrie betreft hebben beide steden de schoen als een historisch symbool. De industrie was en zal zeker het belangrijkste middel van bestaan van de inwoners in beide steden blijven. 3.2. Het ontstaan van de jumelage tussen Zlín en Izegem In dit onderdeel heb ik de informatie uit het artikel 'Zlín en Izegem: Twee schoenensteden worden partners' 16, het boek Izegem: beeld voor beeld 17 en een e-mail van Radka Kratochvílová (die in het kantoor van de Zlínse burgemeester werkt) van 30 november 2007 gehaald. De oorkonden waarmee de verzustering tussen de steden Zlín en Izegem werd bezegeld, werden op 14 september 1996 door Vladimír Daťka (burgemeester van Zlín) en Willy Verledens (burgemeester van Izegem), Daniel Charlier (de Izegemse stadssecretaris) en Tomáš Luska (voorzitter van het Comité Internationale Relaties van Zlín) in de gemeenteraadszaal van het Izegemse stadhuis ondertekend. Het doel van deze jumelage was de schepping van voorwaarden voor een zo nauw mogelijke samenwerking en relatie tussen burgers van Zlín en Izegem, wat verwezenlijkt kon worden door samenvoeging van economische, sociale en culturele gewoonten. In het jaar 1996 was het al de derde jumelage voor Izegem. Toen was Izegem een partnerstad van het Duitse Zwischenahn en het Franse Bailleul-Belle. In 2000 werd bij de Izegemse partnersteden nog het Waals-Luxemburgse Hotton toegevoegd. Voor Zlín is Izegem echt de eerste officiële partnerstad geworden. Hoewel Zlín al eerder, in de jaren zestig, contacten met buitenlandse steden had (voornamelijk met Limbach- Oberfrohna, Sesto San Giovanni en Romans) opgenomen, waren de eerste officiële oorkonden van een jumelge pas na het jaar 1996 ondertekend. Tegenwoordig heeft Zlín al acht partnersteden; sinds 1996 Groningen (Nederland), sinds 1997 Alterburg (Duitsland) en Romans (Frans), sinds 1998 Chorzów (Polan) en Limbach-Oberfrohna (Duitsland), sinds 2000 Trenčín (Slowakije) en sinds 2001 Sesto San Giovanni (Italië). 16 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 3-15. 17 Lermyte, J.M., De Forche, Ch. Izegem beeld voor beeld. Zwevezele: 2002, p. 164-166. 19
Wat kwam eigenlijk vóór de ondertekening van de oorkonden tussen Zlín en Izegem? Was het gemakkelijk om deze jumelage tot stand te brengen? Wie had een aandeel in het onstaan van deze jumelage? Aan deze vragen zal ik in de volgende alinea s aandacht schenken. 3.2.1. Ligt er een vloek op deze jumelage? Al in juni 1987 toen Christiaan De Forche en Roger Vandenbroucke, respectievelijk secretaris en bestuurslid van het Stedelijk Feestcomité te Izegem, een internationaal muziekfestival in de buurt van Parijs bezochten, begon de geschiedenis van een verband tussen Zlín en Izegem. De Izegemse vertegenwoordigers wilden in Epinay-sur-Seine groepen aan het werk zien die in aanmerking kwamen voor deelname aan het Izegemse Herfstmuziekfestival. De muzikanten en de majoretten van het Velký Dechový Orchestr Domu Kultury ROH Svit uit Gottwaldov (het Groot Blaasorkest van het cultureel centrum ROH Svit) bekoorden de Vlamingen en ze maakten toen al afspraken i.v.m. een eventuele deelneming van het orkest aan het Izegemse Herfstmuziekfestival van 1988. Op 24 juli zegde de dirigent Jaroslav Bílý de deelname toe, maar een officiële bevestiging moest toen nog komen van de Ústav pro Kulturně Výchovnou Činnost (het Nationaal Istituut voor Amateurische Ensembles). Op 15 september 1988 kwamen de leden van het orkest in Izegem aan. Christiaan De Forche schreef over dit evenement: VDO Gottwaldov laat ons de naam van de groep op die manier afkorten nam deel aan alle grote festivalevenementen. Het werd een openbaring, temeer daar een ensemble uit het oostblok nooit voordien aan het festival deel had genomen. Het publiek ging uit de bol, niet alleen voor de schitterend presterende muziekanten, maar ook en nog meer voor de ranke majoretten. Meteen waren stevige banden gesmeed tussen het orkest en het Stedelijk Feestcomité. Door het feit dat vrijwel 80 Tsjechen bij families logeerden, ontstonden er ook veel persoonlijke vriendschapsbanden. 18 18 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 3, 4. 20
Het eerste min of meer officiële document dat de weg bereidde voor de jumelage, was een schrijven van het Stedelijk Feestcomité gedateerd op 14 maart 1989 aan het College van Burgemeester & Schepenen van Izegem. Maar zelfs de verwijzing naar de gemeenschappelijke traditie van de bloeiende schoennijverheid, maar ook naar de recente tendenzen in de meeste Oosteuropese staten in de richting van een grotere openheid en herstructurering 19 kon het College niet overtuigen en het steunde de jumelage niet. Er werden later nog diverse pogingen door Christiaan De Forche ondernomen om de opinie van het College te veranderen, maar telkens zonder succes. In hetzelfde jaar 1989 was Izegem van plan een jumelage met de Noord-Franse stad Bailleul-Belle te sluiten. Dit plan werd op rekening van de Culturele Raad van Izegem geschreven en werd ook door het Stedelijk Feestcomité gesteund. Toen vroeg het comité aan de Culturele Raad morele steun voor zijn vriendschapsband met Zlín. De raad reageerde niet absoluut afwijzend, maar hij wilde eerst wat meer contacten tussen verenigingen van beide steden zien. Het comité deelde het standpunt van de Culturele Raad aan het College van Burgemeester en Schepenen mee, maar het College drukte zich opnieuw negatief uit. Aan het begin van het jaar 1990 kwamen opnieuw enkele Izegemnaren - Raph Declerck, Herman De Backer en Christiaan De Forche naar Zlín om het internationale muzieken folkfestival van Zlín mee te maken. In die periode had de Fluwelen Revolutie al plaatsgevonden en Tsjecho-Slowakije had zich losgemaakt van het Communisme. Dat was het begin van de nieuwe hoop voor de jumelage. De drie Izegemnaren maakten in juli 1990 in Luhačovice (een kuuroord in de buurt van Zlín) kennis met Tomáš Baťa, de zoon van de vroegere burgemeester en fabrikant, die toen op een officieel bezoek in Zlín was. Zelfs Baťa vond het idee van de samenwerking tussen Zlín en Izegem heel interessant en ook economisch belangrijk. Hetzelfde jaar nam ook de Izegemse kindervolksdansgroep Vlijtigh ende Boos deel aan het festival in Zlín. Maar ook deze contacten tussen beide steden konden het Izegemse College blijkbaar niet overtuigen. Op de Collegezitting van 18 juli kreeg deze kwestie opnieuw een negatief antwoord. 19 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 5. 21
Op 26 juli 1990 werd door enkele vertegenwoordigers van het Feestcomité een persconferentie georganiseerd, waarin steun werd gezocht voor het jumelage-plan. Volgende argumenten werden gepresenteerd: 1. de contacten met landen van Oost- Europa kunnen waardevol zijn, 2. er bestaan al enkele relaties tussen burgers van Zlín en Izegem, 3. beide steden zijn schoenensteden. Het comité voegde er ook aan toe dat omdat er op korte of zelfs middellange termijn geen oplossing in zicht is 20, zij de contacten tussen de groepen en mensen zouden bemiddelen, die relaties of een uitwisseling met burgers of verenigingen van Zlín willen. Veel Izegemnaren maakten in de loop der jaren gebruik van deze mogelijkheid. In ieder geval nam het groot blaasorkest uit Zlín in september 1990 deel aan het 30ste Herfstmuziekfestival. Op 26 maart 1991 stelde Christiaan De Forche een voorlopig allerlaatste 21 poging in het werk om het College van Burgemeester en Schepenen op andere gedachten te brengen. Hij verwees daarbij naar alle argumenten en motieven die al in het verleden werden aangehaald, en hij voegde zelfs een schrijven bij, dat uitging van de culturele attaché bij de Tsjecho-Slowaakse ambassade in Brussel. Hij schreef ook een brief aan de gemeentebestuurders om zijn zaak te verdedigen. Daarop kreeg hij nooit een antwoord en de Collegezitting nam bovendien opnieuw een negatieve beslissing inzake de jumelage. In die tussentijd (februari 1990) werd er in Izegem een officieel Comité Externe Relaties opgericht. Dat comité verving het vroegere jumelagecomité, dat samengesteld was om zijn activiteiten op de jumelage met Bad Zwischenahn te richten. De bedoeling van dit Comité was dat er op middellange termijn bijkomende jumelagecontracten kunnen en wellicht zullen aangegaan worden met andere Europese steden 22 maar van belang was ook deze paragraaf: Gelet op de toenemende groei naar eenheid in West- Europa en de wezenlijke veranderingen die zich aan het voltrekken zijn in de landen van Oost-Europa. 23 Dat betekende immers dat er wel de mogelijkheid bestond om een band met steden of gemeenten zowel uit West- als Oost-Europa aan te knopen. Op de 20 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 6. 21 Ibid., p. 7. 22 Ibid., p. 7. 23 Ibid., p. 7. 22
eerste vergadering van het Comité Externe Relaties werd zowel over Bailleul Belle als over Zlín gediscuteerd, maar nog altijd met weinig resultaat. Men besloot dat er meer contacten tussen verenigingen over en weer zouden moeten ontstaan. De jumelage met de stad Bailleul Belle werd in het jaar 1992 gerealiseerd; over Zlín werd er op officieel niveau tot in 1995 niet meer gesproken. Op 28 oktober 1995 werd het idee van een jumelage met Zlín op een voorstel van Gerda Mylle, de schepen, opnieuw naar voren gebracht door het Comité Externe Relaties. Het resultaat was deze keer positief: De aanwezigen verklaren zich unaniem gewonnen voor het voorstel, rekening houdende met het feit dat er toch al een serieus aantal contacten zijn geweest tussen verenigingen en privé-personen. Er wordt ook duidelijk gesteld dat Zlín een lokale entiteit is die er totaal anders uitziet en helemaal anders gestructureerd is dan Izegem, en dat het een goede zaak is om met een dergelijke gemeenschap te verbroederen. 24 De Raad voor Cultuur die het recht had om zich naar het College en de Gemeenteraad toe uit te spreken over alle culturele materies, had ook een positieve opinie daarover. Toen het Comité Externe Relaties aan het College van Burgemeester en Schepenen voorstelde om een officieel jumelagecontract met Zlín te sluiten, ging de Gemeenteraad van Izegem op 4 decemeber 1995 daarmee akkoord. In het raadsbesluit wordt onder andere vermeld: Overwegende dat de kansen van de volkeren van Oost-Europa op definitieve integratie in de Europese Gemeenschap sterk aan het groeien zijn, inzonderheid na het slopen van de Berlijnse muur en het definitieve beëindigen van de Koude Oorlog; Overwegende dat deze integratiemogelijkheden ook vanuit het gemeentelijke vlak een stimulans moeten krijgen en dat daardoor de gemeenschapszin op Europees niveau bevorderd wordt. 25 Daarna volgde er een officiële mededeling over de beslissing aan de burgemeester van Zlín Vladimír Daťka en vanaf februari 1996 was er al regelmating contact (via telefoon, 24 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 7. 25 Ibid., p. 8. 23
fax, e-mail) tussen Christiaan De Forche en zijn collega s bij het Zlínse stadsbestuur. In april vond de kunstmanifestatie Nový Zlínský Salon plaats (een cultureel evenement dat bij de tradities van vroeger aanknoopt; het werd oorspronkelijk tussen 1936 en 1948 in Zlín georganiseerd om een overzicht van de huidige Tsjechische kunst te geven). Voor deze gelegenheid werden delegaties van toekomstige partnersteden naar Zlín uitgenodigd; als vertegenwoordiger van Izegem kwam Christiaan De Forche. Toen werd er tijdens een vergadering op het stadhuis bekendgemaakt dat het Stadbestuur van Zlín zich inzake de jumelage met Izegem unaniem pro heeft uitgesproken. De burgemeester Daťka nam een uitnodiging aan om in september naar Izegem te komen om de oorkonde te ondertekenen. In die tijd was eindelijk de vloek die tot nu toe op deze jumelage lag, voorgoed verdwenen. 3.2.2. De oorkonde Deze paragraaf geeft inzicht in het jumelagecharter dat door de vertegenwoordigers van Zlín en Izegem werd ondertekend. Omdat het een belangrijk deel van de jumelage tussen Zlín en Izegem is, wil ik de volledige versie citeren: Wij, ondergetekenden, vertegenwoordigers van de Stad Zlín, in de Tsjechische Republiek, en de Stad Izegem, in de Vlaamse Gemeenschap van België; Ons bewust zijnde van het rijke en aanzienlijke gemeenschappelijke Europese erfgoed van onze naties en van het belang van samenwerking tussen de volkeren van Europa; Willen deel hebben aan de ontwikkeling van een waarachtige Europese geest, geboren uit de zin voor sociale rechtvaardigheid, en op die manier onze bijdrage leveren tot het verenigde Europa; Wensen via onze economische, sociale en culturele tradities en potentieel een essentiële verrijking van het dagelijkse leven van al onze medeburgers te bewerkstelligen, en optimale voorwaarden voor samenwerking tussen onze steden te scheppen; 24
Hebben de intentie om de relaties, die reeds tussen Zlín en Izegem bestaan, verder uit te bouwen, opdat vrede, vrijheid, broederschap en solidariteit begrippen zouden zijn die met echte inhoud worden vervuld, en aldus door al onze burgers ervaren mogen worden; Ter bevestiging waarvan deze oorkonde met wederzijds akkoord werd opgemaakt in dubbel, en door ons op heden, de veertiende september negentienhonderdzesennegentig, ten Stadhuize in Izegem werd ondertekend. 26 Deze oorkonde die elke bezoeker in de muurkrant in het Zlínse stadhuis kan bewonderen, drukt in de ambtenarentaal de wederzijdse wil uit om de bloeiende Izegem-Zlínse medewerking te scheppen. Ze willen niet alleen verder gaan met de semenwerking die er al voor de ondertekening van deze oorkonde bestond, maar ze willen ook op andere gebieden, zoals onderwijs, cultuur, sport en economie, coöpereren. 3.3. De concrete samenwerking In de volgende alinea s wordt een beschrijving gegeven van allerlei evenementen, samenwerkingen en uitwisselingen die in de loop van de jaren tussen Zlínse en Izegemse verenigingen zijn gebeurd. Het gaat niet alleen om culturele evenementen maar ook om uitwisselingen tussen scholen, sportieve evenementen en om financiële hulp die Izegem aan Zlín en zijn burgers heeft verleend. 3.3.1. VTI school Izegem en SPŠ school Zlín De eerste pogingen om contact te leggen met de technische school in Zlín, namelijk Střední průmyslová škola Zlín (de Middelbare Technische School Zlín) (verder in de tekst alleen SPŠ), werden in de loop van het jaar 1997 door het Vrij Technisch Instituut Izegem (verder in de tekst alleen het VTI) ondernomen, met het oog op een 26 De Forche, Ch. Zlin en Izegem: Twee schoenensteden worden partners. Ten Mandere, 1998, jg. 38/1, nr. 110, p. 10. 25
uitwisseling. Tegen eind 1997 was er positief nieuws dat in 1998 de definitieve contacten zouden gesloten worden. 27 SPŠ Zlín is een middelbare school die aan haar scholieren verschillende studievakken aanbiedt, zoals machinebouw, studie van zwakstroom, elektrotechniek, bouwkunde en management. Ook het technisch lyceum en het economisch lyceum zijn een onderdeel van deze middelbare school. Het VTI is een van de middelbare scholen in de Izegemse gemeente die vak- en beroepsopleiding geeft. Na het eindxamen vinden de leerlingen vaak werk in de industriële ondernemingen die in de stad zijn gevestigd. 28 In juni 1998 bezochten de directeur van het TVI Hendrik Vandromme, de leraars Jan Van den Berghe en Henk Van den Berghem en Cristiaan De Forche van het Comité Externe Relaties voor de eerste keer SPŠ Zlín, om daar de contacten tussen beide scholen vast te leggen. 29 In de Zlínse krant Magazín Zlín werd over dit bezoek geschreven: Eerst was het niet duidelijk, waar de samenwerking uit zou bestaan. Zelfs de vertegenwoordigers van de scholen hadden daarover geen concrete voorstelling. Spoedig kwamen ze tot de conclusie dat beide kanten nieuwe vrienden wilden maken. Ze kwamen de samenwerking tussen beide scholen overeen, wat door twee argumenten werd ondersteund, namelijk dat er al een overeenkomst tussen Zlín en Izegem bestaat en dat beide scholen met elkaar iets gemeen hebben. 30 De concrete voorstellen werden tijdens het bezoek van de vertegenwoordigers van SPŠ in Izegem op 22. t/m 25. 9. 1998 bepaald. Toen werd ook een intentieverklaring tot samenwerking tussen beide scholen door de directeurs Vandromme en Lednický in het stadhuis ondertekend. In de intentieverklaring werden de volgende doelen vastgelegd: 27 Aktiviteiten in 1997 met Zlín (Jaarverslag 1997 Stad Izegem). Dossier Zlín, berustend in het secretariaat van het Comité Externe Relaties te Izegem, p. 128. 28 Střední průmyslová škola Zlín [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.spszl.cz/modeles/smartpartner/partner.php?id=1>. 29 Activiteiten in 1997 met Zlín (Jaarverslag 1997 Stad Izegem). Dosier Zlín, berustend in het secretariaat van het Comité Externe Relaties te Izegem, p. 128. 30 Lipár, M. Spolupráce škol SPŠ Zlín a VTI Izegem. Magazín Zlín. Zlín: 1998, jg. 4, nr. 11, p. 7. (Mijn vertaling, I.M.) 26
- promotie van partnersteden en scholen - wederzijdse uitwisseling van ervaringen tussen de docenten van de partnersscholen - deelname van beide scholen aan de internationale projecten van de EU - de kans te geven aan de studenten om economie, politiek systeem, cultuur en levenswijze van de inwoners van beide landen te leren kennen, en daarmee aan de Europese integratie mee te helpen. 31 De eerste uitwisseling tussen VTI Izegem en SPŠ Zlín werd van 8 tot 14 november 1998 gerealiseerd. Een veertigtal leerlingen van SPŠ en enkele docenten kwamen naar Izegem. Allen verbleven in gastgezinnen. De studenten volgden samen met hun Izegemse collega s lessen in het VTI. Daarnaast waren randactiviteiten en toeristische bezoeken voorzien, net zoals een ontvangst op het Stadhuis. De eerste Izegemse groep van studenten en docenten ging naar Zlín in februari 1999. 32 Deze ruilprogramma s vinden tweemaal per schooljaar plaats. De ene keer ontmoeten studenten en docenten elkaar in Zlín, dan weer in Izegem. Deze uitwisselingen zijn voor de studenten van de derde jaar bestemd en het verblijf duurt tussen de 10 en 14 dagen inclusief de reis. De hoofdbedoeling van deze programma s is de realisatie van diverse projecten die teoretisch en ook praktisch de vakkennis van studenten ontwikkelen. De studenten leren ook geschiedenis, cultuur en gewoonten van de gaststad kennen en vooral verbeteren ze hun communicatie in een vreemde taal (Engels, Duits). Er worden ook verschillende excursies naar industriële ondernemingen en interessante steden in de buurt georganiseerd. 33 De diverse projecten die een onderdeel van de uitwisselingen vormen, zijn uitgewerkt met Europese steun (in het kader van de Europese opleidingsprogramma s Socrates of Comenius) en zijn gericht op de uitbreiding van de vakkennis van studenten van beide scholen. Gezien het feit dat SPŠ een school met diverse studievakken is, moeten de thema s van de projecten zorgvuldig gekozen worden om alle studievakken achter 31 Lipár, M. Spolupráce škol SPŠ Zlín a VTI Izegem. Magazín Zlín. Zlín: 1998, jg. 4, nr. 11, p. 7. (Mijn vertaling, I.M.) 32 Activiteiten in 1998 met Zlín (Jaarverslag 1998 Stad Izegem). Dosier Zlín, berustend in het secretariaat van het Comité Externe Relaties te Izegem, p. 146. 33 Střední průmyslová škola Zlín [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.spszl.cz/modeles/smartpartner/partner.php?id=1>. 27
elkaar erbij te betrekken. SPŠ richt zich meer, dankzij de technische uitrusting van goede kwaliteit, op de theoretische oplossingen van problemen, terwijl het VTI zich meer op het praktische deel concentreert (inclusief de verschaffing van materiaal), omdat het VTI goede connecties met bedrijven in de regio heeft. 34 Hieronder zijn projecten die in de periode 1998 2004 werden uitgewerkt: - 1998/99 Geschiedenis, cultuur en gewoonte in de regio s Zlín en Izgem een vergelijkende studie gericht op de geschiedenis van de schoenmakerstraditie in beide regio s. - 1999/00 Theorie en praktijk in digitale techniek een laboratoriumvoorbereiding en praktische realisatie van een product. - 2000/01 Alternatieve energiebronnen een vergelijkende studie over het gebruik van de alternatieve energiebronnen in beide regio s, zoals zon, wind en biomassa. - 2001/02 Plan en constructie van een waterpomp een collectief plan en de productie van een wateraanjager. - 2002/03 Toepassing van baksteen in de regio s Zlín en Izegem - een grafische berekening en plannen van de familiewoningen die praktische ervaringen met het gebruik van baksteen in Izegem omvatten en die tegelijkertijd van de architectonische traditie van Baťa s periode in Zlín uitgaan. - 2003/04 Het nieuwe Europa een studie over de werkgelegenheid voor jonge mensen in het kader van een Verenigd Europa. 35 Het project dat aandacht aan het gebruik van baksteen in de regio s Zlín en Izegem schonk, werd zowel in Tsjechië als in België gewaardeerd. Er werd zelfs een tentoonstelling over dit project in Zlín in de galerij van het stadhuis georganiseerd. In de krant Magazín Zlín werd ook een artikel over dit project geschreven, waarin een detailoverzicht van de loop van het project werd gegeven. 36 Wat de actuele samenwerking betreft, worden er nog steeds de uitwisellingen tussen beide scholen georganiseerd, zoals de heer Radek Nedbal, de onderdirecteur aan de 34 Střední průmyslová škola Zlín [online]. [Geraadpleegd op 4.12.2007]. Adres: <http://www.spszl.cz/modeles/smartpartner/partner.php?id=1>. 35 Ibid. (Mijn vertaling, I.M.) 36 Dubáček, L., Novák, P. Budoucnost zlínské architektury. Zlín - Izegem. Magazín Zlín, 2003, jg. 9, nr. 9, p. 7. 28
SPŠ, mij in een e-mail op 25 maart 2008 heeft geschreven. Alle uitwisellingen zijn door de studenten vergoed. Hij voegde ook toe, dat de SPŠ tegenwoordig bij geen internationale project van de EU, zoals in de jaren 1998 2004, is betrokken. 3.3.2. Financiële hulp voor Zlín De stad Izegem toonde zich als een echte partner en een goede vriend toen Zlín in de zomer 1997 overstroomd werd. Maar het was niet de enige hulp die Izegem aan Zlín verleende. Izegem hielp ook bij individuele gevallen. Deze gebeurtenissen zullen we in de volgende alinea s bekijken. 3.3.2.1. Hulp bij de overstroming in Zlín Op zondag 6 juni 1997 begon het waterpeil van de rivier Dřevnice die door Zlín vloeit, toe te nemen en in de nacht van zondag op maandag werd al de derde graad van het overstromingsgevaar aangekondigd. 37 De oorzaak waardoor de rivieren in de hele regio buiten de oevers traden, was de uitzonderlijk intensieve regenval in de dagen van 5 tot 8 juni. In de Zlínse regio werden 24.000 mensen uit hun huizen geëvacueerd, één persoon kwam om het leven en de totale waterschade in de hele regio bedroeg 7 miljard Tsjechische kronen (ongeveer 190 miljoen euro). Dit gebeurtenis bracht de loop van het leven tot stilstand voor bijna één week. 38 Kort daarna begonnen de mensen hun huizen te repareren van het geld dat ze van de staat en van inzamelingen kregen. Toen snelden ook de Belgen te hulp. Nog geen één maand na de overstroming verklaarde het Stadbestuur te Izegem zich akkoord te gaan met twee beslissingen. Ten eerste schonk het Stadbestuur te Izegem een bijdrage van 26.500,- Belg. franken (ongeveer 657 euro) aan de stad Zlín. Eigenlijk ging het om één 37 Kačírková, V. Záplavy 1997: i Zlín byl pod vodou. Zlínský deník [online]. [Geraadpleegd op 24.3.2008]. Adres: <http://zlinsky.denik.cz/povodne-zlinsko/zaplavy-1997-zlin-20070709.html>. 38 Kačírková, V. Ničivé záplavy 1997: už je to deset let. Zlínský deník [online]. [Geraadpleegd op 24.3.2008]. Adres: <http://zlinsky.denik.cz/povodne-zlinsko/zaplavy-1997.html>. 29
frank per inwoner van Izegem. Ten tweede werden alle bedrijven, verenigingen en particulieren in Izegem in de pers opgeroepen tot een subsidiëring. 39 In augustus, toen schepen Thierry De Guffroy en Christiaan De Forche aan feestelijkheden n.a.v. de 30ste verjaardag van de jumelage Zlín-Romans deelnamen, werd een bedrag van 26.500,- Belg. franken overhandigd als steun aan de slachtoffers van de watersnood. Aan het einde van het jaar 1997 werd er door het Comité Externe Relaties nog eens een goeide 70.000,- Belg. franken (ongeveer 1.735 euro) aan het stadbestuur van Zlín overgemaakt. 40 Tot mijn spijt lukte het mij niet om te vinden, wat precies door 'het Izegemse geld' werd gefinancierd. In de documenten, die ik van het Zlínse stadhuis ter beschikking kreeg, vond ik het antwoord niet en aan het stadhuis kon ook niemand mij helpen, omdat het niet meer gearchiveerd werd. 3.3.2.2. Hulp voor een sporter In het jaar 2003 organiseerde het Stadhuis te Izegem een inzameling n.a.v. feestelijke markten en Christiaan De Forche ovehandigde in Zlín op 26 juni een cheque met het bedrag van 250 euro aan Valari Calcev. 41 Valeri Calcev is een mindervalide sporter van Moldavische afkomst die in Zlín leeft. Hij probeerde genoeg middelen voor zijn gezin te verdienen dat nog steeds in Moldavië is. In de herfst van 2002 realiseerde hij een cyclomarathon voor de partnersteden van Zlín en Karlovy Vary (een kuuroord in West- Bohemen) en hij vroeg de plaatselijke vertegenwoordigers om steun. Hij was ook van plan om nog een tocht te realiseren die mensen attent zou maken op zijn persoonlijke problemen maar ook op de problemen van handicaps. 42 Of deze tocht gerealiseerd werd kon ik niet achterhalen. 39 Brief van Christiaan de Forche aan Vladimír Daťka, datum 31.7.1997 (officiële briefwisseling). Dossier Partnerská města berustend in het secretariaat van het Stadhuis te Zlín. 40 Activiteiten in 1997 met Zlín (Jaarverslag 1997 Stad Izegem). Dossier Zlín berustend in het secretariaat van het Comité Externe Relaties te Izegem, p. 128 41 Activiteiten in 2003 met Zlín (Jaarverslag 2003 Stad Izegem). Dossier Zlín berustend in het secretariaat van het Comité Externe Relaties te Izegem, p. 153. 42 Milá pomoc. Magazín Zlín. Zlín: 2003, jg. 9, nr. 8, p. 3. 30
3.3.3. Sportacties De samenwerking tussen Zlín en Izegem kwam ook op het gebied van sport tot uiting. Er werd een soort wedstrijd - Spel zonder grenzen - georganiseerd in het jaar 1998 in Izegem en daarna, in 2003, vond een ontmoeting van sporters plaats in Zlín. Ik zal de aandacht op deze actie s in de volgende alinea s vestigen. 3.3.3.1. Spel zonder grenzen In het jaar 1998 werd een voorstel door de partnersteden van de stad Izegem aangenomen om een zogeheten Spel zonder grenzen te organiseren. De bedoeling van dit evenement was niet zozeer om een echte wedstrijd te houden, maar eerder om een soort sportieve ontmoeting te laten plaatsvinden. De deelnemers waren sportploegen uit alle partnersteden van de stad Izegem. Het Spel zonder grenzen vond op 26 augustus 2000 plaats in Izegem. Alle partnersteden, namelijk Bailleul, Bad Zwischenahn, Hotton, Izegem en Zlín, namen daaraan deel. 43 Dit evenement werd door Patrick Goemaere opgenomen en met zijn videoreportage brengt hij verslag uit over de hele dag. Het Spel zonder grenzen vond in een openluchtzwembad plaats en het werd door tientallen mensen bekeken. Na de intrede van de vijf sportploegen startte een scheidsrechter de wedstrijd die uit acht taken bestond. De taken hebben verschillende namen, zoals Hijs de vlag, Borstelen, Duathlon, Reis met de wereld, Verrassingsproef, Robinson Crusoé, Belleke Trek, Survival of the fittest, en meestal speelden ze zich af in het zwembad. Zwemmen, rennen, vechten, springen, gooien, trekken, slaloms, trapwaterautootjes dat waren activiteiten die in de taken waren inbegrepen. De winnaar werd Izegem met 195 punten. Zlín kwam op de vijfde en dus de laatste plaats. De dag werd afgesloten met een prijsuitreiking en een feestdiner. Het hele evenement werd door een enthousiaste en familiare sfeer begeleid 43 Informace pro ůčasníky Her bez hranic (programma). Dossier Partnerská města berustend in het secretariaat van het Stadhuis te Zlín. 31