krant Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010 SOS Stress: tips p.8 Ontdek de beroepsopleidingen p.4 en 5 Schulden? Hoe pak je ze aan? Meer informatie p.6 Den Tony onder stress?!? p.2 Ik doe het zo!
Tony Edito Het is officieel ik ben overstrest! Geloof het of niet, hier in de gevangenis heb ik het ongelooflijk druk. Mijn hart slaat 150 in t uur, ik kan niet meer goed slapen (en dat is niet omdat ik mijnen buurman hoor snurken door de muren), ik heb hoofdpijn, maagpijn, soit alles bij elkaar. Mijnen dag zit eivol! Ik begin s morgens om zes uur met fitness oefeningen op mijn cel, daarna ontbijt, dan spurt ik naar de beroepsopleiding bouw. Vroeger legde ik al menig steentje op elkaar, maar heb ik er nooit een diploma in behaald. Ge weet wel: geen tijd, geen goesting, te veel naar de meiskes gefloten. Maar nu is er geen afleiding. Ge weet nooit voor wat dat diploma goed is. Ondertussen moet ik nog naar de voetbal kijken ook. Het is al erg genoeg dat de Hollanders naar het WK mogen en de Belgen moeten thuisblijven. Voor wie moet ik nu supporteren? Ge zou van minder gestrest geraken. Mijn lief zegt dat ik yoga moet volgen, want dat geven ze hier ook. Maar wat voor bull-shit is dat! Yoga is voor janetten. Rustig gaan liggen en ademhalen. Ja, zie de mij dat al doen? Ik zal wel rustig in de zon gaan zitten als ik wil ontstressen en genieten terwijl de andere mannen zich uitsloven. Ik doe het zo: fitness tussen de muren 22 uur per dag binnen zitten. De drang naar beweging of sport is vaak heel groot. Het boek Fitness tussen muren werd speciaal geschreven voor gedetineerden. Velen onder jullie lijden tijdens de opsluiting aan een tekort aan beweging. Met Fitness tussen muren proberen we jullie er toe aan te zetten om minimaal 30 minuten per dag te bewegen. In het boek krijg je eerst uitleg over de bedoeling van het boek en het menselijk lichaam. Daarna worden uithouding, kracht en lenigheid getest. Op basis van deze test krijg je een aangepast trainingsschema. Aan de hand van foto s en een korte uitleg worden de verschillende oefeningen toegelicht. Voldoende bewegen zorgt voor minder risico op een aantal aandoeningen zoals: hartziekten, bepaalde kankers, overgewicht,.... Daarom is het belangrijk om dagelijks een half uur aan een matige intensiviteit te bewegen zodat je hartslag en ademhaling sneller gaan dan normaal en je licht zweet. Je moet niet 30 minuten aan één stuk bewegen. 30 MINUTEN = 2 x 15 MINUTEN = 3 x 10 MINUTEN. Elke inspanning hou je minimum 10 minuten vol. De voordelen van voldoende beweging zijn: - Een positief effect op je gewicht - Een verbeterde algemene conditie - Sterkere botten en spieren - Een beter evenwicht en lichaamscoördinatie - Een verbeterd psychisch welzijn - Een goede nachtrust Er zijn ontelbare handleidingen om taken, sporten, uitdagingen tot een goed einde te brengen. Ik doe het zo: schlagerzanger of bokser worden, een vliegtuig bouwen, een sledetocht winnen, een haai hypnotiseren, een wild paard temmen, overleven in de wildernis,. Dit zijn slechts voorbeelden van wat er bestaat aan tips and tricks. In deze Krant X staan we stil bij een aantal onderwerpen en thema s die in de gevangenis vaak aan de orde zijn. We geven praktische en bruikbare tips. Ook gevoelige thema s gaan we niet uit de weg. Zo vind je tips om met je schulden aan de slag te gaan en om te fitnessen tussen de muren, naast artikels over gezondheid en stress. Onze tips zijn niet zaligmakend of bieden niet de ultieme oplossing om een bepaald probleem of thema aan te pakken. Toch vormen ze een goede basis om tussen de muren aan de slag te gaan. Gebruik de tijd die je hebt en vooral gebruik hem nuttig. De mannen kunnen nu eens bewijzen dat niet alleen vrouwen kunnen multi-tasken! Fitness tussen muren is verkrijgbaar in je gevangenis. Vraag ernaar bij je sportfunctionaris of in de bibliotheek. We wensen je alvast veel trainingsplezier. Tom Huys Sportfunctionaris gevangenis Antwerpen De Rode Antraciet Tom Huys (sportfunctionaris De Rode Antraciet) uitgeverij Garant Uitgevers NV) 2 Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010
Reacties stelling Zelfs binnen de muren heb ik tijd tekort Als je binnen de muren aan veel activiteiten deelneemt, is het niet ondenkbaar dat deze elkaar soms overlappen. Je krijgt als het ware een agendaprobleem. Moet ik naar de les Nederlands of naar de bingoavond? Moet ik gaan werken of naar de cursus slachtoffer in beeld?. Hoe ga je hiermee om als je hiermee geconfronteerd wordt? Maar alles kent zijn uiterste: sommigen onder jullie ervaren dit probleem absoluut niet. Wat vinden jullie van deze stelling? Het is dan wel geen sterrenhotel maar als je tweemaal gaat wandelen, wat boeken uit de bib haalt, eet, schoonmaakt, je bed opmaakt, diverse bezoeken doet bij de dokter of PSD, tv kijkt, rust op bed, dan vul je al een groot stuk van je dag. Tussendoor schijf je rapportbriefjes, vul je je kantinelijst in en telefoneer je. Daarnaast kun je nog meedoen aan één van de vele activiteiten, die verveling op een nuttige manier kan tegengaan. En als je vertrekt, heb je geen hotelrekening. Gedetineerde Hasselt Zelfs binnen de muren heb ik tijd te kort om te genieten van het leven! Gedetineerde Hasselt Ik heb in de gevangenis tijd te veel maar tegelijkertijd ook tijd te weinig. Ik heb te veel tijd omdat ik nog lang moet zitten, geen zorgen heb en mijn leven beperkt wordt tot deze kleine kamer. Maar tijd heb ik ook te weinig omdat deze situatie een stuk uit mijn leven wegneemt en dit nooit meer teruggeven kan worden. Ik vind dat je in de gevangenis geen besef hebt van tijd, het is alsof je lichaam doorgaat maar je geest stil blijft staan. Gedetineerde Tongeren Gedetineerde, een fulltime bezigheid! Gedetineerde Brugge De hele wereld heeft tijd te kort maar hier heeft men tijd te veel. Ik heb tijd te kort om na te denken. Gedetineerde Dendermonde Ik barst hier van de ideeën maar geraak ze nergens kwijt. Gedetineerde Hasselt Microsoft Office Tot op heden ben ik erin geslaagd om continu op cel te blijven zonder me echt te vervelen. Behalve tweemaal bezoek in de week en eenmaal een grondige poetsbeurt van mijn stulpje doe ik niets wat verband houdt met de door de instelling geregelde activiteiten. Geen sport, geen wandeling, geen lessen of andere activiteiten. U denkt waarschijnlijk wat een luiaard! Neen, mijn dagen zijn gevuld. Op een zacht, traag tempo hou ik me bezig met het lezen van kranten, het oplossen van puzzels, tekenen en vooral veel schrijven. Verder probeer ik contact te houden met familie en vrienden. Gedetineerde Brugge Sporten, daar word ik rustig van. We kunnen hier naar de fitness, alleen vind ik twee keer per week te weinig. Daarom sport ik op mijn cel. Zo vul ik mijn tijd en voel ik me mentaal sterker. Als ik op mijn cel niet zou sporten zou ik me slecht, kwaad voelen en ben ik sneller geneigd om in discussie te gaan met het personeel. Ik vind het zeer jammer dat er mensen zijn die hun hoofd laten hangen en daardoor zichzelf minder gaan verzorgen. Ze lopen rond met een lang gezicht. Je voelt je dan veel slechter in je vel, zowel fysiek als mentaal. Ik vind dat we het beste moeten maken van de tijd die we hebben. Gedetineerde Tongeren Had ik dit maar eerder geweten! Gedetineerde Hasselt Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010 3
Ik doe het zo: een stiel leren in de gevangenis In alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel kun je les volgen. Er zijn veel mogelijkheden. Studeer je graag individueel op je eigen tempo, dan kun je aan de slag met de BIScursussen. Zoek je een uitdaging op hoger niveau dan kun je je wenden tot Open Universiteit. Volg je liever les in groep met een leraar, dan kun je terecht in de lessen van de Centra voor Basiseducatie (CBE) en de Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO). Het aanbod van deze organisaties verschilt van gevangenis tot gevangenis. Informatie hierover kun je krijgen bij je onderwijscoördinator. beroepsopleiding bouw - centrale gevangenis Leuven Ik had helemaal geen ervaring met lassen en wilde dit graag leren. Denk je nu: les volgen is niets voor mij, ik steek liever de handen uit de mouwen? Ook dan zijn er mogelijkheden! In een aantal gevangenissen in Vlaanderen kun je een praktijkgerichte beroepsopleiding volgen. Lassen, bouw, elektriciteit zijn maar enkele voorbeelden van opleidingen die van jou een echte stielman kunnen maken. (zie kader p.5) Een stiel leren: waarom? Heb je al eens nagedacht wat je wilt doen als je vrij bent? Werkloosheid bij mensen zonder diploma is groter Een onderwijstransfer aanvragen doe ik zo: 1. Neem contact op met je onderwijscoördinator om de mogelijkheden te bespreken. 2. Schrijf een brief naar de directie van de gevangenis waar de opleiding plaatsvindt. Vermeld hierin over welke opleiding het gaat en waarom je deze wilt volgen. Hoe meer goede argumenten je aanhaalt, hoe meer kans je maakt om aanvaard te worden. 3. Licht ook je eigen directie, PSD en trajectbegeleidern(jww) in over je aanvraag. Zij kunnen de nodige documenten en inlichtingen doorgeven. 4. Wacht op antwoord. dan bij mensen met diploma. Wil je jezelf hier tegen wapenen en een beroep leren waar veel vraag naar is, dan kun je hier aan beginnen tijdens je detentie. Aan metsers, loodgieters, elektriciens zal er altijd nood zijn. Beroepsopleidingen worden gegeven door CVO s, die erkende attesten, certificaten en diploma s uitreiken. De opleidingen worden in verschillende modules aangeboden. Per module die je succesvol afrondt, ontvang je een attest. Beëindig je alle modules van de opleiding succesvol, dan ontvang je een certificaat voor de volledige opleiding. In sommige gevangenissen worden algemene vormingsmodules aangeboden. Als je hier ook voor slaagt, krijg je een diploma secundair onderwijs. Het vraagt heel wat van studenten om de opleiding af te maken. De weg naar een diploma is lang. Maar hou voor ogen dat een diploma een extra troef is om een nieuwe start te nemen. Een stiel leren: voor wie? Voor de praktijkgerichte beroepsopleidingen zijn er een aantal voorwaarden waaraan je moet voldoen. Deze opleidingen duren vaak één of meerdere schooljaren. Om de volledige opleiding te kunnen volgen, moet je voldoende veraf zijn van je VI-datum en kennis van het Nederlands hebben. Tot slot wordt je engagement gevraagd om de opleiding af te maken. Wil je een opleiding volgen in een andere gevangenis? Vraag dan een onderwijstransfer aan. (zie kader p.4) Interview Krant X sprak met leraren en cursisten van de opleidingen lassen in Brugge en bouw in Leuven- Centraal. - De leraar - Krant X: Waarom heb je ja gezegd om les te geven in de gevangenis? Leraar Brugge: Ze hebben mij gevraagd omdat een andere leerkracht weigerde. Ik zag het als een uitdaging. De eerste vier maanden hebben we samen met de leerlingen gewerkt om ons lokaal in te richten. We bouwden het op van een kale vloer tot een volwaardig leslokaal. 4 Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010
Krant X: Is er veel verschil met het lesgeven buiten? Leraar Leuven: In het begin was ik niet op mijn gemak. Maar als je de mensen normaal behandelt, loopt het hier even vlot als buiten. De cursisten zijn heel gemotiveerd. Ze zijn erop gebrand om iedere ochtend te kunnen beginnen. Leraar Brugge: De motivatie van gedetineerden verschilt soms van cursisten buiten. In het CVO volgen vooral mensen les die zich verder willen bekwamen voor hun beroep of hobby. In de gevangenis volgen mensen meestal les om makkelijker aan werk te geraken of om iets om handen te hebben. Je steekt echt zelf je handen uit de mouwen en je leert een stiel. Krant X: Hoe doen de cursisten het? Leraar Leuven: Ze doen het even goed, of zelfs beter, als cursisten buiten. Bij de start van de opleiding, konden de meesten niets. Als ze afstuderen, zijn ze volwaardige bouwvakarbeiders. Krant X: Doe je het graag? Leraar Brugge: Ja, ik doe het graag, maar na bijna 2 jaar lesgeven raak ik maar niet gewoon aan het feit dat je hier constant tussen de muren zit. Geen sprake van een pauze in openlucht. Ik ben nog steeds blij dat ik s avonds naar buiten mag. - De cursist - Krant X: Waarom wilde je deze opleiding volgen? Cursist Brugge: In de eerste plaats om bij te leren. Ik had helemaal geen ervaring met lassen en wilde dit graag leren. Daarnaast wil ik mijn tijd hier nuttig en zinvol invullen. Door het volgen van deze opleiding, lukt dit ook. Krant X: Wat vind je van het initiatief om zo n opleiding in de gevangenis te organiseren? Een stiel leren: waar? Overzicht volledige beroepsopleidingen: Brugge Fietshersteller, Lassen, Elektriciteit (industrieel elektrotechnisch installateur) Centrale Gevangenis Leuven Polyvalent bouwvakarbeider, Elektriciteit (residentieel elektrotechnisch installateur) (NIEUW!) Hoogstraten Hulpkok (hotelbedrijf), Tuinbouwhelper, Snoeien VDAB-opleiding: Stukadoor, Metser, Elektriciteit, Automechanica, Hout Merksplas - Hulpkok Oudenaarde - Sanitair (NIEUW!) Wortel - Hulpkok Cursist Brugge: Zeer goed! Er zouden veel meer van deze opleidingen moeten zijn. Ik heb al heel veel cursussen gevolgd, maar dit is iets helemaal anders, omdat het zo praktijkgericht is. Je steekt zelf je handen uit de mouwen en je leert een stiel. Daar ben je na je detentie ook iets mee. Andere soortgelijke opleidingen zoals loodgieterij en elektriciteit, zou ik ook graag willen volgen. Cursist Leuven: Ik heb ooit een cursus bedrijfsbeheer gevolgd. Gek werd ik ervan! Een hele dag stil zitten, kan ik niet. Ik moet bezig zijn! Aan metsers, loodgieters, elektriciens zal er altijd nood zijn. Krant X: Wat wil je met je diploma doen wanneer je vrij bent? Cursist Brugge: Ik wil de kennis die ik opgedaan heb, vooral voor mezelf gebruiken. Thuis alle herstellingen Overzicht modules: Antwerpen - Handverzorging Brugge - Voetreflexologie, Basisvaardigheid koken Mechelen - Basis schilder- en behangwerk Merksplas Onderhoudstechnieken: elektrische installaties, installatietechnieken, bouwen-metselen, decoratie, houtbewerking Ruiselede - Basisvaardigheid koken zelf kunnen doen bijvoorbeeld. Maar dat is natuurlijk persoonlijk. Veel medecursisten volgen de opleiding om later als lasser te kunnen werken. Als je de algemene vormingsvakken ook volgt, krijg je een volledig diploma, waarmee je later sterker staat op de arbeidsmarkt. Cursist Leuven: Ik wil zeker en vast in de bouwsector gaan werken. Dit diploma betekent werkzekerheid als je vrijkomt. In de bouwsector zijn er veel vacatures. Het is een van de weinige plaatsen waar ze ex-gedetineerden aannemen. Als je je stiel maar kent! (Uittreksel uit het interview Al metselend wegraken uit Leuven Centraal - Nathalie Carpentier - Weekend krant De Morgen 22-23 mei ) Tineke Tailleur - onderwijscoördinator Centrale gevangenis Leuven en Hulpgevangenis Leuven Philippe Deridder onderwijscoördinator Oudenaarde Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010 5
Schulden? Hoe pak ik ze aan? Schulden krijgen, het kan iedereen overkomen. Sommigen verliezen onverwacht hun job of worden arbeidsongeschikt. Anderen kopen een auto of meubels op krediet en krijgen deze niet meer afbetaald. Wie meer geld uitgeeft dan hij verdient, krijgt schulden. Omgaan met schulden is geen gemakkelijke klus, zeker niet wanneer je in de gevangenis verblijft. Steek deze brieven samen met de brieven en enveloppen die je van je schuldeisers krijgt in een kaft. Toch kun je in de gevangenis al een en ander doen om te voorkomen dat de schulden hoger oplopen. Het allerbelangrijkste is dat je contact opneemt met de personen of organisaties aan wie je geld verschuldigd bent. We noemen hen schuldeisers. Je brengt hen op de hoogte met een brief dat je in de gevangenis verblijft en je momenteel niet kunt starten met een afbetaling. Je vraagt dus uitstel van betaling (zie voorbeeldbrief hiernaast). Bij deze brief steek je een attest van gevangenschap. Dit attest kun je met een rapportbriefje aanvragen bij de griffie. Met deze brief kun je soms vermijden dat je Schuldeiser X Adres datum Geachte heer, mevrouw Op (datum) ontving ik uw brief (eventueel referte / dossiernummer vermelden). Momenteel verblijf ik in de gevangenis van (..) en ben ik niet in de mogelijkheid om te betalen. In bijlage bezorg ik u een attest van gevangenschap. Mag ik u vragen om voorlopig geen verdere uitvoeringen te doen in mijn dossier. Dit brengt bijkomende kosten met zich mee, wat een latere afbetalingsregeling zal bemoeilijken. Wanneer mijn situatie wijzigt, zal ik u opnieuw contacteren. Ondertussen teken ik, onder voorbehoud van al mijn rechten en zonder enige nadelige erkentenis. Vriendelijke groeten Handtekening jouw naam adres gevangenis dossier naar de deurwaarder wordt doorgestuurd. Daarnaast kun je bepaalde contracten opzeggen vanuit de gevangenis. Denk dan vooral aan de huur van je appartement, je abonnement op gas, elektriciteit of gsm. Je maakt hier geen gebruik meer van en je voorkomt dat je financiële problemen nog groter worden. Microsoft Office. Wat als de schuldeiser een burgerlijke partij is? Je bent veroordeeld voor een misdrijf waar slachtoffers bij waren. De slachtoffers die schade hebben geleden kunnen zich burgerlijke partij stellen. Het is een aparte schuldeiser. CAW De Kempen heeft een overzichtelijke brochure opgemaakt met hierin informatie voor zowel de dader als het slachtoffer. Je kunt de brochure Ik ben slachtoffer/ik zit in de gevangenis opvragen bij je trajectbegeleider van JWW. 6 Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010
Maak een kopie van alle brieven die je verstuurt. Steek deze brieven samen met de brieven en enveloppen die je van je schuldeisers krijgt in een kaft. Dit helpt om een overzicht te maken van de verschillende schulden die je hebt. Toch kun je in de gevangenis al een en ander doen om te voorkomen dat de schulden hoger oplopen. Heb je toch voldoende geld, dan kun je starten met een kleine afbetaling vanuit de gevangenis. Schrijf hiervoor een brief naar de schuldeiser en doe hierin een voorstel. Wat kun je doen als je vrij komt? Ook dan zijn er verschillende mogelijkheden: - Schuldbemiddeling: erkende schuldbemiddelaars kunnen nakijken of bepaalde contracten die je hebt afgesloten wettelijk in orde zijn, of er niet te veel kosten zijn aangerekend. - Budgetbegeleiding: je beheert zelf je inkomsten en er is overleg over de uitgaven met een maatschappelijk werker/ster. - Budgetbeheer: hier worden je inkomsten en je uitgaven beheerd door de maatschappelijk werker/ster. - Collectieve schuldenregeling: dit is een zeer ingrijpende vorm van schuldbemiddeling. Het is een procedure die via het gerecht loopt waarbij een schuldbemiddelaar wordt aangesteld voor een bepaalde periode. Wil je hierover meer informatie als je vrij bent, dan kun je terecht bij het OCMW van je gemeente of het Sociaal Huis. Dana Mariën - Beleidsmedewerker gevangenis Turnhout Met dank aan Ann Starckx - Schuldhulpverlener Justitieel Welzijnswerk Turnhout Ik doe het zo: mijn mening geven Op 6 november 2009 namen we een behoeftepeiling af in de gevangenis van Turnhout. We spraken iedereen persoonlijk aan en zelfs met gebarentaal probeerden we onze vragen te verduidelijken. De vragen waren ook vertaald in het Frans, Duits en Engels zodat we de mening van zoveel mogelijk mensen zouden weten. In totaal hebben 104 mensen de enquête ingevuld. De vragen gingen over de behoeftes, interesses en de noden rond het aanbod in de gevangenis en de communicatie hierrond. Dit houdt in dat er zowel vragen waren over sport, onderwijs, cultuur, vorming, herstel,. Directe sociale omgeving 73 Ik wil speciale bezoekmomenten voor familie op feestdagen. Er waren 64 stellingen waarop men ja, neen of geen mening kon antwoorden. De 3 toppers, dus de stellingen waarop men het meest ja geantwoord heeft, zijn: 1. Ik wil meer contact met de buitenwereld. (82 ja) 2. Ik wil graag fit blijven door te sporten. (77 ja) 3. Ik wil weten wat ik in de gevangenis kan leren. (74 ja) 47 Ik wil weten waar ik hulp voor mijn familie en mij kan vinden. De 3 laagste, dus de stellingen waarop men het minst ja geantwoord heeft, zijn: 1. Ik heb vragen rond mijn seksualiteit en wil hier graag een gespreksgroep over. (9 ja) 2. Ik wil behandeling voor mijn seksuele problemen. (11 ja) 3. Ik wil kinderbezoek voor mijn kleinkinderen. (12 ja) De verwerking van de resultaten is zowel algemeen gebeurd, als opgesplitst in geïnterneerden, veroordeelden en beklaagden. We merken hierin duidelijke verschillen in de antwoorden. Zo wordt sport door de beklaagden als het belangrijkste aangeduid. Terwijl de veroordeelden 30 Ik wil mijn vader/moederrol blijven oppakken. meer het accent leggen op bezoek en familie. Bij de geïnterneerden is er veel interesse voor cultuur en ontspanning binnen de gevangenis en is meer contact met de buitenwereld zeer gewenst. We zullen in de komende planning zeker rekening houden met jullie mening. Alvast bedankt voor jullie medewerking. Natalie Haeseldonckx Sociaal- cultureel werker De Rode Antraciet Krant X Jaargang 9 Nummer 2 Augustus 2010 7
SOS Stress We hebben allemaal wel eens last van stress. Het moet snel gaan, er worden heel wat verwachtingen gesteld en we hebben allemaal onze eigen problemen. We geven je alvast enkele tips om de stress verlichten. - Ontspanningsoefeningen, variërend van meditatie tot massage zijn zeker een aanrader. - In sommige gevangenissen kun je de cursussen yoga, mindfulness of stresshantering volgen. - Sport werkt ontspannend, maar verhoogt ook de weerstand tegen stress. - Verbeter je humeur, sport Brochure cursus Omgaan met Lastige Situaties minstens twee of drie keer per Stress: doe er iets aan voor het te laat is! week. - Stel prioriteiten en doe één ding tegelijk. Rust even als je iets hebt afgewerkt. - Maak voldoende tijd voor jezelf en de dingen die je leuk vindt. - Probeer eens iets nieuws. In alle gevangenissen is een ruim activiteitenaanbod. - Een nieuwe uitdaging aangaan, helpt je je gedachten te verzetten. Teveel stress kan een depressie veroorzaken. Hoe dieper je wegzakt, hoe langer het duurt voor je er bovenop bent. Binnen de gevangenis kun je met vragen terecht bij JWW. In sommige gevangenissen is het mogelijk om teleonthaal (106) te bellen via een speciaal toestel. Viki Demild - Beleidsmedewerker gevangenis Oudenaarde Ik doe het zo: gezond zijn/worden tussen de muren! Gezond zijn, is niet zo gemakkelijk in de gevangenis! Hoe zorg je ervoor dat je gezond(er) uit de gevangenis komt? Wij vroegen het aan Roger, Luc, Dirk en Wendy gedetineerden uit de gevangenis van Brugge. Zij vinden het een must om in de gevangenis aandacht te besteden aan je gezondheid en je uiterlijk. Zeg nu zelf, als je er goed uitziet, voel je je stukken beter. Volgens Roger is gezondheid niet beperkt tot lichamelijke gezondheid. Je moet je ook goed voelen. Dit zijn twee zaken die nauw samengaan. Als je aan het ene werkt, verbeter je ook het andere. Roger vindt het ook belangrijk om voldoende fruit en zuivelproducten te eten. Dirk sluit zich daarbij aan: Je bent wat je eet. Dirk probeert zijn voeding te beperken tot gezonde dingen waar hij zich goed bij voelt zoals groenten. Luc en Wendy vinden het Volgende keer In december helpt Krant X je voor te bereiden op je terugkeer naar de samenleving belangrijk om elke dag te wandelen en te bewegen!. Ga minstens één keer per dag naar de wandeling en hang niet op de bank! Ook zinvol bezig zijn is nodig. Dat kan door te werken in de gevangenis, door te lezen, te schrijven en naar muziek te luisteren. Reginald Deschepper - bibliotheekmedewerker Brugge Met dank aan Roger, Dirk, Luc en Wendy 10 jaar strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden! colofon Hulpgevangenis Leuven), Philippe Deridder (Ondewijscoördinator Oudenaarde), Lut Dauw (Bemiddelaar Suggnomè) en Lotte Schelles (Beleidsmedewerker, Afdeling Welzijn en Samenleving) Microsoft Office Krant X is een uitgave van de Vlaamse overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving, Koning Albert II-laan 35, bus 30, 1030 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Marijke Enghien, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving Centrale redactie: Régine Cuypers (Stafmedewerker VOCVO), Viki Demild (Beleidsmedewerker gevangenis Oudenaarde), Dana Mariën (Beleidsmedewerker gevangenis Wortel), Tine Lenaerts (Organisatieondersteuner Justitieel Welzijnswerk Turnhout), Jan Vanherp (Communicatieverantwoordelijke De Rode Antraciet vzw), Tineke Tailleur (Onderwijscoördinator Centrale gevangenis Leuven en Werkten mee aan dit nummer: Natalie Haeseldonckx, Ann Starckx, Reginald Deschepper en Tom Huys. Foto cover: Jelger VITT Vormgeving: Suzie Favere, Vlaamse overheid, Departement Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid, Afdeling Communicatie