Financieel crisisplan (per 1-7-2016) Inleiding Onderstaand is het financieel crisisplan van het SPF weergegeven. Het financieel crisisplan is gebaseerd op artikel 29b van het besluit FTK en wordt toegevoegd aan de ABTN van het fonds. Het financieel crisisplan geeft een beschrijving van de maatregelen die het fonds op korte termijn zou kunnen inzetten indien het realiseren van de doelstelling van het fonds in gevaar komt. De in dit financieel crisisplan beschreven maatregelen vormen een leidraad. Het bestuur zal in voorkomende gevallen beslissen, gegeven de financiële positie van het fonds en de op dat moment relevante omstandigheden, welke maatregelen uiteindelijk worden ingezet. Hierbij staat een evenwichtige belangenafweging voorop. Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig. Inhoud 1. Wanneer is sprake van een crisis? Er is sprake van een crisis als het fonds vijf achtereenvolgende jaarlijkse meetmomenten in een situatie van een dekkingstekort verkeert. Er is ook sprake van een crisis als het fonds de door haar geformuleerde ondergrenzen van de jaarlijkse haalbaarheidstoets niet haalt. De ondergrenzen worden jaarlijks vastgesteld en worden tussentijds niet aangepast aan de actuele omstandigheden. De stand wordt maandelijks gemonitord. 2. Onder welke dekkingsgraad kan het fonds naar verwachting zonder korting niet meer binnen de gestelde termijn (10 jaar) het vereist eigen vermogen bereiken? Uit het herstelplan blijkt dat herstel zonder toepassing van een korting niet mogelijk is, met andere woorden de dekkingsgraad zakt tot onder de kritische dekkingsgraad. De kritieke dekkingsgraad is de ondergrens waarbij het fonds niet meer autonoom kan herstellen tot het vereist eigen vermogen binnen de wettelijke termijn (welke regulier 10 jaar bedraagt). Deze dekkingsgraad is in grote mate afhankelijk van de marktomstandigheden (zoals de marktrente) en de toekomstige verwachtingen bij de vaststelling van het kritieke pad (zoals het te behalen rendement); Uitgaande van de economische parameters van eind 2015 en de door het bestuur gekozen verwachtingen ten aanzien van rendementen, inflatie en andere grootheden, is deze kritische dekkingsgraad per 1 januari 2016 gelijk aan 90,1%. Als wordt uitgegaan van een verschuiving van de onderliggende rentetermijnstructuur met 1%-punt naar boven respectievelijk naar beneden is de kritieke dekkingsgraad gelijk aan 94,0% respectievelijk 86,2%. 3. Welke signalen zijn aanleiding voor verhoogde alertheid en bespreking in het bestuur? a. Als de dekkingsgraad aan het eind van een maand 2%-punt onder het geextrapoleerde herstelpad ligt, zoals dit is bepaald op basis van het herstelplan; b. Als bij de toetsing op kwartaalbasis blijkt dat de geformuleerde ondergrenzen van de haalbaarheidstoets worden overschreden. 4. Welke maatregelen staan het fonds ter beschikking ter bestrijding van de crisissituatie? Onderstaand wordt per maatregel een korte omschrijving weergegeven, welke groepen door de maatregel worden getroffen en wat de effectiviteit van de betreffende maatregel is. 1
Maatregel Belangengroep Effectiviteit Omschrijving Premieverhoging Werkgevers, deelnemers Het fonds kent een vaste premie, maar als de premie wordt verhoogd dan is de effectiviteit op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. SPF biedt de werkgevers de volgende drie regelingen aan: - premie van 24%, franchise 12.953 (2016) - premie van 20%, franchise 13.877 (2016) - premie van 20%, franchise 12.953 (2016) Geen toeslag toekennen Beleggingsmix en beleggingsbeleid incl. renteafdekking Regelingsparameters Deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden Deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden Deelnemers Leidt niet tot herstel, maar ook niet tot een verdere daling van de dekkingsgraad. Leidt niet tot herstel, maar ook niet tot een verdere daling van de dekkingsgraad, mogelijk wel tot een verhoogd / verlaagd vereist eigen vermogen. Op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. franchise 1.000 hoger 0,1% hogere dekkingsgraad na 3 jaar. opbouw 0,25% lager 0,9% hogere dekkingsgraad na 3 jaar. De hoogte van de premie van deze regeling kan alleen, mocht deze niet kostendekkend blijken en indien sociale partners hiertoe besluiten, worden verhoogd. SPF gaat uit van een beleid van toekomstbestendig indexeren, waarbij onder een dekkingsgraad van 110% geen toeslag wordt verleend De renteafdekking kan worden verhoogd, het aandelenrisico kan worden teruggebracht of er kunnen meer liquide middelen worden aangehouden. De opbouw kan worden verlaagd of de franchise kan worden verhoogd bij de gelijkblijvende vaste premie. Versoberen regeling Deelnemers Op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. Korten/Afstempelen Deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden Draagt per direct bij aan herstel. Effect is aanzienlijk. 1% korting 1% hogere dekkingsgraad Voorbeelden zijn: partnerpensioen op risicobasis, verhoging van de pensioenrichtleeftijd. De opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten kunnen procentueel worden gekort. Ondergrenzen Werkgevers, Door aanpassing van De verwachting en/of de grens bij 2
haalbaarheidstoets deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden de grenzen wordt weer voldaan aan de verwachtingen die door communicatie verder moeten worden bijgesteld een slecht weer scenario wordt naar beneden bijgesteld ten opzichte van de grenzen die zijn bepaald bij de aanvangshaalbaarheidstoets in 2015 3
5. Evenwichtige belangenafweging In deze tabel worden per beschreven maatregel de effectiviteit, evenwichtigheid en solidariteit weergegeven. Het bestuur neemt bij de definitieve besluitvorming omtrent het inzetten van eventuele maatregelen deze aspecten mee in de uiteindelijke afweging. Maatregel Premieverhoging Geen toeslag toekennen Beleggingsmix en beleggingsbeleid incl. renteafdekking Regelingsparameters Effectiviteit Evenwichtigheid Solidariteit Het fonds kent een vaste premie afhankelijk van de gekozen regeling, maar als de premie wordt verhoogd dan is de effectiviteit op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. Per direct. Draagt niet actief bij aan herstel, maar draagt zeker niet bij aan een verdere daling van de dekkingsgraad. Draagt niet actief bij aan herstel, maar draagt zeker niet bij aan verder daling van de dekkingsgraad. Als het vereist eigen vermogen hoger wordt, kan het langer duren voordat het fonds uit herstel is. Op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. Aangezien SPF een vaste premie per regeling hanteert wordt deze maatregel als niet realistisch beschouwd. Proportioneel, aangezien het zowel deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden raakt en per direct effect heeft. Beleggen brengt risico s met zich mee. Het inzetten van maatregelen brengt eveneens risico s met zich mee. Maatregelen kunnen dus verkeerd uitpakken, een negatief effect hebben en disproportioneel blijken. Proportionaliteit is afhankelijk van mate van inzet en eventuele aanvullende maatregelen die ook gewezen deelnemers en Alleen effect op werkgevers en deelnemers. Effect voor zowel deelnemers, gewezen deelnemers als pensioengerechtigden Effect voor zowel deelnemers, gewezen deelnemers als pensioengerechtigden. Effect alleen voor deelnemers. 4
Versoberen regeling Korten/Afstempelen Ondergrenzen haalbaarheidstoets Op de korte termijn beperkt. Op de langere termijn meer effect. Draagt per direct bij aan herstel. Effect is aanzienlijk. Er wordt door communicatie weer voldaan aan nieuwe verwachtingen pensioengerechtigden treffen. Proportionaliteit is afhankelijk van mate van inzet en eventuele aanvullende maatregelen die ook gewezen deelnemers en pensioengerechtigden treffen. Proportioneel, aangezien het zowel deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden raakt en per direct effect heeft. Effecten op pensioenresultaat zijn wel groot. Bij het kiezen van de nieuwe ondergrenzen wordt uitgegaan van proportionele evenwichtigheid Effect alleen voor deelnemers. Effect voor zowel deelnemers, gewezen deelnemers als pensioengerechtigden. Effect voor zowel deelnemers, gewezen deelnemers als pensioengerechtigden. 5
6. Communicatie Onderdeel van het crisisplan is de communicatie met de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, de werkgevers, sociale partners en de buitenwereld. Waarover wordt wie op welk moment geïnformeerd? Bij de besluitvorming omtrent het inzetten van een maatregel beslist het bestuur over de inhoud van de boodschap, welke middelen hiervoor worden gebruikt en aan welke partijen de communicatie wordt toegezonden. Hoe wordt er gecommuniceerd indien er zich een crisis voordoet? Centrale boodschap Maatregel Premieverhoging Deze (tijdelijke) maatregel is nodig om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Deze maatregel raakt zowel de werkgevers als de werknemers, zij betalen immers ieder een (bij cao vastgesteld) deel van de premie. Geen toeslag toekennen Deze maatregel is nodig om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Deze maatregel raakt zowel de (gewezen) deelnemers als de pensioengerechtigden. Beleggingsmix en beleggingsbeleid incl. renteafdekking Regelingsparameters Versoberen regeling Deze maatregel is nodig omdat de financiële positie van het pensioenfonds het niet langer toestaat een deel van het vermogen risicovol te beleggen. Deze maatregel raakt zowel de (gewezen) deelnemers als de pensioengerechtigden. Deze maatregel is nodig om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Deze maatregel raakt alleen de toekomstige pensioenopbouw van deelnemers. Deze maatregel is nodig om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Deze maatregel raakt alleen de toekomstige pensioenopbouw van deelnemers. Welke middelen Magazine (deelnemers), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, gepensioneerden, gewezen deelnemers, werkgevers), publieksversie jaarverslag (deelnemers, pensioengerechtigden), overleg (sociale partners). Brief ((gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden), magazine ((gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers), publieksversie jaarverslag ((gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden). Magazine (deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers), publieksversie jaarverslag (deelnemers, pensioengerechtigden). Magazine (deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers), overleg (sociale partners). Magazine (deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen 6
Korten/Afstempelen Ondergrenzen haalbaarheidstoets Deze maatregel is nodig om de financiële positie van het pensioenfonds te verbeteren. Deze maatregel raakt zowel de (gewezen) deelnemers als de pensioengerechtigden. Deze maatregel is nodig om te voldoen aan nieuwe grenzen die wordt bepaald op basis van een nieuwe risicohouding. deelnemers, werkgevers), overleg (sociale partners), bij grote wijzigingen in regeling of risico mogelijk roadshows (deelnemers, pensioengerechtigden, werkgevers). Brief (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers), magazine (deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers), overleg (sociale partners), roadshows (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers). Magazine (deelnemers, pensioengerechtigden), website (iedereen), digitale nieuwsbrieven (deelnemers, pensioengerechtigden, gewezen deelnemers, werkgevers). 7
7. Besluitvormingsproces Hoe werkt het besluitvormingsproces? Als er mogelijk sprake is van een crisissituatie, wordt dit geconstateerd door het bestuursbureau en die zal daar melding van maken bij het bestuur van SPF. Ook bestuursleden zelf of SPF Beheer kunnen aanleiding zien om een melding te doen bij het bestuursbureau. Wanneer de situatie als crisissituatie is bestempeld, is de voorzitter verantwoordelijk voor het direct bijeenroepen van het crisisteam. Het crisisteam bestaat uit: - De agendacommissie - De voorzitter van de risk- en auditcommissie - De directeur van het bestuursbureau - De algemeen directeur van SPF Beheer - De actuaris van het fonds - De Directeur vermogensbeheer van SPF Beheer - Verder door het crisisteam te benoemen personen De directeur van het bestuursbureau draagt zorg voor het organiseren en verslaglegging van de meetings van het crisisteam. Indien één van deze personen niet aanwezig kunnen zijn, wordt zo snel mogelijk vervanging ingeschakeld. Het crisisteam adviseert het bestuur over mogelijk op korte termijn te nemen (nood)maatregelen. Het bestuur dient, nadat zij door het crisisteam is geadviseerd, op zo kort mogelijke termijn te besluiten of zij het advies van het crisisteam opvolgt. Besluiten over verhoging van de premie en versobering van de regelingen kunnen alleen op aangeven van sociale partners genomen worden. Het bestuur zal sociale partners hierover adviseren. Door het bestuur wordt bepaald op welke wijze de, op advies van het crisisteam genomen, besluiten, worden doorgeleid naar het verantwoordingsorgaan ter advisering, conform wat hiervoor is vastgelegd in de statuten en het reglement van het verantwoordingsorgaan. De voorzitter zorgt er voor dat het voltallige bestuur (en het verantwoordingsorgaan) op de hoogte blijft van het verloop van de crisis en de gekozen aanpak. Hiertoe kunnen de gebruikelijke communicatiemiddelen worden ingezet die gelden tussen het bestuur en de andere betrokken partijen zoals: email, telefoon en dergelijke. Spoedprocedure beleggingen: Het is mogelijk dat een ontwikkeling acuut optreedt waarbij op zeer korte termijn gereageerd moet worden en de mogelijke reactie hierop buiten het mandaat van SPF Beheer vallen. In deze situatie moet zeer snel gehandeld worden. SPF Beheer treedt in overleg met het bestuursbureau om via een spoedprocedure een besluit te krijgen. Het bestuursbureau overlegt met de voorzitter van de Beleggingsadviescommissie over het in werking treden van de spoedprocedure. De spoedprocedure werkt als volgt: SPF Beheer levert een beslisdocument aan met o.a. een uitleg over de situatie, een advies over hoe te handelen en concrete vragen aan de beleggingsadviescommissie 8
Het beslisdocument wordt ook gezonden aan de Agendacommissie. De leden van de beleggingsadviescommissie moeten binnen een gestelde termijn (afhankelijk van onderwerp, maar doorgaans binnen 2 dagen) een advies uitbrengen aan de voorzitter van de beleggingsadviescommissie en de leden van de Agendacommissie. De voorzitter van de Beleggingsadviescommissie en de leden van de Agendacommissie formuleren een besluit dat wordt gemeld aan het Bestuursbureau en SPF Beheer. De rest van het bestuur en de overige leden van de beleggingsadviescommissie worden hierover zo spoedig mogelijk geïnformeerd. Het besluit wordt de volgende bestuursvergadering geagendeerd. Hieronder wordt per maatregel weergegeven welke partijen betrokken worden in het besluitvormingsproces en hoe de procesgang in grote lijnen verloopt. Tevens is per maatregel een bandbreedte weergegeven van de tijdsspanne die nodig zal zijn om tot zorgvuldige besluitvorming te komen. 9
Betrokken partijen Beschrijving procesgang Tijdslijn Maatregel Premieverhoging Sociale partners/bestuur Het fonds kent een vaste premie per regeling. Min. 1-3 mnd. Premieverhoging kan om die reden niet als eerste instrument worden ingezet. Indien er toch toe wordt besloten zal het bestuur in overleg moeten treden met sociale partners. Na akkoord van sociale partners moet de regeling worden aangepast. Na advies van het verantwoordingsorgaan over de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten, kan het bestuur hiertoe besluiten. Geen toeslag toekennen Bestuur Het bestuur kan besluiten tot het niet toekennen van een 1-3 weken. toeslag. Beleggingsmix en beleggingsbeleid incl. renteafdekking Bestuur/beleggingsadviescommissie Het bestuur kan gehoord het advies van de beleggingsadviescommissie het beleggingsbeleid en de mix. Zie spoedprocedure. 1-3 weken. Regelings- Parameters Sociale partners/ bestuur Voor structurele aanpassing van de parameters in de regeling dient het bestuur in overleg te treden met sociale partners. Het bestuur kan vervolgens de regelingsparameters. Versoberen regeling Sociale partners/bestuur Het bestuur zal in overleg met sociale partners moeten treden voor het versoberen van de regeling. Na akkoord van sociale partners kan het bestuur de regeling versoberen. Korten/Afstempelen Bestuur Het bestuur kan conform het kortingsbeleid besluiten de pensioenen te korten. Ondergrenzen Bestuur/ sociale partners haalbaarheidstoets Het bestuur stelt naar aanleiding van de jaarlijkse haalbaarheidstoets vast dat niet meer wordt voldaan aan de ondergrenzen zoals die zijn bepaald bij het uitvoeren van de aanvangshaalbaarheidstoets en de vastlegging van de risicohouding in 2015 Min. 1-3 mnd. Min. 1-3 mnd. 1-3 mnd. 1-3 mnd. 10