Wet- en Regelgeving rond de Palliatieve Zorg in Vlaanderen In dit document wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste wet- en regelgeving met betrekking tot palliatieve zorg: 1. m.b.t. de zorgverlening en ondersteuning, 2. m.b.t. de patiënt. Meer informatie vindt u ook in het rapport van de Federale Evaluatiecel Palliatieve Zorg. Federale Evaluatiecel Palliatieve Zorg Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu 2008 Evaluatierapport Palliatieve Zorg. http://mailsystem.palliatief.be/accounts/15/attachments/rapporten/fed_evaluatiecel_mai_2008_rapport_2 008_nl.pdf 1. Regelgeving met betrekking tot zorgverlening Multidisciplinaire Palliatieve Thuiszorgequipes Werkingsvoorwaarden voor de 15 Vlaamse Palliatieve Thuiszorgequipes: Koninklijk Besluit van 13 oktober 1998. De equipes sluiten een overeenkomst af met het RIZIV waarin de omvang en de samenstelling van de equipe bepaald wordt op basis van het inwonersaantal van het werkingsgebied. De financiering vindt plaats per patiëntenbegeleiding, het aantal patiëntenbegeleidingen dat per jaar gefinancierd wordt is gebonden aan een maximum. Koninklijk Besluit 13 oktober 1998 tot bepaling van de minimale criteria waaraan de overeenkomsten tussen de multidisciplinaire begeleidingsequipes voor palliatieve verzorging en het Verzekeringscomité ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige verzorging van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering moeten voldoen. Huisartsen Specifieke nomenclatuur voor huisbezoek aan palliatieve patiënt: Koninklijk Besluit 19 juni 2002. Deze vergoeding is licht hoger dan de vergoeding voor een gewoon huisbezoek en geldt alleen voor patiënten aan wie het palliatief statuut werd toegekend (zie ook onder 2.). Koninklijk Besluit 19 juni 2002 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 14 september 1984 tot voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Thuiszorgdiensten en thuiszorgverpleegkundigen Nomenclatuur supplement thuisverpleging voor de verpleging van palliatieve patiënten: Koninklijk Bestluit 12 september 2001. Thuisverpleegkundigen die een palliatieve patiënt verzorgen kunnen dit specifieke nomenclatuurnummer gebruiken mits zij voldoen aan bepaalde voorwaarden m.b.t. o.a. de verzorging van de patiënt. Dit nomenclatuurnummer geldt alleen voor patiënten aan wie het palliatief statuut werd toegekend (zie ook onder 2.). Koninklijk Besluit 12 september 2001 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 14 september 1984 tot voor geneeskundige verzorging en uitkering. Kinesitherapie voor palliatieve thuiszorgpatiënten aan huis Palliatieve toeslag op de vergoeding voor thuisbehandeling van patiënten: Koninklijk Besluit 1 juli 2006. Dit geldt alleen voor patiënten aan wie het palliatief statuut werd toegekend (zie ook onder 2.).
Koninklijk Besluit 1 juli 2006 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 14 september 1984 tot voor geneeskundige verzorging en uitkering. Palliatieve Dagopvang Een beperkt aantal palliatieve dagcentra werd tussen 2002 en 2005 binnen een experimenteel project gefinancierd door het RIZIV. In de periode 2006-2008 draagt het RIZIV een beperkt budget (gebaseerd op het aantal begeleide patiënten in de opstartfase van 2004) over aan de Vlaamse Gemeenschap waarvan dan de vijf overgebleven dagcentra kunnen genieten. Besluitvorming over het al dan niet erkennen, normeren en financieren van palliatieve dagcentra wordt in 2009/2010 verwacht. Residentiële Ouderenzorg Inrichting en erkenningnormen van een palliatieve functie in elk Rust- en Verzorgingstehuis: Koninklijk Besluit van 15 juli 1997. De palliatieve functie richt zich op sensibiliseren, ondersteunen en bijscholen van het personeel op het vlak van palliatieve zorg. Per 4 juli 2008 werd hiertoe de financiering van de palliatieve functie gebracht op 0,1 voltijdse-equivalent medewerker (bekwaam in palliatieve zorg) per 30 RVT-bewoners. Koninklijk Besluit 15 juli 1997 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 2 december 1982 houdende vaststelling van de normen voor de bijzondere erkenning van rust- en verzorgingstehuizen. Ministerieel Besluit 4 juli 2008 tot wijziging van het ministerieel besluit van 6 november 2003 tot vaststelling van het bedrag en de voorwaarden voor de toekenning van de tegemoetkoming, bedoeld in artikel 37, 12, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, in de rust- en verzorgingstehuizen en in de rustoorden voor bejaarden. Ziekenhuiszorg: Palliatieve Supportteams Vaststelling van de normen en erkenningvereisten van palliatieve supportteams: Koninklijke Besluiten 15 juli 1997. Erkenningvereiste dat elk ziekenhuis dient te beschikken over een palliatief supportteam: Koninklijk Besluit 19 april 1999, financiering van deze supportteams volgt pas in 2001. Koninklijk Besluit 15 juli 1997 houdende vaststelling van de normen waaraan een ziekenhuisfunctie van palliatieve zorg moet voldoen om te worden erkend. Koninklijk Besluit 15 juli 1997 waarbij sommige bepalingen van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, toepasselijk worden verklaard op de functie van palliatieve zorg. Koninklijk Besluit 19 april 1999 tot vaststelling van de datum bedoeld in artikel 2, 1, 3, f, van het Koninklijk Besluit van 30 januari 1989 houdende vaststelling van aanvullende normen voor de erkenning van ziekenhuizen en ziekenhuisdiensten alsmede tot nadere omschrijving van de ziekenhuisgroeperingen en van de bijzondere normen waaraan deze moeten voldoen. Ministerieel Besluit 12 januari 2001 houdende wijziging van het ministerieel besluit van 2 augustus 1986 houdende bepaling van de voorwaarden en regelen voor de vaststelling van de verpleegdagprijs, van het budget en de onderscheidene bestanddelen ervan, alsmede van de regelen voor de vergelijking van de kosten en voor de vaststelling van het quotum van verpleegdagen voor de ziekenhuizen en ziekenhuisdiensten. Ziekenhuiszorg: Palliatieve Zorgeenheden Normen en erkenningvoorwaarden waaraan de palliatieve zorgeenheid binnen een ziekenhuis dient te voldoen: Koninklijk Besluit 15 juli 1997. De bedden van een palliatieve
zorgeenheid zijn geoormerkt als Sp-bedden palliatieve zorg. In het KB van 15 juli 1997 wordt ook direct de financiering geregeld via een ligdagprijs Sp-bed palliatieve zorg. Een palliatieve zorgeenheid omvat minimaal 6 en maximaal 12 bedden, Vlaanderen kent 209 erkende SP-bedden palliatieve zorg die verdeeld zijn over 29 palliatieve zorgeenheden. Koninklijk Besluit 15 juli 1997 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 23 oktober 1964 tot bepaling van de normen die door de ziekenhuizen en hun diensten moeten worden nageleefd. Netwerken/Samenwerkingsverbanden voor Palliatieve Zorg Erkenning en subsidiëring van de 15 Vlaamse Netwerken/Samenwerkingsverbanden: Ministerieel besluit van 3 mei 1995 en Koninklijk Besluit van 19 juni 1997. Subsidiëring is gebaseerd op het aantal inwoners van de regio die het Netwerk/Samenwerkingsverband bestrijkt en komt deels van de Vlaamse Gemeenschap, deels van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. Aan elk Netwerk/Samenwerkingsverband is tenminste een netwerkcoördinator en een klinisch psycholoog verbonden, het personeel dient jaarlijks te voldoen aan vastgelegde opleidingsvereisten. Besluit Vlaamse Regering 3 mei 1995 houdende erkenning en subsidiëring van palliatieve netwerken. Koninklijk Besluit 19 juni 1997 houdende vaststelling van de normen waaraan een samenwerkingsverband inzake palliatieve zorg moet voldoen om te worden erkend. Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen De Federatie profileert zich als kennis- en expertisecentrum palliatieve zorg en ontvangt subsidie op basis van een convenant dat telkens voor 3 jaar met de Vlaamse Gemeenschap wordt afgesloten. Het convenant omvat een aantal opdrachten die de Federatie in de desbetreffende convenantperiode dient te volbrengen. Vrijwilligerswerking Erkenning en subsidiëring van georganiseerd vrijwilligerswerk: Decreet van 23 maart 1994. Decreet Vlaamse Regering 23 maart 1994 betreffende het georganiseerd vrijwilligerswerk in de welzijnen gezondheidssector. 2. Regelgeving met betrekking tot patiënten Palliatief Statuut thuiszorgpatiënt Het Koninklijk Besluit van 2 december 1999 definieert aan welke criteria een patiënt dient te voldoen voor het toekennen van het palliatief statuut. Een aanvraag voor het palliatief statuut wordt door de huisarts gedaan. Het palliatief statuut geeft de patiënt recht op het palliatief zorgforfait en het wegvallen van het persoonlijk aandeel ( remgeld ) van de patiënt bij thuisverpleging, huisartsbezoek en kinesitherapie verstrekkingen (zie hierna). Koninklijk Besluit 2 december 1999 tot vaststelling van de tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging voor geneesmiddelen, verzorgingsmiddelen en hulpmiddelen voor palliatieve thuispatiënten, bedoeld in artikel 34, 14, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994.
Wet betreffende Palliatieve zorg De Wet van 14 juni 2002 betreffende palliatieve zorg bepaalt dat elke patiënt recht heeft op palliatieve zorg bij de begeleiding van het levenseinde. Wet 14 juni 2002 betreffende de Palliatieve Zorg Palliatief zorgforfait Het Koninklijk Besluit 2 december 1999 regelt een tegemoetkoming in de kosten voor geneesmiddelen, verzorgingsmiddelen en hulpmiddelen voor palliatieve thuiszorgpatiënten, dit wordt het palliatief forfait genoemd. De omvang bedraagt op 1 maart 2009 589,31 voor een maand; het palliatief zorgforfait kan maximaal tweemaal worden verstrekt. Koninklijk Besluit 2 december 1999 tot vaststelling van de tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging voor geneesmiddelen, verzorgingsmiddelen en hulpmiddelen voor palliatieve thuispatiënten, bedoeld in artikel 34, 14, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994. Palliatief zorgverlof Het Koninklijk Besluit 22 maart 1995 regelt de mogelijkheid voor een werknemer om palliatief zorgverlof te nemen. Het palliatief zorgverlof geldt voor maximaal twee maanden en is bedoeld voor de ondersteuning van een thuisverblijvende naastbestaande in de palliatieve fase. Aan het palliatief zorgverlof is een werkonderbrekinguitkering verbonden van ongeveer 700 per maand (bij voltijdse werkonderbreking). Koninklijk Besluit 22 maart 1995 inzake palliatief verlof en houdende uitvoering van artikel 100bis, 4 van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen en tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 2 januari 1991 betreffende de toekenning van onderbrekingsuitkeringen. Palliatieve thuiszorg Wegvallen van het persoonlijk aandeel voor de palliatieve patiënt bij bezoek van huisarts: Koninklijk Besluit 19 juni 2002. Wegvallen van het persoonlijk aandeel voor de palliatieve patiënt voor verpleegkundige thuisverzorging: Koninklijk Besluit 12 september 2001. Wegvallen van het persoonlijk aandeel voor de palliatieve patiënt bij een thuisbehandeling door een kinesist: Koninklijk Besluit 1 juli 2006. Begeleiding door een Multidisciplinaire Palliatieve Thuiszorgequipe: Koninklijk Besluit 13 oktober 1998. Aan de begeleiding door deze equipes zijn voor de patiënt geen kosten verbonden. Koninklijk Besluit 19 juni 2002 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 23 maart 1982 tot vaststelling van het persoonlijk aandeel van de rechthebbenden of van de tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging in het honorarium voor bepaalde verstrekkingen. Koninklijk Besluit 12 september 2001 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 23 maart 1982 tot vaststelling van het persoonlijk aandeel van de rechthebbenden of van de tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging in het honorarium voor bepaalde verstrekkingen. Koninklijk Besluit 1 juli 2006 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 23 maart 1982 tot vaststelling van het persoonlijk aandeel van de rechthebbenden of van de tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging in het honorarium voor bepaalde verstrekkingen. Koninklijk Besluit 13 oktober 1998 tot bepaling van de minimale criteria waaraan de overeenkomsten tussen de multidisciplinaire begeleidingsequipes voor palliatieve verzorging en het Verzekeringscomité
ingesteld bij de Dienst voor geneeskundige verzorging van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering moeten voldoen. Palliatieve Dagopvang Er is geen regelgeving voor de bijdrage van de palliatieve patiënt aan palliatieve dagopvang, de meeste palliatieve dagcentra rekenen een bijdrage in de onkosten vergelijkbaar met die in de geriatrische dagopvang. Palliatieve ondersteuning in instelling voor Residentiële Ouderenzorg Aan de ondersteuning door een palliatief referent of supportteam zijn voor de bewoner geen kosten verbonden. Wegvallen van het persoonlijk aandeel voor de palliatieve patiënt in een instelling voor residentiële ouderenzorg bij bezoek van de huisarts: Koninklijk Besluit 16 februari 2009. Koninklijk Besluit 16 februari 2009 tot wijziging van het koninklijk besluit van 23 maart 1982 tot vaststelling van het persoonlijk aandeel van de rechthebbenden of van de tegemoetkoming van de verzekering voor geneeskundige verzorging in het honorarium voor bepaalde verstrekkingen. Ondersteuning door Palliatief Supportteam in ziekenhuis Aan de ondersteuning door een palliatief supportteam in een ziekenhuis zijn voor de patiënt geen extra kosten verbonden. Opname op een Palliatieve Zorgeenheid De meeste ziekenfondsen vergoeden de opleg voor de patiënt verbonden aan de ligdagprijs op een palliatieve zorgeenheid (ligdagprijs Sp-bed palliatieve zorg), vaak is hiervoor wel een aanvullende hospitalisatieverzekering vereist. Indien een palliatieve patiënt desondanks onvoldoende verzekerd blijkt te zijn voor deze opleg, wordt hiervoor meestal wel een oplossing gevonden binnen het ziekenhuis waarvan de palliatieve zorgeenheid deel uitmaakt.