HOGE RAAD VAN FINANCIEN

HOGE RAAD VAN FINANCIEN AFDELING «FINANCIERINGSBEHOEFTEN VAN DE OVERHEID» AANVULLING BIJ HET ADVIES BEGROTINGSTRAJECTEN OP KORTE EN MIDDELLANGE TERMIJN VOOR HET AANGEPASTE STABILITEITSPROGRAMMA 2009 2012 VAN SEPTEMBER 2009 OKTOBER 2009

INHOUD LIJST VAN DE AFKORTINGEN 4 DUIDING VAN DE IMPLICATIES VOOR DE SUBSECTOREN VAN ENTITEIT II EN INZONDERHEID DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN 7 INLEIDING 9 DE HORIZONTALE VERDELING VAN DE BUDGETTAIRE SANERINGSINSPANNING TUSSEN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN 10 1. METHODOLOGIE 10 2. HET ONGEWIJZIGD BELEID 11 3. DE HORIZONTALE VERDELING VAN DE VEREISTE BUDGETTAIRE SANERINGSINSPANNING 13 4. DE ILLUSTRATIEVE TRAJECTEN INZAKE VERDELING VAN DE SANERINGSINSPANNING TUSSEN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN 15 BIJLAGEN 21 BIJLAGE I. CONCEPT ONTVANGSTEN / UITGAVEN VAN GEMEENSCHAPPEN EN GEWESTEN 2004-2008 23 BIJLAGE II. PARAMETERS EN PROJECTIES INZAKE TOEGEWEZEN GEDEELTEN VAN DE PERSONENBELASTING EN DE BTW 25 BIJLAGE III. DETAIL VAN DE PROJECTIES BIJ ONGEWIJZIGD BELEID EN IN ELK VAN DE VIER ILLUSTRATIEVE TRAJECTEN 27 3

LIJST VAN DE AFKORTINGEN Bbp BHG BTW EH ESR FG G&G GO HIPC INR KBC KLG KVD LO NICP PB PU TR VG WG Bruto Binnenlands Product Brussels Hoofdstedelijk Gewest Belasting op de toegevoegde waarde Economische hergroepering Europees Stelsel van Nationale en Regionale Rekeningen Franse Gemeenschap Gemeenschappen en gewesten Gezamenlijke overheid Geharmoniseerd Indexcijfer van de consumptieprijzen Instituut voor de Nationale Rekeningen Kredietbank Kijk- en luistergeld Kredietverleningen en deelnemingen Lokale overheden Nationaal indexcijfer van de consumptieprijzen Personenbelasting Primaire uitgaven Trekkingsrechten Vlaamse Gemeenschap Waals Gewest 4

De Leden van de Afdeling : de Heer de Heer de Heer de Heer Mevrouw de Heer Mevrouw de Heer Mevrouw de Heer Mevrouw de Heer L. COENE, Voorzitter N. DE BATSELIER J. HILGERS P. PRAET Vertegenwoordigers van de Nationale Bank van België G. VAN DER STICHELE Vertegenwoordigster van de Minister van Financiën A. BOON Vertegenwoordiger van de Minister van Begroting W. DEMEESTER-DE MEYER G. PEERSMAN F. THYS G. PAGANO Ch. SERVATY E. DEGREEF Vertegenwoordigers van de Vlaamse Regering, de Regering van de Franse Gemeenschap, de Waalse Regering en de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Waarnemer : De Heer N. HEUKEMES Vertegenwoordiger van de Duitstalige Gemeenschap Secretariaat : Mevrouw Mevrouw Mevrouw de Heren C. SPINNOY F. DENIL E. VANALME L. BUFFEL R. SAVAGE F. STALLAERT 5

DUIDING VAN DE IMPLICATIES VOOR DE SUBSECTOREN VAN ENTITEIT II EN INZONDERHEID DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN 7

INLEIDING Onderhavig advies bouwt verder op het advies van september waarin meerdere trajecten werden uitgewerkt voor de terugkeer naar een evenwicht in 2015 op het niveau van de gezamenlijke overheid. Intussen heeft de federale Regering bij de Europese Commissie de aanvulling bij het Stabiliteitsprogramma 2009-2012 ingediend waarin geopteerd wordt voor het traject 65 entiteit I / 35 entiteit II op basis van de verdeelsleutel primaire uitgaven tot 2012. Onderhavige aanvulling vertrekt, zoals het advies van september, van de ramingen beschikbaar einde juli. In de huidige onzekere tijden kan de timing van de projecties sterk verschillende resultaten opleveren, onder meer op het vlak van de toegewezen belastingopbrengsten en de gewestelijke belastingen en dit in functie van de gewijzigde groeihypothesen. Begin volgend jaar zal de afdeling overgaan tot een actualisatie van de begrotingstrajecten. In het advies van september 2009 werden meerdere trajecten toegelicht voor de verdeling tussen de entiteiten I en II van de globale saneringsinspanning die voor de gezamenlijke overheid een terugkeer naar een (structureel) begrotingsevenwicht in 2015 mogelijk maakt. Die trajecten luiden als volgt : 1) Het begrotingsevenwicht in 2015 voor elke grote entiteit : zowel entiteit I als entiteit II dient in 2015 het budgettair evenwicht te bereiken. 2) De verdeling van de vereiste globale saneringsinspanning op basis van het aandeel van elke entiteit in de totale primaire uitgaven : dit impliceert dat entiteit I 65% van de globale saneringsinspanning zou realiseren en dat entiteit II 35% voor zijn rekening zou nemen. 3) De verdeling van die globale inspanning volgens de zogenaamde «spending & taxing power» -sleutel, hetzij een gemengde verdeelsleutel die zowel rekening houdt met de verdeling op basis van de primaire uitgaven als met de verdeling volgens de fiscale capaciteit van elke entiteit : zodoende zou entiteit I 76,5% van de globale inspanning moeten realiseren en entiteit II 23,5%. In onderhavige aanvulling bij voormeld advies wordt een vierde traject toegevoegd : 4) Het begrotingsevenwicht in 2015 voor elke gemeenschap en elk gewest. In elk van de drie eerst vermelde scenario s werd de verdeling van de door entiteit II te leveren bijdrage tot de saneringsinspanning tussen de gemeenschappen en gewesten enerzijds en de lokale overheden anderzijds bepaald op basis van het gemiddelde aandeel van elke subsector in de totale finale primaire uitgaven tijdens de periode 2006 2008, dit naar analogie met de vaststelling van de in punt 2) vermelde verdeelsleutel «primaire uitgaven» die eveneens naar die periode refereert. Aldus gebeurt de verdeling van het aan entiteit II toegewezen aandeel in de saneringsinspanning, in elk van drie voormelde trajecten, volgens de verhouding 60,9% voor het geheel van gemeenschappen en gewesten en 39,1 % voor de lokale overheden. 9

Vervolgens wordt in elk traject de bijdrage van elke subsector gesteld tegenover het vorderingensaldo bij ongewijzigd beleid. Zodoende wordt per traject en per subsector een voorstel van illustratief traject bekomen dat toelaat om samen met de bijdrage van entiteit I in 2015 terug te keren naar het begrotingsevenwicht op het niveau van de gezamenlijke overheid. De resultaten van deze oefening worden in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 1 Illustratieve begrotingtrajecten voor entiteit II en subsectoren die toelaten om in 2015 op het niveau van de gezamenlijke overheid terug te keren naar het evenwicht in % van het BBP 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Vorderingensaldo bij ongewijzigd beleid gezamenlijke overheid -5,8% -6,5% -7,0% -7,3% -7,1% -7,1% -7,3% entiteit I -4,8% -4,9% -5,3% -5,6% -5,6% -5,7% -6,0% entiteit II -1,0% -1,7% -1,6% -1,7% -1,5% -1,4% -1,4% * G&G -0,5% -1,2% -0,9% -0,9% -0,9% -0,8% -0,8% * LO -0,5% -0,5% -0,7% -0,8% -0,6% -0,6% -0,6% Genormeerd vorderingensaldo gezamenlijke overheid (doelstelling) -5,9% -6,0% -5,5% -4,4% -2,8% -1,3% 0,0% Verdeling binnen entiteit II van de illustratieve trajecten Gelijktijdige terugkeer naar evenwicht (2015) entiteit II -1,0% -1,6% -1,3% -1,2% -0,7% -0,3% 0,0% * G&G -0,5% -1,1% -0,7% -0,6% -0,4% -0,2% 0,0% * LO -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% -0,3% -0,2% 0,0% Verdeelsleutel "primaire uitgaven" entiteit II (35%) -1,0% -1,5% -1,2% -0,7% 0,0% 0,6% 1,2% * G&G (60,9%) -0,5% -1,1% -0,6% -0,3% 0,0% 0,4% 0,8% * LO (39,1%) -0,5% -0,4% -0,5% -0,4% 0,0% 0,2% 0,5% Gemengde verdeelsleutel "spending & taxing power" entiteit II (23,5%) -1,0% -1,6% -1,3% -1,0% -0,5% 0,0% 0,4% * G&G (60,9%) -0,5% -1,1% -0,7% -0,5% -0,2% 0,0% 0,2% * LO (39,1%) -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% -0,2% 0,0% 0,1% NB. Door afronding op 1 decimaal is het mogelijk dat de som van de delen niet precies overeenstemt met het totaal. De horizontale verdeling van de budgettaire saneringsinspanning tussen de gemeenschappen en de gewesten 1. Methodologie De gehanteerde concepten inzake en uitgaven van de deelgebieden zijn compatibel met de vorderingensaldi die voor elke gemeenschap en elk gewest jaarlijks worden gepubliceerd door het Instituut voor de Nationale Rekeningen in haar publicatie «Rekeningen van de overheid». Het betreft de en uitgaven die afgeleid worden op basis van de economische hergroepering die de deelgebieden zelf opstellen en waarop, indien nodig, een aantal correcties worden aangebracht door het INR om deze in overeenstemming te brengen met het ESR. Het betreft meer bepaald de correcties die een impact hebben op het 10

vorderingensaldo (1) ; overige ESR correcties die enkel het niveau van en uitgaven beïnvloeden maar geen impact hebben op het vorderingensaldo worden buiten beschouwing gelaten (2). 2. Het ongewijzigd beleid Voor de uitwerking van het begrotingstraject bij ongewijzigd beleid werd in eerste instantie de door elk deelgebied ter beschikking gestelde informatie geanalyseerd. Omwille van de uiteenlopende mate van detaillering van de overgemaakte meerjarenramingen werd als volg tewerk gegaan : - Vlaamse Gemeenschap : gedetailleerde - en uitgavenraming (ESR) voor de periode 2009 2014 bij ongewijzigd beleid, opgesteld in juni 2009 (3). Deze projectie werd in eerste instantie gewoon overgenomen. De rentelasten werden geraamd aan de hand van de impliciete rentevoet die bij wijze van vereenvoudiging verondersteld wordt hetzelfde profiel te volgen als de geaggregeerde impliciete rentevoet voor de gezamenlijke overheid. De eind 2008 uitstaande schuld stemt overeen met de effectieve schuld. Voor het verdere verloop van de schuld werd op exogene wijze rekening gehouden met de geprojecteerde en uitgaven inzake kredietverleningen en deelnemingen, inzonderheid wat de hulpoperatie ten bate van KBC betreft ( 3.500 miljoen euro) (4) (5). - Franse Gemeenschap en Waalse Gewest : projectie van het vorderingensaldo voor de periode 2009 2015 bij ongewijzigd beleid, opgesteld begin september 2009 (6). - Brussels Hoofdstedelijk Gewest : projectie van het vorderingensaldo voor de periode 2009 2014 bij ongewijzigd beleid, opgesteld begin juli 2009 (7). Voor deze drie deelgebieden werden de ontbrekende details inzake geraamd op basis van de macro - economische vooruitzichten vermeld in de overgemaakte documenten. 1 Bijvoorbeeld : 1) toevoeging van en uitgaven van instellingen die conform het ESR dienen geconsolideerd te worden maar die in de economische hergroepering niet geconsolideerd werden; 2) verrichtingen die conform het ESR als kapitaaloverdracht dienen aangemerkt te worden maar in de economische hergroepering als kredietverlening en deelneming werden aangemerkt. 2 Zie bijlage I voor een meerjarig overzicht van bedoelde en uitgaven. 3 «Rapport over de budgettaire ruimte in de volgende legislatuur», Vlaamse Administratie, juni 2009. 4 Voor de financiering van de eerdere hulpoperaties van het Vlaamse Gewest in het najaar van 2008 ten bate van Dexia (500 miljoen euro) en Ethias (500 miljoen euro) werd geen beroep gedaan op externe financiering (geen schuldopbouw in hoofde van het Vlaamse Gewest). 5 De financiële vergoedingen die uit de interventies ten bate van KBC, Dexia en Ethias in de toekomst aan de Vlaamse Gemeenschap zullen toekomen, werden overgenomen zoals vooropgesteld in de meerjarenraming van de Vlaamse administratie. 6 Document «Trajectoires budgétaires de la Communauté Française et de la Région wallonne», 9 septembre 2009. 7 Grafiek met de saldi en de schuldevolutie bij ongewijzigd beleid, BHG, juli 2009. 11

De rentelasten werden geraamd op basis van voormelde uniforme impliciete rentevoet en de primaire uitgaven werden per saldo afgeleid. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd inzake schuldevolutie uitgegaan van de effectief uitstaande schuld eind 2008 die rekening houdt met de deelname van het Gewest aan de hulpoperatie ten voordele van Dexia ten belope van 150 miljoen euro (8). Bij gebrek aan precieze schuldgegevens voor de Franse Gemeenschap en het Waalse Gewest, werd het schuldniveau eind 2007 afgeleid op basis van de rentelasten en voormelde impliciete rentevoet voor het jaar 2008. De toevoeging van het vorderingentekort 2008 leidt aldus tot het weerhouden schuldbedrag eind 2008 ; dit bedrag werd voor het Waalse Gewest exogeen aangevuld met het aandeel van het Gewest in de financiële hulpoperaties die in het najaar van 2008 ten voordele van Dexia (500 miljoen euro) en Ethias (350 miljoen euro) werden gerealiseerd (9). Wat de raming betreft, inzonderheid de aan de deelgebieden toegewezen gedeelten van de personenbelasting en de BTW, werd op basis van de door de deelgebieden verstrekte informatie aangenomen dat de toewijzingen voor 2009 werden geactualiseerd op basis van de macro economische vooruitzichten van juni 2009 (NICP +0,3% en reële groei BBP -3,8%). In vergelijking met de parameters weerhouden bij de begrotingscontrole 2009 (uitgaande van een NICP 1,0% en een reële BBP groei -1,7%), zou de doorrekening van die geactualiseerde vooruitzichten een forse neerwaartse herziening impliceren van de overdrachten in 2009. Voor het geheel van gemeenschappen en gewesten zouden de overdrachten van 2009 met 788,9 miljoen euro afnemen. Dit zou voor de individuele deelgebieden neerkomen op : - voor de Vlaamse Gemeenschap : -491,2 - voor de Franse Gemeenschap : -190,2 - voor het Waalse Gewest : -85,6 - voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : -20,9 De doorrekening in 2009 is vooralsnog niet beslist en bijgevolg gaan de maandelijkse federale overdrachten naar de deelgebieden in 2009 nog steeds uit van de weliswaar overschatte ramingen weerhouden bij de begrotingscontrole 2009. Bijgevolg mag nog steeds worden aangenomen dat het negatieve afrekeningsaldo van 2009 slechts zal verrekend worden met de overdrachten voorzien voor het begrotingsjaar 2010, zoals dit normalerwijze het geval is. Om die reden werd zowel in het advies van september als in onderhavige aanvulling geen rekening gehouden met de eventualiteit van de neerwaartse aanpassing van de middelenoverdracht in de loop van 2009 op basis van de in juni 2009 herziene economische vooruitzichten. 8 Jaarverslag 2008 van de gewestschuld BHG juni 2009. 9 Het dividend ten belope van 150 miljoen euro dat in 2009 ter beschikking werd gesteld door de SRIW aan het Waalse Gewest vormt een éénmalige ontvangst en werd niet verder weerhouden in de projecties vanaf 2010. 12

Bijgevolg werden de meegedeelde respectievelijk afgeleide projecties bij ongewijzigd beleid in die zin aangepast (10). Gekoppeld aan het behoud van de meegedeelde respectievelijk afgeleide projecties inzake primaire uitgaven, mondt dit uit in een verbetering van het vorderingensaldo van 2009 en eenzelfde verslechtering van het vorderingensaldo van 2010 in vergelijking met de salditrajecten meegedeeld door de deelgebieden. Naast deze aanpassing aan de zijde, werd tevens de uitgavenzijde bijgestuurd. Deze laatste aanpassing is ingegeven door de vaststelling dat voor alle onderzochte deelgebieden het groeipad van de primaire uitgaven na verloop van twee à drie jaar sterk wordt afgezwakt. Dit strookt niet met «ongewijzigd beleid» maar veeleer met een uitdovend of constant beleid waarbij de genomen beslissingen worden uitgevoerd maar vervolgens geen nieuwe beslissingen in de plaats komen zodat de groei van de primaire uitgaven afneemt en er na verloop van tijd automatisch marges ontstaan. Om die reden werd in onderhavige aanvulling de groeivoet van de primaire uitgaven bijgestuurd om nauwer aan te sluiten bij het concept «ongewijzigd beleid». De alternatieve groeivoet, die 1,9% bedraagt en gelijk werd verondersteld voor alle deelgebieden, is lager dan de historisch vastgestelde groeivoet van de primaire uitgaven (11) en is in die zin in overeenstemming met de werkhypothesen weerhouden bij de uitwerking van het begrotingstraject bij ongewijzigd beleid voor de gezamenlijke overheid en de twee grote entiteiten. De hiervoor beschreven aanpassingen en het eruit voortvloeiende traject «bij ongewijzigd beleid» wordt voor elk van de onderzochte deelgebieden weergegeven in bijlage III. 3. De horizontale verdeling van de vereiste budgettaire saneringsinspanning De bijdrage van het geheel van gemeenschappen en gewesten tot de globale saneringsinspanning die vereist is om in 2015 op het niveau van de gezamenlijke overheid opnieuw het begrotingsevenwicht te realiseren zoals weergegeven in tabel 2 dient verdeeld te worden over de gemeenschappen en de gewesten om voor elk deelgebied te komen tot de begrotingstrajecten die compatibel zijn met de drie illustratieve trajecten die voor het globale niveau en voor de twee grote entiteiten werden onderzocht. 10 Een overzicht van de parameterwaarden en de hieruit resulterende projecties inzake toegewezen gedeelten van de personenbelasting en de BTW zijn opgenomen in bijlage II. 11 Primaire uitgaven (ESR) exclusief kredietverleningen en deelnemingen (code 8 verrichtingen). Die verrichtingen beïnvloeden niet het vorderingensaldo maar wel de schuldevolutie. Indien dergelijke verrichtingen relatief belangrijk zijn binnen de totale uitgaven van een deelgebied, zoals bijvoorbeeld in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, kan er een gevoelige afwijking ontstaan tussen de groeivoet van de primaire uitgaven met respectievelijk zonder deze verrichtingen. 13

Tabel 2 Illustratieve begrotingstrajecten voor het geheel van gemeenschappen en gewesten die toelaten om in 2015 op het niveau van de gezamenlijke overheid terug te keren naar het evenwicht in % van het BBP 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Vorderingensaldo bij ongewijzigd beleid g&g : -0,5% -1,2% -0,9% -0,9% -0,9% -0,8% -0,8% Illustratieve trajecten inzake vorderingensaldi g&g : Gelijktijdige terugkeer naar evenwicht (2015) bijdrage tot de saneringsinspanning 0,1% 0,2% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% saldi - traject -0,5% -1,1% -0,7% -0,6% -0,4% -0,2% 0,0% Verdeelsleutel "primaire uitgaven" bijdrage tot de saneringsinspanning 0,0% 0,1% 0,3% 0,6% 0,9% 1,2% 1,6% saldi - traject -0,5% -1,1% -0,6% -0,3% 0,0% 0,4% 0,8% Gemengde verdeelsleutel "spending & taxing power" bijdrage tot de saneringsinspanning 0,0% 0,1% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,1% saldi - traject -0,5% -1,1% -0,7% -0,5% -0,2% 0,0% 0,2% De horizontale verdeling is gesteund op het gemiddelde aandeel van elk deelgebied in de totale primaire uitgaven van gemeenschappen en gewesten voor de periode 2006 2008 : - Vlaamse Gemeenschap : 56,2% - Franse Gemeenschap : 19,6% - Waalse Gewest : 15,6% - Brussels Hoofdstedelijk Gewest : 6,9% Voor elk van de drie onderzochte illustratieve trajecten wordt het aandeel van elk deelgebied in de saneringsinspanning vanaf 2010 jaarlijks toegepast op het afgeleide vorderingensaldo bij «ongewijzigd beleid» (12) om aldus tot het begrotingstraject te komen dat vergelijkbaar is met het overeenstemmende traject op het geaggregeerde niveau van gemeenschappen en gewesten. Daar deze werkwijze van proportionele verdeling van de saneringsinspanning in het traject «evenwicht 2015 voor het geheel van g&g» niet voor elk deelgebied tot een begrotingsevenwicht in 2015 leidt, werd tot slot nog een vierde traject onderzocht dat expliciet voor elke gemeenschap en elk gewest het begrotingsevenwicht in 2015 beoogt. 12 Na de in de tekst toegelichte aanpassing van zowel de - als de uitgavenzijde. 14

4. De illustratieve trajecten inzake verdeling van de saneringsinspanning tussen de gemeenschappen en de gewesten De resultaten van de toegelichte trajecten en werkwijzen worden samengevat in onderstaande tabellen. Per deelgebied wordt het vorderingentraject voorgesteld dat voortspruit uit de keuze die gemaakt wordt inzake de verdeling tussen de twee grote entiteiten van de saneringsinspanning die vereist is om in 2015 het budgettair evenwicht voor de gezamenlijke overheid te herstellen. De tabellen 3 en 4 geven naast het traject «bij ongewijzigd beleid» een overzicht van de vier illustratieve trajecten inzake vorderingensaldi en de hiermee overeenstemmende reële groeivoet van de primaire uitgaven. Voorafgaandelijk dient opgemerkt te worden dat afwijkingen ten belope van 0,1% van het BBP inherent zijn aan de top / bottom benadering die in onderhavig advies werd toegepast : gezamenlijke overheid keuzemogelijkheden voor de verdeling tussen entiteit I en entiteit II binnen het kader van de resultaten voor entiteit II : keuze inzake de verdeling tussen het geheel van gemeenschappen en gewesten en het geheel van de lokale overheden (overheidsrekeningen) binnen het kader van de resultaten voor het geheel van gemeenschappen en gewesten : keuze inzake de verdeling tussen de deelgebieden, vertrekkende van de individuele invulling door elk deelgebied van het aanvangsjaar 2009 (bij ongewijzigd beleid). Het spreekt voor zich dat in dergelijke benadering beperkte afwijkingen kunnen voorkomen tussen het vooropgestelde totaal en de som van de componenten die in laatste instantie worden ingevoegd. Ondermeer de hypothesen inzake de overdrachten van de gewesten naar de lokale overheden kunnen bepaalde afwijkingen verklaren. Uiteraard heeft ook het feit dat in onderhavig advies de Duitstalige Gemeenschap, de Franse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de Vlaamse Gemeenschapscommissie niet konden betrokken worden, een beperkte impact. 15

Tabel 3 Implicaties inzake vorderingensaldi van gemeenschappen en gewesten van de iilustratieve trajecten die toelaten om in 2015 terug te keren naar het evenwicht op het niveau van de gezamenlijke overheid (miljoenen euro, tenzij anders vermeld) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ongewijzigd beleid = uniforme reële groei primaire uitgaven 1,9% vanaf 2010 voor alle g&g VG -598,8-1.802,9-1.246,1-1.220,0-1.212,1-1.152,2-1.096,6 FG -320,8-790,7-666,9-711,6-740,9-766,2-800,4 WG -135,4-563,4-487,9-509,9-539,7-568,1-603,1 BHG -359,7-472,2-499,7-531,2-568,2-606,2-648,7 totale saldi -1.414,7-3.629,2-2.900,5-2.972,8-3.060,9-3.092,7-3.148,7 (1) in % BBP -0,4% -1,1% -0,8% -0,8% -0,8% -0,8% -0,8% (2) beoogde saldi g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) -0,5% -1,2% -0,9% -0,9% -0,9% -0,8% -0,8% (1) - (2) verschil 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% A evenwicht 2015 voor GO, geheel van G&G en geheel van LO VG -598,8-1.692,7-911,6-552,4-164,4 320,1 841,6 FG -320,8-752,2-550,2-478,6-375,2-252,4-123,9 WG -135,4-532,9-395,1-324,7-249,1-159,7-65,5 BHG -359,7-458,7-458,5-449,1-439,3-425,1-410,3 totale saldi -1.414,7-3.436,5-2.315,4-1.804,8-1.228,0-517,1 241,9 (1) in % BBP -0,4% -1,0% -0,7% -0,5% -0,3% -0,1% 0,1% (2) beoogde saldi g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) -0,5% -1,1% -0,7% -0,6% -0,4% -0,2% 0,0% (1) - (2) verschil 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% B traject 65 entit I / 35 entit II "primaire uitgaven" VG -598,8-1.597,7-692,2-9,7 727,0 1.597,1 2.548,2 FG -320,8-719,1-473,6-289,2-64,1 193,2 471,6 WG -135,4-506,5-334,2-174,2-1,9 194,4 407,9 BHG -359,7-447,0-431,5-382,3-329,7-268,0-200,4 (1) totale saldi -1.414,7-3.270,3-1.931,5-855,5 331,3 1.716,7 3.227,3 in % BBP -0,4% -1,0% -0,5% -0,2% 0,1% 0,4% 0,8% (2) beoogde saldi g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) -0,5% -1,1% -0,6% -0,3% 0,0% 0,4% 0,8% (1) - (2) verschil 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% C traject 76,5 entit I / 23,5 "entit II spending & taxing power" VG -598,8-1.640,9-839,0-369,0 124,9 695,4 1.362,9 FG -320,8-734,1-524,8-414,6-274,3-121,4 58,0 WG -135,4-518,5-375,0-273,8-168,9-55,6 79,1 BHG -359,7-452,3-449,6-426,5-403,8-378,9-346,2 (1) totale saldi -1.414,7-3.345,8-2.188,3-1.483,9-721,9 139,4 1.153,7 in % BBP -0,4% -1,0% -0,6% -0,4% -0,2% 0,0% 0,3% (2) beoogde saldi g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) -0,5% -1,1% -0,7% -0,5% -0,2% 0,0% 0,2% (1) - (2) verschil 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% D evenwicht in 2015 voor elk deelgebied VG -598,8-1.663,3-952,2-754,7-556,6-286,1 1,8 FG -320,8-687,4-450,1-369,4-260,3-133,2 0,1 WG -135,4-485,6-324,6-252,0-177,6-91,1 0,2 BHG -359,7-385,2-318,4-247,3-172,7-89,2 0,0 (1) totale saldi -1.414,7-3.221,5-2.045,2-1.623,4-1.167,3-599,6 2,1 in % BBP -0,4% -1,0% -0,6% -0,4% -0,3% -0,2% 0,0% (2) beoogde saldi g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) -0,5% -1,1% -0,7% -0,6% -0,4% -0,2% 0,0% (1) - (2) verschil 0,0% 0,2% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% NB. Door afronding op 1 decimaal is het mogelijk dat de som van de delen niet precies overeenstemt met het totaal. 16

Tabel 4 Implicaties inzake reële groeivoet van de primaire uitgaven van de illustratieve trajecten die toelaten om in 2015 terug te keren naar het evenwicht op het niveau van de gezamenlijke overheid 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ongewijzigd beleid = uniforme reële groei primaire uitgaven 1,9% vanaf 2010 voor alle g&g VG -1,5% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% FG 1,7% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% WG -4,5% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% BHG 6,7% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% A evenwicht 2015 voor GO, geheel van G&G en geheel van LO VG -1,5% 1,5% 1,1% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% FG 1,7% 1,5% 1,1% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% WG -4,5% 1,5% 1,0% 0,7% 0,6% 0,6% 0,6% BHG 6,7% 1,5% 1,1% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% B traject 65 entit I / 35 entit II "primaire uitgaven" VG -1,5% 1,1% 0,6% -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% FG 1,7% 1,1% 0,6% -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% WG -4,5% 1,1% 0,5% -0,6% -0,6% -0,7% -0,8% BHG 6,7% 1,1% 0,6% -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% C traject 76,5 entit I / 23,5 "entit II spending & taxing power" VG -1,5% 1,3% 1,0% 0,3% 0,3% 0,4% 0,2% FG 1,7% 1,3% 1,0% 0,3% 0,3% 0,4% 0,2% WG -4,5% 1,2% 1,0% 0,3% 0,3% 0,4% 0,2% BHG 6,7% 1,3% 1,0% 0,3% 0,3% 0,4% 0,2% D evenwicht in 2015 voor elk deelgebied VG -1,5% 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% FG 1,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% WG -4,5% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% BHG 6,7% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% In bovenstaande tabel zijn de groeivoeten van de primaire uitgaven indicatief, in de zin dat zij werden afgeleid uit projecties die voor elk van de onderzochte trajecten uitgaan van de werkhypothese van ongewijzigd financieringsstelsel en ongewijzigd fiscaal beleid van de deelgebieden. 17

De illustratieve trajecten geven aan dat tegen de horizon van 2015 : - Voor alle onderzochte deelgebieden de reële groeivoet van de primaire uitgaven telkens gevoelig onder 1% ligt vanaf 2012 ; in het traject B («65 /35» ) is dit reeds in 2011 het geval. In dat traject dienen de primaire uitgaven vanaf 2012 in constante prijzen jaarlijks af te nemen. Enkel in scenario D («elk evenwicht» ) is een positief recurrent groeipad voor de primaire uitgaven mogelijk, behalve voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat vanaf 2010 jaarlijks 1% dient te besparen. - De Vlaamse Gemeenschap in elk van de trajecten, met uitzondering van traject D dat tot een evenwicht leidt, het tekort vanaf 2011 geleidelijk aan afbouwt om het vanaf 2013 à 2014, naargelang het scenario, om te buigen in een overschot dat in 2015 varieert tussen 2,5 miljard euro en 0,8 miljard euro, afhankelijk van het traject. - De Franse Gemeenschap in 2014 respectievelijk 2015, naargelang traject B («65 /35» ) of C («76,5 / 23,5» ) wordt beschouwd, het tekort omzet in een substantieel overschot ; in het scenario A («globaal g&g evenwicht» ) is deze ombuiging niet mogelijk en blijft de toestand in 2015 deficitair (-0,1 miljard euro). Dit is het gevolg van het aanvankelijke tekort in 2009 dat relatief belangrijker is dan het aandeel van de Gemeenschap in de totale primaire uitgaven van gemeenschappen en gewesten. - Het Waalse Gewest, zoals de Franse Gemeenschap, in 2014 respectievelijk 2015, naargelang traject B of C wordt gehanteerd, het deficit ombuigt naar een belangrijk overschot ; in scenario A blijft in 2015 nog een beperkt tekort over (-0,06 miljard euro) omdat, in tegenstelling tot de Franse Gemeenschap, het relatief aandeel van het aanvankelijke tekort in 2009 nauwer aansluit bij het gewestelijk aandeel in de totaliteit van de primaire uitgaven. - Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, ongeacht het gekozen traject, deficitair blijft over de ganse periode en tegen de horizon van 2015 met een tekort kampt dat schommelt tussen 0,4 miljard euro en 0,2 miljard euro, afhankelijk van het traject. Enkel met een negatieve recurrente besparing van 1% (jaarlijks) vanaf 2010 kan het tekort in 2015 volledig worden afgebouwd. In tabel 5 tenslotte wordt een overzicht gegeven van de saneringsinspanning van elk deelgebied in elk van de vier illustratieve trajecten. 18

Tabel 5 Implicaties inzake saneringsinspanningen van gemeenschappen en gewesten (op niveau vorderingensaldo) van de iilustratieve trajecten die toelaten om in 2015 terug te keren naar het evenwicht op het niveau van de gezamenlijke overheid (miljoenen euro, tenzij anders vermeld) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 A evenwicht 2015 voor GO, geheel van G&G en geheel van LO ten opzichte van ongewijzigd beleid VG 0,0 110,2 334,4 667,6 1.047,8 1.472,3 1.938,2 FG 0,0 38,4 116,7 233,0 365,7 513,8 676,4 WG 0,0 30,6 92,8 185,2 290,6 408,4 537,6 BHG 0,0 13,6 41,1 82,1 128,9 181,1 238,4 totale inspanning 0,0 192,7 585,1 1.167,9 1.832,9 2.575,6 3.390,6 (1) in % BBP 0,0% 0,1% 0,2% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% (2) beoogde inspanning g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) 0,0% 0,1% 0,2% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% (1) - (2) verschil 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% B traject 65 entit I / 35 entit II "primaire uitgaven" ten opzichte van ongewijzigd beleid VG 0,0 205,2 553,9 1.210,3 1.939,1 2.749,3 3.644,8 FG 0,0 71,6 193,3 422,4 676,7 959,5 1.272,0 WG 0,0 56,9 153,6 335,7 537,8 762,5 1.010,9 BHG 0,0 25,2 68,1 148,9 238,5 338,1 448,3 totale inspanning 0,0 358,9 969,0 2.117,3 3.392,2 4.809,4 6.376,0 (1) in % BBP 0,0% 0,1% 0,3% 0,6% 0,9% 1,2% 1,6% (2) beoogde inspanning g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) 0,0% 0,1% 0,3% 0,6% 0,9% 1,2% 1,6% (1) - (2) verschil 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% C traject 76,5 entit I / 23,5 "entit II spending & taxing power" ten opzichte van ongewijzigd beleid VG 0,0 162,0 407,1 851,1 1.337,1 1.847,6 2.459,5 FG 0,0 56,5 142,1 297,0 466,6 644,8 858,3 WG 0,0 44,9 112,9 236,1 370,9 512,5 682,2 BHG 0,0 19,9 50,1 104,7 164,5 227,2 302,5 totale inspanning 0,0 283,4 712,2 1.488,9 2.339,0 3.232,1 4.302,5 (1) in % BBP 0,0% 0,1% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,0% (2) beoogde inspanning g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) 0,0% 0,1% 0,2% 0,4% 0,6% 0,8% 1,1% (1) - (2) verschil 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% D evenwicht in 2015 voor elk deelgebied ten opzichte van ongewijzigd beleid VG 0,0 139,6 293,9 465,4 655,5 866,1 1.098,4 FG 0,0 103,3 216,8 342,2 480,5 633,0 800,5 WG 0,0 77,8 163,3 257,8 362,1 477,0 603,2 BHG 0,0 87,1 181,3 283,9 395,5 517,0 648,8 totale inspanning 0,0 407,7 855,3 1.349,3 1.893,6 2.493,1 3.150,9 (1) in % BBP 0,0% 0,1% 0,2% 0,4% 0,5% 0,6% 0,8% (2) beoogde inspanning g&g globaal (in % BBP) (tabel 1) 0,0% 0,1% 0,2% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% (1) - (2) verschil 0,0% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,0% -0,1% NB. Door afronding op 1 decimaal is het mogelijk dat de som van de delen niet precies overeenstemt met het totaal. 19

BIJLAGEN. 21

BIJLAGE I. CONCEPT ONTVANGSTEN / UITGAVEN VAN GEMEENSCHAPPEN EN GEWESTEN 2004-2008 Concept /uitgaven (economische hergroeping + ESR correcties) x 1.000.000 EUR 2004 2005 2006 2007 2008 Vlaamse Gemeenschap / Communauté flamande totale / recettes totales 19.847,8 20.639,8 21.310,3 22.519,0 23.655,0 totale uitgaven / dépenses totales 19.688,5 20.332,7 20.728,8 21.500,9 23.720,7 primaire uitgaven / dépenses primaires 19.594,1 20.263,5 20.674,0 21.457,3 23.666,0 rentelasten / charges d'intérêts 94,4 69,2 54,8 43,5 54,7 vorderingensaldo / solde de financement 159,3 307,2 581,4 1.018,1-65,7 23 Franse Gemeenschap / Communauté française totale / recettes totales 6.762,0 7.199,1 7.486,4 7.665,6 8.255,2 totale uitgaven / dépenses totales 6.772,5 7.191,5 7.470,9 7.698,1 8.179,9 primaire uitgaven / dépenses primaires 6.647,5 7.062,3 7.340,0 7.564,1 8.036,9 rentelasten / charges d'intérêts 125,0 129,2 130,9 134,0 143,0 vorderingensaldo / solde de financement -10,5 7,6 15,6-32,6 75,3 Waalse Gewest / Région wallonne totale / recettes totales 5.566,4 5.620,1 5.976,6 6.356,5 6.492,8 totale uitgaven / dépenses totales 5.666,8 5.666,5 5.960,3 6.131,6 6.684,1 primaire uitgaven / dépenses primaires 5.464,6 5.472,4 5.786,5 5.946,2 6.511,1 rentelasten / charges d'intérêts 202,1 194,1 173,8 185,5 173,1 vorderingensaldo / solde de financement -100,4-46,4 16,2 224,8-191,3 Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Région de Bruxelles - Capitale totale / recettes totales 2.332,1 2.453,1 2.696,0 2.768,6 2.785,4 totale uitgaven / dépenses totales 2.424,8 2.387,8 2.751,8 2.761,7 2.786,2 primaire uitgaven / dépenses primaires 2.355,4 2.310,8 2.681,5 2.681,0 2.710,1 rentelasten / charges d'intérêts 69,5 77,1 70,3 80,8 76,1 vorderingensaldo / solde de financement -92,8 65,3-55,8 6,9-0,8

BIJLAGE II. PARAMETERS EN PROJECTIES INZAKE TOEGEWEZEN GEDEELTEN VAN DE PERSONENBELASTING EN DE BTW parameters BFW Tabel 1: Parameters BFW paramètres LSF 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 inflatie / inflation 4,49% 0,30% 1,60% 1,50% 1,60% 1,70% 1,70% 1,70% reële groei BBP / croissance réelle PIB 1,20% -3,80% -0,30% 1,90% 2,40% 2,20% 2,20% 2,10% PB - IPP (euro) : Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) (toestand 30.06.2008) * Vlaanderen / Flandre 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 20.400.784.533,30 * Wallonië (excl. Duitstalige Gem.) / Wallonnie (hors Commun. germanophone) 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 8.987.929.639,56 * Brussel - Bruxelles 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 2.710.044.310,60 * Deutschsprachigen Gemeinschaft 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 140.377.811,89 Rijk - Royaume 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 32.239.136.295,35 Bevolking - Population : 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 01.01.2007 25 * Vlaanderen / Flandre 6.117.440 6.117.440 6.117.440 6.117.440 6.117.440 6.117.440 6.117.440 6.117.440 * Wallonië (excl Duitstalige Gem.) / Wallonnie (hors Commun. germanophone) 3.362.204 3.362.204 3.362.204 3.362.204 3.362.204 3.362.204 3.362.204 3.362.204 * Brussel - Bruxelles 1.031.215 1.031.215 1.031.215 1.031.215 1.031.215 1.031.215 1.031.215 1.031.215 * Deutschsprachigen Gemeinschaft 73.675 73.675 73.675 73.675 73.675 73.675 73.675 73.675 Rijk - Royaume 10.584.534 10.584.534 10.584.534 10.584.534 10.584.534 10.584.534 10.584.534 10.584.534 Inwoners jonger dan 18 jaar - Habitants âgés de moins de 18 ans : 30.06.2007 30.06.2008 30/6/2009 30/6/2010 30/6/2011 30/6/2012 30/6/2013 30/6/2014 (excl. Duitatalige Gem. / hors Commun. germanophone) definitieve obs. 1/2/2009 raming raming raming raming raming raming raming * Nederlandstalig gebied / région de langue néerlandaise 1.217.585 1.220.215 1.221.750 1.223.759 1.227.448 1.233.770 1.241.740 1.249.545 * Franstalig gebied / région de langue française 733.766 734.123 734.507 735.457 738.289 743.107 748.850 754.230 * Brussel tweetalig - Bruxelles bilingue 228.603 232.895 237.301 241.798 246.351 250.948 255.489 259.829 Rijk - Royaume (excl. Duitstalige Gem. / hors Commun. germanophone) 2.179.954 2.187.233 2.193.558 2.201.013 2.212.087 2.227.825 2.246.079 2.263.604 maximum aanpassingsfactor / facteur maximal d'adaptation 102,30797% 102,64833% 102,99932% 103,40763% 103,98897% 104,75184% 105,59374% 106,38853% verdeelsleutel leerlingen / clé élèves schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 schoolj.-année scol. 2007-08 Vlaamse Gemeenschap / Communauté flamande 56,911872% 56,911872% 56,911872% 56,911872% 56,911872% 56,911872% 56,911872% 56,911872% Franse Gemeenschap / Communauté française 43,088128% 43,088128% 43,088128% 43,088128% 43,088128% 43,088128% 43,088128% 43,088128% total (excl. Duitstalige Gem. / hors Commun. Germanophone 100,00000% 100,00000% 100,00000% 100,00000% 100,00000% 100,00000% 100,00000% 100,00000% bevindingen - constations : fiscale capaciteit : afwijking t.o.v. nationaal gemiddelde / capacité fiscale : écart p.r.à. moyenne nationale : Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 Aj. 2007 * Vlaams Gewest / Région flamande 9,488% 9,488% 9,488% 9,488% 9,488% 9,488% 9,488% 9,488% * Waalse Gewest / Région wallonne -12,775% -12,775% -12,775% -12,775% -12,775% -12,775% -12,775% -12,775% * Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Région de Bruxelles - Capitale -13,719% -13,719% -13,719% -13,719% -13,719% -13,719% -13,719% -13,719% PB gelokaliseerd in de gemeenschappen (excl. Duitstalige Gem.) / IPP localisé dans les communautés (hors Commun. germanophone) : * Vlaamse Gemeenschap / Communauté flamande 65,245% 65,245% 65,245% 65,245% 65,245% 65,245% 65,245% 65,245% * Franse Gemeenschap / Communauté française 34,755% 34,755% 34,755% 34,755% 34,755% 34,755% 34,755% 34,755% total (excl. Duitstalige Gem. / hors Commun.germanophone) 100,000% 100,000% 100,000% 100,000% 100,000% 100,000% 100,000% 100,000%

Tabel 2 : Toepassing bijzondere financieringswet x 1.000 EUR 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 PB gewesten & Brusselse gemeenten / IPP régions & communes bruxelloises 10.011.905 9.790.952 9.416.487 10.029.049 10.435.720 10.848.362 11.277.540 11.712.414 Vlaams Gewest / Région flamande 5.689.052 5.551.154 5.310.809 5.684.946 5.932.177 6.182.329 6.442.774 6.706.629 Waalse Gewest / Région wallonne 3.419.251 3.383.464 3.275.224 3.466.661 3.594.625 3.724.994 3.860.376 3.997.582 Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Région de Bruxelles - Capitale 871.429 824.998 800.306 845.343 875.523 906.329 938.313 970.741 Brusselse gemeenten / Communes bruxelloises 32.173 31.336 30.148 32.099 33.395 34.710 36.077 37.461 26 PB gemeenschappen & commissies / IPP communautés et commissions 6.712.415 6.566.682 6.352.523 6.727.990 6.978.794 7.234.121 7.499.235 7.767.841 Vlaamse Gemeenschap / Communauté flamande 4.327.940 4.252.579 4.113.641 4.357.090 4.519.695 4.685.224 4.857.101 5.031.242 Franse Gemeenschap / Communauté française 2.346.735 2.276.966 2.203.003 2.332.943 2.419.752 2.508.134 2.599.901 2.692.878 Duitstalige Gemeenschap / Communauté germanophone 5.567 5.801 5.732 5.858 5.952 6.053 6.156 6.260 Vlaamse Gemeenschapscommissie 6.435 6.267 6.030 6.420 6.679 6.942 7.215 7.492 Franse Gemeenschapscommissie 25.739 25.069 24.118 25.679 26.716 27.768 28.861 29.969 BTW gemeenschappen / TVA communautés 13.205.213 13.002.707 12.638.257 13.473.569 14.067.509 14.700.068 15.371.899 16.052.181 Vlaamse Gemeenschap / Communauté flamande 7.606.584 7.482.920 7.258.707 7.780.262 8.158.574 8.546.342 8.958.378 9.375.822 Franse Gemeenschap / Communauté française 5.598.629 5.519.787 5.379.549 5.693.308 5.908.936 6.153.726 6.413.521 6.676.359 total : 29.929.532 29.360.340 28.407.268 30.230.608 31.482.023 32.782.551 34.148.674 35.532.435

27 BIJLAGE III. DETAIL VAN DE PROJECTIES BIJ ONGEWIJZIGD BELEID EN IN ELK VAN DE VIER ILLUSTRATIEVE TRAJECTEN

29 VLAAMSE GEMEENSCHAP

Vlaamse Gemeenschap ongewijzigd beleid volgens VG (rapport over de budgettaire ruimte in de volgende legislatuur, juni 2009) intrestlasten 2008 (EH) 54,7 overige ontv. 2008 in % BBP 0,4% totale ontv 2008 23.655,0 totale uitg 2008 23.720,7 Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) 17.623,6 16.852,3 17.217,7 17.978,6 18.774,2 19.584,7 20.436,2 gewestelijke belastingen 4.288,0 4.106,4 4.126,1 4.278,2 4.526,7 4.779,5 4.993,9 federale dotaties & trekkingsrechten 294,4 295,4 295,5 296,0 296,6 297,2 297,8 andere 1.449,1 1.336,8 1.520,6 1.655,5 1.675,7 1.692,6 1.721,6 totale 23.655,0 22.590,9 23.159,9 24.208,3 25.273,2 26.353,9 27.449,4 primaire uitgaven 23.666,0 23.668,3 25.428,3 25.999,4 26.268,5 26.789,3 27.313,2 primair saldo -11,0-1.077,4-2.268,5-1.791,0-995,3-435,3 136,2 interesten 54,7 0,2 210,2 309,7 403,9 467,7 488,8 totale uitgaven 23.720,7 23.668,4 25.638,6 26.309,0 26.672,5 27.257,0 27.802,0 saldo -65,7-1.077,6-2.478,7-2.100,7-1.399,3-903,1-352,6 in % BBP 0,0% -0,3% -0,7% -0,6% -0,4% -0,2% -0,1% schuld (afgeleid obv impliciete r behalve eind 2008) 4,1 5.012,5 7.311,9 9.317,2 10.546,1 10.778,7 10.960,9 10.790,5 (b) (b) (b) (b) (b) (b) (b) impliciete rentevoet GO 4,59% 4,57% 4,20% 4,19% 4,24% 4,34% 4,44% 4,54% 4,60% exogene factoren met impact op schuld (2008-2009 : hulpoperaties financiële sector) : KVD 62,7 16,3 300,3 200,3 200,3 700,3 200,3 200,3 KVD uitgaven 1.108,3 3.947,1 121,0 104,9 29,9 29,9 29,9 29,9 netto KVD -1.045,6-3.930,9 179,3 95,4 170,4 670,4 170,4 170,4 30 Effectieve schuld (directe + indirecte) : schuldrapport 2008 VG (blz. 23) (b) Rekening houdend met netto KVD (volgens meerjarenraming VG, blz 55) Vlaamse Gemeenschap ongewijzigd beleid volgens VG (rapport over de budgettaire ruimte in de volgende legislatuur, juni 2009) Vlaamse Gemeenschap reële groei 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) -4,7% 0,6% 2,9% 2,7% 2,6% 2,6% gewestelijke belastingen -4,5% -1,1% 2,2% 4,0% 3,8% 2,7% federale dotaties & trekkingsrechten 0,1% -1,5% -1,3% -1,5% -1,5% -1,5% andere -8,0% 12,0% 7,3% -0,5% -0,7% 0,0% totale -4,8% 0,9% 3,0% 2,7% 2,5% 2,4% primaire uitgaven -1,5% 6,4% 0,8% -0,7% 0,3% 0,3% totale uitgaven -1,7% 7,3% 1,1% -0,3% 0,5% 0,3% Op basis van HICP behalve uitgavenzijde : deflator PU

Vlaamse Gemeenschap ongewijzigd beleid volgens raming HRF (PU niet gewijzigd) intrestlasten 2008 (EH) 54,7 reële groei PU vanaf 2015 0,3% (zoals in meerjarenraming VG voor 2013-2014) overige ontv. 2008 in % BBP 0,4% overige ontv. 2014 in % BBP 0,4% totale ontv 2008 23.655,0 totale uitg 2008 23.720,7 Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) 17.623,6 17.286,7 16.683,2 17.822,3 18.610,4 19.413,9 20.258,3 21.113,7 gewestelijke belastingen 4.288,0 4.150,5 4.254,9 4.450,2 4.651,7 4.854,9 5.071,6 5.290,6 federale dotaties & trekkingsrechten 294,4 295,6 295,2 295,7 296,3 296,9 297,5 298,1 andere 1.449,1 1.336,8 1.520,6 1.655,5 1.675,7 1.692,6 1.721,6 1.787,7 totale 23.655,0 23.069,6 22.753,8 24.223,8 25.234,1 26.258,3 27.349,0 28.490,1 primaire uitgaven 23.666,0 23.668,3 25.428,3 25.999,4 26.268,5 26.789,3 27.313,2 27.847,4 primair saldo -11,0-598,7-2.674,5-1.775,6-1.034,5-531,0 35,8 642,7 (c) interesten 54,7 0,2 190,2 305,7 399,1 464,3 489,5 509,5 totale uitgaven 23.720,7 23.668,4 25.618,5 26.305,1 26.667,6 27.253,5 27.802,7 28.356,9 saldo -65,7-598,8-2.864,7-2.081,3-1.433,5-995,3-453,7 133,2 in % BBP 0,0% -0,2% -0,8% -0,6% -0,4% -0,3% -0,1% 0,0% 31 schuld (afgeleid obv impliciete r behalve eind 2008) 4,1 4.533,8 7.219,2 9.205,1 10.468,2 10.793,1 11.076,4 10.772,8 (b) (b) (b) (b) (b) (b) (b) impliciete rentevoet GO 4,59% 4,57% 4,20% 4,19% 4,24% 4,34% 4,44% 4,54% 4,60% exogene factoren met impact op schuld (2008-2009 : hulpoperaties financiële sector) : KVD 62,7 16,3 300,3 200,3 200,3 700,3 200,3 200,3 KVD uitgaven 1.108,3 3.947,1 121,0 104,9 29,9 29,9 29,9 29,9 netto KVD -1.045,6-3.930,9 179,3 95,4 170,4 670,4 170,4 170,4 Effectieve schuld (directe + indirecte) : schuldrapport 2008 VG (blz. 23) (b) Rekening houdend met netto KVD (volgens meerjarenraming VG, blz 55) (c) VG HRF verschil verklaring toegewezen PB & BTW 16.852,3 17.286,7 434,4 vermoedelijk saldo 2009 dr VG op 2009 aangerekend ipv op 2010 & dot comp KLG hier niet meegerekend gewestelijke belastingen 4.106,4 4.150,5 44,1 verschillende inschatting federale dotaties & TR 295,4 295,6 0,2 21.254,0 21.732,8 478,7 tijdstip aanrekening vermoedelijk saldo 2009 & inschatting gew bel vorderingensaldo 2009-1.077,6-598,8 478,7

Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 vorderingensaldo ongewijzigd beleid VG -65,7-1.077,6-2.478,7-2.100,7-1.399,3-903,1-352,6 vorderingensaldo ongewijzigd beleid HRF (enkel ontv. raming aangepa -65,7-598,8-2.864,7-2.081,3-1.433,5-995,3-453,7 verschil (HRF - VG) 0,0 478,7-386,0 19,4-34,3-92,2-101,1 in % BBP 0,0% 0,1% -0,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% verklaring verschil (HRF - VG) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW 434,4-534,6-156,3-163,8-170,8-177,9 gewestelijke belastingen 44,1 128,8 172,0 125,0 75,4 77,8 federale dotaties & TR 0,2-0,3-0,3-0,3-0,3-0,3 andere 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 totaal 478,7-406,1 15,5-39,1-95,7-100,5 verschil (HRF - VG) voor "andere " indien cte in % BBP op niveau 2009 0,0-166,3-249,4-212,6-172,5-141,0 daarom dezelfde cijfers hernomen als in meerjarenraming VG en vanaf 2015 cte in % BBP ongewijzigd beleid volgens raming HRF (PU niet gewijzigd) Vlaamse Gemeenschap reële groei 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 32 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) -2,2% -5,0% 5,2% 2,7% 2,6% 2,6% 2,5% gewestelijke belastingen -3,5% 0,9% 3,0% 2,8% 2,6% 2,7% 2,6% federale dotaties & trekkingsrechten 0,1% -1,7% -1,3% -1,5% -1,5% -1,5% -1,5% andere -8,0% 12,0% 7,3% -0,5% -0,7% 0,0% 2,1% totale -2,8% -2,9% 4,9% 2,4% 2,3% 2,4% 2,4% primaire uitgaven -1,5% 6,4% 0,8% -0,7% 0,3% 0,3% 0,3% totale uitgaven -1,7% 7,2% 1,2% -0,3% 0,5% 0,3% 0,3% Op basis van HICP behalve uitgavenzijde : deflator PU

Vlaamse Gemeenschap ongewijzigd beleid volgens - en uitgavenraming HRF intrestlasten 2008 (EH) 54,7 reële groei PU vanaf 2010 1,9% overige ontv. 2008 in % BBP 0,4% overige ontv. 2014 in % BBP 0,4% totale ontv 2008 23.655,0 totale uitg 2008 23.720,7 uniforme groeivoet PU vanaf 2010 voor alle g&g Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) 17.623,6 17.286,7 16.683,2 17.822,3 18.610,4 19.413,9 20.258,3 21.113,7 gewestelijke belastingen 4.288,0 4.150,5 4.254,9 4.450,2 4.651,7 4.854,9 5.071,6 5.290,6 federale dotaties & TR 294,4 295,6 295,2 295,7 296,3 296,9 297,5 298,1 andere 1.449,1 1.336,8 1.520,6 1.655,5 1.675,7 1.692,6 1.721,6 1.787,7 totaal 23.655,0 23.069,6 22.753,8 24.223,8 25.234,1 26.258,3 27.349,0 28.490,1 primaire uitgaven 23.666,0 23.668,3 24.366,6 25.209,1 26.137,3 27.099,7 28.097,6 29.132,2 primair saldo -11,0-598,7-1.612,7-985,3-903,2-841,5-748,6-642,1 interesten 54,7 0,2 190,2 260,8 316,8 370,7 403,6 454,5 totale uitgaven 23.720,7 23.668,4 24.556,7 25.469,9 26.454,1 27.470,4 28.501,2 29.586,7 saldo -65,7-598,8-1.802,9-1.246,1-1.220,0-1.212,1-1.152,2-1.096,6 in % BBP 0,0% -0,2% -0,5% -0,4% -0,3% -0,3% -0,3% -0,3% schuld (afgeleid obv impliciete r behalve eind 2008) 4,1 4.533,8 6.157,4 7.308,1 8.357,7 8.899,4 9.881,2 10.807,4 (b) (b) (b) (b) (b) (b) (b) impliciete rentevoet GO 4,59% 4,57% 4,20% 4,19% 4,24% 4,34% 4,44% 4,54% 4,60% 33 exogene factoren met impact op schuld (2008-2009 : hulpoperaties financiële sector) : KVD 62,7 16,3 300,3 200,3 200,3 700,3 200,3 200,3 KVD uitgaven 1.108,3 3.947,1 121,0 104,9 29,9 29,9 29,9 29,9 netto KVD -1.045,6-3.930,9 179,3 95,4 170,4 670,4 170,4 170,4 Effectieve schuld (directe + indirecte) : schuldrapport 2008 VG (blz. 23) (b) Rekening houdend met netto KVD (volgens meerjarenraming VG, blz 55) ongewijzigd beleid volgens - en uitgavenraming HRF uniforme groeivoet PU vanaf 2010 voor alle g&g Vlaamse Gemeenschap reële groei 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) -2,2% -5,0% 5,2% 2,7% 2,6% 2,6% 2,5% gewestelijke belastingen -3,5% 0,9% 3,0% 2,8% 2,6% 2,7% 2,6% federale dotaties & trekkingsrechten 0,1% -1,7% -1,3% -1,5% -1,5% -1,5% -1,5% andere -8,0% 12,0% 7,3% -0,5% -0,7% 0,0% 2,1% totale -2,8% -2,9% 4,9% 2,4% 2,3% 2,4% 2,4% primaire uitgaven -1,5% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% totale uitgaven -1,7% 2,7% 2,2% 2,1% 2,1% 2,0% 2,1%

Vlaamse Gemeenschap evenwicht 2015 voor GO, geheel van G&G en geheel van LO intrestlasten 2008 (EH) 54,7 overige ontv. 2008 in % BBP 0,4% overige ontv. 2014 in % BBP 0,4% totale ontv 2008 23.655,0 aandeel VG in prim uitg g&g : 56,2% (gemiddelde periode 2006-2008) totale uitg 2008 23.720,7 budg insp g&g : in % BBP 0,1% 0,2% 0,3% 0,5% 0,7% 0,8% budg insp VG : in % BBP 0,03% 0,10% 0,18% 0,28% 0,37% 0,47% in mio euro 110,2 334,4 667,6 1.047,8 1.472,3 1.938,2 evolutie 224,3 333,2 380,1 424,6 465,9 genormeerd vanaf 2010 Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) 17.623,6 17.286,7 16.683,2 17.822,3 18.610,4 19.413,9 20.258,3 21.113,7 gewestelijke belastingen 4.288,0 4.150,5 4.254,9 4.450,2 4.651,7 4.854,9 5.071,6 5.290,6 federale dotaties & trekkingsrechten 294,4 295,6 295,2 295,7 296,3 296,9 297,5 298,1 andere 1.449,1 1.336,8 1.520,6 1.655,5 1.675,7 1.692,6 1.721,6 1.787,7 totale 23.655,0 23.069,6 22.753,8 24.223,8 25.234,1 26.258,3 27.349,0 28.490,1 primaire uitgaven 23.666,0 23.668,3 24.256,4 24.879,3 25.488,9 26.101,3 26.723,2 27.361,0 primair saldo -11,0-598,7-1.502,6-655,5-254,9 157,0 625,8 1.129,1 interesten 54,7 0,2 190,2 256,1 297,5 321,3 305,6 287,4 totale uitgaven 23.720,7 23.668,4 24.446,6 25.135,4 25.786,5 26.422,6 27.028,8 27.648,5 saldo -65,7-598,8-1.692,7-911,6-552,4-164,4 320,1 841,6 saldo in % BBP 0,0% -0,2% -0,5% -0,3% -0,2% 0,0% 0,1% 0,2% 34 schuld (afgeleid obv impliciete r behalve eind 2008) 4,1 4.533,8 6.047,2 6.863,5 7.245,5 6.739,4 6.248,9 5.236,8 (b) (b) (b) (b) (b) (b) (b) impliciete rentevoet gezamenlijke overheid 4,59% 4,57% 4,20% 4,19% 4,24% 4,34% 4,44% 4,54% 4,60% exogene factoren met impact op schuld (hulpoperaties financiële sector) : KVD 62,7 16,3 300,3 200,3 200,3 700,3 200,3 200,3 KVD uitgaven 1.108,3 3.947,1 121,0 104,9 29,9 29,9 29,9 29,9 netto KVD -1.045,6-3.930,9 179,3 95,4 170,4 670,4 170,4 170,4 Effectieve schuld (directe + indirecte) : schuldrapport 2008 VG (blz. 23) (b) Rekening houdend met netto KVD (volgens meerjarenraming VG, blz 55) evenwicht 2015 voor GO, geheel van G&G en geheel van LO genormeerd vanaf 2010 Vlaamse Gemeenschap reële groei 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 totale -2,8% -2,9% 4,9% 2,4% 2,3% 2,4% 2,4% primaire uitgaven -1,5% 1,5% 1,1% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% totale uitgaven -1,7% 2,3% 1,3% 0,9% 0,8% 0,6% 0,6% Op basis van HICP behalve uitgavenzijde : deflator primaire uitgaven

Vlaamse Gemeenschap scen 65 entit I / 35 entit II "primaire uitgaven" intrestlasten 2008 (EH) 54,7 overige ontv. 2008 in % BBP 0,4% overige ontv. 2014 in % BBP 0,4% totale ontv 2008 23.655,0 aandeel VG in prim uitg g&g : 56,2% (gemiddelde periode 2006-2008) totale uitg 2008 23.720,7 budg insp g&g : in % BBP 0,1% 0,3% 0,6% 0,9% 1,2% 1,6% budg insp VG : in % BBP 0,06% 0,16% 0,33% 0,51% 0,70% 0,89% in mio euro 205,2 553,9 1.210,3 1.939,1 2.749,3 3.644,8 evolutie 348,7 656,4 728,8 810,1 895,6 genormeerd vanaf 2010 Vlaamse Gemeenschap 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 toegewezen PB & BTW (incl dot comp KLG) 17.623,6 17.286,7 16.683,2 17.822,3 18.610,4 19.413,9 20.258,3 21.113,7 gewestelijke belastingen 4.288,0 4.150,5 4.254,9 4.450,2 4.651,7 4.854,9 5.071,6 5.290,6 federale dotaties & trekkingsrechten 294,4 295,6 295,2 295,7 296,3 296,9 297,5 298,1 andere 1.449,1 1.336,8 1.520,6 1.655,5 1.675,7 1.692,6 1.721,6 1.787,7 totale 23.655,0 23.069,6 22.753,8 24.223,8 25.234,1 26.258,3 27.349,0 28.490,1 primaire uitgaven 23.666,0 23.668,3 24.161,4 24.663,9 24.959,9 25.247,9 25.525,6 25.793,6 primair saldo -11,0-598,7-1.407,6-440,1 274,2 1.010,3 1.823,4 2.696,5 interesten 54,7 0,2 190,2 252,1 283,9 283,3 226,3 148,3 totale uitgaven 23.720,7 23.668,4 24.351,5 24.915,9 25.243,8 25.531,3 25.751,9 25.941,9 saldo -65,7-598,8-1.597,7-692,2-9,7 727,0 1.597,1 2.548,2 saldo in % BBP 0,0% -0,2% -0,5% -0,2% 0,0% 0,2% 0,4% 0,6% 35 schuld (afgeleid obv impliciete r behalve eind 2008) 4,1 4.533,8 5.952,2 6.549,0 6.388,3 4.990,9 3.223,4 504,8 (b) (b) (b) (b) (b) (b) (b) impliciete rentevoet GO 4,59% 4,57% 4,20% 4,19% 4,24% 4,34% 4,44% 4,54% 4,60% exogene factoren met impact op schuld (hulpoperaties financiële sector) : KVD 62,7 16,3 300,3 200,3 200,3 700,3 200,3 200,3 KVD uitgaven 1.108,3 3.947,1 121,0 104,9 29,9 29,9 29,9 29,9 netto KVD -1.045,6-3.930,9 179,3 95,4 170,4 670,4 170,4 170,4 Effectieve schuld (directe + indirecte) : schuldrapport 2008 VG (blz. 23) (b) Rekening houdend met netto KVD (volgens meerjarenraming VG, blz 55) scen 65 entit I / 35 entit II "primaire uitgaven" genormeerd vanaf 2010 Vlaamse Gemeenschap reële groei 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 totale -2,8% -2,9% 4,9% 2,4% 2,3% 2,4% 2,4% primaire uitgaven -1,5% 1,1% 0,6% -0,5% -0,5% -0,6% -0,6% totale uitgaven -1,7% 1,9% 0,8% -0,4% -0,6% -0,8% -0,9% Op basis van HICP behalve uitgavenzijde : deflator PU