W I N G L E T Jaargang 4 nummer 12 april 2014 ---------- Het driemaandelijkse clubpamflet van The Little Wings VZW ---------- Inhoud: p.1-2 1. Voorwoord p.3 2. Wat is er onlangs gebeurd? p.4-7 a) Bijzondere Algemene Vergadering: 24/01/2014 b) Indoor fly-in LMC - Dries: 22-23/02/2014 3. Wat gebeurt er binnenkort? p.8 a) F3K wedstrijd: 6/04/2014 b) Diverse evenementen 2014 Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 1/62
4. Diverse projecten en informatie van leden p.9-56 a) Tekenfilmvliegtuig Tom V. b) Pocket Quad - Pascal c) Tricopter - Pascal d) KDS Agile 7.2 Guy2 e) Sidewinder - Gunther f) Sidewinder MK II - Erwin g) Henseleit TurboDR - Raf h) Poika 4 - Erwin i) Afstandstest RC zenders Erwin j) Blade 550X Guy B. 5. Modelbouwnieuws p.58-61 6. Links, tips en weetjes p.62 7. Modelbouw humor p.62 Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 2/62
1. Voorwoord: Sommigen onder ons hebben de eerste (frisse) buitenvluchten al achter de rug, anderen zitten ongeduldig te wachten op het mooie weer dat er aan komt. In dit nummer blikken we nog even terug op de kalme wintermaanden, maar hebben ook aandacht voor projecten die gebouwd zijn met het oog op het nakende buitenseizoen. Beetje jammer dat we altijd zoveel echo s horen over nieuwe toestellen die gebouwd zijn door leden, maar zelfs geen fotootje kunnen tonen wegens gebrek aan een inzending. Opsturen dus, komaan he! We zijn alvast benieuwd wat we binnenkort weer op het plein gaan te zien krijgen. Wees in elk geval voorzichtig bij het invliegen van een nieuw model, vergeet de controlelijst niet, en laat je bijstaan door een instructeur van de club. Stilaan beginnen de data van onze eigen geplande activiteiten vast te liggen, evenals die van andere clubs en aanverwante gebeurtenissen. Het wordt dan ook weer puzzelen om dat allemaal te combineren met werk en gezin. Het weekend bij uitstek om vrij te houden dit jaar is uiteraard 16 en 17 augustus, waarin onze eigen tweedaagse fly-in gepland staat. Als we het succes van de voorbije edities kunnen aanhouden, of zelfs nog iets laten groeien misschien, wordt het vast en zeker een spetterend weekend. De voorbije maanden zijn er ook nogal wat nieuwe leden bijgekomen. Naar hen een oproep om zich zeker goed te laten begeleiden indien gewenst, trek maar aan de mouw van de instructeurs. Niet alleen technisch of qua vliegoefeningen, maar ook qua veiligheid en geplogenheden rond het clubplein. Vragen of opmerkingen? Stel ze direct aan gelijk welk bestuurslid of een instructeur, dikwijls is er iemand aanwezig, of anders bel je ons gewoon even. Onthoud goed dat we geen competitiegeest hebben of willen op ons plein, iedereen doet gewoon zijn ding, onder het motto Als ge maar (veilig) plezier hebt Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 3/62
2. Wat is er onlangs gebeurd? a) Bijzondere Algemene Vergadering: 24/01/2014 Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 4/62
Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 5/62
b) Indoor fly-in LMC - Dries: 22-23/02/2014 Op zondag 23 februari trokken enkele clubleden naar Lommel om er deel te nemen aan de indoor Fly-In van de plaatselijke Lommelse Model Club. Deze ging door in "De Soeverein", een enorme evenementenhal in Lommel. Gunther, Jonas, Alex en Dries tekenden present en met de koffer volgestouwd met vliegend materieel gingen we op weg, na de indoorsessie in Denderleeuw. Het zou een bewogen dag worden We kwamen enkele vertrouwde gezichten tegen en na alles uitgeladen te hebben direct begonnen met vliegen. In zo'n gigantische hal leken mid-airs een utopie. Think again want het grootste prijsbeest van de dag was onze eigen Jonas. Niet alleen kreeg hij de titel van de jongste deelnemer (op zondag) maar ook de officieuze titel "midair van de dag" was voor hem. Met z'n Nutball is hij dwars door een vrij grote depron hoogdekker gevlogen. Of was het de hoogdekker die Jonas probeerde te rammen? Zekerheid was wel dat de Nutball prima in orde was en de hoogdekker in een vijftal verschillende stukken was Naast de vele fun toestellen waren er ook enkele zeer mooie pareltjes te zien o.a. een Mirage 2000, F-104, een tweemotorige C47 (die ook trouwens tot mooiste vliegtuig werd verkozen). De Sidewinder raket ging de lucht in, we hebben wat zot gedaan met zwever-sleep toestanden en zelf een huckepack - sleper combinatie was ons niet teveel. Al liet de huckepack niet los Dat er ook fun was hebben we op een gegeven moment gedemonstreerd door lintjes te droppen, ballonnetjes te lanceren, tot een regelrechte combat toe. De vloer waar wij stonden was serieus bestrooid Persoonlijk hoogtepuntje vond ik de vluchtjes met m'n Pilatus Porter, persoonlijk dieptepuntje was dat het zo snel gedaan was. Na heel wat puzzelen kregen we alles terug in de auto. 13(!) vliegtuigen in een auto, met volledig indoormateriaal erbij. Nadien was 't plan om nog eens beschaafd te gaan eten in de plaatselijke McDonalds. Het eten is gelukt, alleen niet beschaafd Kortom: een zeer geslaagde fly-in, heel veel gevlogen, leuk weerzien met enkele vrienden Alleen een DJ ontbrak ;-) Op de volgende pagina vind je nog enkele foto's. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 6/62
Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 7/62
3. Wat gebeurt er binnenkort? a) F3K wedstrijd: 6/04/2014 Net zoals vorig jaar (toen op 1 september, zie Winglet nummer 10) zal er dit jaar een wedstrijd voor het Belgisch kampioenschap F3K plaatsvinden op ons clubplein. En dit op zondag 6 april, onder impuls van onze Steven, welke uiteraard zelf ook meedoet aan de wedstrijd. Iedereen is welkom om een kijkje te komen nemen, weet ook dat het plein de hele dag voorbehouden zal zijn aan de wedstrijdzwevers! b) Diverse evenementen 2014 Een kleine greep uit de evenementen die binnenkort plaatsvinden: Zaterdag 10/5 + zondag 11/5: wedstrijd EP Helifun te Lendelede. Zaterdag 7/6 + zondag 8/6: Helidays AMCE te Edingen. Zaterdag 5/7 + zondag 6/7: 3D Helimasters te Venlo en vliegmeeting KMC te Meerhout. De Helidays MCBB te Basse-Bodeaux zullen dit jaar niet doorgaan. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 8/62
4. Diverse projecten en informatie van leden: a) Tekenfilmvliegtuig Tom Om eens iets anders te bouwen dan het traditionele, heb ik mijn Dynam Cessna 310 (foam - spanwijdte 1300mm) omgebouwd naar een model uit de film Planes van Pixar. Een beetje acryl lak, een printer en wat plastiekkaart en voilà! Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 9/62
b) Pocket Quad Pascal Gekrompen in de was? Nee, gewoon te verkrijgen bij Hobbyking voor 55 dollar, deze superkleine maar volledige DSM2 compatibele quadcopter, zoals Pascal en Dieter zich onlangs aangeschaft hebben: Om een idee te krijgen van de grootte, hier naast een Blade mcpx en Spektrum DX6: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 10/62
c) Tricopter Pascal Een hele mooie tricopter met een volledig gesloten frame tijdens zijn eerste vluchten: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 11/62
d) KDS Agile 7.2 Guy2 Zo, het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Ik had mezelf voorgenomen dat mijn 600 de zwaarste heli zou zijn die ik ooit ging hebben. Nietes dus. We stappen dus over naar de 700 size. Na wat merken vergeleken te hebben, viel mijn keuze op iets relatief nieuw: de Agile 7.2. Gloednieuw concept van KDS. Een merk dat vooral bekend was van beginnersheli's in de 450 klasse. Daarna wat verder gegaan met de Innova serie 550 600 700. Maar de Agile is toch nog een stapje verder qua afwerking. Goed, we beginnen eraan: Onderdelen mooi verpakt en op eerste zicht kwaliteit. Moet wel zeggen dat ik tot nu toe alleen vertrouwd ben met Align heli's. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 12/62
We beginnen met het frame: Mooie carbonplaten met hier al een tray voor ontvanger en FBL unit, de plaat waar de velcro op is aan gebracht daar komt 1 lipo pack en aan de andere zijde het tweede dus geen slede. Tail servo kan ook al ingebouwd worden. Even tussendoor, de bouwinstructies zitten niet in de bouwdoos! Die kan je wel downloaden bij KDS Models en daarna afprinten of opslaan op PC. Zeer duidelijke bouwinstructies, alles mooi plaatje per plaatje. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 13/62
Onze Agile heeft een riemaandrijving op de motor. Om de grootte van het tandwiel te demonstreren even de Nano van Blade er naast. En hier dan ingebouwd. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 14/62
Tweede helft van kader met vooraan tray voor esc en ontvanger of satelliet. Nu wordt de motor even voorbereid. Het 19T tandwiel gaat erop en het geheel gaat in een alu blok dat later in het frame gaat. De leverancier van de kit had waarschijnlijk het zakje van de motor al eens open gedaan want de vijsjes die erbij zaten,waren niet de goede maat. Dan maar even naar onze doe het zelf om de hoek en zelf vijzen op goede maat gezaagd. Vandaar de stukjes op de foto. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 15/62
Het volgende is de opbouw voor de swashservo's, mooi metalen stuk. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 16/62
Hierop komt de pitch en aileron servo. Elevator servo zit in het frame. Vooraan zal de motor plaats vinden. Dit stuk komt nu bovenaan in het frame. Alles past mooi in elkaar. En de motor wordt ook ingeschoven via 2 sliders. Daarmee kan later de spanning op de riem ingesteld worden. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 17/62
We gaan verder met de rotorkop. Een voorbeeldje wat ik op voorhand doe bij het bouwen van een onderdeel. De mise en place (zoals ze in de keuken zeggen): En dan plannetje volgen, krijg je dit: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 18/62
De blade grips waren gemonteerd, om zeker te zijn toch opengemaakt en alles nagezien. Beetje vet hier en daar en klaar. Op naar de main gear, 2 schuin vertande wielen voor soepele werking. Mise en place: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 19/62
En hoppa: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 20/62
Dit kan nu in het frame met de main shaft. Swashplate, was ook al gemonteerd. Deze heb ik niet open gedaan behalve dan de ball links. Deze wel allemaal los en herdaan met borgmiddel. Geen risico's. Pushrods op lengte en dat is ook weer klaar. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 21/62
Klein detail dat ook niet bij de kit zat: skid rubbers en plaatjes voor servo montage: Dan maar op pootjes gezet: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 22/62
Terloops hier nog even de carbon plaatjes voor de servo's : Ok, we gaan naar de tail en torque tube. Eerst het deel dat vooraan in de romp gaat, mooi robuuste stukken. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 23/62
En achter: Later zal blijken dat er hier wat speling is op de achteras ondanks de rode ring die dat zou moeten opvangen? Een klein ringetje van 0,3 mm tussen het witte tandwiel en de daarachter zittende bearing en weg is de speling. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 24/62
Hier even een foto van het internet bij genomen, plan hier niet erg duidelijk. De torque tube zelf met 3 bearings erop, deze worden goed vastgelijmd met 2 componenten lijm. Goed laten drogen alvorens in de TT buis te schuiven (24u laten drogen). Een goede verlijming is hier tamelijk belangrijk want het in de tail boom schuiven verloopt tamelijk stroef. Eerst met silicone olie geprobeerd en daarna met Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 25/62
wasverzachter (LOL ) klinkt raar maar dit ging goed. De TT zit erin en de tail is ook af. Alles past wederom perfect, zowel achteraan als vooraan. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 26/62
Tail boom struts en tail pushrod, ook lijmen met 2 componentenlijm. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 27/62
En klaar. Verder, de tail boom in de romp plaatsen. Zit stevig gevangen. Tandwiel vooraan zit ook nog eens gevangen in alu blok. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 28/62
Tail boom struts erop en het begint er op te lijken. Als het je eerste 700 is dan valt de lengte wel op. Mooi solide heli (tot nu ). Hier terug bij de speling op de achteras, we gaan het kleine ringetje steken dat op de plank ligt. Moeders strijkplank doet ook dienst bij bouwen heli. Aan de kant van het witte tandwiel zit een bearing die je van buitenaf kan losmaken, gelukkig anders moest heel de boel weer gedemonteerd worden. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 29/62
Paste mooi over de as ook en weg speling. Zo de canopy eens passen Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 30/62
Lipo's : eens een ander merk proberen Revolectrix. Waarschijnlijk weinig gekend hier. 5200 Mah 60C 6s = 782 gr. Worden gemaakt op bestelling, d.w.z. je bestelt bij dealer, deze geeft order door aan producent en ze worden gemaakt. Met andere woorden je zou altijd nieuwe lipo's hebben, geen oude die gestockeerd zijn. We zullen zien. Ondertussen zijn ze al binnen, uitgemeten en alles ok. Nog een eigenaardigheid: per pack 4 draden d.w.z. 6s = 2x 3s. Ze doen dit tegenwoordig vanwege een wet die verbied om grote capaciteit lipo's te versturen. Dus 6s opsturen mag niet 2x3s wel. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 31/62
Hier links op de foto zie je een + en een verbonden met krimpkous en dan de overige 2 nog. Nog wat connectors op de draden, een anti spark op de esc en we zijn klaar. Tenslotte de pallen erop gezet. Als kers op de taart laten we alles nog eens goed afstellen door Guy 1 en dan maar hopen op een goede zomer al zal de wind hier niet rap roet in het eten gooien of t zou moeten stormen. Hoe deze jongen vliegt, zullen jullie wel zien op ons clubplein. Tot dan. So long folks. Set -up : Savöx servo's-1257mg en 1290 op de tail Kontronik Jive 80HV- Scorpion HK5020-450kv -12s 5200Mah- Mikado mini V bar. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 32/62
e) Sidewinder - Gunther Een eerste experimentele indoor Sidewinder raket, misschien nog wat te verbeteren volgens de maker, maar vloog best lekker op het eerste zicht: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 33/62
f) Sidewinder MK II - Erwin Een tweede versie dan, deze keer vanwege Erwin: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 34/62
g) Henseleit TurboDR Raf In Winglet jaargang 2 nummer 4 beschreven we al eens de volledige bouw van een Henseleit TDR in een vrij normale configuratie, dus dat gaan we hier niet herhalen, hiervoor verwijzen we naar dat eerder verslag. Intussen heeft die al heel wat kilometers onder de schroeven, maar raar genoeg relatief weinig vlieguren ;-) Het toestel vliegt trouwens nog steeds perfect en tot volle tevredenheid, maar het was intussen duidelijk geworden dat een dergelijk frame op zich wel meer zou aankunnen op vlak van snelheidsvliegen, mits echter een aantal aanpassingen. Niet dat de huidige setup echt traag is te noemen, maar er zit nog beduidend meer in. Na wat onderzoek bleken de benodigde aanpassingen zoveel wijzigingen met zich mee te zullen brengen dat we maar ineens een versie 2 begonnen bouwen. Hieronder gaan we dan ook enkel die wijzigingen bespreken, maar merk op dat dit geen all-round helikopter meer werd zoals de vorige, maar een machine die enkel nog toegespitst is op snelheidsvliegen. Rustig rondfladderen aan bijvoorbeeld 1300 RPM zit er met de nieuwe versie niet meer in, dit wordt verder duidelijk waarom. Maar daarvoor hebben we de eerste, meer polyvalente versie nog, die ik zelfs over mijn lijk nog niet zou willen wegdoen Uit analyse van de vluchtgegevens van de eerste TDR, gegenereerd door de microcontroller in de regelaar en gecapteerd door een JLog2 datamodule, blijkt overduidelijk dat in dit toestel de motor (Pyro 700) de beperkende factor is. Tijdens de eerste testen bleken dit de 40C batterijen te zijn, maar die werden snel vervangen door Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 35/62
65C exemplaren, waarna er een ander element de zwakste schakel werd, in dit geval de motor dus. Immers, als je constateert dat de batterijen niet veel inzakken bij extreme belasting, de regelaar nog ruimte heeft qua pulsduur modulatie en stroombereik, alle temperaturen onder controle blijven maar je toerental toch inzakt omdat de motor voorbij zijn fabriek specificaties qua vermogen wordt gedreven zonder heel extreme pitch waarden te gebruiken, is de conclusie snel duidelijk. Secondelange pieken van 5 kilowatt deden zich voor bij full pitch runs, ondanks een opgegeven piekvermogen van slechts 4,5 kilowatt door de fabrikant, terwijl het geweten is dat een 700 formaat heli makkelijk zelfs nog meer kan opnemen. Datalogging is echt nodig in deze tak van de hobby, je dient echt wel te weten wat er elke fractie van een seconde gaande is qua spanningen, stromen, vermogens, temperaturen, PWM percentages, throttle percentages, motortoerentallen e.d., of je zit compleet in het duister te tasten. Een voorbeeld van een datalog van 1 vlucht, de afbeelding is weliswaar te klein om leesbaar te zijn, maar elk van de 16 kolommen stelt een andere meetwaarde voor, gewoon om een idee te krijgen van de mogelijkheden: Het is dus zaak om alles zo evenwichtig mogelijk op te bouwen, als er 1 element beduidend zwakker is als alle andere zal je dit bekopen met relatief teleurstellende prestaties. Er zal weliswaar altijd 1 onderdeel als eerste op zijn limiet komen, maar dit moet zo dicht mogelijk aanleunen bij de limiet van alle andere onderdelen. Gewapend met een hoop gegevens en analyses van vluchten met de eerste TDR gingen we dan aan de slag. Met als eerste punt op de agenda de motor dus. Tussen haakjes, ik besef goed dat dit een nogal specifiek onderwerp is dat weinigen zal interesseren, maar hopelijk hebben jullie hier toch iets aan, in de zin dat het voor ELK toestel interessant is om bijvoorbeeld te bekijken of de bekabeling en connectoren wel opgewassen zijn tegen hun job, of dat de gebruikte pinion de motor niet overbelast, of dat je toerental optimaal is voor de gewenste vliegstijl, enzovoort. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 36/62
Hieronder dan de lijst van de aangebrachte wijzigingen met een woordje uitleg: Als motor wensten we betrouwbaarheid (veiligheid!) gecombineerd met meer vermogen, zonder al te veel warmte ontwikkeling. Dan werd de keuze al gauw erg klein, gegeven het vrij smalle frame van de TDR. Een Pyro 750 Competition dus, wat eigenlijk een met de hand gewikkelde versie is van de Pyro 750, met andere windingen en dikkere draden voor een lagere interne weerstand. De 560 kv versie kozen we, gecombineerd met een 15 tands pinion. Ter vergelijking: een standaard TDR draait meestal op een Pyro 700 met slechts 520 kv en een 13 tot 14 tand pinion. Een aardigheidje is dat Kontronik gratis je naam op de motor graveert. Dit maakte het ook ineens mogelijk om van 12 cellen over te stappen naar 14 cellen, met de bijhorende voordelen van dien. Lagere stromen bij gelijk vermogen. Maar dit gaat hier niet helemaal op, aangezien de motor ervoor gekend staat pas echt wakker te worden bij 14 cellen, en bijgevolg merkelijk meer vermogen begint te produceren. En welke regelaar past er beter bij een Pyro motor als een Kosmik? Het werd dus de Kosmik HV 200+, goed voor 200A continu en een BEC van 10A continu, en tot 30A piek. Piekstromen voor de motorregelaar worden niet opgegeven, maar er zijn al piloten die bij +300A nog geen problemen ondervonden. Enkelen beweren zelfs dat pas bij 450-460A piek het boeltje afslaat. Extra koeling voorzagen we zelf, in de vorm van een zwart geanodiseerd aluminium koellichaam, welk gekleefd werd met Arctic Silver, 1 van de weinige 2- componenten lijmen die elektrisch isolerend maar terwijl ook zeer goed hitte geleidend is. De Kosmik zijn optimale werkingsgraad ligt bij 80% PWM, en de kv-waarde van de motor en de pinion werden hierop afgestemd, bij het beoogde toerental. Qua batterijen mochten we absoluut geen toegevingen doen, deze gaan het hard te verduren krijgen, en hoe minder de spanning inzakt hoe beter. Voor de hand liggende keuze werden twee 7 cel Thunderpower batterijen van 4400mAh in serie, type G8 Pro Force en goed voor 70C continu (>300A) en 140C piek (>600A) volgens de fabrikant. Deze werden nadien samen op een carbonplaat van 2 mm dik gemonteerd, om zo een 14S stick-pack te bekomen. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 37/62
Hieronder een zicht op de gemonteerde regelaar (nog zonder koellichaam), de motor en de connectors. De regelaar moet aangesloten worden met M5 bouten. Allemaal goed en wel, maar zoals ze zeggen Power is nothing without control, en het werd dus tijd om de rest van de heli mechanisch en elektrisch op al dit geweld voor te bereiden. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 38/62
Het standaard hoofdtandwiel werd vervangen door een meer hittebestendige versie, een optie te verkrijgen bij Henseleit. Overigens word er aangeraden om alle tandwielen goed in te vetten bij snelheidsvluchten, om de wrijving en dus de warmte ontwikkeling te verminderen, iets wat overigens bij elke helikopter mag, maar slechts zelden gedaan wordt. Om het enorme koppel van de motor goed op te vangen werd het frame extra versterkt met een optionele frame verstijver, alweer een optie van de fabrikant zelf. Er bestaan 2 versies van. Een versie in de vorm van een carbon kruis, die in het frame wordt geschroefd, en een versie die bestaat uit carbonplaatjes die aan de buitenzijde van het frame worden vastgemaakt. We kozen voor de eerste versie, maar je kan ze desnoods zelfs allebei samen combineren. Op de volgende foto zie je het carbon dwarsstuk zitten, net achter de servo s: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 39/62
Tijd om de bekabeling onder handen te nemen. De batterijen en regelaar hebben standaard 6 mm² kabel, en we gebruikten zelfs 8 mm² kabel voor de extra stukken die we nodig hadden om de aansluiting van de achterste batterij te verlengen. Met siliconen mantel uiteraard, om aan de warmte goed te weerstaan. De 2 bijgeleverde servokabels die de (dubbele) voeding van de regelaar naar de ontvanger verzorgen bleken gemaakt uit standaard servodraad van 0,20 mm². Ineens de vuilnisbak in dus, je kan moeilijk geloven dat dit de ideale kabels zijn voor een BEC die 10A continu aankan. En dus ineens maar zelf 2 dikkere kabels gemaakt uit hoogwaardige 0,35 mm² draad, eveneens met siliconen mantel. Ook al nemen de gebruikte Futaba BLS servo s relatief weinig stroom op tegenover veel andere merken, we nemen geen enkel risico: De motor verbonden we met de regelaar met 3 bullet connectoren van 8 mm diameter, zodat zelfs indien de aansluitdraden heet zouden worden, de soldeerpunten niet snel zullen begeven. Dit zijn wel echte zwembaden om te solderen, zorg voor een zware bout en een grote rol soldeersel De batterijen krijgen extra lange bullet connectoren diameter 6 mm, type XT150. Deze zijn nog vrij compact qua diameter, maar kunnen toch meer stroom aan als standaard 6 mm bullets, gezien hun grotere lengte en beter ontwerp qua vorm. Dit type connector kan makkelijk 150A aan, met nog hogere piekbelastingen. EC5 connectoren zou ik niet aanraden voor dit doel. Bij een standaard TDR worden meestal staartbladen van 105 mm toegepast. Bij extreem snel vliegen met de eerste versie ondervonden we de voorbije jaren al snel dat we de gain van de staart heel laag moesten instellen om oscillaties te vermijden. Dit ondervindt je alleen als de heli snel gaat. Nog lagere gain is bijna geen optie meer, maar dit is wel nodig gezien de hogere toerentallen en snelheden van de nieuwe versie. Dus namen we een kleiner formaat bladen, 95 mm met name. Dit moet toelaten om met hoge toerentallen, en dus van nature een sterkere staartwerking te vliegen, zonder nadelige gevolgen. Dit verklaart ook ineens waarom dit toestel lage toerentallen niet meer zo goed aankan, de staartwerking zou vrij zwak worden met de kleine bladen, tenzij je de gain erg ver opdrijft, en dan nog. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 40/62
Om alle vorige inspanningen niet te dwarsbomen werd de standaard kap vervangen door een speciale speedkap van Henseleit, smaller en meer aerodynamisch als het origineel. Bij hoge snelheden wordt dit exponentieel belangrijker, en je kan niet ongestraft vermogen blijven toevoegen, dus is de luchtweerstand cruciaal. Het moet gezegd worden dat je enkel echt snel kan gaan met een heli die van nature smal is qua constructie. Met de klassieke 1 trapsaandrijving zoals 99% van de verkochte helikopters bezitten, die een breed tandwiel vereist, kom je er dus niet. Enkel met een smallere tweetrapsaandrijving vermijd je teveel luchtweerstand. Dit beperkt wel drastisch de keuze qua merken en modellen (bijvoorbeeld de Minicopter Diabolo en de Banshee). Het totaal gewicht van de helikopter verhoogt wel door alle ingrepen. We komen een halve kilogram hoger uit als normaal. Maar voor 1 keer is dit positief. Ten eerste is de TDR van nature al licht voor een 700, en bij snelheidsvliegen is meer gewicht geen echt nadeel. Meer massa voor meer stabiliteit, en meer neerwaartse snelheid in een duik zijn het resultaat. De afregelingen dan: qua toerental gaan we voor een goeie 2000 tot 2100 RPM, tegenover 1800 (maar ineenzakkende) toeren bij de vorige versie. Dit lijkt niet enorm, maar weet dat de TDR geen extreem hoge toeren nodig heeft om snel te gaan. Bij een fluisterstille 1400 RPM raak je reeds makkelijk over 160 km/u bijvoorbeeld. Noot: in competities draait men wel eens kortstondig tot 2500-2600 RPM, maar dan met speciaal gefabriceerde metalen tandwielen, en om de paar vluchten mag je de dempers in de kop vervangen. Een goeie 2000 RPM wil ook zeggen dat de tippen van de bladen al aan meer dan 600 km/uur draaien in een hover, tel daar de voorwaartse snelheid bij tussen 200 en 300 km/u, en je beseft dat de geluidsmuur niet zo heel ver meer weg is Dat is trouwens net een probleem bij snelheidsvliegen met een heli: het voorwaarts (linkerkant) draaiende blad draait bijvoorbeeld rond aan 600 + 250 = 850 km/u, terwijl het achterwaarts (rechterkant) draaiende blad draait aan 600 250 = 350 km/u. Een verschil van 500 km/u, met bijhorend verschil in draagkracht! Zo een heli met een rechtsdraaiende rotor zal dus in principe hevig naar rechts kantelen, zou je denken. Maar door de 90 graden voorloop die in de kop van onze modelhelikopters ingebouwd zit zal het toestel hevig en abrupt beginnen optrekken ( pitch-up ), wat we in praktijk al meermaals gezien hebben bij toestellen die niet specifiek voor hoge snelheid zijn afgeregeld. Je compenseert dit door de flybarless controller heel veel cyclic pitch ruimte te laten, waardoor deze in staat is om de heli op koers te houden. Neveneffect is dat je verplicht wordt om heel veel expo op cyclic te zetten, om het zaakje nog fijn genoeg te kunnen controleren. Denk maar aan waarden van 50 tot 60 %. Qua collective pitch heeft het weinig zin om meer dan 16 graden te gebruiken, meer is gewoon onnodig energieverlies, en dit stellen we dus in als maximum. Wat niet zomaar lukt: de rotorkop van een TDR laat in symmetrische configuratie slechts + en -15 graden toe. Deze 30 graden dienen we dus anders in te delen tijdens de afregeling, met name 16 graden positief en 14 graden negatief. We offeren dus wat negatieve ruimte onder de tuimelschijf op om meer positieve ruimte te verkrijgen. Geen groot probleem, alleen heb je iets minder pitch terwijl je inverted zou vliegen, maar dit is weer helemaal niet de bedoeling met dit toestel. Merk op dat rustig hoveren ook flink lastig wordt met zoveel pitch, maar dat is dan ook weer niet de bedoeling. Uitzonderlijk leggen we het zwaartepunt van het toestel licht naar voor, wat helpt bij snelheidsvliegen (tegenwerken van het fenomeen van pitch-up ) maar bij meer polyvalente vliegfiguren niet echt aan te raden zou zijn. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 41/62
Snel betekent ook automatisch ver, en dus is zichtbaarheid een ander aandachtspunt: de staartvin wordt felgeel gespoten, en de volledige staartboom komt in geel en rood te staan. Dit naast de kap die eveneens felgeel en rood gekleurd is: Datalogging: onontbeerlijk in deze discipline. De Kosmik regelaar bevat gelukkig al een goede ingebouwde logger, dus gewoon een SD kaartje er in proppen, en met het programma Logview kan je na elke vlucht rustig bekijken en in grafieken analyseren wat er allemaal precies gebeurd is. Wat je toelaat om de heli naderhand fijner af te regelen. Verder uiteraard ook een kleine GPS logger aan boord, om de bereikte snelheden te kennen. Hier een fotootje van zo een GPS logger na een lekker vluchtje vorig jaar: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 42/62
Een hele waslijst van maatregelen dus, in de hoop hiermee een sterkere, maar vooral homogene configuratie te bereiken. De toekomst zal het hopelijk uitwijzen. Nog 1 tip: het snel laden van de twee 7S packs, zowel thuis als op verplaatsing, kan een probleem zijn. Veel laders gaan immers maar tot 6 cellen. Enkele opties zijn dan bijvoorbeeld een icharger 3010B (parallel of na elkaar laden) of een 308DUO (met 2 aparte kanalen). Zelfs op een voedingsspanning van 12 Volt kunnen deze de batterijen nog aan redelijke snelheid opladen. Als laatste nog een woordje over het vliegen zelf: een veel gebruikte manier om hoge snelheden op te bouwen is door de heli relatief rustig heel hoog te sturen, zodat je niet teveel vermogen verspilt. De heli mag maar een stipje in de lucht meer zijn, en je vliegt dan bijna op het gevoel alleen. Op het hoogtepunt volgt een stall turn ter plekke, die je dus blindelings moet kunnen uitvoeren, of je kan ook terwijl de heli nog wat snelheid heeft een langgerekte stall-turn vliegen. Gevorderden zie je ook wel eens de aanloop anders nemen: een hoge halve loop gevolgd door een halve rol, waardoor je dezelfde positie bereikt, doch meer snelheid behoudt. En je krijgt er naar het schijnt grote, euh dinges van. Punt is dat je de heli met de neus perfect loodrecht naar beneden wil hebben, en laat duiken bij nul graden pitch maar op vol toerental. Hierna begin je geleidelijk aan pitch bij te geven en zeer licht elevator bij te trekken zodat je in een mooie GROTE ronde boog de voorbijrazende grond net mist. Met net missen aan die snelheden bedoel ik dan wel nog een paar tientallen meter hoog. De kunst is om zodanig uit te komen dat je heli vlak vliegt met vol pitch, de neus vrij sterk naar beneden gericht en je de hoogte enkel nog regelt met heel kleine correcties op elevator indien echt nodig. Let nooit op de snelheid (die komt vanzelf), enkel op de hoogte! Na het rechte stuk wacht er nog een laatste valkuil: zorg absoluut dat je eerst pitch afbouwt voor je elevator bijtrekt om het toestel weer omhoog te sturen. Aan meer dan 200 km/uur aan je elevator trekken geeft zeer verrassende resultaten, en de heli zal keihard en onregelmatig omhoog snokken, en je mag dan van geluk spreken als er niets stuk gaat. Dus flink pitch minderen, de heli zal heus niet direct uit de lucht vallen ook al heb je die indruk, dan pas elevator zachtjes opvoeren, en je zit in je volgende klim. Vanaf daar begin je weer van voren af aan. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 43/62
Hou er ook rekening mee dat snelheidsvliegen gigantisch veel stroom vreet, nog meer zelfs als 3D vliegen omdat de hoge pitch waarden langer achter elkaar aangehouden worden. Het vlakke stuk aan volle pitch vreet makkelijk 100 tot 200 Ampère continu bij een 700 formaat. Dus overschat je batterijen niet, na een paar runs heen en weer hebben die het echt wel gehad. Het is niet uitzonderlijk dat in 2 tot 3 minuten de batterijen quasi leeg zijn. Maar de kick die je ervan krijgt is gewoon geweldig. Nummer 2 heeft momenteel nog wat afwerking, testen en invliegen nodig, maar dan kunnen ze hopelijk beiden mee op uitstap naar het plein. Een bijkomend voordeel van 2 gelijkaardige helis te vliegen, is dat je veel minder verschillende reserve onderdelen nodig hebt. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 44/62
h) Poika 4 Erwin De Poika 4 (van William), een gelamineerd verhaal De mallen om een snelle productie te bekomen: Alle onderdelen uitgesneden, gekleurd met alcoholstiften en reeds gelamineerd met 42mil laminaat en een strijkijzer: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 45/62
De delen worden aan elkaar gekleefd met UHU POR en zitten tussen 2 L-profielen gemonteerd om deze mooi haaks te houden: Omdat carbon en EPP zich slecht laten verlijmen heb ik geopteerd voor een oppervlaktemontage van het tuigage / versteviging met krimpkous die op hun plaats gehouden worden door deze te naaien. De carbon verstevigingsrods worden ingesmeerd aan de uiteinden met een beetje warme lijm om straks beter houden in de krimpkous. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 46/62
Het teveel aan lijm word nog warm afgewreven: Alle rods mooi gelijmd: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 47/62
De gaine half gekrimpt. Ook word door het verwarmen van de gaine de warme lijm meegesmolten en bekomen we zo een betere verbinding. De verstevigingen worden bij dit modelletje genaaid. Bij de volgende modellen heb ik dit niet meer gedaan maar heb ik met nietjes gewerkt: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 48/62
Om te voorkomen dat de draad door het EPP getrokken word heb ik fijne naalden in het EPP geprikt: Met enkele haakse alu plaatje zorg ik ervoor dat het geheel mooi haaks blijft: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 49/62
De volledige romp is nu verstevigd: Alle stuurvlakken worden op 45 afgeschuind: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 50/62
En ze worden nadien met crystal clear tape afgeplakt om te voorkomen dat het laminaat wordt losgetrokken: Dan de aanvalsboord van de vleugels, platte carbon staafjes worden voorzien van tape: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 51/62
Hier zijn de aanvalsboord en achterflank van de vleugel en staart gekleefd: Alle stuurvlakken zijn gemonteerd, de cockpit met foto van Willam zit er op en de staart is verstevigd: Rest er nog enkel de elektronica op te monteren en het landingsgestel, dit laatste heb ik juist op het zwaartepunt geplaatst dan kan deze vlieger op zijn schroef rondrijden wat een nogal raar zicht is en altijd commentaar uitlokt. Erwin. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 52/62
i) Afstandstest RC zenders Erwin Een geslaagde afstandstest van 3 zenders ( door Pascal en Erwin ): Iedereen gaat er zomaar van uit dat onze zendapparatuur meer dan 1km kan overbruggen, nu met een beetje "fpv" in het vooruitzicht was de tijd gekomen om er ons van te vergewissen da onze zenders dit wel degelijk aan kunnen. Dit zijn de 3 zenders die we gebruikt hebben: Spektrum DX8i (2.4 GHz) Futaba T10CHG (2.4 GHz) Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 53/62
Turnigy 9XR met ingebouwde DSM2 Module (2.4 GHz) De test hebben we gedaan op de Expressweg Aalst-Ninove tussen Haaltert en Denderhoutem: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 54/62
De gemeten afstand = 1,4 kilometer. Om een idee te geven van de afstanden: hier heb ik Pascal gedropt en ben ikzelf verder gereden naar Denderhoutem: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 55/62
Mijn testpunt is aan de rode lichten in Denderhoutem: Alle 3 de zenders hebben deze afstand van 1,4 km zonder enig probleem overbrugt, zelfs als er grote vrachtwagens tussen de zender en ontvangers reden. Pascal & Erwin. j) Blade 550X Guy B. Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 56/62
Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 57/62
5. Modelbouwnieuws: Veel nieuwe dingen in helikopterland de laatste tijd, een kleine greep uit het aanbod: De Blade 300 CFX, een flinke upgrade van de Blade 300: Ook de Blade 550X/600X/700X serie is nog vrij recent: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 58/62
De SAB Goblin 570: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 59/62
De Compass 6HVU (Ultimate), een verbeterde versie van de 6HV: De Mikado Logo 480XXtreme (iets groter als een 500 formaat), de 550SX en de net voorgestelde 690SX, een lichte maar toch sterke 700 heli: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 60/62
De eerste voorstelling op de Rotor Live beurs van het prototype van de Henseleit TDS, een pure snelheidsheli met 3 bladskop, volledige romp en ijzersterke mechaniek. Ontworpen om 700 mm bladen te draaien aan 2700-3000 RPM, tot 16 kilowatt motors. Dit is niet de opvolger of vervanger van de TDR, maar een apart nieuw model: Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 61/62
6. Links, tips en weetjes: - Lesvliegtuig TLW: Zoals velen al weten heeft de club onlangs een tweedehands lesvliegtuig aangeschaft, meer bepaald een Multiplex Funcub. Het landingsgestel is versterkt en beter afgeveerd, speciaal met het oog op beginnende piloten. De bedoeling is onder andere om dit beschikbaar te stellen aan leden die er om verzoeken, waarna er opleiding kan gegeven worden met een bijhorend buddy-box systeem, zowel in mode 1 als mode 2. Op eenvoudig verzoek aan de clubinstructeurs kunnen vliegsessies afgesproken worden, dit is een gratis dienst vanwege de club. 7. Modelbouwhumor: Alle inzendingen zijn welkom op winglet@telenet.be!!! Winglet jaargang 4 nummer 12 april 2014 Pagina 62/62