Fotografie: Harm Bellinga van JAV Studios INHOUDSOPGAVE Op 20 maart 2019 zijn de Provinciale Statenverkiezingen. Voor Bouwend Nederland Regio Randstad Zuid reden om bouwen en mobiliteit onder de aandacht te brengen van de provinciale politiek. De provincie heeft een belangrijke rol in het realiseren van de opgaven van onze samenleving. Opgaven waar u en ik in ons dagelijks leven iets van merken. Bij een groot deel van de provinciale opgaven spelen bouw- en infraondernemers een sleutelrol. Denk aan de ontwikkeling van woningbouw, de verduurzaming van zowel bestaande woningbouw als nieuwbouw, de verbetering van de lightrailverbindingen in de MRDH en het wegnemen van knelpunten op het provinciale wegennetwerk zoals de N11 en N222 en het onderhoud aan de ondergrondse infrastructuur. Provinciale beleidsmakers en de bouw bepalen in belangrijke mate samen hoe de regio eruit gaat zien. Daarom is onze boodschap: laten we samen bouwen aan een sterke provincie! Veel maatschappelijke problemen vragen om actie. De ondernemers van bouw- en infrabedrijven pakken dit graag samen met de politiek op. Alleen zo slagen we erin om de enorme uitdagingen aan te gaan en Zuid-Holland aantrekkelijker, duurzamer en welvarender te maken. Laat u dus inspireren en maak gebruik van onze actuele kennis en jarenlange ervaring! Dennis van der Werff Voorzitter Regio Randstad Zuid 2 Onze aanbevelingen op een rij Thema Anders aanbesteden Thema Ruimtelijke ordening Nawoord Maxime Verhagen
Ondernemers die lid zijn van Bouwend Nederland hebben regelmatig te maken met de provincie als opdrachtgever. De afgelopen jaren zijn steeds meer publieke opdrachtgevers hun aanbestedingen en opdrachtgeverschap anders gaan inrichten, waarbij samenwerking, innovatie en kwaliteit de boventoon voeren. De marktvisies van de waterschappen en Rijkswaterstaat zijn hier voorbeelden van. Ook Bouwend Nederland levert hieraan een constructieve en actieve bijdrage. We zien echter nog verschillende mogelijkheden om de aanbestedingen door provincies voor de bouw- en infrasector verder te verbeteren. Anders aanbesteden: meer samenwerken, meer innovatie, meer kwaliteit: Gebruik de ruimte die de Aanbestedingswet biedt. Kies zo veel mogelijk voor onderhandse aanbestedingen. Geef lokale en regionale bedrijven een eerlijke kans in het uitnodigingsbeleid. Neem toepassing van de CAO Bouw & Infra mee als eis bij de selectie van aannemers. Lok innovatie uit in aanbestedingen. Focus niet op de laagste prijs, maar op het vermogen van bedrijven om te innoveren en samen te werken. Spreid de opdrachtenstroom door meerjarige plannen en anticyclisch beleid. Schaf bankgaranties af bij projecten onder de 500.000. 4 Ook straks prettig en duurzaam, wonen, werken, reizen en recreëren M aak werk van voldoende plancapaciteit en overprogrammering. Maak voorfinanciering door een revolverend fonds mogelijk. Benader de bouwopgave zowel kwantitatief als kwalitatief. Zorg samen met gemeenten en marktpartijen voor een evenwichtige woningmarkt. Kies voor een actieve rol in verduurzaming van de gebouwde omgeving. Zorg voor een goed ontwikkelde infrastructuur in de provincie. Zet infrastructuur voorop in het provinciale mobiliteitsbeleid. Houd bruggen, sluizen en andere kunstwerken veilig en bereikbaar met gericht beleid en een twintigjarenbudget. Reserveer een deel van de provinciale opcenten voor een Fonds Vervanging & Renovatie Kunstwerken. Gebruik de ruimte die de Aanbestedingswet biedt Bouw- en infrabedrijven zorgen voor veel lokale werkgelegenheid. Lokale en regionale bedrijven zijn bekend met de plaatselijke omstandigheden, hebben een uitgebreid netwerk in hun omgeving en zijn vaak snel inzetbaar. Om die redenen verdienen zij een eerlijke kans in het uitnodigingsbeleid voor aanbestedingen van de provincie. Provincies kunnen beter gebruikmaken van de ruimte die de Aanbestedingswet hiervoor biedt. Bijvoorbeeld door zo veel mogelijk onderhands aan te besteden tot de drempelbedragen die de Aanbestedingswet toestaat. Helaas komt het nog te vaak voor dat bedrijven die de cao Bouw & Infra ontduiken een aanbesteding winnen. Een bedrijf dat in de bouw werkt maar de cao niet naleeft, profiteert op illegale wijze van andere ondernemers. Dit leidt tot oneerlijke concurrentie op prijs, loon en arbeidsvoorwaarden. Bovendien veroorzaakt het extra veiligheidsrisico s doordat regels niet worden nageleefd. Daarom ziet Bouwend Nederland graag dat provincies de toepassing van de cao Bouw & Infra meenemen als standaardeis bij de selectie van aannemers. Samenwerking tussen overheid, markt en kennisinstellingen is cruciaal Focus op innovatie De grote opgaven in de gebouwde omgeving doelmatig aanpakken, kan alleen door gebruik te maken van innovatieve technieken, producten en processen. Om die te ontwikkelen is samenwerking tussen overheid, markt en kennisinstellingen cruciaal. De Bouwagenda onderstreept dit. Daarnaast is het zaak dat overheden zich bij aanbestedingen niet meer focussen op de laagste prijs, maar op het vermogen van bedrijven om te innoveren en samen te werken. Ook de provincie kan vaker partners selecteren die met deze kwaliteiten meerwaarde bieden en hierbij een voorbeeldfunctie innemen. 5
Erasmusbrug Rotterdam Zorg voor meerjarige plannen en anticyclisch beleid Publieke opdrachtgevers als de provincie hanteren vaak een jaarcyclus, waarbij zij aan het begin van het jaar plannen maken, die allemaal in het tweede deel van het jaar uitgevoerd moeten worden. Dat veroorzaakt pieken in het werkaanbod en legt een grote druk op de continuïteit van bouwbedrijven. Daarbij werkt het voor de opdrachtgever kostenverhogend. Voor de aanleg en het onderhoud van infrastructuur pleit Bouwend Nederland daarom voor een betere spreiding van de opdrachtenstroom. Meerjarige plannen en anticyclisch beleid zorgen voor continuïteit in werkgelegenheid én lagere kosten. Daar profiteert iedereen dus van. N211: Eers te CO -neg atieve 2 weg in geb ruik Fotografie: BA MInfra Weeg nut en noodzaak van bankgaranties Onderzoek toont aan dat bankgaranties slechts in 1,7 procent van de gevallen worden ingeroepen. Toch vragen overheden in aanbestedingen vaak nog standaard om een bankgarantie. Dit verzwakt de onderhandelingspositie van de aannemer tegenover de opdrachtgever. Bij kleine projecten onder de 500.000 draagt een bankgarantie sowieso weinig bij aan de financiële zekerheid voor de opdrachtgever. Provincies zouden per project nut en noodzaak van de bankgarantie moeten wegen en de omvang ervan terugbrengen naarmate het project vordert. Bijeenkomst over de innovatieplannen 6 7
Door de ambities in de Woonagenda (75.000 woningen erbij), het Klimaatakkoord (50 procent CO2-reductie in 2030) en de groeiende druk op de infrastructuur staat Nederland voor een enorme opgave. Die halen we niet op de huidige manier. Overheden zullen de handen ineen moeten slaan voor meer regie en een slimme aanpak gericht op snellere doorlooptijden en maximaal resultaat. Provincies hebben nú een belangrijke rol om prettig en duurzaam wonen, werken, reizen en recreëren ook in de toekomst mogelijk te maken. Bouwend Nederland ziet diverse kansen voor de provincie om ruimtelijke-ordeningsvraagstukken efficiënt op te pakken. Maak werk van voldoende plancapaciteit De woningbouwopgave kan in sommige plaatsen binnenstedelijk worden opgelost, maar in veel andere regio s niet. Zeker niet als de huidige grote vraag naar nieuwe woningen aanhoudt. Omdat gemiddeld 30 procent van de bouwplannen niet of veel later tot ontwikkeling komt, is voor voldoende woningbouw overprogrammering nodig. Provincies kunnen meer werk maken van voldoende plancapaciteit, dat wil zeggen: inzetten op een programmering van 130 procent. Maak voorfinanciering door een revolverend fonds mogelijk Het zou goed zijn als provincies zich aansluiten bij het Revolverend Fonds Stedelijke Transformatie of zelf een soortgelijk fonds oprichten. Een groot deel van de bouwopgave moet binnenstedelijk plaatsvinden. Vaak zijn daarvoor eerst maatregelen nodig als saneren en bedrijven uitplaatsen. De markt kan of mag deze maatregelen niet altijd voorfinancieren. Hierdoor vallen ontwikkelingen stil. Een revolverend fonds voor binnenstedelijke transformatie lost dit probleem op door de voorfinanciering geheel of gedeeltelijk voor zijn rekening te nemen. Benader de bouwopgave kwantitatief én kwalitatief De bouwopgave vraagt niet alleen om een kwantitatieve, maar ook om een kwalitatieve benadering. Starters en doorstromers, eigenaren en huurders, eenpersoons- en meerpersoonshuishoudens: verschillende doelgroepen hebben verschillende woonen locatiewensen. Niet iedereen wil wonen in een grondgebonden woning aan de rand van de stad, een rijtjeshuis of een omgebouwd kantoor of kerkgebouw. Provincies dienen samen met gemeenten en marktpartijen te zorgen voor een evenwichtige woningmarkt, afgestemd op de wensen van de burgers. Zorg voor evenwichtige woningmarkt en goede infrastructuur Kies voor een actieve rol in verduurzaming Bouwend Nederland moedigt provincies aan bewust te kiezen voor een actieve rol in de verduurzaming van de gebouwde omgeving, zowel bestaande bouw als nieuwbouw. Dat kan als aanjager, facilitator, stimulator en/of regisseur zijn, afhankelijk van de rol die nodig is en bij de provincie past. Er zijn vele mogelijkheden te bedenken. De provincie kan bijvoorbeeld: (boven)regionale verduurzamingsplannen afstemmen als intermediair tussen Rijk en gemeenten; gemeenten, netbeheerders en vastgoedbeheerders stimuleren om aardgas te vervangen door duurzame alternatieven; meewerken aan een regionaal fonds voor energiebesparing in de bebouwde omgeving; kansen en belemmeringen op het gebied van verduurzaming agenderen bij de juiste partijen enzovoort. Zorg voor een goed ontwikkelde infrastructuur Een goed ontwikkelde infrastructuur is essentieel voor de bereikbaarheid en economische ontwikkeling van de provincie. Economische groei, bedrijvigheid, leefbaarheid, welzijn en toerisme, dit alles kan alleen tot bloei komen dankzij een robuust netwerk van bovengrondse en ondergrondse infrastructuur. Van wegen en fietspaden tot kabels en leidingen: infrastructuur die optimaal te gebruiken is, hoort voorop te staan in het provinciale mobiliteitsbeleid. Bouwend Nederland pleit daarvoor. Centraal Sta tion, Rotterd am Houd bruggen, sluizen en andere kunstwerken veilig en bereikbaar Bruggen, sluizen, tunnels en viaducten die de provincie in beheer heeft, vormen cruciale onderdelen van onze infrastructuur. Veel van deze kunstwerken dateren uit de jaren 1960 en 70 en hebben het einde van hun levensduur bereikt. Om ze te renoveren, en daarmee bereikbaarheid en veiligheid te garanderen, moet er een gericht provinciaal beleid en bijpassend twintigjarenbudget beschikbaar komen. Provincies zouden een deel van de provinciale opcenten kunnen reserveren voor een Provinciaal Fonds Vervanging & Renovatie Kunstwerken. Duurzame nieuwbouw Fotografie: Fedde de Weert 8 9
Samen werken aan ruimtelijke ordening Fotografie: Anke Bot Bouwen is een keuze Voor de ondernemers die lid zijn van Bouwend Nederland is de provincie een belangrijke partner. Provinciale politici zorgen ervoor dat hun bewoners voldoende ruimte hebben om plezierig te wonen, te werken en te recreëren. Daarom richten wij ons tot de politici die na de Provinciale Statenverkiezingen in 2019 de politiek in regio Randstad Zuid bepalen. Samen met u willen we bouwen aan een beter Nederland, te beginnen in uw provincie! Elke ondernemer die betrokken is bij het provinciale bouw- en infraoverleg weet dat het juist op regionaal niveau moet gebeuren. Dagelijks ervaren zij in de praktijk wat burgers nodig hebben. Veilige wegen en fietspaden voor een goede mobiliteit. Voldoende betaalbare en energiezuinige woningen om prettig te kunnen wonen. Gezonde en duurzame scholen om geconcentreerd te kunnen leren en werken. Een goed onderhouden rioleringsstelsel en andere ondergrondse infrastructuur. Blijdorp (Rotterdam) station Fotografie: Ton Borsboom De bouw- en infrabedrijven binnen Bouwend Nederland voelen van oudsher een sterke band met hun lokale en regionale omgeving. Zij denken dan ook graag mee over oplossingen. Daarom roepen we u op: maak de weg vrij en investeer in provinciale bouwprojecten en infrastructuur. Benut de kennis uit onze sector, ook bij het aanbesteden, zodat u waar voor uw geld krijgt. We houden het niet bij een campagne tot aan de verkiezingen. Wanneer binnenkort veel provinciale politici aantreden, gaan we door. We laten kansen zien, we bedenken oplossingen en we herinneren aan verkiezingsbeloften over wonen, werken en mobiliteit. We laten nadrukkelijk zien dat de kiezers behoefte hebben aan een gezonde bouw- en infrasector die voortdurend alles bouwt en onderhoudt. Vooral ook in de provincie! Maxime Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland
Op 20 maart 2019 zijn de Provinciale Statenverkiezingen! Voor Bouwend Nederland is dit reden om bouwen onder de aandacht van de provinciale politiek te brengen. Want de provincie bepaalt in belangrijke mate de ruimte die haar inwoners hebben om te wonen, te werken en te recreëren. U maakt voor hen het verschil. Bouwend Nederland denkt met u mee! In deze uitgave heeft u kunnen lezen dat Bouwend Nederland graag meedenkt over oplossingen voor de problemen in uw provincie. Alleen door samen te werken, kunnen we die sterker maken. Neemt u daarom contact met ons op. We gaan graag met u in gesprek over uw maatschappelijke uitdagingen! 12 Bouwend Nederland Regio Randstad Zuid Zilverstraat 69 2718 RP Zoetermeer Contactpersoon Hessel Heins-Wunderle t +31 (0)79 3 252 270 e regiorandstadzuid@bouwendnederland.nl w www.bouwendnederland.nl Januari 2019 2019 01 004