Fluordiagnostiek Prof. Geert Braems Vrouwenkliniek
Overzicht Gynaecologisch onderzoek (3de bach): gynaecologische stoel, lichtbron, handschoenen, specula, gel, uitstrijkje, verzamelbekken voor specula, wasbekken, desinfectie handen Fluordiagnostiek (1ste master): ph-bepaling, microbiologisch onderzoek, rechtstreeks onderzoek (RO)
Normale verdedigingsmechanismen tegen opstijgende gynaecologische infecties Relatieve mechanische afsluiting van de buitenwereld door vulva en appositie van schedewanden Normale bacteriële microflora Lage ph ( 3.5 4.5 ) Lactobacillen produceren oa. waterstofperoxide, bactericocines enz. Mucus (< cervix): entrapment van kiemen Microbicied effect van lokale immuunsysteem
Fysiologische afscheiding Wit tot geel, helder, geurloos Gaat samen met seksuele opwinding, anticonceptie, leeftijd, cyclustijdstip, perceptie, individuele factoren Afgeschilferde cellen, WBC, RBC, mucus uit cervix en vaginasecreet Geen behandeling Pathologische fluor soms overvloedig, vaak dik, maar evengoed meer vloeibaar van karakter, met als kleur wit, witgrijs of geelgroen Gepaard met andere veranderingen zoals jeuk, branderigheid, roodheid, slechte geur Bevat vaak infectieuze agentia en soms veel leukocyten als teken van inflammatie: Candida bacteriële vaginose Trichomonas Wel behandeling
Candida albicans Dikke, witte vlokkerige fluor Mycelia en/of sporen mogelijk zichtbaar bij RO, vooral na KOH behandeling
Bacteriële vaginose Fluor minder dik, meer transparant Preparaat met KOH: visgeur (amines) Gardnerella vaginalis + anaëroben: Clue cells op RO
Bacteriële vaginose Clue cells= de cellen die de sleutel geven tot de diagnose = epitheelcellen overdekt met duizenden bacillen en daardoor een onscherp begrensde indruk geven bij RO
Trichomonas vaginalis Strawberry cervicitis (in 10%) Schuimige geelgroene fluor Trichomonas is een flagellaat, die op RO sterk beweegt (bij onmiddellijk onderzoek)
Onderzoek bij pathologische fluor Klinisch onderzoek Uitwendig (roodheid, krabletsels, ) Speculumonderzoek (fluor ) ph-meting Microbiologisch onderzoek: Candida, bacteriën, steeds nodig voor Neisseria gonorrhoeae Detectie van Chlamydia trachomatis dmv. PCR Rechtstreeks microscopisch onderzoek: - Candida - bacteriële vaginose (menginfectie van Gardnerella vaginalis + anaëroben) - Trichomonas vaginalis
Kabinet Cfr. gynaecogisch onderzoek Materiaal moet klaarliggen
ph-meting Normale ph van de schede is 4.5 ph > 4.5 past bij een bacteriële vaginose of trichomonas ph-papier:
Hoe? Een ph-strip in een korenaarsklem tegen de vaginawand aanduwen bij het speculumonderzoek Opgepast de strip heeft scherpe hoekjes
Hoe? Met een ph-strip tussen duim en wijsvinger in de schede gaan bij het vaginaal toucher
ph-meting Verkleuring ph-papier met kleurenscala vergelijken
Microbiologisch onderzoek Wisser met blauwe dop Verpakking openen
Afname wisser fornix posterior Fluor stapelt zich op in fornix posterior
Microbiologisch onderzoek Dopje van buisje afnemen Wisser in buisje met cultuurbodem Identificatie Naar labo opsturen
Bepaling van chlamydia trachomatis DNA dmv PCR
Waar staal voor chlamydia afnemen? ostium van de cervix Wisser thv. ostium van de cervix afnemen Chlamydia is een intracellulair organisme, cellen moet mee
Chlamydia Wisser in buisje Wisser knikken en afbreken Sluiten met dopje Identificatie Naar labo
Rechtstreeks onderzoek (RO) Bekijken van fluor, verdund met fysiologische oplossing of KOH 10% onder de microscoop Voor opsporen van candida, clue cells of trichomonas
Wat toont een rechtstreeks onderzoek? 1. Normale elementen Epitheelcellen, polygoon en pycnotisch (E2 effect), omgekruld en cytolytisch (prog.effect) Basale of parabasale cellen 0 10 WBC/veld, meer bij OC, zwangerschap, IUD Lactobacillen en coccen 2. Pathologische elementen Mycelia Clue cells Trichomonas
Waarom KOH? 1. Bij bacteriële vaginosis produceren de anaëroben succinaat, dat PMN afremt, waardoor bacteriële kolonisatie zonder inflammatie; hierbij productie van amines (cadaverine, putrescine) die bij alkalische ph vluchtig worden en de typische (slechte) visgeur opleveren 2. Het lost de cellen op waardoor eventuele mycelia van Candida duidelijker kunnen gezien worden
Benodigdheden Objectglaasjes Fysiologische vloeistof en KOH 10% Wattedrager of spatulum om fluor op te nemen Dekglaasjes Afdeppapier Lichtmicroscoop bv 100x, 400x
Schema preparaat Dekglaasje: dun en breekbaar Te onderzoeken preparaat Objectglaasje
Hoe preparaat maken? voor het RO van fluordiagnostiek 2. 4. 3. 1. De betere methode: 1. Objectglaasje 2. Fysiologische oplossing of KOH 10% toevoegen 3. Fluor op wattenstokje en mengen totdat men nog juist door de vloeistof heen kan kijken (en dus ook met de microscoop) 4. Dekglaasje 5. Overtollige vloeistof verwijderen door afdeppen
Hoe? Objectiefglaasjes op een papiertje leggen Op de eerste een druppeltje fysiologisch Op de tweede een druppeltje KOH Fysiologische vloeistof KOH 10%
Hoe? Mengen met fluor zodat men nog door het preparaat heen kan kijken en niet alle cellen een dikke laag vormen
Hoe? Dekglaasje op voorbereid staal 1 ste dekglaasje 2 de dekglaasje beide dekglaasjes aangebracht
Hoe? Overtollige vloeistof verwijderen door afdeppen. Het dekglaasje wordt op het objectglaasje geduwd en de te onderzoeken laag wordt dun.
Hoe? De preparaten zijn nu klaar voor onder de microscoop
Nota bene Objectieflenzen zijn gevoelig: lenzen zelf (wel het metaal) niet aanraken met vingers! geen vloeistof op lenzen: dekglaasje gebruiken! niet tot op het preparaat naar beneden draaien: handling microscoop! dekglaasje mag niet op vloeistof (preparaat) drijven: afdeppen!
Terminologie oud model microscoop (kindermicroscoop) Kijkrichting door oculair
NB: in dit geval zit het statief aan de andere zijde, het oculair dus niet omdraaien Kijkrichting door oculair Terminologie nieuw model microscoop (labomicroscoop) Statief
Lenzen Oculair: 10x Objectief: 10x, 40x De langste objectieflenzen hebben de grootste vergroting Vergroting is 10 x 10=100x, 10 x 40=400x Bij een grote vergroting is de scherpstelling moeilijker en komt de objectieflens dichter bij het preparaat
Scherpstellen microscoop #1 Voorbereiding Objectief met kleinste vergroting (10x) gebruiken, het objectief voldoende naar boven draaien Preparaat op de preparaattafel leggen Met schroeven van preparaathouder het preparaat centraal in de lichtbundel plaatsen
Hoe? Kleinste vergroting van objectief Preparaat centraal in lichtbundel
Scherpstellen microscoop #2 Instellen Van opzij kijken! Met grove instelling objectief naar beneden draaien tot op 1-2 mm van preparaat, maar dit niet aanraken Draairichting van grove instelling onthouden
Hoe? Objectieflens wordt zo dicht mogelijk op preparaat gedraaid, van opzij te kijken
Scherpstellen microscoop #3 Scherpstellen op kleine vergroting Door oculair kijken Met grove instelling objectief langzaam naar boven draaien Wordt iets gezien, dan scherpstellen met fijne instelling (max. een halve draai in de ene en andere richting) en het veld onderzoeken door het preparaat te bewegen
Hoe? Objectief eerst met grove instelling naar boven draaien Vervolgens fijn instellen
Scherpstellen microscoop #4 Problemen Vaak is er vuil op de lenzen of stof op het preparaat, dan verder zoeken door het objectief naar boven te draaien Indien geen resultaat bij scherpstellen, dan opnieuw beginnen met het preparaat in een wat andere positie. Het kan immers zijn dat men naast het preparaat kijkt.
Scherpstellen microscoop #5 Grotere vergroting kiezen Opnieuw scherpstellen
Hoe? Grotere vergroting voor objectief kiezen door aan de revolver te draaien Zelfde procedure: Naar boven draaien, eerst grove dan fijne instelling
Scherpstellen microscoop #6 Scherpstellen op grotere vergroting Op kleine vergroting het preparaat centraal instellen, zodat men op grotere vergroting niet naast het preparaat kijkt.
Wet mount