EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.5.2017 COM(2017) 218 final Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de Commissie wordt gemachtigd onderhandelingen te openen over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland over de voorwaarden voor de terugtrekking uit de Europese Unie NL NL
TOELICHTING 1. ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL Motivering en doel van het voorstel Artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie bepaalt dat elke lidstaat overeenkomstig zijn grondwettelijke bepalingen kan besluiten zich uit de Unie terug te trekken. De lidstaat die besluit zich terug te trekken, dient kennis van zijn voornemen te geven aan de Europese Raad. Op 29 maart 2017 heeft het Verenigd Koninkrijk de Europese Raad kennisgegeven van zijn voornemen zich terug te trekken uit de Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie. Overeenkomstig artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie sluit de Unie in het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad na onderhandelingen met de zich terugtrekkende staat een akkoord over de voorwaarden voor zijn terugtrekking, waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen van die staat met de Unie. Er zij op gewezen dat de datum van inwerkingtreding van het terugtrekkingsakkoord uiterlijk 30 maart 2019 moet zijn, tenzij de Europese Raad met instemming van het Verenigd Koninkrijk met eenparigheid van stemmen tot verlenging van deze termijn besluit overeenkomstig artikel 50, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie. Bij gebreke daarvan zullen met ingang van 30 maart 2019 om 00:00 uur (plaatselijke tijd Brussel) alle Unieverdragen en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie niet meer van toepassing zijn op het Verenigd Koninkrijk. Het Verenigd Koninkrijk wordt met ingang van de datum van terugtrekking een derde land. Vanaf dezelfde datum zijn de Verdragen evenmin van toepassing op de landen en gebieden overzee die bijzondere betrekkingen onderhouden met het Verenigd Koninkrijk 1 en op de Europese grondgebieden waarvan de buitenlandse betrekkingen door het Verenigd Koninkrijk worden behartigd en waarop de Verdragen van toepassing zijn krachtens artikel 355 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. De Europese Raad heeft richtsnoeren vastgesteld op 29 april 2017. In het licht van die richtsnoeren wordt in deze aanbeveling voorgesteld dat de Raad de Commissie machtigt om onderhandelingen te openen voor een akkoord met het Verenigd Koninkrijk houdende de voorwaarden voor zijn terugtrekking uit de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, de Commissie aanstelt als onderhandelaar van de Unie en onderhandelingsrichtsnoeren geeft aan de Commissie. De onderhandelingen zullen worden gevoerd in het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad, in overeenstemming met de onderhandelingsrichtsnoeren en met inachtneming van de resolutie van het Europees Parlement van 5 april 2017. Er zal een gefaseerde aanpak van de onderhandelingen worden gevolgd, zoals aangegeven in de richtsnoeren van de Europese Raad. De aanbevolen onderhandelingsrichtsnoeren in de bijlage hebben betrekking op de eerste fase van de onderhandelingen, waarin prioriteit zal worden gegeven aan aangelegenheden die in dit stadium als strikt noodzakelijk voor een ordelijke terugtrekking zijn aangemerkt. De onderhandelingsrichtsnoeren kunnen worden gewijzigd en aangevuld 1 Opgesomd in de laatste twaalf streepjes van bijlage II bij het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. NL 2 NL
tijdens de gehele duur van de onderhandelingen, met name om rekening te houden met de richtsnoeren van de Europese Raad naarmate deze zich ontwikkelen en met het oog op de volgende fase van de onderhandelingen. Een akkoord over de toekomstige betrekkingen tussen de Unie en het Verenigd Koninkrijk kan pas worden voltooid en gesloten nadat het Verenigd Koninkrijk een derde land is geworden. Artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie vereist evenwel dat in het akkoord dat de terugtrekking regelt, rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen met de Unie. Daartoe dient, zodra de Europese Raad besluit dat voldoende vooruitgang is geboekt om naar de volgende fase van de onderhandelingen over te gaan, tijdens een tweede fase van de onderhandelingen uit hoofde van artikel 50 een algeheel kader voor de toekomstige betrekkingen met het Verenigd Koninkrijk te worden overeengekomen. Overgangsregelingen in het kader van het terugtrekkingsakkoord, met inbegrip van bruggen naar het te verwachten kader voor de toekomstige betrekkingen, zullen in het licht van de geboekte vooruitgang worden vastgesteld op voorwaarde dat de Unie en het Verenigd Koninkrijk overeenstemming bereiken over het kader voor de toekomstige betrekkingen dat in de tweede fase van de onderhandelingen zal worden bepaald. Daarom vallen aangelegenheden die deel kunnen uitmaken van dergelijke overgangsregelingen niet onder deze aanbevolen onderhandelingsrichtsnoeren en zullen zij in een later stadium worden aangewezen. Deze aanpak moet het mogelijk maken de beperkte tijd die krachtens artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie beschikbaar is om een akkoord te sluiten, efficiënt te besteden. Overeenkomstig de richtsnoeren van de Europese Raad zullen de volgende kernbeginselen in dezelfde mate van toepassing zijn op de onderhandelingen over een ordelijke terugtrekking, op elke inleidende en voorbereidende bespreking over het kader van toekomstige betrekkingen, en op elke vorm van overgangsregeling: ieder akkoord moet gebaseerd zijn op een evenwicht tussen rechten en verplichtingen en een gelijk speelveld garanderen; het behouden van de integriteit van de eengemaakte markt sluit uit dat per sector voor al dan niet deelnemen kan worden gekozen; een niet-lid van de Unie, dat niet dezelfde verplichtingen naleeft als een lid, kan niet dezelfde rechten en dezelfde voordelen genieten als een lid; deelname aan de eengemaakte markt vereist de aanvaarding van alle vier de vrijheden; de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk zullen betrekking hebben op één alomvattend pakket. In overeenstemming met het beginsel dat er geen akkoord bestaat voordat er over alles een akkoord bestaat, kunnen afzonderlijke kwesties niet afzonderlijk worden geregeld. De Unie zal de onderhandelingen met eensgezinde standpunten tegemoet treden, uitsluitend via de in de richtsnoeren van de Europese Raad en in de onderhandelingsrichtsnoeren vastgelegde kanalen, en er zullen geen separate onderhandelingen plaatsvinden tussen afzonderlijke lidstaten en het Verenigd Koninkrijk over aangelegenheden betreffende de terugtrekking; het akkoord moet de autonomie van de Unie inzake haar besluitvorming alsmede de rol van het Hof van Justitie van de Europese Unie eerbiedigen. NL 3 NL
Samenhang met andere beleidsgebieden van de Unie De onderhandelingen en het akkoord op grond van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie zijn volledig in overeenstemming met de Verdragen en behouden de integriteit en de autonomie van de rechtsorde van de Unie. Zij bevorderen de waarden, doelstellingen en belangen van de Unie en waarborgen de samenhang, de doeltreffendheid en de continuïteit van haar beleid en haar optreden. Grondrechten Volgens artikel 6 van het Verdrag betreffende de Europese Unie erkent de Unie de rechten, vrijheden en beginselen die zijn vastgesteld in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, dat dezelfde juridische waarde heeft als de Verdragen. De grondrechten, zoals zij worden gewaarborgd door het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en zoals zij voortvloeien uit de constitutionele tradities die de lidstaten gemeen hebben, maken bovendien als algemene beginselen deel uit van het recht van de Unie. Deze rechten, vrijheden en beginselen blijven volledig behouden en beschermd in de Unie, zowel tijdens het onderhandelingsproces met het Verenigd Koninkrijk op grond van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, als na de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie. 2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID Rechtsgrondslag Het Verenigd Koninkrijk heeft kennis gegeven van zijn voornemen zich terug te trekken uit de Europese Unie. Bijgevolg is artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie de rechtsgrondslag voor de onderhandelingen over en de sluiting van een terugtrekkingsakkoord. Er zij op gewezen dat volgens artikel 106 bis van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie eveneens van toepassing is op de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie. Overeenkomstig artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, waarnaar in artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie wordt verwezen, doet de Commissie aanbevelingen aan de Raad, die een besluit houdende machtiging tot het openen van de onderhandelingen vaststelt en de onderhandelaar van de Unie aanwijst. Evenredigheid Bij deze aanbeveling wordt aan de Raad voorgesteld om machtiging te verlenen tot het openen van de onderhandelingen en de onderhandelaar aan te wijzen, overeenkomstig artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, in samenhang met artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Het doel van de onderhandelingen uit hoofde van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie is te zorgen voor een ordelijke terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Unie. Aangezien een akkoord over de toekomstige betrekkingen tussen de Unie en het Verenigd Koninkrijk pas kan worden gesloten nadat het Verenigd Koninkrijk een derde land is geworden, zullen de onderhandelingen niet gaan over aangelegenheden die verband houden met het kader voor de toekomstige betrekkingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, maar wel rekening houden met dat kader. NL 4 NL
Keuze van het instrument Volgens artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie dient met het Verenigd Koninkrijk te worden onderhandeld over een akkoord over de voorwaarden voor zijn terugtrekking uit de Europese Unie. Artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie bepaalt dat de Commissie aanbevelingen moet doen aan de Raad, die een besluit dient vast te stellen waarbij de onderhandelaar van de Unie wordt aangewezen en waarbij machtiging wordt verleend tot het openen van onderhandelingen. Een besluit van de Raad is het passende instrument voor de Raad om de Commissie te dien einde te machtigen. 3. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING De onderhavige aanbeveling, waarbij wordt voorgesteld dat de Raad de onderhandelaar van de Unie aanwijst en de Commissie machtigt onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk te openen, heeft naar verwachting geen onmiddellijke gevolgen voor de begroting, voor wat betreft het onderhandelingsproces. De budgettaire gevolgen van het uit de onderhandelingen voortvloeiende akkoord op grond van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie zullen worden verduidelijkt wanneer de passende voorstellen betreffende de ondertekening en de sluiting van het akkoord worden ingediend. 4. OVERIGE ELEMENTEN Toelichting bij de specifieke bepalingen van het voorstel In artikel 1 van het aanbevolen besluit van de Raad geeft de Raad machtiging om de onderhandelingen te openen en wijst hij de Commissie aan als onderhandelaar van de Unie voor het akkoord met het Verenigd Koninkrijk over de voorwaarden voor zijn terugtrekking uit de Unie en uit de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie. In artikel 2 van het aanbevolen besluit van de Raad stelt de Raad vast dat de onderhandelingen worden gevoerd in het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad en van de in de bijlage opgenomen richtsnoeren. In de aanbevolen bijlage bij het besluit van de Raad worden de onderhandelingsrichtsnoeren vastgesteld voor de volgende aangelegenheden: de rechten van burgers; één alomvattende financiële regeling voor de begroting van de Unie en de beëindiging van het lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk van de instellingen en organen die bij de Verdragen zijn ingesteld, alsmede van de deelname van het Verenigd Koninkrijk aan specifieke fondsen en faciliteiten met betrekking tot het beleid van de Unie; regelingen betreffende in de handel gebrachte waren en lopende procedures op grond van het recht van de Unie; regelingen met betrekking tot overige administratieve kwesties in verband met de werking van de Unie; de governance van het akkoord. NL 5 NL
Publicatie van het besluit en de in de bijlage opgenomen onderhandelingsrichtsnoeren De Commissie stelt de Raad voor het besluit houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland over de voorwaarden voor de terugtrekking uit de Europese Unie en tot aanstelling van de Commissie als onderhandelaar van de Unie, alsmede de in de bijlage opgenomen onderhandelingsrichtsnoeren, openbaar te maken. NL 6 NL
Aanbeveling voor een BESLUIT VAN DE RAAD waarbij de Commissie wordt gemachtigd onderhandelingen te openen over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland over de voorwaarden voor de terugtrekking uit de Europese Unie DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE, Gezien de Verdragen, en met name artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, in samenhang met artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, Gezien de richtsnoeren van de Europese Raad van 29 april 2017, Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie, Overwegende hetgeen volgt: (1) Op 29 maart 2017 heeft het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord- Ierland de Europese Raad kennisgegeven van zijn voornemen zich terug te trekken uit de Europese Unie. (2) Op 29 april 2017 heeft de Europese Raad richtsnoeren vastgesteld die het kader bepalen voor de onderhandelingen uit hoofde van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie en de algemene beginselen bevatten die de Unie tijdens de volledige onderhandelingscyclus zal volgen. (3) In het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad sluit de Unie na onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk een akkoord over de voorwaarden voor zijn terugtrekking (hierna het terugtrekkingsakkoord genoemd), waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen van die staat met de Unie. (4) De Verdragen zijn niet langer van toepassing op het Verenigd Koninkrijk vanaf de datum van inwerkingtreding van het terugtrekkingsakkoord of, bij gebreke daarvan, twee jaar na de kennisgeving, tenzij de Europese Raad met instemming van het Verenigd Koninkrijk met eenparigheid van stemmen tot verlenging van deze termijn besluit. (5) De onderhandelingen zouden dus onmiddellijk moeten worden geopend met het oog op het sluiten van een terugtrekkingsakkoord. (6) Op 5 april 2017 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen met zijn standpunt over de terugtrekkingsonderhandelingen. (7) De Commissie dient te worden gemachtigd onderhandelingen over een terugtrekkingsakkoord te openen en moet worden aangewezen als onderhandelaar van de Unie. (8) Overeenkomstig artikel 106 bis van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie is artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie van toepassing op de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, NL 7 NL
HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD: Artikel 1 De Commissie wordt gemachtigd tot het openen van onderhandelingen, namens de Unie, over een akkoord met het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland over de voorwaarden voor zijn terugtrekking uit de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen met de Unie, en wordt hierbij aangewezen als de onderhandelaar van de Unie. Artikel 2 De onderhandelingen worden gevoerd in het licht van de door de Europese Raad vastgestelde richtsnoeren en in overeenstemming met de in de bijlage opgenomen onderhandelingsrichtsnoeren. Dit besluit is gericht tot de Commissie. Gedaan te Brussel, Artikel 3 Voor de Raad De voorzitter NL 8 NL