ACTIEPLAN SECTOR DIENSTENCHEQUES 1
INHOUDSTAFEL 1. Inleiding 2. Probleemanalyse 2.1. Instroom en imago van de sector 2.2. Opleiding en behoud van personeel 3. Acties 3.1. Acties naar instroom en imago van de sector 3.1.1 Organisatie van een infosessie naar arbeidsbemiddelaars 3.1.2. Week van de dienstenchequewerknemer 3.1.3. Gerichte bedrijfsbezoeken en matchingsactiviteiten 3.1.4. Ondersteuning aan dienstenchequebedrijven met betrekking tot duurzaam personeelsbeleid 3.1.5. Ondersteuning naar startende ondernemingen 3.1.6. Exploratie integraal traject 3.2. Acties naar opleiding en behoud van personeel 3.2.1. NT2 project 3.2.2. Actie naar oudere werknemers 3.2.3. Actie mbt onderbenutting van de middelen van het federaal opleidingsfonds 3.2.4. Regelgeving 3.3. Platformwerking: Gents Platform Dienstencheques 2
1. INLEIDING De Stad Gent streeft ernaar om in de huidige legislatuur meer dan 1000 nieuwe jobs te creëren in de Gentse sociale economie. Het Masterplan Sociale Economie identificeert knelpunten, formuleert doelstellingen en legt actiepunten vast om de groei van de Gentse sociale economie optimaal te ondersteunen en de beoogde resultaten tegen 2012 te bereiken. De finale doelstelling is om (meer kansen op) werk te bieden aan werkzoekenden die het moeilijk hebben op de reguliere arbeidsmarkt. Eén van de werkvormen die in het masterplan sociale economie wordt besproken, als hefboom om meer mensen uit de kansengroepen aan het werk te krijgen, is het werken met dienstencheques. De maatregel dienstencheques voor huishoudelijke activiteit ging in 2003 van start. De federale overheid heeft met dit systeem een drieledig doel voor ogen: voldoen aan de vraag bij particulieren naar hulp bij een aantal huishoudelijke taken, op een administratief eenvoudige manier en tegen betaalbare prijzen; creëren van volwaardige jobs voor laaggeschoolden, werkzoekenden en personen die werken in het grijze of zwarte circuit waardoor ze activiteiten kunnen uitoefenen in een werknemersstatuut met behoorlijke loon- en arbeidsvoorwaarden; bestrijden van het zwartwerk dat welig tiert in de sector van de huishoudelijke taken. Het stelsel maakt het mogelijk voor particuliere personen om een erkende onderneming met dienstencheques te betalen voor hulp van huishoudelijke aard (poetsen, koken, strijken, boodschappendienst, begeleid vervoer van mensen met beperkte mobiliteit, ). In het masterplan sociale economie werd een aanzet gegeven tot de ondersteuning van opleiding en begeleiding binnen de dienstenchequebedrijven via een subsidie aan de bedrijven. Tevens werd de creatie van een netwerk van dienstenchequebedrijven aangekondigd om nieuwe, gezamelijke projecten uit te werken op vlak van recrutering, personeelsbeleid, promotie, verbetering statuut van de werknemers enz. In 2010 werd de subsidie geëvalueerd en zijn we geëvolueerd tot het uitwerken van een integraal plan voor de Gentse dienstenchequesector. Met dit plan willen we zowel werken aan de instroom van nieuwe werknemers, opleiding en retentie. Dit zijn tevens belangrijke elementen van het recente sectorconvenant van de dienstenchequesector. We willen ook werken naar verschillende doelgroepen, namelijk naar de werkgevers, naar (potentiële) werknemers en naar de arbeidsbemiddelaars. Bij het uitwerken van het actieplan hebben we beroep gedaan op de expertise van: - werkgevers uit de dienstenchequesector (via hun participatie aan de actiegroep dienstenchequebedrijven) - medewerkers van het sectoraal opleidingsfonds (directeur en sectorconsulent) 3
- medewerkers van de VDAB (vacatureconsulent dienstencheques, account manager dienstencheques, regie, competentiecentrum) - projectontwikkelaar diversiteit van Serr Gent en rondom Gent 4
2. PROBLEEMANALYSE In deze probleemanalyse richten we ons op twee probleemgebieden die zowel in het sectorconvenant voor het PC 322.01 worden beschreven als in de actiegroep dienstenchequebedrijven werden aangehaald, met name instroom en imago van de sector en opleiding en behoud van personeel. 2.1. Instroom en imago van de sector In de afgelopen jaren is de sector van de dienstencheques blijven groeien, ook in Gent, hoewel de groeivoet wel lineair daalt 1. Bedrijven signaleren een groeiende vraag naar comfortdiensten en de tewerkstelling in de sector blijft groeien. De economische crisis heeft waarschijnlijk zo goed als geen invloed heeft gehad op de tewerkstelling in het dienstenchequesysteem in 2009. Het aantal werknemers kende in 2009 nog steeds een sterke aangroei van 16,3% tot een totaal van 120.324 werknemers in België. De stijging ligt zelfs bijna op het niveau van 2008. 2 Er zijn nog geen regionale cijfers van RVA bekend voor 2009 maar wij hebben geen reden om aan te nemen dat de stijgende trend zich niet zou doorzetten in Gent. Deze groei is in het bijzonder relevant voor de tewerkstellingskansen voor werkzoekenden uit de kansengroepen. De dienstenchequebedrijven die actief zijn in ons netwerk signaleren dat zij moeilijkheden ondervinden bij het vinden en houden van geschikt personeel. De uitstroom in de dienstenchequebedrijven schommelt rond de 20% op jaarbasis. Uit de besprekingen met de leden van het netwerk blijkt dat dit als problematisch wordt ervaren. Het verloop tussen dienstencheque-ondernemingen daalde tussen 2008 en 2009 van 12.7% naar 8.5%, dit zou volgens de Idea-studie te maken kunnen hebben met het feit dat werkgevers er beter in slagen een volledig uurrooster aan te bieden en de werknemers in te bedden in het bedrijf. 3 Indien een werknemer uit het systeem stroomt, is dit meestal naar een andere loontrekkende situatie met vaak een hoger dagloon. Dit gaat echter niet op voor de niet- EU ers, zij stromen verhoudingsgewijs veel vaker terug naar de werkloosheid. 4 Ook uit de besprekingen met de actiegroep blijken nieuwe-eu-werknemers een kwetsbare doelgroep te zijn, zowel omwille van taalproblemen als omwille van complexe regelgeving op het gebied van arbeidskaarten e.d. Enkele van de oorzaken die genoemd worden in het kader van het instroomprobleem is het minder positieve imago van de sector en de kwetsbare positie van de potentiële 1 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p. 8 2 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p. 40 3 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p.43 4 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p.135 5
werknemers waardoor zij er niet in slagen aan de slag te geraken omwille van randvoorwaarden die niet ingevuld zijn. Uit de rondetafelgesprekken die Flora organiseerde in het kader van het federaal project Tot uw dienst(encheque)?/ à votre (titre-)service? 5 bleek nogmaals dat het imagoprobleem waarmee de sector sinds de start van de dienstenchequebedrijven kampt nog niet in het verleden ligt. Het werk in de dienstenchequesector wordt niet voldoende gewaardeerd en de bedrijven moeten zich voortdurend bewijzen. Dit is o.a. te wijten aan de specifieke ontstaangeschiedenis van de sector en het feit dat het grote publiek niet vertrouwd is met de grote vorderingen die gemaakt zijn inzake de arbeidsvoorwaarden van dienstenchequepersoneel sinds het relatief recente ontstaan van de dienstenchequebedrijven. Met betrekking tot de randvoorwaarden weten we uit een enquête van de SERR Gent en rondom Gent naar dienstenchequeondernemingen in 2010, dat mobiliteit en kinderopvang belangrijke knelpunten zijn. Deze thema s kwamen ook reeds aan bod in de actiegroep dienstenchequebedrijven. 2.2. Opleiding en behoud van personeel Het Federaal opleidingsfonds dienstencheques is in werking getreden in 2007 en heeft als doel de opleidingsgraad van de dienstencheque-werknemers te verhogen. Volgens de gegevens van het opleidingsfonds doen er steeds meer bedrijven beroep op het fonds voor de terugbetaling van opleidingen. Toch wordt tot nu toe slechts 30% van het totale budget van het fonds benut. 6 In 2009 werd het sectoraal opleidingsfonds voor de dienstencheques opgericht door de sociale partners. Het sectoraal vormingsfonds staat ten dienste van alle werkgevers en werknemers die ressorteren onder het Paritair Subcomité 322.01. Als beginnend sectorfonds, werkt het vooral aan de uitbouw van een opleidingsaanbod in de verschillende regio s over heel België. In onze actiegroep zijn zowel bedrijven vertegenwoordigd die onder pc 322.01 (dienstenchequeactiviteiten) werken als dienstenchequebedrijven die onder pc 318 (gezins- en bejaardenhulp) vallen. Voor de bedrijven die onder pc 318 vallen biedt het sectoraal opleidingsfonds geen soelaas. De toegang tot competentieversterking is ook voor deze sector zeer relevant. Het uitoefenen van een functie als dienstenchequewerknemer vergt namelijk verschillende en specifieke competenties die verder ontwikkeld moeten worden. Dit wordt ook benadrukt in het sectorconvenant die in juli 2010 werd afgesloten. 5 Dienstencheques: ten minste houdbaar tot... Hoe investeren in duurzame tewerkstelling? Flora vzw, 2009 6 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p.134 6
Het ontwikkelen van competenties van zowel de dienstenchequewerknemer als de dienstenchequewerkgever speelt ook een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een retentiebeleid. 7
3. ACTIES 3.1. Acties naar instroom en imago van de sector 3.1.1 Organisatie van een infosessie naar arbeidsbemiddelaars Arbeidsbemiddelaars zijn belangrijke sleutelfiguren bij het toeleiden van potentiële werknemers naar de dienstenchequebedrijven. Zij vormen de schakel tussen de werkzoekende die als mogelijk jobdoelwit het poetsen als dienstenchequewerknemer hebben maar de activiteit niet voldoende kennen om een overwogen keuze te kunnen maken en het dienstenchequebedrijf dat zelden de kans heeft om rechtstreeks naar de werkzoekenden te communiceren. Op 2 december 2010 wordt er een infosessie georganiseerd naar arbeidsbemiddelaars met als doel de jobvereisten en arbeidsvoorwaarden van een job als poetshulp te verduidelijken aan de hand van een nieuw ontwikkeld verwijzingsinstrument. Dit verwijzingsinstrument bevat onder meer informatie over taal- en mobiliteitsvereisten, tewerkstellingsgegevens en het opleidings-en onthaalbeleid van een dienstenchequeonderneming. Dit instrument zal voor alle arbeidsbemiddelaars in de Gentse regio doorlopend consulteerbaar zijn en geactualiseerd worden. De infosessie eindigt met een netwerkmoment tussen arbeidsbemiddelaars en dienstenchequebedrijven. De infosessie wordt half december geëvalueerd door de actiegroep dienstenchequebedrijven. verwijzingsinstrument: realiseren van een betere matching tussen potentiële werknemer en dienstenchequebedrijf infosessie: verduidelijken en verbeteren van de perceptie van een job als poetshulp binnen de dienstenchequesector als volwaardige job/ statuut en bijdragen aan een positiever imago van de sector Operationele doelstelling: verwijzingsinstrument: instrument dat continu wordt geactualiseerd door VDAB bereik van deze infosessie: 50 arbeidsbemiddelaars en 20 dienstenchequeondernemingen December 2010 8
3.1.2. Week van de dienstenchequewerknemer 20 juni 2011 is uitgeroepen tot de nationale dag van de schoonmaak. Deze dag wordt het startschot gegeven voor de week van de dienstenchequewerknemer. Tijdens deze week wordt er een imagocampagne gelanceerd naar een breder publiek. Deze campagne kan verschillende activiteiten omvatten. - Workshop/ evenement voor werknemers - Betrekken van klanten via brief geef je huishoudhulp een pluim, - Persoonlijke attentie voor de werknemer vanuit het bedrijf - Studienamiddag rond de rol van dienstenchequeondernemingen in de zorgsector Sensibilisering: verbetering van het imago van de sector en een job als poetshulp Operationele doelstelling: Maximale participatie van dienstenchequebedrijven aan één van de acties tijdens de week van de dienstenchequewerknemer Voorbereiding: Maart 2011 Juni 2011 Actie: 20 juni 24 juni 2011 3.1.3. Gerichte bedrijfsbezoeken en matchingsactiviteiten Via bedrijfsbezoeken komen potentiële werknemers rechtstreeks in contact met de werkgever. Op deze manier wordt de drempel voor een werkzoekende naar een werkgever verlaagd. Deze bedrijfsbezoeken kunnen georganiseerd worden in samenwerking met outplacementbureaus, VDAB of het leerwerkbedrijf. Na deze bezoeken kan er geëvalueerd worden of het bedrijfsbezoek tegemoet kwam aan zowel de verwachting van de toeleider en potentiële werknemer als aan de verwachting van de werkgever. Via het Gents Platform Dienstencheques kan er nagedacht worden over andere manieren waarop de instroom naar dienstenchequebedrijven kan verbeteren. Direct contact tussen potentiële werknemers en werkgevers 9
Operationele doelstelling: Organiseren van bedrijfsbezoeken voor de 2 paritaire comité s (pc 322.01 en pc 318) Mimimaal 5 bedrijfsbezoeken per jaar Bereik: 100 werkzoekenden per jaar Januari 2011- December 2012 3.1.4. Ondersteuning aan dienstenchequebedrijven met betrekking tot duurzaam personeelsbeleid Ondersteuning aan dienstenchequebedrijven met betrekking tot duurzaam personeelsbeleid via het OOG of account managment. Dit kan via het inzetten van de Sokratest, het geven van tips rond sollicitatiegesprekken uit de kansengroepen, het aanbieden van job- en taalcoaching of het opstarten van een diversiteitsplan. Deze ondersteuning gebeurt individueel naar bedrijven. Informeren en ondersteunen van dienstenchequebedrijven wat betreft duurzaam personeelsbeleid Operationele doelstelling: Bereik van mimimaal 10 Gentse dienstenchequeondernemingen waarbij acties omtrent duurzaam personeelsbeleid worden voorgesteld, toegepast en geëvalueerd Januari 2011-December 2012 3.1.5. Ondersteuning naar startende ondernemingen Bij het OOG (Ondersteuningspunt Ondernemers Gent) kunnen onder andere startende (dienstencheque)ondernemingen terecht voor al hun vragen omtrent ondernemerschap. Via het OOG kan een starterpakket/ kit aangeboden worden met informatie over Sokratest, wervingskanalen, job- en taalcoaching, informatie over het federale en sectorale opleidingsfonds, diversiteitsplan. Alle nieuwe startende dienstenchequeondernemingen ontvangen van de RVA sowieso een uitnodiging voor de infosessie omtrent sociale wetgeving, en dienstenchequeregelgeving. Deze informatie kan ook via het starterspakket nog verspreid worden. 10
Informeren van startende dienstenchequeondernemingen over bestaande ondersteuningsmaatregelen en opleidingsinitiatieven Operationele doelstellingen: Samenstellen van starterspakket op basis van overleg met sectoraal vormingsfonds en projectontwikkelaar SERR over de inhoud en de vorm van het starterspakket Maart 2011 April 2011 3.1.6. Exploratie integraal traject In het sectorconvenant wordt als goede praktijk het Gents sollicitatiehuis voor dienstenchequebedrijven beschreven. In realiteit is dit initiatief nog niet uitgewerkt maar het is wel een mogelijke piste voor verder onderzoek. Een ideaal traject zou kunnen zijn: - voortraject en assessment voor kandidaten poetshulpen (via sollicitatiehuis) - (verkorte) opleiding schoonmaaktechnieken + ervaringsbewijs - doorverwijzing naar Huis van het Nederlands of participatie aan NT2-project Doelstelling: exploratie van deze piste door de verschillende partners hierover samen te brengen Maart 2011 11
3.2. Acties naar opleiding en behoud van personeel 3.2.1. NT2 project Het NT2 project is een project ism Huis van het Nederlands, Artega, CBE Leerpunt, VDAB Gent (CC Wondelgem) en Steunpunt Lokale Netwerken. Stad Gent, Dienst Werk is betrokken bij de uitwerking van dit project als lid van de stuurgroep. De opzet van dit project is dat een dienstenchequeonderneming in eerste instantie bij het Huis van het Nederlands terecht kan voor een opleiding NT2 voor een nieuw aan te werven werknemer. Die werknemer krijgt een traject aangeboden dat een combinatie vormt van lessen Nederlands en taalondersteuning. Dit traject start bij het Gentse dienstenchequebedrijf, Artega. Vanaf mei juni 2011 wordt dit uitgebreid naar andere dienstenchequebedrijven Dit kan gecoördineerd worden via het Gents Platform Dienstencheques. disseminatie naar andere dientenchequebedrijven coördineren via Gents Platform Dienstencheques Operationele doelstelling participatie aan de tweemaandelijkse stuurgroep 15/12/2010 31/10/2011 (verloop van het NT2 project) 05/2011-06/2011 (disseminatie naar andere dienstenchequebedrijven) 3.2.2. Actie naar oudere werknemers Samenwerking met ervaringsfonds & projectontwikkelaar leeftijdsbewust personeelsbeleid SERR. Het ervaringsfonds is een federaal initiatief (FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) en heeft als hoofdopdracht oudere werknemers langer op de arbeidsmarkt te houden. projecten initiëren rond de ondersteuning van tewerkstelling van 50+ binnen een onderneming (Het aandeel 50+ binnen de dienstenchequewerknemers is gestegen van 9% in 2005 naar 14% in 2008. Het aandeel werknemers jonger dan 29 jaar echter is gedaald (26% in 2005 en 22% in 2008)). 7 Overleg plannen over deze actie met de partners (ervaringsfonds, projectontwikkelaar SERR) 7 Evaluatie van het stelsel van de dienstencheques voor buurtdiensten en banen 2009. Idea Consult, 30 juni 2010, p.53 12
Operationele doelstelling: Acties naar de doelgroep oudere werknemers binnen de dienstenchequesector in de week van de dienstenchequewerknemer in 2012 Juli 2012 3.2.3. Actie mbt onderbenutting van de middelen van het federaal opleidingsfonds voor dienstencheques Het federaal opleidingsfonds heeft als doel de opleidingsgraad van de dienstenchequewerknemers te verhogen. Dit fonds staat in voor een gedeeltelijke terugbetaling van de opleidingskosten van werknemers bij erkende dienstenchequeondernemingen. Uit de eerste evaluatie van het opleidingsfonds dienstencheques bleek vooral een onderbenutting van het voorziene budget. Om de gedeeltelijke opleidingskost te recuperen dient de onderneming een procedure te doorlopen. Vanuit Stad Gent, Dienst Werk kan er ondersteuning geboden worden aan deze ondernemingen wat betreft het doorlopen van de procedure. Informeren van bedrijven over bestaande initiatieven zoals het federaal opleidingsfonds dienstencheques en specifiek de mogelijkheid om een deel van de loonkost tijdens een taal-of jobcoachingstraject te recupereren Ondersteunen van bedrijven wat betreft het doorlopen van de procedure voor de terugvordering van de opleidingskost Operationele doelstelling: Agenderen van knelpunten omtrent procedure aanvraag terugbetaling opleidingskost op het Gents Platform Dienstencheques Bundelen van opmerkingen omtrent deze procedure en terugkoppeling naar het federaal opleidingsfonds Communicatie actie job- en taalcoaching gekoppeld aan tegemoetkoming federaal opleidingsfonds Januari 2011 13
3.2.4. Regelgeving Uit de werkgroep dienstenchequebedrijven is gebleken dat er een grote vraag is vanuit de onderneming naar verduidelijking omtrent administratie, meer bepaald de manier waarop een dienstencheque moet ingevuld worden. Aan de hand van een infosessie naar dienstenchequebedrijven door Sodexo wordt hier een antwoord op gegeven. Verduidelijking omtrent de regelgeving voor dienstenchequeondernemingen Operationele doelstelling: Organiseren van infosessie ism met Sodexo naar dienstenchequeondernemingen Januari 2011 14
3.3. Platformwerking 3.3.1. Gents Platform Dienstencheques Er bestaan geen pasklare antwoorden op de problemen rond de randvoorwaarden zoals mobiliteit en kinderopvang. In de actiegroep exploreerden we reeds de mogelijkheden om bijvoorbeeld gezamenlijk vervoer te organiseren. Deze problematieken worden samen met de bevoegde stadsdiensten bekeken. Er zijn echter wel bedrijven die ervaringen hebben met kleinschalige initiatieven rond mobiliteit. Hun goede praktijken kunnen als voorbeeld dienen voor andere bedrijven. We gaan ook op zoek naar goede praktijken rond kinderopvang, niet alleen bij de Gentse dienstenchequebedrijven maar bijvoorbeeld ook bij het Limburgs Platform Dienstencheques. Deze goede voorbeelden kunnen verspreid worden via het, op te richten, Gents Platform Dienstencheques. Via dit Platform kunnen dienstenchequebedrijven uit het Gentse overleggen, ervaringen delen en samen op zoek gaan naar creatieve oplossingen. De huidige actiegroep dienstenchequebedrijven wordt in dit Platform opgenomen. Er wordt bijkomend nog een oproep gelanceerd naar alle Gentse dienstenchequeondernemingen en sociale partners om hier aan deel te nemen. Identificeren van de belangrijkste belemmeringen voor het vinden en houden van werknemers uit de kansengroepen Zoeken naar creatieve oplossingen voor de belangrijkste belemmeringen Goede praktijken delen en verspreiden Operationele Doelstelling: Ondersteunen van 4 bijeenkomsten per jaar van het Gents Platform Dienstencheques Organisatie van een jaarlijks debat over de dienstenchequesector Januari 2011 December 2012 15