VERSLAG BEVRAGING EINDGEBRUIKERSGROEP PERSONEN MET MOTORISCHE BEPERKING 18 APRIL 2009 De bevraging is gebeurd via het KVG afdeling Roeselare (Katholieke Vereniging Gehandicapten). Het is een vereniging van mensen met een handicap en mensen die op handicap betrokken zijn. De organisatie zijn er niet alleen voor mensen met een fysieke, verstandelijke of zintuiglijke handicap. Ook ouders, partners, broers, zussen en vrienden van mensen met een handicap horen er voor 100% bij. Verspreid over Vlaanderen zijn duizenden vrijwilligers actief in 260 plaatselijke werkingen. Mensen zetten samen activiteiten op, komen op voor wat mensen met een handicap nodig hebben, komen samen om zichzelf te vormen,... Naast de plaatselijke groepen biedt KVG een gericht aanbod voor gezinnen, volwassenen met een verstandelijke handicap, jongvolwassenen met een fysieke handicap, fietsers met een handicap, jongerenwerkingen,... De dienstverlening van het KVG is sterk uitgebouwd op drie terreinen: sociale wetgeving, tewerkstelling en informatie met betrekking tot handicap. Aanwezigen eindgebruikersgroep : Marijn Depraetre, (elektrische rolstoelgebruiker) Tim Claerhout, (elektrische rolstoelgebruiker) Steven Laekeman, (elektrische rolstoelgebruiker) Joost Pille, (elektrische rolstoelgebruiker) Carolien Hoppe, (moeilijke stapper) Joël George (bestuurslid KVG Roeselare) Carlo Depreytere (verantwoordelijke KVG Roeselare) Aanwezigen partners van CO-project: Stefan Danschutter (WTCB) Bart Degryse (In-HAM) Locatie: In-HAM, Stationstraat 126, 8830 Gits (Contactpersoon KVG: Carlo Depreytere) Korte inleiding door de projectleider (Stefan Danschutter) Het doel van het Collectief Onderzoeksproject is een evaluatie te maken van toegankelijkheid en evacuatiemogelijkheden van een gebouw voor mensen met een beperking. Daarvoor deelt men een gebouw in, in diensten en routes. Aan de hand van een computermodel worden alle parameters in kaart gebracht. 1
We breiden ons plan rond evacuatie en brandveiligheid uit naar diverse eindgebruikersgroepen, met name mensen die in een rolwagen zitten, slechtzienden, gehoorgestoorden en personen met een cognitieve beperking, kortom voor mensen met beperkingen in de breedste zin van het woord. De bevraging is daarbij noodzakelijk om na te gaan welke hulpmiddelen een meerwaarde kunnen zijn bij een evacuatie. Aan de hand van diverse scenario s ontleden we de problematiek. BEVRAGING Vraag1 : Als je op reis gaat, stel je bepaalde eisen aan de keuze van het hotel? Ligging van de kamer? Evacuatiemogelijkheden? In eerste instantie is de prijs doorslaggevend. Het verblijf moet betaalbaar zijn. Pas in tweede instantie wordt gelet op de toegankelijkheid van het hotel. Er wordt nagegaan of er een lift voorzien is; zijn de deuren voldoende breed in de kamer (bv naar de badkamer). Is het bed hoog genoeg? Is er een aangepast toilet? De ervaringen van alle bevraagden leert ons dat het een heel intensief zoekwerk is om alle relevante informatie te verkrijgen. De medewerking van hotels laat vaak de wensen over. De term toegankelijkheid wordt heel vaak verkeerd geïnterpreteerd. Voor sommigen is een hotel toegankelijk zodra er een lift aanwezig is Hotels die extra inspanningen doen naar toegankelijkheid zijn vaak extra duur. Meestal worden de vragen per e-mail gesteld. Iemand uit de groep eveneens foto s van de kamer om op die manier te kunnen inschatten of het haalbaar het hotel en de kamer te betreden. Niet alleen de binnenkant van het hotel is van belang, ook de directe omgeving rond hotel kan voor toegankelijkheidsproblemen zorgen. Niet zelden ondervindt men aan de ingang van het hotel obstakels (drempels, te nauwe draaideur). Alternatieve ingangen zijn vaak slecht aangegeven. Een ander veel voorkomend probleem is de ondergrondse parking, waarbij de persoon met beperking zijn aangepaste voertuig niet kan parkeren omwille van de beperkte hoogte van de garage. Hotels zijn vaak enkel toegankelijk voor manuele 1 en niet voor elektrische 2 rolstoelen met als gevolg dat de reiziger beide op reis dient mee te nemen. Een bijkomende service van het hotel zou kunnen zijn het beschikbaar stellen van één of meerdere manuele 1 Manuele rolstoelen hebben een relatief beperkte draaicirkel; daarbij is een minimale manoeuvreerruimte van 150 x 150 cm voldoende (volgens DIN18025 deel I) 2 Bij elektrische rolstoelen is, afhankelijke van het type, een draaicirkel van 150 x 150 cm onvoldoende. Hierbij kan de draaicirkel variëren tussen de 110 en 170 cm. 2
rolstoelen zodat de reiziger geen extra rolstoel hoeft mee te nemen 3. Een andere vaststelling is dat de balie veel te hoog is. Eisen stellen naar de ligging van de kamer, is vaak niet aan de orde. Je krijgt de aangepaste kamer meestal toegewezen. Bevindt die zich op het gelijkvloers, des te beter. Mensen met beperkingen stellen meestal heel weinig eisen naar hetgeen wordt aangeboden. Nochtans zou het bij de toewijzing van een kamer interessant zijn wanneer bij het uitstappen uit de lift de kamer zich recht tegenover de liftdeur bevindt. Vragen naar evacuatiemogelijkheden wordt zeker niet als primair aanzien. Iemand getuigt daar weinig vertrouwen in te stellen. In de kritische fase van een uitslaande brand is de kans heel groot dat een evacuatie niet meer aan de orde is 4. Een veilige wachtzone bijvoorbeeld onderaan de trap kan een alternatief zijn, maar de bevraagden hebben nog nooit informatie ontvangen over de aanwezigheid van dergelijke ruimtes. Vraag2: Veronderstel je bevindt je s nachts in je hotelkamer op de 4e verdieping. Er weerklinkt brandalarm. Welke acties onderneem je? Een algemene opmerking is dat een transfer vanuit het bed naar een rolstoel gemiddeld 5 à 15 min in beslag neemt. Bij de aankomst van de hulpdiensten zou de procedure moeten inhouden dat de balie de gastenlijst overhandigt en tevens melding maakt van het feit dat er aangepaste kamers bewoond zijn. Dit zou een signaal kunnen zijn naar de hulpdiensten toe, dat deze mensen extra evacuatietijd nodig hebben en bijzonder kwetsbaar zijn. Het al of niet bezet zijn van een kamer kan via de toegangsbadge van de kamer worden geregistreerd. Weten dat dergelijk procedure wordt gehanteerd zou voor de persoon in kwestie het veiligheidsgevoel drastisch verhogen, zonder dat er daarom een sluitende veiligheid is. In geval van nood is het inderdaad ook aangewezen om telefonisch de receptie te contacteren. Hierbij moeten enkele opmerkingen worden gemaakt: er is vaak een taalbarrière (buitenland) en bepaalde mensen met handicap zijn soms iets moeilijker verstaanbaar, neem daarbij de stressfactor in noodsituaties en de verstaanbaarheid zal nog bemoeilijkt worden. De installatie van een noodknop kan hier wel een oplossing bieden om aan te geven dat iemand dringend hulp nodig heeft. Vraag 3: Wat is belangrijk bij het zoeken van de nooduitgang en aan welke eisen moet die voldoen? De nooduitgang moet klaar en duidelijk aangeduid zijn. Drempels voor waterbuffer liefst de 5 cm niet overschrijden. Wanneer men deze hoger wenst te maken is een hellend vlak aangewezen. Het zou raadzaam zijn mocht iemand van het hotelpersoneel de vluchtroute samen met de rolstoelgebruiker bewandelen. Dit wordt beschouwd als een soort service en getuigt van een zeker respect t.a.z van de klant. 3 Een belangrijke randopmerking ivm elektrische rolstoelen: tijdens het opladen maken die veel lawaai en worden best buiten de kamer gehouden. Het belang van een manuele rolstoel door het hotel aangeboden is in dit opzicht een meerwaarde. 4 Getuigenis van een persoon die ruim 15 min de tijd nodig heeft om een transfer te maken vanuit het bed naar de rolstoel, en dit met begeleiding. 3
Alles draait rond een goeie communicatie aangevuld met duidelijke informatie. Een visuele weergave op een televisiekanaal blijkt een heel goed medium te zijn. Vraag 4: Aanwelke eisen dient een brandveilige wachtzone te voldoen? Indien er aangepaste wachtzones zijn moeten die ook goed aangekondigd en aangeduid worden. Daarbij is spreek-luister verbinding met de buitenwereld van groot belang. Velen pleiten voor een de aanwezigheid van een zuurstoffles met masker. Of een soort geforceerde luchttoevoer die de rook buiten houdt. Een aantal vinden de aanwezigheid van een brandslang en een brandwerend deken zeker niet overbodig niettegenstaande men zich in een veilige wachtzone bevindt. Er wordt gepleit voor veel (kunst)licht om hyperventilatie en epilepsie aanvallen te voorkomen. Iemand maakt de opmerking dat het zelfs heel handig zou zijn, moesten de aangepaste kamers tezelfdertijd ook de wachtzone zijn. Vraag 5: Hoe sta je tegenover de evacuatie vanuit de veilige wachtzone m.b.v. een evacuatiestoel? 5 Men kan ook met een brandevacuatiestoel de trappen nemen. Dit wordt door de groep als positief onthaalt en zou in ieder hotel aanwezig moeten zijn. Iemand merkt op dat wie de eerste de stoel gebruikt er niemand anders gebruik kan van maken Bij het gebruik van een evacuatiestoel dienen ook een aantal parameters in het oogworden gehouden zoals breedte en hellingsgraad van de trap. In historische hotelpanden zijn vaak oude houten trappen waarbij het neusvlak niet altijd meer vlak is. Ook een tapijtloper op de trap maakt het gebruik van een evacuatiestoel moeilijk en zelfs gevaarlijk. Los van deze bevraging werden er door In-HAM vzw twee testen ondernomen op een houten trap. De eerste test werd uitgevoerd met een EVAC +CHAIR 330H AMB (fabrikant Spencer It). Deze test is alles behalve vlot verlopen. De vertegenwoordiger van het product was niet vertrouwd met het gebruik van de stoel waardoor de persoon die zich in de stoel bevond bijna onderaan de trap is terechtgekomen. De vertegenwoordiger achtte dit te wijten aan het materiaal (hout) van de trap waardoor het remsysteem geen grip zou hebben. 5 Tijdens de bevraging werd een demofilm voor het gebruik van een evacuatiestoel getoond. Zie: www.escapemobility.com 4
Een tweede test gebeurde met een Escape Chair Comfort (fabrikant Mobility Company NL). De test werd uitgevoerd op dezelfde houten trap. Deze test verliep vlot en werd na een korte opleiding uitgevoerd door iemand van In-HAM. Het remsysteem zorgt ervoor dat men volledige controle krijgt over de besturing van de stoel tijdens de afdaling. Men hoeft dus niet over extra spierkracht te beschikken. Het voorval met de eerste stoel zou volgens de vertegenwoordiger niet te wijten zijn aan de constructie van de stoel maar eerder door het onvoldoende getraind zijn in het gebruik ervan. Opleiding & training blijven cruciaal in het gebruik van de evacuatiestoel. Vraag 6: Stel je mag gebruik maken van een 100% veilige lift tijdens de evacuatie. Aan welke eisen dient deze te voldoen? Tijdens een evacuatie vreest men dat de rolstoelgebruiker geen plaats zal krijgen in een mogelijks overvolle lift, tenzij dat er speciale voorzieningen worden getroffen enkel voor rolstoelgebruikers. Iemand maakt de opmerking de lift wellicht overvol zal zijn en er onvoldoende ruimte zal zijn voor rolstoelgebruikers. Hoe herkent men een brandveilige lift? Hoogte van de bedieningsknoppen is belangrijk, ideaal is buikhoogte of middenrifhoogte van een standaard persoon. 5
Liften waarin je kan draaien zijn comfortabel, of liften met twee deuren aan beide kanten zijn ideaal. Een rolwagengebruiker hecht ook veel belang aan het behoud van zijn rolwagen bij evacuatie. Vandaar dat een evacuatie met lift als positief wordt ervaren. Er wordt afgesproken om een vragenlijst door te mailen naar KVG om een grotere groep te bevragen. Voor verslag Bart Degryse 29/05/2009 6