Rd 1 MULTIMEDIA DEEL2

1 MULTIMEDIA DEEL2

2 XML. Xml documenten geven een groter gemak in uitwisselen van gegevens. In de jaren 80 had men de EDI of Electronic Data Interchange Daaruit volgde dan SGML ofd Standard Generalized Markup Language, die dan verdeeld werd in HTML of Hyper Text markup language, waarin de meeste webpagina s geschreven zijn en later Extended Markup Language. XML. 1 XML versus HTML In feite is dat een gelukkig huwelijk tussen de twee bovenstaande interpreters. Namelijk XML en HTML. Immers bij ieder XML pagina behoort een HTML pagina die zorgt voor de opmaak van de XML pagina. Zoals een HTML pagina wordt ook een XML pagina geschreven met Tags het grote verschil is dat deze Tags niet meer gebonden hoeven te zijn aan strikte naamgeving. Men kan ook de Tags een eigen naam geven. Eren XML pagina hangt heel sterk aan structuur en betekenis de verbinding met de opmaak pagina (Cascade Style Sheet) is in XML volledig losgelaten. Men kan evengoed extensible Style language gebruiken. Verder daar meer over. Voor XML geld dan het volgende: De afkorting XML geeft aan dat deze taal uitbreidbaar is XML is gericht op structuur en inhoud van een document Door gebruik van Tags lijkt het op HTML pagina s maar XML is niet gericht op de opmaak. Opmaak en structuur zijn van elkaar gescheiden. Bij XML is het mogelijk aan welke grammatica regels een document moet voldoen 2 Het maken van een xml document Dit is op zijn eigen niet moeilijk. We moeten ons echter bepaalde, niet evidente, zaken toe eigenen. 2.1 regels voor een XML document Wat eigenaardig is ten opzichte van een HTML is dat we hier niet gebonden zijn aan bepaalde Tags. Bij XML is het mogelijk die Tags ter plaatse uit te vinden. Echter zien we dat we wel verstaanbare Tags zullen gebruiken. We dienen er wel op te letten dat deze Tags bestaan uit een begin Tag en een eind Tag. Dit zal hier onder wel duidelijk worden. Om dat we XML meestal gebruiken in samen werking met databases. We zullen zien dat we voor de veldnamen ook Tags gebruiken. Zodoende kunnen we de structuur van de database nabouwen in XML. Vb: <leerling> <naam>van Hulst</naam> <adres>gentsesteenweg</adres> <posnummer>9991</postnummer> <gemeente>adegem</gemeente> </leerling>

3 Gevolg gevend aan het feit dat u uw eigen Tags kunt gebruiken bent u natuurlijk veel vrijer in werken. Er zijn echter een paar regels waar u zich moet aan houden. We trachten deze hierna te belichten. - een XML documentkan aan aanvullende eisen uit een DTD (document type definition) of een schema moeten voldoen. Beide gegevens zullen we later wel tegenkomen. De regels gaan hier in hoofdzaak over elementen, de soort van inhoud, of volgorde. - Als er een opening Tag is moet er een bijpassende sluiting Tag bestaan - Elementen mogen elkaar niet overlappen. Voorbeeld <school> <naam> Van Hulst</naam> </school> Dit is een juiste opmaak. De onderstaande kan niet <school> <naam>van Hulst</school> </naam> - Tags zijn hoofdletter gevoelig - Ook open (lege) elementen moeten afgesloten worden. Wordt er bijvoorbeeld geen postnummer aangeduid moet de Tag postnummer toch afgesloten worden voorbeeld <leerling> <naam>van Hulst</naam> <adres>gentsesteenweg</adres> <posnummer></postnummer> <gemeente>adegem</gemeente> </leerling> Zoals u ziet is het postnummer niet ingevuld maar toch hebben we een afsluitende Tag. - voor bepaalde tekens is er een speciale (aparte) schrijf methode - een XML document moet altijd een root element hebben. Bij HTML was dat het HTML Tag 2.2 het maken van het document 2.2.1 declaratie In de eerste regel aan het documentstaat de declaratie van het XML document. Dit is niet verplicht maar het gebruik is aan te raden. Het heeft andere mogelijkheden die we later zullen tegen komen. De declaratie: <?xml version= 1.0 encoding= UTF-8 standalone yes?> Bemerk de declaratie is altijd in kleine letters geschreven Deze declaratie is een instructie voor de parser 1. Deze declaratie geeft aan dat het hier om een XML document gaat van de versie 1.0. In deze declaratie staat het versie nummer eerst en tussen aanhalingstekens. 1 Het programma dat XML code moet interpreteren en verwerken.

4 Kleine zaken waar u moet opletten en die bij gebrek of fout invullen rare quasi onvindbare foutmeldingen geven - er mag geen spatie staan tussen het < teken en het vraagteken en ook tussen het vraagteken en XML. Dat levert een foutmelding 2.2.2 Encoding Dit duidt het tekenset aan welke gebruikt wordt, bij het weglaten van dit zal alleen standaard tekens gebruikt worden. Men kan ook aangeven als het programma standalone werkt of niet. Bij no wordt er verwezen naar een externe en bij yes interne DTD. Standaard met XML unicode. Dat is een tekenreeks die voor maximaal 65536 tekens. Voor elk teken zijn er 2 bytes geselecteerd. Let op wat u opgeeft in de codering of men bekomt een eigenaardige uitslag. Als u eens wil zien weke soort u kunt hebben verwijs ik u naar http://www.unicode.org. Helaas kunnen de programma s niet ment unicode overweg. Windows NT, 2000 en XP ondersteunen weliswaar de unicode maar er zijn andere die dat niet doet. De meeste programma s enkel de eerste 256 tekens. Als men geen encoding opgeeft worden, zoals al vernoemd, de standaard instellingen gebruikt. UTF-8 code is een gecomprimeerde unicode die echter maar uit 1 byte bestaat. Dit geeft als voordeel dat een bestand kleiner kan gemakt worden. Nadeel is dat men bij bijzondere tekens soms 3 bytes nodig heeft. Een voorbeeld van een tekst in XML waar de encoding UTF-8 niet altijd kan gebruikt worden: <?xml version='1.0' encoding='utf-8' standalone='yes'?> <probleem> <tekst>tekens zoals à,é,ä </tekst> </probleem>

5 Bij deze gaan we de code veranderen in ISO-8859-1 en we krijgen dan <?xml version='1.0' encoding='iso-8859-1' standalone='yes'?> <probleem> <tekst>tekens zoals à,é,ä </tekst> </probleem> 2.2.3 Regels voor naam geven De naam van een element moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet een naam met een letter of underscore(_) beginnen en mogen er geen spaties of diverse leestekens en symbolen in de naam voorkomen. Houd de namen kort en duidelijk. 2.2.4 elementen in een XML document. Root is het element die bovenaan staat. Parent: elementen met 1 of meerder kinderen of subkinderen Child: element met parent (ouder) Sibling: boers en zussen Ancestor : kan een parent zijn maar ook iets dat veel verder in de boom staat Descendant: kan een kind zijn maar ook iets dat veel verder in de boom staat. Ouder kind kind kind kind kind kind

6 3. Opmaken van Stylesheets Een CSS zijn we vroeger al tegen gekomen bij het maken van HTML pagina s. Ze zijn heel bruikbaar bij het maken van XML documenten. Daarin kan men vastleggen dat een element een bepaalde kleur heeft of kan men aangeven dat een element onder elkaar staat. Men kan alle soorten opmaak vormen voordien vaststellen. 3.1 koppelen van een stylesheet Als soorten stylesheets kennen we: Linked stylesheets Embedded stylesheets Inline stylesheets 3.1.1 linked stylesheet Bij deze is er in eigenlijke xml of html document een verwijzing opgenomen naar een extern document. De stylesheet zelf is een zelfstandig document dat opgeslagen wordt met een.css extensie. Het voordeel is door dit te gebruiken kan men het zelfde stijl document meer maal gebruiken. Het gebruik van de stylesheet wordt in een aparte lijn geplaatst 3.1.2 Embeded stylesheet Deze makt deel uit van een specifieke HTML pagina en wordt dan ook alleen voor die pagina gebruikt. Door het in de head van een het HTML element style op te nemen is het mogelijk om aan die pagina een bepaalde style mee te geven. 3.1.3 Inline style Over deze methode gaan we niet verder uitweiden. Om een puntje van de sluier op te lichten, heeft dit te maken met attributen aan methoden. Later komt dat wel aan de orde in andere methoden die we gaan bestuderen. 3.2 Opbouw van een stylesheet (CSS) U kunt voor elk element in een XML document een stijl vastleggen. Een regel zou er dan als volgt kunnen uitzien: Element {eigenschap: waarde;} Deze regels legt men vast in een bestand met als extensie.css Voorbeeld

7 Dat verwerken we dan in onze XML file <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <?xml-stylesheet href='opmaak.css' type='text/css'?> <prov> <naam>west-vlaanderen</naam> <nummer>8000</nummer> </prov> <prov> <naam>oost-vlaanderen</naam> <nummer>9000</nummer> </prov> En we bekomen dan Er zijn verschillende mogelijkheden om CSS files te maken. Om al de commando s te kennen verwijs ik u graag naar: http://www.w3.org/style/css/learning

8 4. Document Type Definition Om een xml document eenduidig te kunnen verwerken, geld teen aantal regels. Bijvoorbeeld hebben we de standaard regels waaraan elk document moet voldoen om well formed te kunnen benoemd worden. Dat wil zeggen dat het document in elk geval correct is opgemaakt. Men heeft de naamgeving regels, heet gebruik van sluiting Tags,het op de correcte manier van nesten van Tags. 4.1 Voordelen voor het gebruik van een DTD Een paar redenen waarom een goede gegevens definitie noodzakelijk kan zijn. - om gegevens met andere bedrijven of toepassingen te kunnen uitwisselen, moet de ontvanger en de aanbieder weten wat er bedoeld wordt met de verschillende gegevens. Daar een XML document veelal gemaakt en onderhouden wordt door verschillende personen. In dit geval is het wel handig te weten wat de uiteindelijke bedoeling is van de file. - Door het maken van een toepassing waarvoor een groot aantal losse XML documenten nodig zijn is het best een eenduidige definitie te hebben om die documenten op te sporen. - Hebben we een toepassing die door een team uitgewerkt wordt is een eenduidige definitie geen overbodige luxe. Het kan ook handig zijn bij het maken van style sheets. Bij onderhouden van een website is een eenduidig gebruik van de opmaak van graat belang. 4.2 Het maken van een DTD Het maken van een goede DTD is een apart gegeven. Het gaat hier niet om de sytax van de gebruikte woorden maar eer om het bepalen van de inhoud en de structuur van complexe documenten. In dit document wordt er niet alleen vastgelegd welke elementen in een XML file komen maar ook hun type en inhoud. Daaruit kan men afleiden dat een DTD achteraf zeer moeilijk te wijzigen is en het is daarom nodig om een zo volledig mogelijke te maken en juist van het begin. 4.3 Stappen plan voor een goede DTD We kunnen bij het maken van een DTD een paar vragen stellen die ontwerpen ervan zal gemakkelijker maken. 1. Bestaat er al een DTD die kan worden gebruikt, volledig of deels? 2. maak een schets op papier van de structuur van het document(en). Dien gevolge dwingt ge u zelf om alles te bekijken en op een rijtje te zetten. 3. Begin bovenaan bij het root element en ga stelselmatig de andere elementen af. Schrijf van elk element welk soort data het mag bevatten 4. kan een element meerdere malen voorkomen? Verplicht of mag het ook worden weggelaten? 5. zijn er bepaalde attributen die een element specificeren? Zo ja welke zijn de eigenschappen die moten vermeld worden?

9 6. welke entiteiten worden er gebruikt? 4.4 Opbouw van een DTD Een externe DTD is een lostaand tekstdocument waarnaar het XML document wordt verwezen. De verwijzing gaat als volgt <!DOCTYPE documenttype-naam SYSTEM extern.dtd > Het gedeelte documenttype-naam MOET overeenkomen met de naam van het root element in dit geval wordt verwezen naar extern.dtd Een intene DTD maakt deel uit van het XML document. De beschrijving valt desgevallend direct onder de XML declaratie en voor het root element. We beginnen hier ook met een doctype declaratie <DOCTYPE documenttype-naam[element-declaraties> De declaraties van alle elementen komen tussen de [ en ] te staan 4.5 Een externe DTD Een XML document met externe DTD bestaat uit twee delen, het XML document en de DTD We gaan terug naar ons bovenstaand voorbeeld. <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <?xml-stylesheet href='opmaak.css' type='text/css'?> <prov> <naam>west-vlaanderen</naam> <nummer>8000</nummer> </prov> <prov> <naam>oost-vlaanderen</naam> <nummer>9000</nummer> </prov> En een externe DTD <!- DTD voor provincies-> DTD krijgt geen declaraties. Voor elk element moet in de DTD een element gedefinieerd zijn. De definitie bestaat in de vorm van <! ELEMENT,naam van element en verder omschrijving>. Een plus teken geeft aan dat het element meerdere malen voorkomt De regel <!ELEMENT naam any> is een vrije vorm van een regel. Dit geeft aan dat binnen een root een naam elk element any wordt ge acepteerd. Voorbeeld van de DTD <!-DTD voor provincies-> commentaar regel <!ELEMENT prov+> <!ELEMENT naam+> <!ELEMENT nummer+> Er zijn nog speciale notaties voor de DTD die we in deze lessen reeks kunnen tegen komen. Voor verdere uitleg verwijs ik u graag naar http://research.edm.uhasselt.be/~kris/courses/xml/x349.html 4.6 beperkingen U kunt opgeven dat slechts een bepaald aantal elementen mag worden gebruikt. In dit geval wordt een pipeline tussen de elementen gebruikt.

10 Voorbeeld <!ELEMENT naam (West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg) > Hier zien we dat of West-Vlaanderen, of Oost-Vlaanderen, of Limburg kan vernoemd worden maar niet alle drie tegelijk We kunnen ook elementen hebben dat we niet altijd moeten invullen. Met een vraagteken duid men aan dat een element mag achterwege blijven: <!ELEMENT prov (stad?)> Hier geeft men aan dat men een stad uit de provincie niet moet aanduiden Een volgend is dat er bijvoorbeeld meer dan 1 stad is dat men moet in de XML bestand moet opnemen. Dat duiden we aan door een sterretje. Voorbeeld <!ELEMENT prov(stad*)> Hier volgen een paar symbolen die gebruikt worden in het deel DTD in XML Symbool Gebruik Omschrijving A element moet maar 1 maal voorkomen, A,B element A en B moet voorkomen A B element A of B moet voorkomen? A? element A mag voorkomen maar moet niet + A+ element A moet minstens 1 maal voorkomen * A* element A mag meer voorkomen maar moet niet () (A B) element A of B moeten voorkomen gevolgd door C 4.7 Elementen declareren Behalve met andere geneste elementen kan een element ook een bepaalde soort gegeven hebben. Dit geeft men aan door #PCDATA <! ELEMENT naam-element(#pcdata)> PCDATA betekend Parsed Character Data bij het parsen mag de data in het element elke soort bevatten maar geen Tags PCDATA kunnen ook fouten opleveren als er bepaalde tekens in de tekst staan zoals <, >, &. Met ander woorden tekens die niet aanzien worden als standaard tekst. 4.8 Attributen, entiteiten declareren Zoals we elementen kunnen declareren kunnen we ook attributen en entiteiten declareren in DTD. Syntax voor het declareren van een attribuut is <!ATTLIST elementnaam attribuutnaam attribuuttype standaardwaarde> Een paar attributen zijn: CDATA: karakter data, te vergelijken met #PCDATA ID: unieke id DRE: verwijzing naar een ID van een ander element Entity: entiteit Als standaard waarden: #REQUIRED: attribuut moet vermeld zijn

11 #IMPLIED: het attribuut is niet verplicht #FIXED: de waarde van het attribuut ligt vast Voorbeelden: <!ATTLIST identiteitskaart nummer CDATA #REQUIRED> <!ATTLIST persoon hisnummer CDATA #IMPLIED> Noot Probeer het gebruik van attributen zoveel mogelijk te voorkomen. Ze kunnen (en zullen) meestal voor problemen zorgen met CSS. De DTD wordt er onnodig ingewikkeld door. Dit geld ook voor XSL en schema s (ziz verder) Een database kan bijvoorbeeld uitgebreid worden als bij het provincie bestuur nota genomen wordt van bepaalde brieven die verstuurd worden naar de verschillende provincie. We kunnen die brieven bvb ook opnemen in een apart bestand. In dit geval spreekt men van entiteiten. Elk XML document is ook een element. Syntax is: <!ENTITY entiteitsnaam entiteitswaarde > Voorbeeld avn wat dat zou kunnen geven in een DTD <!ENTITY nieuwdoc SYSTEM info.html > Verwijzing in het XML bestand <verwijzing>&nieuwdoc</verwijzing> IE geeft geen problemen met entiteiten, Modzilla browsers wel en geeft een foutmelding Word 2003 is 1 van de programma s met welke men teksten en brieven kunt opslaan als XML bestand. 4.9 Interne DTD We hebben steeds met externe DTD. Natuurlijk kunnen we ook werken met interne DTD in dit geval staat deze steeds in de kop van het XML document vb <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!DOCTYPE brief[ <!ELEMENT brief(aan,betreft,inhoud)> <!ELEMENT aan (#PCDATA)> <!ELEMENT betreft(#pcdata)> <!ELEMENT inhoud(#pcdata)> ]> <brief> <aan>west-vlaanderen</aan> <betreft>kieslijsten</betreft> <inhoud>de kieslijst</inhoud> </brief>

12 5 XSL 5.1 Wat XLS is de afkorting van extensible Stylesheet Language. Het is een unieke methode om gegevens op te maken. Dit bestaat uit twee delen. Het eerste deel om het element te selecteren, ordenen of eventueel te converteren. Het tweede gedeelte is de opmaak. Dit wordt aangeduid als XsS-FO. 5.2 werking van XSL We hebben hier 2 soorten documenten nodig. Namelijk: XML document XLS style sheet Het XML document is de verwijzing naar CSS vervangen door de verwijzing naar een XSL document <?XML-stylesheet type= text/xsl href= opmaak.xls?> Als voorbeeld geven we een XML document met een interne inline-sheet.dit wil zeggen dat het XSL bestand HTML code en stijl bevat:

13 Uiteindelijk geeft dit resultaat: 5.3 Gegevens sorteren Een goede kant aan XSL is dat men niet gebonden is aan de volgorde van de gegevens zoals ze voorkomen in het XML document. We kunnen bijvoorbeeld de gegevens sorteren. Hier zijn we echter deels gebonden aan de soort browser welke we gebruiken. Aangezien er normaal voor 75 % I.E gebruikt wordt gaan we de uitleg een beetje van daaruit bewerken. Ten einde te sorteren zullen we hier de uitdrukking order-by= naam gebruiken. In dit geval gaan we iets veranderen aan de template van het xls bestand. Als voorbeeld heb ik ze provincies geordend volgens het nummer, dit door aan het template gedeelte het volgende te veranderen: </tr> <xsl:apply-templates select="postnummer/prov" order-by="nummer" /> </table> In dit geval heb ik door deze verandering in het XSL bestand de uiteindelijke uitgifte veranderd, en bekomen we onderstaand scherm Door te spelen met deze XSL kunnen we ook bijvoorbeeld een gegeven selecteren. Dit door een if structuur te gebruiken. Zo kunnen we bij voorbeeld alles van het nummer 800 bijeen brengen. Let wel ik heb de XML file enigszins uitgebreid met twee steden, Brugge en Knokke. <xsl:if match=".[nummer='8000']"> </xsl:if> Door in de template dit bij te voegen zullen we alles van het nummer 8000 bij elkaar selecteren. We kunnen nog verder filteren maar dat zou ons te ver leiden..

14 7. WML 7.1 Wat Bij het moderne leven kunnen we de GSM 2 en PDA 3 en eventueel alle mogelijkheden daaraan verbonden niet meer weg denken. Ook het gebruik van WAP 4 is schering en inslag. Daardoor is er een andere applicatie taal, die een onderdeel vormt van XML, ontstaan namelijk WML 5. Dit is een markup language special ontworpen voor het schrijven van applicaties voor GSM, die zich specificeert in kleine schermen. 7.2 Werking Op het Internet maken we gebruik van HTML pagina s. Daarin wordt, zoals je al weet, gedefinieerd hoe tekst en afbeeldingen op een webpagina wordt weergegeven. Bij WAP is dat niet vel anders. Het verschil bestaat hierin dat je nu i.p.v. HTML pagina s nu WAP pagina s maakt. Voor afbeeldingen is er ook een speciaal formaat namelijk het WAP formaat. Dit zijn WBMP afbeeldingen (monochroom). WML kent echter een paar beperkingen t.o.v. HTML. Het aantal TAGS is veel kleiner en je kunt (nog) weinig invloed uitoefenen op de grafische representatie van een WML pagina. Ook zijn de regels voor het gebruik van tas een stuk strikter dan bij HTML. het vergeten van een TAG zal direct tot een foutmelding lijden, wat niet steeds het geval is bij HTML 7.3 Decks en Cards De basis van WML is decks en cards. Een WML pagina is iets anders opgebouwd dan een HTML pagina. Geien een WML beperkt is in grootte wordt deze pagina op het scherm geprojecteerd in fragmenten. Dezee fragmenten worden Cards genoemd. Een volledige pagina, dus die bepaalde cards samen, wordt deck genoemd. Deze kan bestaan uit een template, of voorbepaalde karakteristieken die voor elke card aanwezig moeten zijn. Laten we even een voorstelling geven van dit systeem: 2 GSM: Glaobal System for Mobile communication (Groupe Spécial Mobile) 3 PDA: Personal Digital Assistent 4 WAP: Wireless Aplication Protocol 5 WML Wireless Markup Language

15 We kunnen ook hebben dat een wap site uit verschillende pagina s kunnen bestaan. De hele site bestaat hier uit2 files die in het totaal bestaan uit 5 pagina s. Het principe is te vergelijken met het anker probleem in HTML. Je springt van de ene sectie naar de andere. Laten we even naar een schematisch voorbeeld kijken. We kunnen ook hier werken met een gewone texteditor en zelfs met HTML-kit. Het enige dat je moet op letten is het opslaan als WML bestand. voorbeeld <?xml version="1.0" encoding="utf-8"?> <!DOCTYPE wml PUBLIC "-//WAPForum//DTD WML 1.1 /EN" "http://www.wapforum.org/dtd/wml1_1.xml"> <wml> <template> </template> <card id ="welkom" title="welkom"> <p> <b>welkom</b> </p> </card> <card id=... >... </card> </wml> 7.4 Opmaak De pagina begint met een header. Deze verteld dat de code die volgt XML is. Immers WML is een speciaal deel van XML. De tweede regel geeft de versie en verder de instructies. Let er wel op dat alle WML pagina s die je maakt moeten beginnen met deze header. De body van de pagina staat tussen <WML></WML>. Alle gegevens buiten deze header geeft een fout. Om een connectie naar een andere kaart in het deck te maken gebruiken we het anker systeem van HTML VB. om bnaar kaart A te gaan zullen we schrijven: <a href= A >kaarta</a> Let wel men verwijst naar de card id( A )

16 Besluit Met bovenstaande gegevens heb ik u getracht een beetje wegwijs te maken in de XML wereld. Deze wereld is zeer handig als je databases moet benaderen in browser vorm. Natuurlijk is dit verre van volledig maar het geeft u de mogelijkheid het gemak er van te proeven en een aanleiding te geven voor een verdere zoektocht in de XML wereld. Bibliografie - acedemic service basiscursus XML isbn 9789039522684 - academic service xml-boek nederlandse uitgeva isbn: 9789039522783 - w3c internet pagina s - http://www.naarvoren.nl/artikel/xml.html - http://www.w3.org/tr/rec-xml/#sec-origin-goals - http://www.gigadesign.be/2005/12/xml-in-10-punten/