RBS Markets Nummer 423, 1 juli 2014 Turbo s & Trading Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: goud P3 Overzichten Overzicht markten P4 AEX-Index De 2 de helft Het Nederlands elftal doet in Brazilië uitstekende zaken. Het succes van Louis en zijn volgelingen komt voort uit het feit dat er een duidelijk systeem wordt gehanteerd waar niet van wordt afgeweken. Het systeem is voor iedereen duidelijk en blijkt zeer effectief. Never change a winning team is dan ook het credo. Als belegger zou u hetzelfde moeten doen. Ontwikkel en volg een systeem dat goed bij u past, heb inzicht in trend en sentiment op het veld en hou u strak aan de spelregels. Mijn AEX Maand Marktlens zou u daarbij als leiddraad kunnen assisteren. De eerste helft van het jaar zit er alweer op. Een mooi moment om even terug te blikken op de eerste zes maanden van het jaar en tevens stil te staan bij de verwachtingen voor de tweede helft van het jaar. Het ziet er naar uit dat de AEX, net als het Nederlandse elftal, flink kan gaan scoren in de tweede helft. Lees en kijkt u met mij mee waarom ik tot deze positieve visie kom. Als u zich als lange termijn belegger strak aan de regels heeft gehouden van mijn Maand Marktlens, heeft u vanaf medio 2012 aan de koopkant van de markt geacteerd. Vanaf dat moment domineren de stieren op het veld. Er is immers sprake van een mooie serie hogere bodems en hogere toppen, koersvorming boven de opkrullende gemiddeldelijn en ook bevindt de index zich boven een steile trendlijn. De RSI bevestigt de positieve tendens door ruim boven de 50-lijn te bewegen. In januari van dit jaar werd er een +9 upswing afgerond met een zwarte candle. Het 409 niveau kon toen als weerstand worden genoteerd. Als lange termijn belegger had u destijds wat winsten afgeroomd en voorts gewacht op nieuwe koopmomenten. Er dreigde immers een stevige correctie, de start van de wedstrijd in januari dit jaar was dus niet bijster goed, de index werd teruggeduwd naar 379. De verdediging stond echter goed opgesteld, zij lieten de beren niet verder komen. Er werden vanaf dat moment weer witte candles gevormd en schoorvoetend schoven de bullen op naar de beruchte 409 horde. In mei sprong de swingteller op +1 als inleiding voor een nieuwe upswing. Wel bleef 409 liggen als lastig obstakel in het veld. Afgelopen maand werd dit niveau door de aanvallende partij aan de kant gezet. Hierdoor zijn de vooruitzichten voor de tweede helft van de wedstrijd uitstekend. Er zijn immers geen rode lijnen in de buurt, de eerste serieuze weerstand ligt pas op 564. De spelers, en dan vooral de voorhoede spelers, krijgen alle ruimte om te excelleren en veel doelpunten te scoren. De swingteller die op +2 staat, maar ook de andere indicatoren, bieden hiervoor alle ruimte. In het begin van dit jaar deed de achterhoede het uitstekend door strak de cruciale lijnen te verdedigen en op 379 een steun te plaatsen. In de tweede helft is het tijd voor de aanvallers om het verschil te maken. U weet wat de heren onder leiding van Louis steeds hebben gepresteerd in de tweede helft. Veelal werd er aarzelend begonnen om vervolgens toe te slaan in de tweede 45 minuten. Eenzelfde scenario tekent zich af in de AEX wedstrijd. Lees verder op pagina 2 1
Technische Analyse Royal Dutch ShellA - Doelpuntenmachine... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. Maandgrafiek AEX-Index Figuur 1. Maandgrafiek AEX-Index Bron: BTAC Visuele Analyse, 1 juli 2014 Een opmars richting 450 en zelfs 470 is dan ook het meest waarschijnlijke scenario. Dat wordt genieten op het aandelenveld. Indien de koers onder de 379 zakt, hetgeen het minst waarschijnlijke is, bezwijkt de verdediging en komt het positieve scenario te vervallen. Voor nu de spelers aanmoedigen en genieten van een mooie tweede helft met veel witte candles! Het lange termijn landschap ligt er positief bij en biedt volop kansen voor trendvolgende beleggers. Een koopconditie is valide met als doel 470 voor het einde van dit jaar. Dit scenario blijft van kracht zolang er witte maandcandles worden geproduceerd. Bij de eerstvolgende zwarte candle zal het speelsysteem enigszins moeten worden aangepast. Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de AEX-index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven AEX-index. Naam ISIN code Hefboom AEX Turbo Short 499 NL0010657979 4.4 AEX Turbo Short 470 NL0010607701 6.3 AEX Turbo Long 358 NL0010442877 6.5 AEX Turbo Long 287 NL0010174520 3.1 Figuur 2. Een selectie van het aanbod AEX-index Turbo's. Bron: RBS, 1 juli 2014 2
Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: goud De goudprijs klom vorige week naar het hoogste niveau sinds half april. Het gele metaal heeft er dit jaar al een volatiel parcours opzitten. Goud noteert per saldo nu bijna 10 procent hoger dan bij de start van 2014. In euro loopt de winst zelf op tot bijna 11 procent. Belangrijke kanttekening hierbij is dat goud (in dollar) vorig jaar 28 procent goedkoper werd en nog steeds bijna een derde onder de top van september 2011 noteert. Mei was een erg tegenvallende maand voor goud met een verlies van bijna 4 procent, op maandbasis de slechtste prestatie in 2014. Goud leek daarmee terug op weg naar de onderkant van de ruime prijsvork waar het metaal zich intussen al ruim een jaar in bevindt. De goudprijs schommelt sinds juni 2013 namelijk tussen 1200 en 1400 dollar, een tradingrange waar het metaal in terecht kwam na de zware correctie die eerdat dat jaar plaatst vond. In juni werd de slechte prestatie van mei ruim gecompenseerd met een klim van meer dan 5 procent. Op korte en middellange termijn blijft de trend zijwaarts gericht. Vanaf de historische (nominale) top van september 2011, toen goud boven 1920 dollar piekte, blijft de trend wel dalend. De investeringsstromen zijn nog steeds negatief voor goud. Vorig jaar daalde de hoeveelheid fysiek goud onder beheer van de verschillende trackers die in het metaal investeren met maar liefst 869 ton. Tijdens de eerste maanden van 2014 leek de trend te keren met terug een netto instroom. April en mei lieten een uitstroom van respectievelijk 22 ton en 15 ton zien en op basis van voorlopige cijfers ging er ook in juni terug 6 ton af. Dit brengt de gecombineerde uitstroom sinds begin dit jaar op 53 ton. Daar tegenover staat dat centrale banken nog steeds aan de aankoopzijde staan. Zo blijkt uit cijfers van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat zowel Rusland (9,5 ton) als Turkije (6 ton) in mei opnieuw goud bijkochten. Verschillende elementen wijzen er op dat goud na drie opeenvolgende jaren met lagere en zijwaartse prijsbewegingen terug een contraire investering is geworden. In aanloop naar de top van 2011 was de goudprijs al een decennium aan het stijgen. Intussen zijn zowel de verhandelde volumes, het aantal uitstaande termijncontracten als de impliciete volatiliteit veel lager dan toen. Fundamenteel hangt de prijsreactie van goud af van de interpretatie van bepaalde macro-economische cijfers en verwachtingen door de markt. Die economische indicatoren blazen warm en koud. Het consumentenvertrouwen scheert hoge toppen en dit uit zich in aandelenmarkten die al meer dan 5 jaar aan het stijgen zijn. Anderzijds stelde de Wereldbank het verwachte groeicijfer voor 2014 al neerwaarts bij. Het vorige maand aangekondigde stimulusprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) had niet meer dan een heel kortstondig effect op goud. Het metaal reageerde wel positief op de uitspraak van Federal Reserve voorzitter Yellen die (overigens niet voor het eerst) herhaalde dat de rente nog geruime tijd laag zal blijven. Door de historisch lage rente is de opportuniteitskost om niet-rentedragende activa (zoals goud) aan te houden momenteel erg laag. De prijsstijging wordt ook gedeeltelijk toegeschreven aan de opgelopen geopolitieke spanningen. In het voorjaar ging het met name over de crisis in Oekraïne terwijl aandacht de jongste weken opnieuw naar Irak gaat. In het kort: De goudmijnindustrie beleeft intussen nog steeds moeilijke tijden. Door de forse daling van de goudprijs sinds de top dreigden de totale productiekosten om goud te ontginnen de verkoopprijs te overstijgen. Heel wat mijngroepen schakelden dan ook, noodgedwongen, een of meerdere versnellingen lager. Door het snoeien in de kapitaaluitgaven moesten grote projecten worden uitgesteld of zelfs afgeblazen terwijl ook het budget voor nieuwe exploratie werd teruggeschroefd. Groeiambities maakten plaats voor meer realisme. Deze focus op kosten, gecombineerd met een bescheiden herstel van de goudprijs, heeft voor de goudmijngroepen wat ademruimte gecreëerd. Toch blijft de focus nog steeds sterk op de kostenzijde liggen. Zo hebben zowel Gold Fields als AngloGold Ashanti, respectievelijk de zevende en derde grootste mijngroep ter wereld, hun lidmaatschap van de World Gold Council (WGC) opgezegd. De WGC is een instelling die studies over de goudmarkt publiceert, statistieken verzamelt en goud als (investerings)product probeert te promoten. De WGC wordt gesponsord door de goudmijnen zelf, die een bijdrage leveren op basis van de hoeveelheid goud die ze jaarlijks produceren. De uitstap van AngloGold en Gold Fields toont aan dat de mijngroepen nog steeds op de kleintjes letten. Het gebrek aan nieuwe investeringen, zowel uitbreidingen van bestaande projecten als nieuwe exploratie, zal op langere termijn niet zonder gevolgen blijven op de geproduceerde hoeveelheden. Het fysieke aanbod uit de mijnproductie zal de komende jaren dus eerder afnemen. Bronnen: Bloomberg, WGC (23/6-27/6) 3
Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie EUR/USD Booster Long NL0010515672 57,49% 27,73% 10 sep 2013 KBC Turbo Long NL0010606604 48,34% -41,43% 8 jan 2014 DAX Booster Short NL0010605762 38,05% -67,85% 30 dec 2013 RDX (Rusland) Turbo Short NL0010607883 35,79% -0,81% 22 jan 2014 Exxon Mobil Turbo Short NL0010437240 34,30% -55,36% 3 jun 2013 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Balkan Certificaat NL0000290443 3,00% -32,15% 31 mrt 2006 CO2-emissie Certificaat II NL0000287464 2,90% -66,85% 28 feb 2007 Silver Mining Certificaat NL0000293116 2,77% 32,94% 1 dec 2006 Bulgarije Certificaat NL0000293090 2,64% -57,91% 26 jan 2007 BlackRock Momentum Certificaat NL0000290526 2,46% -29,70% 24 mei 2006 Figuur 3. Top 5 stijgers periode periode 24 juni t/m 1 juli 2014. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 1 juli 2014. Overzicht markten AEX -1,7% 410,86 420 418 416 414 412 410 408 406 404 Bund Future 0,7% 146,92 148,0 147,5 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 22.113.666 12.986.134 40.164.625 Brent Crude Oil Future 660 1.500 3.399 Bund Future 44 0 940 EUR/USD 2.000 0 2.520 Goud 240 0 533 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 24 juni t/m 1 juli 2014. Bron: RBS, 1 juli 2014. Webinars Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 3,28 Brent Crude Oil Future 4,74 Bund Future -32,68 EUR/USD -6,99 Goud 5,31 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 30 juni 2014. Bron: RBS, 1 juli 2014. In het kader van de tiende verjaardag van de RBS Turbo, hebben RBS en IEX gezamenlijk op 3 juli 2014 het webinar "De 10 meest gestelde vragen over Turbo's" georganiseerd waar in een gesprek tussen Erik Mauritz van RBS en Arend Jan Kamp van IEX duidelijk wordt wat je met Turbo's kan, welke bijzondere situaties er zijn en zij zullen de tijd nemen om uw vragen en ervaringen te bespreken. Klik hier om u in te schrijven. Het webinar van 3 juli is het laatste webinar gedurende de zomerstop. Vanaf september 2014 zal u weer de mogelijkheid hebben u in te schrijven voor webinars met verschillende onderwerpen en uiteenlopende beleggings- en productspecialisten. U kunt eerdere webinar in het archief terugzien. Dat is met name interessant als u op zoek bent naar productuitleg. Kijkt u daarvoor op www.webinar.nl/rbs en klikt u vervolgens op het tabblad 'archief'. 147,0 146,5 146,0 145,5 145,0 144,5 EUR/USD 0,4% 1,365 1,375 1,370 1,365 1,360 1,355 1,350 1,345 1,340 1,335 1,330 Brent Crude Olie Future -1,3% 113,3 116,0 115,5 115,0 114,5 114,0 113,5 113,0 112,5 112,0 111,5 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 20 juni t/m 27 juni 2014. Bron: Bloomberg, 27 juni 2014. 4
Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets. nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 5