Brabantse Bestuursscan Gemeente Cuijk Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012
Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruik- gemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 3
Karakterschets De gemeente Cuijk bestaat uit zeven kernen: Beers, Cuijk, Haps, Katwijk, Linden, Sint Agatha en Vianen en telt 24.580 inwoners. De gemeente Cuijk profileert zich als een sterke gemeente met gemoedelijke dorpen in het groen en een aantrekkelijk watersport- en natuurgebied. De goede infrastructuur over weg, water en spoor maakt het achterland uitstekend bereikbaar. Het veelzijdige economische karakter wordt onder andere gekenmerkt door zeven verschillende binnen de gemeentegrenzen. Industrie op het gebied van logistiek, voeding, papier en metaal is de belangrijkste werkverschaffer in de gemeente. De kern Cuijk beschikt over bovengemiddelde voorzieningen, waaronder middelbare scholen, een schouwburg en diverse mogelijkheden tot recreatie. De Maas en de Kraaijenbergse Plassen bieden grootschalige, bovenregionale toeristische voorzieningen. Gemeenteraad VVD: 4 zetels CDA: 4 zetels D66: 3 zetels Algemeen Belang: 3 zetels Progressief Leefbaar: 2 zetels PvdA: 2 zetels GL: 1 zetels College van burgemeester en wethouders mr. W.A.G. (Wim) Hillenaar burgemeester M.S. (Michiel) van Veen wethouder G.M.P. (Gerard) Stoffels wethouder E.A. (Arthur) Baudet wethouder mevr. W.T.G. (Willemieke) Vervoort wethouder R. (Rob) Hoffmann gemeentesecretaris Organisatiemodel Op 1 juli 2009 is de nieuwe organisatiestructuur formeel van start gegaan. Het aantal afdelingen is teruggebracht, de ambtelijke top is versmald, het MT is kleiner geworden en voor de afdeling Ruimtelijke en Maatschappelijke Ontwikkeling is een projectbureau opgericht. Sinds 2008 loopt er een cultuurtraject rond drie pijlers: professionaliteit, passie en regie. De laatste pijler is vooral gericht op integraal werken en resultaatgerichtheid. 4 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 5
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De begroting 2012 is structureel sluitend en de realiteit van de ramingen en risico s is goed te noemen. De gemeente geeft aan dat de financiële middelen om de risico s op te kunnen vangen momenteel nog in voldoende mate aanwezig zijn. Voor de bouwgrondexploitatie wordt een apart model gebruikt, het weerstandsvermogen is voldoende. Voor de Algemene Dienst wordt de weerstandscapaciteit berekend op 26 miljoen, waarvan 10 miljoen bestaat uit stille reserves. Het bedrag voor stille reserves is indicatief, de feitelijk direct verkoopbare stille reserve moet nog bepaald worden. De risico s worden benoemd, maar in beperkte mate gekwantificeerd. De gemeente beschikt over een actuele (meerjaren)prognose van de grondexploitatie. De risico s zijn goed in beeld en de gemeente beschikt over voldoende reserves en voorzieningen binnen de grondexploitatie. De gemeente wil in toenemende mate externe partners (burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties) betrekken bij het realiseren van maatschappelijke opgaven en ambities. Zelf staat men een ontwikkeling voor naar meer regie voeren. De gemeenteraad van Cuijk werkt aan de Strategische Visie 2030. De gemeenteraad wil in juni 2012 de Strategische Visie 2030 vaststellen. Tot die tijd worden reacties verzameld via een enquête, interviews en gesprekken met (vertegenwoordigers van) de wijk- en dorpsraden, instellingen, het bedrijfsleven en anderen. 6 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 7
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Op de provinciale lijst van meest MKB-vriendelijke gemeenten staat de gemeente Cuijk op plaats 5. In 2007-2008 stond Cuijk nog op plaats 51 van de totaal 67 Brabantse gemeenten waarvan de MKBvriendelijkheid werd gemeten. De hoge klassering is vooral te danken aan de uitstekende communicatie en de lage lasten. (http://www.ondernemen-in-cuijk.nl/). De Kamer van Koophandel Brabant heeft in december 2010 onderzoek gedaan naar de klantgerichtheid en klantvriendelijkheid van gemeenten. De gemeente Cuijk scoort gemiddeld, zowel op vorm als op inhoud, waarbij de vorm de meeste aandacht nodig heeft. Ook de bereikbaarheid van de afdelingen kan sterk verbeteren. Binnen de gemeente zijn alle afspraken omtrent post- en e-mailverzending nagekomen. Dat is een sterk punt. Op het gebied van e-mailafhandeling doet de gemeente het goed. In 2010 heeft de gemeente deelgenomen aan de landelijke benchmark waarstaatjegemeente.nl. De gemeente laat overwegend gemiddelde resultaten zien. Bij de burger als kiezer en de burger als partner scoort zij onder het gemiddelde. De sbereidheid van de gemeente is groot. Het Graafs Manifest is een kaderstellend document dat richting geeft aan de strategische tussen de vijf gemeenten in het Land van Cuijk. Het voornemen is om samen met de gemeenten Mill c.a. en Grave per 1 januari 2014 één ambtelijke organisatie voor de drie gemeenten te realiseren. Daarbuiten wordt samengewerkt in Brabant Noordoost en de Noordelijke Maasvallei (de acht gemeenten in het gebied plus de industriële kringen, de Kamers van Koophandel, het vervolg, de zorg en het wonen). 8 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 9
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De bundeling van krachten binnen de Noordelijke Maasvallei dient vele belangen, zoals die op het gebied van bouwen en wonen, recreatie en toerisme en van bedrijvigheid. In het grensoverstijgend perspectief Noordelijke Maasvallei hebben burgers en bestuurders samen ontdekt wat het Land van Cuijk en Noord-Limburg nu is en wat de streek in 2025 wil zijn (www.beeldenstorm2025.nl). De vijf gemeenten in het Land van Cuijk willen naar een toekomstbestendige woningmarkt, waarin de woningbouwprogramma s van de vijf gemeenten complementair aan elkaar zijn. Eind december 2011 heeft de provinciale bestuurlijke regiegroep, op aandringen van staatssecretaris Atsma, besloten om de 20 gemeenten in Brabant-Noord te adviseren toch voor het landelijk basistakenpakket te kiezen en dat over te dragen aan onder andere de RUD Brabant-Noord; de gemeentelijke besluitvorming moet daarover nog plaatsvinden. Een werkdocument om de implementatie van de Wet werken naar vermogen per 1 januari 2013 in te laten gaan, is gereed. Als uitgangspunt voor regionale wordt uitgegaan van de regio Brabant Noordoost-Oost. De regionale richtlijnen en de afstemmingsvorm zijn in het plan uiteengezet. Het is nog niet duidelijk welke rol een individuele gemeente speelt. Wel is de gemeenteraad reeds geïnformeerd en zal voor de zomer een beleidskader (regionaal) ter vaststelling worden aangeboden. Op 8 december 2011 is in het portefeuillehoudersoverleg Maatschappelijke Opvang (po MO) besloten dat de transitie AWBZ waar mogelijk regionaal wordt opgepakt. Het po MO wordt bij deze gebruikt als regionaal bestuurlijk gremium. Dit overleg vindt, in verband met de tijdsdruk van de transitie AWBZ, in ieder geval viermaal in 2012 plaats. De gemeente Oss is voor wat betreft de transitie regionaal kartrekker. De gemeenten Boxmeer, Veghel en Oss maken deel uit van het aanjaagteam, zodat elke subregio hierin is vertegenwoordigd. De gemeenten in het Land van Cuijk hebben eind 2011 een gezamenlijk Beleidsplan Wmo 2012-2015 opgesteld. In aanloop naar een totale transitie van de jeugdzorg, werkt Cuijk mee aan de regionale transitieagenda van Brabant-Noordoost. Het doel is om in 2012 een visie te ontwikkelen en in 2013 de implementatie te starten. Cuijk heeft een kartrekkers- of aanjagerrol voor de subregio Land van Cuijk. 10 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 11
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden : Rekenkamercommissie (met Grave), Belastingen (met Mill c.a.), regionale ambulancevoorziening, Veiligheidsregio Brabant Noord, Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf, Samenwerkingsverband kleinschalig collectief vervoer, stuurgroep gebiedsgerichte aanpak, Euregio Rijn-Waal, regionaal Bureau Leerplicht, Openbaar Onderwijs Invitare, BHIC, Regio VVV Meijerij en Noordoost-Brabant, Intergemeentelijke sociale dienst CGM, Regionaal Milieubedrijf, GGD Hart voor Brabant, Welstandszorg Noord-Brabant, Reconstructiecommissie Peel en Maas, Woningbouwcorporatie Mooiland Maasland, Belastingen CGM, Gezamenlijke personeelsdienst CGM, Regionaal inkoopplatform, Integrale bedrijven Noordoost-Brabant (IBN). De raden van de gemeenten Cuijk, Grave en Mill c.a. hebben eind 2011 ingestemd met het voornemen om te komen tot een ambtelijke organisatie voor de drie gemeenten. Behoud van de eigen zelfstandigheid en identiteit zijn belangrijke uitgangspunten. De moet een betere dienstverlening aan de inwoners in het gebied opleveren, de kwetsbaarheden in de huidige organisaties verminderen en meer kostenefficiënt werken mogelijk maken. Op basis van een uitvoeringsplan zal de nieuwe organisatie voortvloeiend uit de ambtelijke fusie uiterlijk 1 januari 2014 gereed zijn. 12 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 13
Verslag SWOT-gesprek gemeente Cuijk 10 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Cuijk. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 15
Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Breed draagvlak voor beleid en bij de raad, het college en het MT. Goed zicht op financiële positie en buffers. Het bestuur is zich bewust van zwaktes en bedreigingen. Een raad die stimuleert, vanuit zicht op de financiële risico s. Verbondenheid met het Rijk van Nijmegen. Grote sbereidheid en kartrekkersrol voor het Land van Cuijk en de Noordelijke Maasvallei. De van de CMG kent een gedegen voorbereiding. In de verschillende bestuurlijke overleggen (provinciaal, nationaal, Floriade en reconstructie) treedt het Land van Cuijk met een gezicht naar buiten, op basis van onderlinge portefeuilleverdeling. Dat is ook de lijn bij de drie decentralisaties/transities. De regio kent een groei. De financiële positie van Cuijk is op zichzelf gezond. Er is ondertussen 20 miljoen afgewaardeerd op de grond. Met extra steun van het Rijk en de provincie kan de bouw op gang worden gehouden. De directie van de woningbouwcorporatie heeft zich gecommitteerd aan de grote projecten. Zwak Imago als landelijk gebied, maar is dat feitelijk niet. Cuijk heeft een opvangfunctie voor Nijmegen en een stedelijke allure. Zij ligt in de Vergeten hoek van Brabant. De financiële positie van de woningbouwcorporatie is zorgelijk. Het bedrijf voor de regionale bedrijfsterreinen is een BV met een 50%-belang van de gemeente. Met tegenvallende exploitaties blijft dat ook een risico voor de gemeente. De raden koersen in het Graafs Manifest nog steeds op een ambtelijke organisatievorm voor de vijf gemeenten, maar de formule van drie (CGM) en twee (Boxmeer en Sint Anthonis) betekent feitelijk dat het zicht daarop verder achter de horizon verdwijnt. Deze conclusie wordt in Cuijk niet gedeeld. Kansen (Het Land van) Cuijk heeft raakvlakken met Gelderland, Noord-Limburg en Duitsland. De regio heeft groeipotentie. Daarom werken de vijf gemeenten momenteel aan een regiovisie, een regionale agenda en een actieplan. De innovatieve tussen Cuijk, Mill en Grave kan, naast de BEL-combinatie, een goed voorbeeld vormen voor het verhogen van de bestuurskracht. Regionale in het Land van Cuijk zet het gebied nog beter op de kaart met spin-off voor economie, werkgelegenheid en kwaliteit van leven. Het Land van Cuijk kan een speerpunt vormen voor de Agenda van Brabant. Rust, ruimte en duurzaamheid geven impulsen aan recreatie, toerisme en woonomgeving als tegenwicht tegen de drukte van de steden in de nabijheid. Verbinding met het Duitse achterland. Bedreigingen Verder oplopende bezuinigingen van rechtswege op de financiële positie van gemeenten. Alsnog optredende verdeeldheid bij gemeenten in het Land van Cuijk die de onder druk zet, onder andere spanningen tussen Cuijk en Boxmeer die ieder functies hebben als centrumgemeente. Splitsing CGM-gemeenten en Boxmeer en Sint Anthonis (BEL-model versus SETA). Herindelingsronde in Noord-Brabant. Risico-exploitatie voor grote projecten. Nog te vaak wordt vergeten dat in het Land van Cuijk grote bedrijven actief zijn en dat het als vestigingsplaats interessant is door de ligging vlakbij Duitsland en op de as Nijmegen-Venlo. 16 Gemeente Cuijk Gemeente Cuijk 17