Ina Brouwer Voorzitter MOgroep Kinderopvang
Cijfers Zweden is koploper in de arbeidsparticipatie en economische zelfstandigheid van vrouwen. Nederland presteert nog altijd zeer matig. Weliswaar werkt 70% van de Nederlandse vrouwen, maar driekwart heeft een deeltijdbaan. Daarmee zijn vrouwen alleen in de hogere segmenten economisch zelfstandig. Een volwaardig eigen pensioen is nog steeds een uitzondering.
Cijfers 2 Het percentage vrouwen dat fulltime werkt is sinds 1971 nauwelijks gestegen. In Zweden werkt 80% van de vrouwen, waarvan het merendeel fulltime. Het grootste deel van de vrouwen is er economisch zelfstandig, ook als men de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Echtscheiding staat dan ook niet meteen gelijk aan armoede, zoals dat voor veel vrouwen in Nederland wel het geval is.
Verschil Zweden en Nederland Zweden heeft een vijftig jaar lange ervaring met een collectief systeem van een ruim en betaald ouderschapsverlof en van kinderopvang. In Nederland blijft over het uitbesteden van kinderen nog altijd aarzeling bestaan. Geslaagde vrouwelijke topcarrières zijn in Nederland nog steeds zeldzaam.
En Zweden? 19 e eeuw: internationale graancrisis met armoede en honger op het platteland. Een groot deel van de jonge Zweden ontvlucht het land. Tussen 1866 en 1914 emigreert één op de vijf Zweden, voornamelijk naar Amerika, een ontvolkt land achterlatend.
Noodzaak vernieuwing De elite vreest voor het voortbestaan van de Zweedse economie. Het echtpaar Alva- en Gunnar Myrdal publiceert in 1934 het boek Kris i befolkningsfragan. waarin de crisis in Zweden direct wordt verbonden met een slinkende bevolking en een gebrek aan kinderen. Alleen meer kinderen zullen het land er bovenop helpen..
Zweeds model De feministe Alva Myrdal verbindt aan deze oplossing wel één voorwaarde: vrouwen mogen niet alleen gezien worden als moeders, maar ook als gelijkwaardige partners van de man
Zweeds model praktische politiek waarin het voor vrouwen mogelijk is om te kiezen voor zowel (3 of 4) kinderen als voor een eigen carrière In de 50 er jaren worden crèches opgericht en verlof ingevoerd. Begin succesvolle Zweedse model.
Nederland? In 1946 en 1947 kent Nederland twee grote geboortegolven. In diezelfde periode keren grote groepen Nederlanders terug uit Nederlands Indië en zoeken een plek op de arbeidsmarkt. Men is bang voor massawerkloosheid, vrouwen worden geweerd.
Nederland deeltijdland In de 80ér jaren wordt deeltijd ingevoerd uit noodzaak. Vrouwen krijgen een arbeidsplek op een overvolle arbeidsmarkt maar niet genoeg om carrière te maken.
Toekomst. De jongste leeftijdsgroep neemt af met 11% De oudere leeftijdsgroep neemt toe van 22 tot ruim 30% van de werkende bevolking Het percentage 65plussers stijgt van - 25% in 2002-27% in 2010-30% in 2015-48% in 2040
AOW discussie het begin Werken tot 67 jaar? In Scandinavië al ingevoerd. In Nederland gepaard met vernieuwing van het sociale stelsel. Langere verlofperioden voor werkende ouders.
Kinderopvang en vergrijzing Relatie economie/samenleving Nu investeren in duurzame kinderopvang Anders organiseren van voorzieningen (slimmer en efficiënter) Toegankelijk voor álle kinderen (optimale talentontwikkeling) Langer zwangerschap- en ouderschapsverlof
Waar staan we nu? Grote inhaalslag (was achterstand in europees perspectief) Cultuuromslag (10 jaar geleden nog taboe) Kinderopvang is enorme groeimarkt Duidelijke relatie met arbeidsparticipatie van vrouwen Nog steeds potentieel (wachtlijsten, vrouwen meer uren werken)
Aantal kinderen in opvang 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 2004 2006 2007 2008 Dagopvang Buitenschoolse opvang Gastouderopvang Totaal
Netto arbeidsparticipatie van vrouwen 25-45 jaar in % vrouwen dat tenmiste 12 uur werkt 78 76 74 72 70 68 66 64 62 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 CBS, 2009
Wachtlijsten BSO en KDV 35000 30000 25000 20000 15000 10000 BSO KDV 5000 0 dec 2007 jun 2008 dec 2008 Regioplan, 2009 Aantal kinderen op de wachtlijst
Overheidsbeleid Wet Kinderopvang in 2005 (correcties in 2006 en 2007) Overheidbemoeienis (kinderopvangtoeslag, kwaliteit en prijs) Beleid zonder duidelijke toekomstvisie (begrotingspolitiek) Overheidsuitgave van 2.1 miljard in 2008 naar 2.7 miljard in 2011 Jaarlijkse terugkerende bezuinigingen leiden tot trendbreuk
Hoe zien wij de toekomst Voor duurzame kinderopvang is een lange-termijn visie nodig Niet alleen economische meerwaarde ook maatschappelijk belang Uitgangspunt zeker 50% van de kinderen naar de kinderopvang in 2013 Kinderen van nu, beroepsbevolking van straks Integrale voorzieningen voor kinderen liefst op één plek Taskforce Kinderopvang/Onderwijs
Taskforce Kinderopvang/Onderwijs Brede coalitie van veldpartijen (kinderopvang, onderwijs, FNV, CNV, MKB, POraad, etc.) Ontwikkelen van visie op toekomst van de kinderopvang Op basis van realistische prognoses en doorrekening door CPB Implementatieplan met bestuurlijke-, inhoudelijke-, fiscale- en wettelijke voorwaarden Financieringsplan met publieke en private middelen
Wat is nodig Integrale voorzieningen Toegankelijk voor álle kinderen Een sluitend dagarrangement van 07.00-19.00 uur Veiligheid, continuïteit en stabiliteit Professioneel programma van hoge kwaliteit per ontwikkelingsfase Pedagogisch partnerschap ouders, onderwijs en kinderopvang/welzijn Keuzevrijheid ouders Eén contractpartij voor ouders
Ina Brouwer Voorzitter MOgroep Kinderopvang